WEBVTT

00:00:00.718 --> 00:00:03.222
14 yaşındayken

00:00:03.246 --> 00:00:07.640
ailem Etiyopyalı küçük kardeşlerimi
evlat edinme sürecindeydi.

00:00:07.664 --> 00:00:09.956
Bir gün annem sordu:

00:00:09.980 --> 00:00:12.483
''Doğum günleri hangi gün olsun?''

00:00:13.216 --> 00:00:16.152
''Doğdukları gün, tabii ki?''

00:00:16.176 --> 00:00:17.891
Çok saçma bir soru.

00:00:17.915 --> 00:00:19.553
Sonra annem dedi ki,

00:00:19.577 --> 00:00:20.825
''Bak, Kristen,

00:00:20.849 --> 00:00:23.393
iki kardeşinin de doğum belgesi yok,

00:00:23.393 --> 00:00:26.027
doğum günlerini nasıl bulabiliriz?''

00:00:26.804 --> 00:00:28.093
Aklım almadı.

00:00:28.117 --> 00:00:31.282
20 yıl geçti ve hâlâ
bunun üzerinde çalışıyorum;

00:00:31.306 --> 00:00:35.303
fark şu ki kardeşlerimin
doğum belgeleri gizemini çözmek yerine

00:00:35.303 --> 00:00:37.284
bu sorunu küresel olarak ele alıyorum.

NOTE Paragraph

00:00:37.308 --> 00:00:41.099
Doğum belgesinin uluslararası
gelişimle ilgisi ne peki?

00:00:41.123 --> 00:00:44.733
Bunu cevaplamak için
asıl gelişim konusuna dönmemiz lazım,

00:00:44.757 --> 00:00:46.447
insan hakları konusuna.

NOTE Paragraph

00:00:46.471 --> 00:00:50.256
1948'de, İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi'nde

00:00:50.256 --> 00:00:53.196
ilk defa tüm dünyada herkes için geçerli

00:00:53.196 --> 00:00:58.459
temel insan hak ve onurları belirlendi:

00:00:58.657 --> 00:01:03.372
Madde 6:
Hukuk kişiliğinin tanınması hakkı.

00:01:03.396 --> 00:01:05.202
Veya yasal bir kimlik.

00:01:05.226 --> 00:01:07.386
Çocuklar için bu bir doğum belgesi.

00:01:07.410 --> 00:01:10.235
Bu evrensel bir insan hakkı
olmasına rağmen

00:01:10.259 --> 00:01:14.732
bugün bir milyar insanın
var olduklarına dair kayıt yok;

00:01:14.756 --> 00:01:18.496
bu da zamanımızın en büyük
insan hakları ihlallerinden biri demek

00:01:18.520 --> 00:01:20.959
ama kimsenin bu konudan haberi yok gibi.

NOTE Paragraph

00:01:22.475 --> 00:01:24.872
Yoksulluk ve açlıkla yüz yüzeyken

00:01:24.896 --> 00:01:28.946
insanların yasal bir kimliklerinin olması
çok da önemli değil gibi görünüyor

00:01:28.950 --> 00:01:30.608
ama aslında önemli.

00:01:31.401 --> 00:01:32.775
Kariyerimin başındayken

00:01:32.799 --> 00:01:36.787
Mumbai'de bir gecekondu topluluğunda
bir sosyal hizmet uzmanıyla çalışıyordum

00:01:36.811 --> 00:01:39.485
ve küçük bir kızın işlemlerini yapıyorduk,

00:01:39.509 --> 00:01:43.680
bebekken çocuk felci geçirmişti
ve belden aşağısı felç olmuştu.

00:01:44.476 --> 00:01:46.447
Evine vardığımızda

00:01:46.471 --> 00:01:48.248
onu yerde bulduk.

00:01:48.272 --> 00:01:51.265
Bacakları ciddi şekilde
yaralı ve enfekteydi,

00:01:51.289 --> 00:01:52.878
besinsiz kalmıştı,

00:01:52.902 --> 00:01:55.278
hiç okula gitmemişti

00:01:55.302 --> 00:01:59.569
ve hayatının büyük bölümünü bu küçük,
karanlık odaya mahkûm geçirmişti.

