1
00:00:00,718 --> 00:00:03,222
14 yaşındayken

2
00:00:03,246 --> 00:00:07,640
ailem Etiyopyalı küçük kardeşlerimi
evlat edinme sürecindeydi.

3
00:00:07,664 --> 00:00:09,956
Bir gün annem sordu:

4
00:00:09,980 --> 00:00:12,483
''Doğum günleri hangi gün olsun?''

5
00:00:13,216 --> 00:00:16,152
''Doğdukları gün, tabii ki?''

6
00:00:16,176 --> 00:00:17,891
Çok saçma bir soru.

7
00:00:17,915 --> 00:00:19,553
Sonra annem dedi ki,

8
00:00:19,577 --> 00:00:20,825
''Bak, Kristen,

9
00:00:20,849 --> 00:00:23,393
iki kardeşinin de doğum belgesi yok,

10
00:00:23,393 --> 00:00:26,027
doğum günlerini nasıl bulabiliriz?''

11
00:00:26,804 --> 00:00:28,093
Aklım almadı.

12
00:00:28,117 --> 00:00:31,282
20 yıl geçti ve hâlâ
bunun üzerinde çalışıyorum;

13
00:00:31,306 --> 00:00:35,303
fark şu ki kardeşlerimin
doğum belgeleri gizemini çözmek yerine

14
00:00:35,303 --> 00:00:37,284
bu sorunu küresel olarak ele alıyorum.

15
00:00:37,308 --> 00:00:41,099
Doğum belgesinin uluslararası
gelişimle ilgisi ne peki?

16
00:00:41,123 --> 00:00:44,733
Bunu cevaplamak için
asıl gelişim konusuna dönmemiz lazım,

17
00:00:44,757 --> 00:00:46,447
insan hakları konusuna.

18
00:00:46,471 --> 00:00:50,256
1948'de, İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi'nde

19
00:00:50,256 --> 00:00:53,196
ilk defa tüm dünyada herkes için geçerli

20
00:00:53,196 --> 00:00:58,459
temel insan hak ve onurları belirlendi:

21
00:00:58,657 --> 00:01:03,372
Madde 6:
Hukuk kişiliğinin tanınması hakkı.

22
00:01:03,396 --> 00:01:05,202
Veya yasal bir kimlik.

23
00:01:05,226 --> 00:01:07,386
Çocuklar için bu bir doğum belgesi.

24
00:01:07,410 --> 00:01:10,235
Bu evrensel bir insan hakkı
olmasına rağmen

25
00:01:10,259 --> 00:01:14,732
bugün bir milyar insanın
var olduklarına dair kayıt yok;

26
00:01:14,756 --> 00:01:18,496
bu da zamanımızın en büyük
insan hakları ihlallerinden biri demek

27
00:01:18,520 --> 00:01:20,959
ama kimsenin bu konudan haberi yok gibi.

28
00:01:22,475 --> 00:01:24,872
Yoksulluk ve açlıkla yüz yüzeyken

29
00:01:24,896 --> 00:01:28,946
insanların yasal bir kimliklerinin olması
çok da önemli değil gibi görünüyor

30
00:01:28,950 --> 00:01:30,608
ama aslında önemli.

31
00:01:31,401 --> 00:01:32,775
Kariyerimin başındayken

32
00:01:32,799 --> 00:01:36,787
Mumbai'de bir gecekondu topluluğunda
bir sosyal hizmet uzmanıyla çalışıyordum

33
00:01:36,811 --> 00:01:39,485
ve küçük bir kızın işlemlerini yapıyorduk,

34
00:01:39,509 --> 00:01:43,680
bebekken çocuk felci geçirmişti
ve belden aşağısı felç olmuştu.

35
00:01:44,476 --> 00:01:46,447
Evine vardığımızda

36
00:01:46,471 --> 00:01:48,248
onu yerde bulduk.

37
00:01:48,272 --> 00:01:51,265
Bacakları ciddi şekilde
yaralı ve enfekteydi,

38
00:01:51,289 --> 00:01:52,878
besinsiz kalmıştı,

39
00:01:52,902 --> 00:01:55,278
hiç okula gitmemişti

40
00:01:55,302 --> 00:01:59,569
ve hayatının büyük bölümünü bu küçük,
karanlık odaya mahkûm geçirmişti.

