0:00:06.957,0:00:13.088
Wyżyna Tybetańska znajduje się[br]4500 metrów nad poziomem morza,

0:00:13.088,0:00:17.058
ale tlen jest tam dostępny tylko w 60%.

0:00:17.058,0:00:21.390
Turyści i nowi osadnicy cierpią[br]na chorobę wysokościową,

0:00:21.390,0:00:24.749
a rodzimi Tybetańczycy[br]bez problemu biegają po górach.

0:00:24.749,0:00:27.860
Ta zdolność nie wynika [br]z treningu czy wprawy,

0:00:27.860,0:00:31.590
a zmian w kilku genach, [br]które pozwalają ich ciałom

0:00:31.590,0:00:34.720
w pełni wykorzystać [br]ograniczoną ilość tlenu.

0:00:34.720,0:00:37.660
Różnice te widoczne są od narodzin.

0:00:37.660,0:00:41.510
Tybetańskie noworodki mają [br]zazwyczaj większą masę ciała,

0:00:41.510,0:00:43.690
wyższe poziomy saturacji

0:00:43.690,0:00:49.400
i większe szanse na przetrwanie niż inne [br]dzieci rodzące się w tym środowisku.

0:00:49.400,0:00:52.840
Szacuje się, że te zmiany [br]genetyczne zachodziły

0:00:52.840,0:00:57.167
przez ostatnie 3 tysiące lat [br]i ciągle trwają.

0:00:57.167,0:00:59.364
Wydaje się, że to dużo czasu,

0:00:59.364,0:01:05.737
ale to najszybciej przebiegająca [br]adaptacja w historii ludzkości.

0:01:05.737,0:01:08.857
Oczywiście ewolucja człowieka [br]nie dobiegła jeszcze końca.

0:01:08.857,0:01:10.937
Jakie są inne najnowsze zmiany?

0:01:10.937,0:01:16.562
Czy innowacje technologiczne [br]i naukowe wpływają na ewolucję?

0:01:16.562,0:01:18.462
W ciągu ostatnich kilku tysięcy lat

0:01:18.462,0:01:23.345
wiele grup przeszło genetyczną adaptację [br]do swoich lokalnych środowisk.

0:01:23.345,0:01:29.713
Mieszkańcy Syberii i Arktyki mogą [br]przetrwać w ekstremalnym zimnie.

0:01:29.713,0:01:32.013
Musi minąć dużo czasu,[br]żeby doznali odmrożeń,

0:01:32.013,0:01:36.097
dlatego są w stanie używać dłoni[br]w temperaturach poniżej zera

0:01:36.097,0:01:38.517
o wiele dłużej niż większość osób.

0:01:38.517,0:01:41.817
Mają też szybszą przemianę materii,

0:01:41.817,0:01:44.737
która zwiększa produkcję ciepła.

0:01:44.737,0:01:50.418
Badżawowie z Azji Południowo-Wschodniej[br]potrafią nurkować na głębokość 70 metrów

0:01:50.418,0:01:54.418
i pozostać pod wodą przez prawie 15 minut.

0:01:54.418,0:01:58.301
Przez tysiące lat prowadzili na morzu[br]koczowniczy tryb życia jako łowcy,

0:01:58.301,0:02:05.282
a ich geny wykształciły niezwykle duże [br]śledziony służące za magazyny tlenu

0:02:05.282,0:02:08.522
i umożliwiające im dłuższe [br]pozostanie pod powierzchnią,

0:02:08.522,0:02:13.482
co przypomina adaptację[br]głęboko nurkujących fok.

0:02:13.482,0:02:16.232
Chociaż może się to wydawać[br]stosunkowo przeciętne,

0:02:16.232,0:02:20.009
takim przystosowaniem[br]jest zdolność picia mleka.

0:02:20.009,0:02:23.159
Wszystkie ssaki potrafią pić [br]mleko matki, kiedy są małe.

0:02:23.159,0:02:28.128
Po odstawieniu od piersi wyłączają [br]gen umożliwiający im trawienie mleka.

0:02:28.128,0:02:33.374
Ludność Afryki Subsaharyjskiej, Bliskiego [br]Wschodu i Północno-Zachodniej Europy

0:02:33.374,0:02:38.324
używająca mleka krowiego doświadczyła [br]jednak szybkiego wzrostu wariantów DNA

0:02:38.324,0:02:44.206
zapobiegających wyłączeniu genu[br]w okresie od 7000-8000 lat.

