0:00:00.780,0:00:04.070
Şimdi sizi gerilim kavramıyla tanıştıracağım.

0:00:04.070,0:00:07.390
Gerilim kuvveti aslında sadece ya bir ip veya telde olan ya da bir ip veya telin uyguladığı kuvvettir.

0:00:10.760,0:00:13.280
Gerilim genelde bir şeyi kaldırmak veya bir şeyi çekmektir.

0:00:16.040,0:00:21.080
Bir ağırlığımız olduğunu farz edelim.

0:00:21.080,0:00:27.450
Bunun da 100 Newton ağırlığında olduğunu düşünelim.

0:00:27.450,0:00:31.575
Bu ağırlık üst kısmından bu ip ile asılı olsun.

0:00:31.575,0:00:34.920
İpi tavana bağladığımızı varsayalım.

0:00:34.920,0:00:38.010
Bu kuvveti zaten biliyoruz.

0:00:38.010,0:00:41.390
Biz bu ağırlığın bulunduğu gezegende, ağırlığın yerçekimi tarafından çekildiğini biliyoruz.

0:00:41.390,0:00:44.370
Bu ağırlık üzerine

0:00:44.370,0:00:47.730
aşağıya doğru etki eden yerçekimi kuvveti olduğunu biliyoruz.

0:00:47.730,0:00:51.130
Bu şartlar altındai yer çekimi kuvetti 100 Newton'dur.

0:00:51.130,0:00:54.090
Ama ağırlığın ivme kazanmadığını, durağan olduğunu da biliyoruz.

0:00:56.040,0:00:59.570
Önemli olan şey bu ağırlığın durağan oluşu.

0:00:59.570,0:01:05.080
Verilenlere göre, ağırlık üzerine etkiyen net kuvvetin Newton kanunlarına

0:01:05.080,0:01:07.950
göre 0 olması gerektiğini biliyoruz.

0:01:07.950,0:01:10.820
O zaman karşı kuvvet ne?

0:01:10.820,0:01:12.840
İp ağırlığı yukarı çekiyor demek için gerilim kuvvetini

0:01:12.840,0:01:14.300
bilmenize gerek yok.

0:01:14.300,0:01:17.490
Ağırlığın düşmemesini sağlayan şey bağlı olduğu iptir.

0:01:17.490,0:01:20.920
Yani ipin, ağırlığın düşmesini engellemek için

0:01:20.920,0:01:24.460
ağırlık üzerinde uyguladığı kuvvete gerilim kuvveti diyebilirsiniz.

0:01:24.460,0:01:27.400
Başka bir açıdan bakarsak kuvvetin telin içinde olduğunu da düşünebilirsiniz.

0:01:33.020,0:01:37.320
Ve bu kuvvet de bu ağırlık üzerindeki yerçekimi kuvvetini tamamen dengeleyecek.

0:01:37.700,0:01:43.190
Buradaki ağırlığın durağan olmasını sağlayan şey de bu gerilim kuvvetidir.

0:01:45.800,0:01:47.040
Bu gayet açık.

0:01:47.040,0:01:49.640
Gerilim, sadece bir ipin kuvvetidir.

0:01:49.640,0:01:53.270
Konsept olarak baktığımız zaman, bir gitarda daha ince telleri çektiğimizde, daha tiz bir ses çıkar.

0:02:01.820,0:02:04.040
Teli ne kadar kuvvetli çekerseniz, gerilim kuvvetini o kadar arttırırsınız.

0:02:04.040,0:02:06.780
Böylece daha tiz notalar elde edersiniz.

0:02:06.780,0:02:08.210
Aslında gerilim kuvvetini hayatımızın birçok yerine kullanıyoruz.

0:02:08.210,0:02:11.260
Aslında ip veya tel satın alırken, o materyalin ne kadar gerilim kuvvetine dayanabileceğini size büyük ihtimalle söylüyorlardır.

0:02:13.730,0:02:15.650
Bu bir köprü veya salıncak veya başka bir şey inşa edecekseniz bu telin veya ipin dayanımı çok önemlidir.

0:02:16.980,0:02:20.170
Umarım gerilim artık sizin için biraz daha tanıdık bir kavram haline gelmiştir.

0:02:21.600,0:02:24.710
Bu kolay örneği çözdüğümüze göre biraz daha zorlu bir örneği çözmeye başlayalım.

0:02:27.980,0:02:29.900
Aynı ağırlığı alalım.

0:02:29.900,0:02:31.720
Aynı yerden tavana bağlamak yerine, iki yerden birden bağlayalım.

0:02:37.660,0:02:40.770
Bu yeşil ipi ekleyelim.

0:02:43.010,0:02:46.610
Bu ipi de tavana bağlayalım.

0:02:46.610,0:02:48.970
Artık tavanımız bu üstteki yeşil çizgi.

0:02:49.530,0:02:52.630
Bu da duvarımız.

0:02:52.630,0:02:54.710
Burada da duvara bağlı bir ipimiz daha olduğunu varsayalım.