41
00:02:00,912 --> 00:02:04,771
Oradan ayrılırken sosyal hizmet
uzmanına ne yapılacağını sordum,

42
00:02:04,795 --> 00:02:07,983
''İlk işimiz doğum belgesi
tanzim etmek'' dedi.

43
00:02:08,007 --> 00:02:09,374
Biraz afalladım.

44
00:02:09,398 --> 00:02:12,504
Dedim ki ''Yaşayacak güvenli 
bir yer ve okula gidebilmesi için

45
00:02:12,504 --> 00:02:14,922
sosyal yardım sağlamamız gerekmiyor mu?''

46
00:02:14,946 --> 00:02:18,570
''Kesinlikle,'' dedi, ''bu yüzden
bir doğum belgesi çıkarmamız lazım.''

47
00:02:18,594 --> 00:02:20,721
Anlayacağınız,
yasal bir kimlik olmadan

48
00:02:20,745 --> 00:02:23,278
devlet tarafından
birey olarak tanınmıyorsunuz.

49
00:02:23,302 --> 00:02:27,936
Resmî olarak var olmayan biri
devlet hizmetlerinden yararlanamıyor,

50
00:02:27,960 --> 00:02:32,252
devlet de yalnızca bildiği sayıda 
insana hizmet sağlayabiliyor.

51
00:02:32,293 --> 00:02:36,902
Bu yüzden insanlar, temel rutin aşı
hizmetleri gibi şeylerden yararlanamıyor.

52
00:02:37,902 --> 00:02:42,676
Yasal kimlikleri olmayan insanlar
hesaba katılmıyor ve korunmuyor.

53
00:02:42,700 --> 00:02:47,533
Bu insanlar en ötekileştirilmiş 
toplumların en yoksul bireyleri arasında.

54
00:02:47,609 --> 00:02:49,628
İnsan kaçakçılığı mağdurları.

55
00:02:49,652 --> 00:02:53,705
İnsan kaçakçıları,
eğer kurbanların kimlikleri yoksa

56
00:02:53,729 --> 00:02:56,866
onları bulmanın
imkânsıza yakın olduğunu biliyor.

57
00:02:57,438 --> 00:03:01,223
Bunlar ayrıca istismar mağdurları;
çocuk evliliği ve çocuk işçiliği gibi.

58
00:03:01,247 --> 00:03:04,902
Doğum belgesi olmadan bir çocuğun
hâlâ çocuk olduğunu nasıl kanıtlarsınız?

59
00:03:05,636 --> 00:03:07,182
Vatansızlar;

60
00:03:07,206 --> 00:03:09,294
doğum belgeleri
anne babanızın kim olduğunu

61
00:03:09,294 --> 00:03:11,057
ve nerede doğduğunuzu gösteriyor,

62
00:03:11,081 --> 00:03:13,953
vatandaşlık elde etmek için
gereken iki ana faktör.

63
00:03:15,382 --> 00:03:18,454
Dünyada yasal kimliği olmayan
bir milyar insandan

64
00:03:18,478 --> 00:03:21,993
büyük çoğunluk, doğumda
hiç kaydı yapılmamış çocuklar.

65
00:03:22,380 --> 00:03:24,034
En az gelişmiş ülkelerde,

66
00:03:24,058 --> 00:03:28,335
Yüzde 60'tan daha fazla doğum
hiç kaydedilmiş.

67
00:03:28,359 --> 00:03:31,562
17 Sahraaltı Afrika ülkesinde
yapılan bir çalışma

68
00:03:31,586 --> 00:03:35,115
çocukların yüzde 80'inin
doğum belgesi olmadığını gösterdi.

69
00:03:35,846 --> 00:03:40,407
Uluslararası doğum kaydına
geçememiş ülkeler arasından

70
00:03:41,144 --> 00:03:45,251
26 ülkede, sağlık sigortası için
bir doğum belgesi şart,

71
00:03:45,275 --> 00:03:46,654
buna aşılar da dâhil.

72
00:03:47,589 --> 00:03:53,304
37 ülkede, yoksullara yapılan
sosyal destek için gerekli.

73
00:03:55,226 --> 00:04:02,243
59 ülkede, bir çocuğun okula kaydı
veya okulu bitirebilmesi için gerekli.