00:02:00.912 --> 00:02:04.771
Oradan ayrılırken sosyal hizmet
uzmanına ne yapılacağını sordum,

00:02:04.795 --> 00:02:07.983
''İlk işimiz doğum belgesi
tanzim etmek'' dedi.

00:02:08.007 --> 00:02:09.374
Biraz afalladım.

00:02:09.398 --> 00:02:12.504
Dedim ki ''Yaşayacak güvenli 
bir yer ve okula gidebilmesi için

00:02:12.504 --> 00:02:14.922
sosyal yardım sağlamamız gerekmiyor mu?''

00:02:14.946 --> 00:02:18.570
''Kesinlikle,'' dedi, ''bu yüzden
bir doğum belgesi çıkarmamız lazım.''

NOTE Paragraph

00:02:18.594 --> 00:02:20.721
Anlayacağınız,
yasal bir kimlik olmadan

00:02:20.745 --> 00:02:23.278
devlet tarafından
birey olarak tanınmıyorsunuz.

00:02:23.302 --> 00:02:27.936
Resmî olarak var olmayan biri
devlet hizmetlerinden yararlanamıyor,

00:02:27.960 --> 00:02:32.252
devlet de yalnızca bildiği sayıda 
insana hizmet sağlayabiliyor.

00:02:32.293 --> 00:02:36.902
Bu yüzden insanlar, temel rutin aşı
hizmetleri gibi şeylerden yararlanamıyor.

NOTE Paragraph

00:02:37.902 --> 00:02:42.676
Yasal kimlikleri olmayan insanlar
hesaba katılmıyor ve korunmuyor.

00:02:42.700 --> 00:02:47.533
Bu insanlar en ötekileştirilmiş 
toplumların en yoksul bireyleri arasında.

00:02:47.609 --> 00:02:49.628
İnsan kaçakçılığı mağdurları.

00:02:49.652 --> 00:02:53.705
İnsan kaçakçıları,
eğer kurbanların kimlikleri yoksa

00:02:53.729 --> 00:02:56.866
onları bulmanın
imkânsıza yakın olduğunu biliyor.

00:02:57.438 --> 00:03:01.223
Bunlar ayrıca istismar mağdurları;
çocuk evliliği ve çocuk işçiliği gibi.

00:03:01.247 --> 00:03:04.902
Doğum belgesi olmadan bir çocuğun
hâlâ çocuk olduğunu nasıl kanıtlarsınız?

00:03:05.636 --> 00:03:07.182
Vatansızlar;

00:03:07.206 --> 00:03:09.294
doğum belgeleri
anne babanızın kim olduğunu

00:03:09.294 --> 00:03:11.057
ve nerede doğduğunuzu gösteriyor,

00:03:11.081 --> 00:03:13.953
vatandaşlık elde etmek için
gereken iki ana faktör.

NOTE Paragraph

00:03:15.382 --> 00:03:18.454
Dünyada yasal kimliği olmayan
bir milyar insandan

00:03:18.478 --> 00:03:21.993
büyük çoğunluk, doğumda
hiç kaydı yapılmamış çocuklar.

00:03:22.380 --> 00:03:24.034
En az gelişmiş ülkelerde,

00:03:24.058 --> 00:03:28.335
Yüzde 60'tan daha fazla doğum
hiç kaydedilmiş.

00:03:28.359 --> 00:03:31.562
17 Sahraaltı Afrika ülkesinde
yapılan bir çalışma

00:03:31.586 --> 00:03:35.115
çocukların yüzde 80'inin
doğum belgesi olmadığını gösterdi.

00:03:35.846 --> 00:03:40.407
Uluslararası doğum kaydına
geçememiş ülkeler arasından

00:03:41.144 --> 00:03:45.251
26 ülkede, sağlık sigortası için
bir doğum belgesi şart,

00:03:45.275 --> 00:03:46.654
buna aşılar da dâhil.

00:03:47.589 --> 00:03:53.304
37 ülkede, yoksullara yapılan
sosyal destek için gerekli.

00:03:55.226 --> 00:04:02.243
59 ülkede, bir çocuğun okula kaydı
veya okulu bitirebilmesi için gerekli.