0:02:57.240,0:03:00.600
Size olan sorum, bu iki ipteki gerilim kuvveti kaç Newtondur?

0:03:00.600,0:03:08.620
Bu gerilim kuvvetlerine T1 ve T2 diyelim.

0:03:08.620,0:03:12.470
İlk problemdeki gibi, buradaki kırmızı nokta, durağandır.

0:03:15.430,0:03:17.820
Sol-sağ veya yukarı-aşağı yönlerinde hareket etmiyor.

0:03:21.260,0:03:24.400
Bundan yola çıkarak x ve y bileşenlerindeki net kuvvetlerin 0 olması gerektiğini biliyoruz.

0:03:27.560,0:03:30.950
Size olan ikinci sorum dengelen kuvvetin kaç ne olacağıdır.

0:03:31.950,0:03:34.770
Zaten tam buradaki noktadan aşağıya doğru bir kuvvet olduğunu biliyoruz.

0:03:34.770,0:03:37.330
Bu kuvvet de yine yerçekimi kuvvetidir.

0:03:37.330,0:03:39.270
Bütün bu sistemin ağırlığı kırmızı noktadan aşağı asılıdır.

0:03:40.220,0:03:43.490
İşimizi kolaylaştırmak için tellerin hiç ağırlığı olmadığını varsayalım.

0:03:43.490,0:03:46.300
Burada aşağıya doğru bir kuvvet olacağını biliyoruz, yerçekimi kuvveti ağırlığı aşağı çekiyor, değil mi?

0:03:47.920,0:03:50.560
Bu sistem teli tamamen aşağı doğru çekiyor.

0:03:52.200,0:03:55.470
Peki buradaki yukarıya doğru olan kuvvet ne olacak?

0:03:55.470,0:03:57.880
İplere ayrı arı bakalım.

0:04:02.200,0:04:05.070
İkinci tel ağırlığı sadece sola çekiyor.

0:04:05.070,0:04:06.335
Dolayısıyla Y bileşeni yok.

0:04:06.335,0:04:08.680
Ağırlığı da yukarı kaldırmıyor.

0:04:08.680,0:04:10.590
Sadece sola çekiyor.

0:04:10.590,0:04:13.910
Yani yukarı çekişin tamamıi T1 tarafından sağlanıyor.

0:04:17.500,0:04:22.430
Yani T1'in y bileşenini, kısaca bir vektör olarak adlandıralım.

0:04:25.395,0:04:28.510
Farklı bir renkle yapalım.

0:04:42.920,0:04:45.120
Yani burada T1 vektorumuz var.

0:04:49.110,0:04:51.070
Bunun ne olduğunu çözmemiz gerekecek.

0:04:51.070,0:04:53.200
Ve de bu vektorun y bileşeni de var.

0:04:59.640,0:05:00.890
Bu onun y bileşeni.

0:05:05.780,0:05:09.900
Buna T1(y) diyeceğiz.

0:05:09.900,0:05:11.920
Ve tabiki, bu vektörün x bileşeni de var.

0:05:19.160,0:05:21.170
Açıklığa kavuşturmak için söyleyeyim, burada sadece bir kuvveti daha önceki sorularımızda da yaptığımız gibi

0:05:21.170,0:05:25.250
X ve Y komponentlerine ayırıyoruz.

0:05:25.250,0:05:27.350
Bunlar sadece basit trigonometrik problemler.

0:05:32.990,0:05:35.920
Şimdi, bu bileşenlerin T1(x) ve T1(y) olduklarını rahatlıkla görebiliriz.

0:05:35.920,0:05:38.620
..

0:05:38.620,0:05:41.130
Size bu soruyu çözmeden önce bilmeniz gereken önemli bir bilgi daha vermeliyim.

0:05:44.780,0:05:47.820
İlk telin tavanla yaptığı açı 30 derece.

0:06:01.240,0:06:03.880
Tavan ve T2'nin paralel bir olduğunu da bildiğimize göre, burası 30 dereceyse, burası da 30 derece olacaktır.

0:06:07.290,0:06:11.240
Yani tam buradaki açı 30 derece olacak.

0:06:11.240,0:06:13.370
Bu da doğrular ve değişken iç açılar hakkında öğrendiklerimizden geliyor.

0:06:15.690,0:06:17.870
Diğer türlü de yapabilirdik.

0:06:21.745,0:06:22.900
Eğer bu açı 30 derece ise, bu açının 60 derece olduğunu söyleyebilirdik.

0:06:22.900,0:06:24.620
Bu bir dik açı, yani bu da aynı zamanda 30 derece.

0:06:26.620,0:06:27.290
Ama bu sadece geometri konularının bir tekrarı.

0:06:30.280,0:06:31.600
Herneyse, bu açının 30 derece olduğunu biliyoruz, peki y bileşeni nedir?

0:06:31.600,0:06:33.460
Y bileşeni... bir bakalım.

0:06:33.460,0:06:36.090
Hipotenüsü ve karşı kenarı hangi trigonometrik fonksiyon içeriyor?