74
00:04:02,883 --> 00:04:06,765
Doğum belgesi genellikle yasal bir kimlik;

75
00:04:06,789 --> 00:04:09,029
milli kimlik kartınız veya pasaport gibi.

76
00:04:09,053 --> 00:04:12,586
Oy vermek, bir SIM kart almak
veya banka hesabı açmak için

77
00:04:12,610 --> 00:04:15,960
yasal bir kimliğinizin olması
neredeyse her ülkede gerekli.

78
00:04:15,984 --> 00:04:19,741
Hatta banka hesabı olmayan
1,7 milyar insanın

79
00:04:19,765 --> 00:04:23,195
yüzde 20'sinin, yasal kimlik belgesi
olmadığı için hesabı yok.

80
00:04:23,969 --> 00:04:27,797
Bu bir milyar vakanın
ne kadar ciddi olduğunu anlamak için

81
00:04:27,821 --> 00:04:29,327
uzman olmanıza gerek yok.

82
00:04:29,946 --> 00:04:31,950
Nitekim kanıtlar da öyle gösteriyor ki

83
00:04:31,974 --> 00:04:34,685
geniş çapta doğum kaydının geliştirilmesi

84
00:04:34,685 --> 00:04:36,521
gelişmişlik düzeyiyle aynı doğrultuda,

85
00:04:36,545 --> 00:04:37,951
yoksulluğun azalmasından,

86
00:04:37,975 --> 00:04:40,947
daha iyi sağlık, beslenme, eğitim,

87
00:04:40,971 --> 00:04:42,483
ekonomik ilerleme,

88
00:04:42,507 --> 00:04:44,777
güvenli ve düzenli göçe kadar.

89
00:04:46,714 --> 00:04:51,375
2015 yılında dünya liderleri
bir araya geldi

90
00:04:51,399 --> 00:04:55,081
ve tüm insanlar için
insan haklarını savunacaklarını,

91
00:04:55,105 --> 00:04:56,676
kimseyi göz ardı etmeyerek

92
00:04:56,700 --> 00:05:01,125
yoksulluğa, açlığa ve eşitsizliğe
son vereceklerine söz verdiler.

93
00:05:01,413 --> 00:05:05,979
Ama bu insanların kim
ve nerede olduklarını bilmiyorlarsa

94
00:05:06,051 --> 00:05:10,741
nasıl insan haklarını savunup
kimsenin göz ardı edilmediğini bilecekler?

95
00:05:13,639 --> 00:05:16,102
Peki ülkeler bu konuda ne yapabilir?

96
00:05:16,126 --> 00:05:18,040
Bunun için herkese uygun bir çözüm yok

97
00:05:18,064 --> 00:05:20,307
çünkü her ülkenin durumu kendine özel.

98
00:05:20,331 --> 00:05:24,391
Ancak her sisteme uygulanacak
beş kanıtlanmış yöntem var.

99
00:05:24,851 --> 00:05:26,776
Bir: Mesafeyi kısaltın.

100
00:05:26,800 --> 00:05:28,665
İki: Maliyeti kaldırın.

101
00:05:28,689 --> 00:05:30,561
Üç: Süreci kolaylaştırın.

102
00:05:30,585 --> 00:05:32,699
Dört: Ayrımcılığı kaldırın.

103
00:05:32,723 --> 00:05:34,749
Beş: Talebi artırın.

104
00:05:35,429 --> 00:05:38,010
Cinsiyet ayrımcılığı hâlâ gizli bir sorun

105
00:05:39,092 --> 00:05:40,522
çünkü istatistiklere göre

106
00:05:40,522 --> 00:05:43,326
kız ve erkeklerin doğum kaydı
oranlarında bir fark yok.

107
00:05:43,350 --> 00:05:45,251
Ama ayrımcılık çocuğa karşı değil,

108
00:05:45,251 --> 00:05:47,155
anneye karşı.

109
00:05:47,179 --> 00:05:50,083
Angola, bir çocuğun
nüfus kaydının yapılması için

110
00:05:50,083 --> 00:05:54,308
babanın ismini soran veya orada 
bulunmasını şart koşan 35 ülkeden biri.

111
00:05:54,398 --> 00:05:57,159
Yani babanın bilinmediği, 
isteksiz olduğu

112
00:05:57,159 --> 00:06:00,019
veya babalığı kabul edemediği durumlarda

113
00:06:00,019 --> 00:06:04,515
annelerin yasal olarak kendi çocuklarının
nüfus kaydını yapması engelleniyor.