00:04:02.883 --> 00:04:06.765
Doğum belgesi genellikle yasal bir kimlik;

00:04:06.789 --> 00:04:09.029
milli kimlik kartınız veya pasaport gibi.

00:04:09.053 --> 00:04:12.586
Oy vermek, bir SIM kart almak
veya banka hesabı açmak için

00:04:12.610 --> 00:04:15.960
yasal bir kimliğinizin olması
neredeyse her ülkede gerekli.

00:04:15.984 --> 00:04:19.741
Hatta banka hesabı olmayan
1,7 milyar insanın

00:04:19.765 --> 00:04:23.195
yüzde 20'sinin, yasal kimlik belgesi
olmadığı için hesabı yok.

NOTE Paragraph

00:04:23.969 --> 00:04:27.797
Bu bir milyar vakanın
ne kadar ciddi olduğunu anlamak için

00:04:27.821 --> 00:04:29.327
uzman olmanıza gerek yok.

00:04:29.946 --> 00:04:31.950
Nitekim kanıtlar da öyle gösteriyor ki

00:04:31.974 --> 00:04:34.685
geniş çapta doğum kaydının geliştirilmesi

00:04:34.685 --> 00:04:36.521
gelişmişlik düzeyiyle aynı doğrultuda,

00:04:36.545 --> 00:04:37.951
yoksulluğun azalmasından,

00:04:37.975 --> 00:04:40.947
daha iyi sağlık, beslenme, eğitim,

00:04:40.971 --> 00:04:42.483
ekonomik ilerleme,

00:04:42.507 --> 00:04:44.777
güvenli ve düzenli göçe kadar.

NOTE Paragraph

00:04:46.714 --> 00:04:51.375
2015 yılında dünya liderleri
bir araya geldi

00:04:51.399 --> 00:04:55.081
ve tüm insanlar için
insan haklarını savunacaklarını,

00:04:55.105 --> 00:04:56.676
kimseyi göz ardı etmeyerek

00:04:56.700 --> 00:05:01.125
yoksulluğa, açlığa ve eşitsizliğe
son vereceklerine söz verdiler.

00:05:01.413 --> 00:05:05.979
Ama bu insanların kim
ve nerede olduklarını bilmiyorlarsa

00:05:06.051 --> 00:05:10.741
nasıl insan haklarını savunup
kimsenin göz ardı edilmediğini bilecekler?

NOTE Paragraph

00:05:13.639 --> 00:05:16.102
Peki ülkeler bu konuda ne yapabilir?

00:05:16.126 --> 00:05:18.040
Bunun için herkese uygun bir çözüm yok

00:05:18.064 --> 00:05:20.307
çünkü her ülkenin durumu kendine özel.

00:05:20.331 --> 00:05:24.391
Ancak her sisteme uygulanacak
beş kanıtlanmış yöntem var.

00:05:24.851 --> 00:05:26.776
Bir: Mesafeyi kısaltın.

00:05:26.800 --> 00:05:28.665
İki: Maliyeti kaldırın.

00:05:28.689 --> 00:05:30.561
Üç: Süreci kolaylaştırın.

00:05:30.585 --> 00:05:32.699
Dört: Ayrımcılığı kaldırın.

00:05:32.723 --> 00:05:34.749
Beş: Talebi artırın.

NOTE Paragraph

00:05:35.429 --> 00:05:38.010
Cinsiyet ayrımcılığı hâlâ gizli bir sorun

00:05:39.092 --> 00:05:40.522
çünkü istatistiklere göre

00:05:40.522 --> 00:05:43.326
kız ve erkeklerin doğum kaydı
oranlarında bir fark yok.

00:05:43.350 --> 00:05:45.251
Ama ayrımcılık çocuğa karşı değil,

00:05:45.251 --> 00:05:47.155
anneye karşı.

00:05:47.179 --> 00:05:50.083
Angola, bir çocuğun
nüfus kaydının yapılması için

00:05:50.083 --> 00:05:54.308
babanın ismini soran veya orada 
bulunmasını şart koşan 35 ülkeden biri.

00:05:54.398 --> 00:05:57.159
Yani babanın bilinmediği, 
isteksiz olduğu

00:05:57.159 --> 00:06:00.019
veya babalığı kabul edemediği durumlarda

00:06:00.019 --> 00:06:04.515
annelerin yasal olarak kendi çocuklarının
nüfus kaydını yapması engelleniyor.