0:06:36.090,0:06:38.640
Hadi üste "soh cah toa" (trigonometrik kuralların ingilizce kısaltması) yazayım çünkü bu sadece trigonometri.

0:06:42.670,0:06:45.730
Peki karşı kenarı ve hipotenüsü ne içeriyor?

0:06:45.730,0:06:47.770
Yani karşı bölü hipotenüs.

0:06:47.770,0:06:55.310
Bu bilgilere göre sinüs 30'un T1(y)/T1 e eşit olduğunu çıkarabiliriz.

0:07:07.610,0:07:15.730
Yani eğer T1(y) için işlemi çözersek T1 sin 30 T1(y)'ye eşit olacaktır.

0:07:20.870,0:07:23.210
Ve tam matematiğe dalmadan önce birkaç şeye değinmem gerekiyor.

0:07:24.990,0:07:30.600
Bu noktadaki kaldırma kuvvetinin hepsinin T1'in y bileşeni tarafından yapıldığını söyledik.

0:07:32.550,0:07:36.310
T2 sadece sola çekiyor. Yukarı veya aşağı kaldırmadığı için, bir dikey eksende bir iş yapmıyor.

0:07:44.590,0:07:46.770
Yani bu nesnenin düşmesini engelleyen şey gerilim vektörünün y bileşeni.

0:07:48.040,0:07:51.930
Bu da aşağı çeken, yerçekimi kuvvetine eşit olmalı.

0:07:51.930,0:07:54.840
Bu yerçekimi kuvvetine eşit olmalı.

0:07:54.840,0:07:58.710
O da buna eşit olmalı.

0:07:58.710,0:08:01.260
Ve bu 100 Newton.

0:08:01.260,0:08:04.185
Ve bu noktayı vurgulamak istiyorum çünkü bu size biraz kafa karıştırıcı gelebilir.

0:08:06.140,0:08:07.810
Demin bu noktanın durağan olduğunu söyledik.

0:08:09.000,0:08:10.720
Yukarı veya aşağı hareket etmiyorlar.

0:08:14.540,0:08:17.480
Aşağıya doğru 100 Newton'lık bir güç olduğunu biliyoruz.

0:08:17.480,0:08:18.800
Bu yüzden bu iki ip tarafından sağlanan, yukarıya doğru bir kuvvet olması gerek.

0:08:18.800,0:08:21.150
Bu tel yani T2, yukarıya bir güç sağlamıyor.

0:08:24.140,0:08:29.350
Bu yüzden yukarıya doğru olan kuvvetin tamamı ilk teldeki kuvvet vektörünün y bileşeni olmak zorunda.

0:08:29.350,0:08:33.309
Verilenlere göre, şimdi birinci ipteki gerilimi bulabiliriz..

0:08:33.309,0:08:39.409
T1 bölü - 30'un sinüsü kaçtı?

0:08:39.409,0:08:43.050
30 derecenin sinüsü, 1/2'dir.

0:08:44.990,0:08:52.640
Yani T1 * 1/2 = 100 Newton.

0:08:56.200,0:09:03.350
İki tarafı da 1/2'ye bölersek T1'in 200 Newton olduğunu buluruz.

0:09:03.350,0:09:06.800
Şimdi ikinci ipteki gerilimin ne olduğunu bulmamız lazım.

0:09:10.790,0:09:14.640
Burada bir ipucu var. Bu nokta sola veya sağa hareket etmiyor, yani durağan.

0:09:19.970,0:09:24.120
Yani biliyoruz ki bu ipteki gerilim ne olursa olsun, gerilim karşı yönde bir kuvvetle dengelenmek zorunda.

0:09:29.150,0:09:31.220
Ve bu karşı yöndeki kuvvet de ilk telin geriliminin x bileşeni

0:09:31.220,0:09:34.140
Yani bu kırmızı olan.

0:09:34.140,0:09:39.200
Yani, T2 ilk ipin X bileşenine eşittir.

0:09:40.990,0:09:42.410
Ve x bileşeni ne?

0:09:45.520,0:09:51.250
Cevap ilk ipin gerilimi çarpı 30 derecenin kosinüsü olacak.

0:09:51.250,0:09:53.900
Komşu bölü hipotenüs.

0:09:53.900,0:09:55.320
Ve bu da kök 3 bölü 2.

0:09:55.320,0:10:00.410
Yani 200 çarpı kök 3 bölü 2, bu da 100 kök 3'e eşittir.

0:10:03.590,0:10:07.940
Yani bu ipteki gerilim 100 kök 3 Newtondur.

0:10:07.940,0:10:12.590
Bu da sola doğru tamamen dengeleyici kuvvettir.

0:10:12.590,0:10:16.540
Bu ipin x bileşeni de sağa doğru 100 kök 3 Newton.

0:10:16.540,0:10:17.446
Umarım kafanızı karıştırmamışımdır.

0:10:17.446,0:10:19.250
Bir sonraki videoda görüşmek üzere.