114
00:06:05,079 --> 00:06:07,869
Bunun için Angola bir yasa geçirdi,

115
00:06:07,893 --> 00:06:11,268
annelerin tek ebeveyn olarak
çocuklarını kaydettirmelerine izin verdi.

116
00:06:12,346 --> 00:06:14,379
2012 yılında Tanzanya'da

117
00:06:14,403 --> 00:06:17,189
çocukların yalnızca %13'ünün
doğum belgesi vardı.

118
00:06:17,523 --> 00:06:20,006
Devlet de yeni bir sistem geliştirdi.

119
00:06:20,782 --> 00:06:26,109
Mevcut alt yapılarda
nüfus müdürlükleri açtılar,

120
00:06:26,133 --> 00:06:29,916
toplum sağlık merkezleri
ve sağlık kuruluşları gibi.

121
00:06:29,916 --> 00:06:33,138
İhtiyaç sahibi insanlara
bu hizmetleri yakınlaştırdılar.

122
00:06:33,162 --> 00:06:34,496
Ücreti kaldırdılar.

123
00:06:35,141 --> 00:06:37,559
Süreci kolaylaştırdılar
ve otomatize ettiler,

124
00:06:37,583 --> 00:06:40,144
böylece doğum belgesi
hemen orada çıkarılabiliyordu.

125
00:06:40,753 --> 00:06:43,825
Talebi artırmak için bir kamu
farkındalık kampanyası başlattılar,

126
00:06:43,849 --> 00:06:46,199
insanlara yeni bir süreç
olduğunu duyurdular

127
00:06:46,223 --> 00:06:49,789
ve çocuklarının nüfus kaydını 
yaptırmanın önemine dikkat çektiler.

128
00:06:50,562 --> 00:06:54,450
Yeni sistemin uygulandığı
bölgelerde birkaç yıl içinde,

129
00:06:54,474 --> 00:06:57,472
çocukların yüzde 83'ünün
artık doğum belgesi oldu

130
00:06:57,496 --> 00:07:00,382
ve şu an bunu ulusal çapta
uygulama sürecindeler.

131
00:07:01,334 --> 00:07:02,632
Peki siz ne yapabilirsiniz?

132
00:07:03,632 --> 00:07:06,869
Ben hepimizin insanlığımızla
birbirimize bağlı olduğuna inanıyorum.

133
00:07:06,869 --> 00:07:10,170
Aynı dünyada yaşıyor,
aynı havayı soluyoruz.

134
00:07:10,194 --> 00:07:13,774
Hiçbirimiz dünyaya gelmeyi
veya dünyaya geliş koşullarımızı seçmedik

135
00:07:13,798 --> 00:07:15,867
ama nasıl yaşadığımızı seçiyoruz.

136
00:07:16,592 --> 00:07:19,891
Bir farkındalık veya şefkat anı

137
00:07:19,898 --> 00:07:23,563
bir insanı harekete geçirdiğinde
değişim olur.

138
00:07:23,587 --> 00:07:25,440
Biz de toplu hâlde harekete geçerek

139
00:07:25,464 --> 00:07:28,901
değişimin en güçlü öncüleri olabiliriz.

140
00:07:28,925 --> 00:07:33,097
Harekete geçmemenin maliyeti
korunamayan çocuklarsa,

141
00:07:33,121 --> 00:07:35,803
aşıları yapılmayan, okula gidemeyen,

142
00:07:35,827 --> 00:07:39,672
büyüdüklerinde iş bulamayan
veya oy veremeyen,

143
00:07:39,696 --> 00:07:44,567
yoksulluk, ayrım ve görünmezlik
döngüsünde sıkışmış çocuklarsa

144
00:07:44,591 --> 00:07:50,034
bu sorunu karanlıktan çıkarıp
ışığa tutmak bize düşüyor.

145
00:07:50,535 --> 00:07:54,359
Çünkü her gün dünyayı değiştirme
fırsatını elde edemiyorsunuz

146
00:07:54,383 --> 00:07:55,713
ama bugün,

147
00:07:55,737 --> 00:07:56,888
fırsat elinizde.

148
00:07:57,944 --> 00:07:59,104
Teşekkürler.

149
00:07:59,128 --> 00:08:01,105
(Alkışlar)