0:02:44.206,0:02:48.876
Przynajmniej w Europie picie mleka[br]dostarczało ludziom wapnia,

0:02:48.876,0:02:53.016
wspierającego produkcję witaminy D,[br]kiedy przemieszczali się na północ,

0:02:53.016,0:02:56.769
gdzie ilość naturalnego źródła witaminy,[br]światła słonecznego, była mniejsza.

0:02:56.769,0:02:59.207
Chociaż nie zawsze w oczywisty sposób,

0:02:59.207,0:03:04.223
wszystkie zmiany zwiększają ludzkie[br]szanse na dożycie do wieku rozrodczego.

0:03:04.223,0:03:06.463
To właśnie napędza selekcję naturalną,

0:03:06.463,0:03:10.007
będąc siłą, która powoduje[br]wszystkie zmiany ewolucyjne.

0:03:10.007,0:03:13.507
Współczesna medycyna usuwa[br]wiele nacisków selekcji naturalnej

0:03:13.507,0:03:16.207
i utrzymuje nas przy życiu,[br]chociaż nasze geny,

0:03:16.207,0:03:19.097
czasem powiązane z chorobami zakaźnymi,

0:03:19.097,0:03:20.667
doprowadziłyby nas do śmierci.

0:03:20.667,0:03:25.057
Antybiotyki, szczepionki, czysta woda [br]i dobre warunki sanitarne

0:03:25.057,0:03:28.893
sprawiają, że różnice w naszych [br]genach są mniej znaczące.

0:03:28.893,0:03:32.424
Analogicznie umiejętność[br]leczenia nowotworów u dzieci,

0:03:32.424,0:03:36.690
chirurgicznego usuwania wyrostka[br]czy odbierania porodów kobiet

0:03:36.690,0:03:41.223
przechodzących ciążę zagrażającą życiu,

0:03:41.223,0:03:46.014
zatrzymują selekcję naturalną [br]i pozwalają większej liczbie osób

0:03:46.014,0:03:48.144
dotrwać do wieku rozrodczego.

0:03:48.144,0:03:52.272
Ale nawet gdyby każda osoba na Ziemi [br]miała dostęp do nowoczesnej medycyny,

0:03:52.272,0:03:55.246
nie byłby to koniec ludzkiej ewolucji.

0:03:55.246,0:04:00.092
Poza selekcją naturalną w ewolucji[br]ważne są też inne czynniki.

0:04:00.092,0:04:02.662
Współczesna medycyna sprawia, [br]że zmienność genetyczna,

0:04:02.662,0:04:05.692
która byłaby przedmiotem [br]selekcji naturalnej,

0:04:05.692,0:04:09.756
przechodzi przez tak zwany[br]dryf genetyczny.

0:04:09.756,0:04:14.902
W przypadku dryfu genetycznego [br]różnice w genach zachodzą niejednolicie.

0:04:14.902,0:04:19.970
Ale współczesna medycyna może [br]zwiększać różnorodność genową,

0:04:19.970,0:04:24.270
ponieważ szkodliwe mutacje nie zabijają [br]człowieka i nie są tym samym eliminowane.

0:04:24.270,0:04:29.315
Jednak ta zmienność niekoniecznie [br]przekłada się na widoczne

0:04:29.315,0:04:32.605
różnice między ludźmi.

0:04:32.605,0:04:36.338
Naukowcy badali też, czy adaptacja genowa

0:04:36.338,0:04:40.018
do konkretnego środowiska [br]może pojawić się szybciej

0:04:40.018,0:04:44.408
dzięki modyfikacjom epigenetycznym[br]nie w samych genach,

0:04:44.408,0:04:48.685
ale w tym, czy i kiedy się ujawnią.

0:04:48.685,0:04:51.409
Te zmiany mogą zachodzić [br]w czasie całego życia,

0:04:51.409,0:04:54.030
a nawet zostać przekazane potomstwu.

0:04:54.030,0:04:58.780
Jak dotąd badacze nie są zgodni,[br]czy modyfikacje epigenetyczne

0:04:58.780,0:05:02.296
mogą utrzymać się przez wiele pokoleń

0:05:02.296,0:05:06.550
i doprowadzić do trwałych [br]zmian w ludzkości.

0:05:06.550,0:05:10.302
Mogą istnieć też inne czynniki [br]oddziałujące na ewolucję człowieka.

0:05:10.302,0:05:12.990
Współczesne medycyna[br]i technologia są dość młode,

0:05:12.990,0:05:17.420
nawet w porównaniu do najszybszych[br]i najnowszych zmian w selekcji naturalnej.

0:05:17.420,0:05:22.307
Tylko czas pokaże, jak teraźniejszość[br]ukształtuje naszą przyszłość.