00:06:05.079 --> 00:06:07.869
Bunun için Angola bir yasa geçirdi,

00:06:07.893 --> 00:06:11.268
annelerin tek ebeveyn olarak
çocuklarını kaydettirmelerine izin verdi.

NOTE Paragraph

00:06:12.346 --> 00:06:14.379
2012 yılında Tanzanya'da

00:06:14.403 --> 00:06:17.189
çocukların yalnızca %13'ünün
doğum belgesi vardı.

00:06:17.523 --> 00:06:20.006
Devlet de yeni bir sistem geliştirdi.

00:06:20.782 --> 00:06:26.109
Mevcut alt yapılarda
nüfus müdürlükleri açtılar,

00:06:26.133 --> 00:06:29.916
toplum sağlık merkezleri
ve sağlık kuruluşları gibi.

00:06:29.916 --> 00:06:33.138
İhtiyaç sahibi insanlara
bu hizmetleri yakınlaştırdılar.

00:06:33.162 --> 00:06:34.496
Ücreti kaldırdılar.

00:06:35.141 --> 00:06:37.559
Süreci kolaylaştırdılar
ve otomatize ettiler,

00:06:37.583 --> 00:06:40.144
böylece doğum belgesi
hemen orada çıkarılabiliyordu.

00:06:40.753 --> 00:06:43.825
Talebi artırmak için bir kamu
farkındalık kampanyası başlattılar,

00:06:43.849 --> 00:06:46.199
insanlara yeni bir süreç
olduğunu duyurdular

00:06:46.223 --> 00:06:49.789
ve çocuklarının nüfus kaydını 
yaptırmanın önemine dikkat çektiler.

00:06:50.562 --> 00:06:54.450
Yeni sistemin uygulandığı
bölgelerde birkaç yıl içinde,

00:06:54.474 --> 00:06:57.472
çocukların yüzde 83'ünün
artık doğum belgesi oldu

00:06:57.496 --> 00:07:00.382
ve şu an bunu ulusal çapta
uygulama sürecindeler.

NOTE Paragraph

00:07:01.334 --> 00:07:02.632
Peki siz ne yapabilirsiniz?

00:07:03.632 --> 00:07:06.869
Ben hepimizin insanlığımızla
birbirimize bağlı olduğuna inanıyorum.

00:07:06.869 --> 00:07:10.170
Aynı dünyada yaşıyor,
aynı havayı soluyoruz.

00:07:10.194 --> 00:07:13.774
Hiçbirimiz dünyaya gelmeyi
veya dünyaya geliş koşullarımızı seçmedik

00:07:13.798 --> 00:07:15.867
ama nasıl yaşadığımızı seçiyoruz.

00:07:16.592 --> 00:07:19.891
Bir farkındalık veya şefkat anı

00:07:19.898 --> 00:07:23.563
bir insanı harekete geçirdiğinde
değişim olur.

00:07:23.587 --> 00:07:25.440
Biz de toplu hâlde harekete geçerek

00:07:25.464 --> 00:07:28.901
değişimin en güçlü öncüleri olabiliriz.

00:07:28.925 --> 00:07:33.097
Harekete geçmemenin maliyeti
korunamayan çocuklarsa,

00:07:33.121 --> 00:07:35.803
aşıları yapılmayan, okula gidemeyen,

00:07:35.827 --> 00:07:39.672
büyüdüklerinde iş bulamayan
veya oy veremeyen,

00:07:39.696 --> 00:07:44.567
yoksulluk, ayrım ve görünmezlik
döngüsünde sıkışmış çocuklarsa

00:07:44.591 --> 00:07:50.034
bu sorunu karanlıktan çıkarıp
ışığa tutmak bize düşüyor.

00:07:50.535 --> 00:07:54.359
Çünkü her gün dünyayı değiştirme
fırsatını elde edemiyorsunuz

00:07:54.383 --> 00:07:55.713
ama bugün,

00:07:55.737 --> 00:07:56.888
fırsat elinizde.

NOTE Paragraph

00:07:57.944 --> 00:07:59.104
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:07:59.128 --> 00:08:01.105
(Alkışlar)