0:00:00.718,0:00:03.222
14 yaşındayken

0:00:03.246,0:00:07.640
ailem Etiyopyalı küçük kardeşlerimi[br]evlat edinme sürecindeydi.

0:00:07.664,0:00:09.956
Bir gün annem sordu:

0:00:09.980,0:00:12.483
''Doğum günleri hangi gün olsun?''

0:00:13.216,0:00:16.152
''Doğdukları gün, tabii ki?''

0:00:16.176,0:00:17.891
Çok saçma bir soru.

0:00:17.915,0:00:19.553
Sonra annem dedi ki,

0:00:19.577,0:00:20.825
''Bak, Kristen,

0:00:20.849,0:00:23.393
iki kardeşinin de doğum belgesi yok,

0:00:23.393,0:00:26.027
doğum günlerini nasıl bulabiliriz?''

0:00:26.804,0:00:28.093
Aklım almadı.

0:00:28.117,0:00:31.282
20 yıl geçti ve hâlâ[br]bunun üzerinde çalışıyorum;

0:00:31.306,0:00:35.303
fark şu ki kardeşlerimin[br]doğum belgeleri gizemini çözmek yerine

0:00:35.303,0:00:37.284
bu sorunu küresel olarak ele alıyorum.

0:00:37.308,0:00:41.099
Doğum belgesinin uluslararası[br]gelişimle ilgisi ne peki?

0:00:41.123,0:00:44.733
Bunu cevaplamak için[br]asıl gelişim konusuna dönmemiz lazım,

0:00:44.757,0:00:46.447
insan hakları konusuna.

0:00:46.471,0:00:50.256
1948'de, İnsan Hakları[br]Evrensel Beyannamesi'nde

0:00:50.256,0:00:53.196
ilk defa tüm dünyada herkes için geçerli

0:00:53.196,0:00:58.459
temel insan hak ve onurları belirlendi:

0:00:58.657,0:01:03.372
Madde 6:[br]Hukuk kişiliğinin tanınması hakkı.

0:01:03.396,0:01:05.202
Veya yasal bir kimlik.

0:01:05.226,0:01:07.386
Çocuklar için bu bir doğum belgesi.

0:01:07.410,0:01:10.235
Bu evrensel bir insan hakkı[br]olmasına rağmen

0:01:10.259,0:01:14.732
bugün bir milyar insanın[br]var olduklarına dair kayıt yok;

0:01:14.756,0:01:18.496
bu da zamanımızın en büyük[br]insan hakları ihlallerinden biri demek

0:01:18.520,0:01:20.959
ama kimsenin bu konudan haberi yok gibi.

0:01:22.475,0:01:24.872
Yoksulluk ve açlıkla yüz yüzeyken

0:01:24.896,0:01:28.946
insanların yasal bir kimliklerinin olması[br]çok da önemli değil gibi görünüyor

0:01:28.950,0:01:30.608
ama aslında önemli.

0:01:31.401,0:01:32.775
Kariyerimin başındayken

0:01:32.799,0:01:36.787
Mumbai'de bir gecekondu topluluğunda[br]bir sosyal hizmet uzmanıyla çalışıyordum

0:01:36.811,0:01:39.485
ve küçük bir kızın işlemlerini yapıyorduk,

0:01:39.509,0:01:43.680
bebekken çocuk felci geçirmişti[br]ve belden aşağısı felç olmuştu.

0:01:44.476,0:01:46.447
Evine vardığımızda

0:01:46.471,0:01:48.248
onu yerde bulduk.

0:01:48.272,0:01:51.265
Bacakları ciddi şekilde[br]yaralı ve enfekteydi,

0:01:51.289,0:01:52.878
besinsiz kalmıştı,

0:01:52.902,0:01:55.278
hiç okula gitmemişti

0:01:55.302,0:01:59.569
ve hayatının büyük bölümünü bu küçük,[br]karanlık odaya mahkûm geçirmişti.

0:02:00.912,0:02:04.771
Oradan ayrılırken sosyal hizmet[br]uzmanına ne yapılacağını sordum,

0:02:04.795,0:02:07.983
''İlk işimiz doğum belgesi[br]tanzim etmek'' dedi.

0:02:08.007,0:02:09.374
Biraz afalladım.

0:02:09.398,0:02:12.504
Dedim ki ''Yaşayacak güvenli [br]bir yer ve okula gidebilmesi için

0:02:12.504,0:02:14.922
sosyal yardım sağlamamız gerekmiyor mu?''

0:02:14.946,0:02:18.570
''Kesinlikle,'' dedi, ''bu yüzden[br]bir doğum belgesi çıkarmamız lazım.''

0:02:18.594,0:02:20.721
Anlayacağınız,[br]yasal bir kimlik olmadan

0:02:20.745,0:02:23.278
devlet tarafından[br]birey olarak tanınmıyorsunuz.

0:02:23.302,0:02:27.936
Resmî olarak var olmayan biri[br]devlet hizmetlerinden yararlanamıyor,

0:02:27.960,0:02:32.252
devlet de yalnızca bildiği sayıda [br]insana hizmet sağlayabiliyor.

0:02:32.293,0:02:36.902
Bu yüzden insanlar, temel rutin aşı[br]hizmetleri gibi şeylerden yararlanamıyor.

0:02:37.902,0:02:42.676
Yasal kimlikleri olmayan insanlar[br]hesaba katılmıyor ve korunmuyor.

0:02:42.700,0:02:47.533
Bu insanlar en ötekileştirilmiş [br]toplumların en yoksul bireyleri arasında.

0:02:47.609,0:02:49.628
İnsan kaçakçılığı mağdurları.

0:02:49.652,0:02:53.705
İnsan kaçakçıları,[br]eğer kurbanların kimlikleri yoksa

0:02:53.729,0:02:56.866
onları bulmanın[br]imkânsıza yakın olduğunu biliyor.

0:02:57.438,0:03:01.223
Bunlar ayrıca istismar mağdurları;[br]çocuk evliliği ve çocuk işçiliği gibi.

0:03:01.247,0:03:04.902
Doğum belgesi olmadan bir çocuğun[br]hâlâ çocuk olduğunu nasıl kanıtlarsınız?

0:03:05.636,0:03:07.182
Vatansızlar;

0:03:07.206,0:03:09.294
doğum belgeleri[br]anne babanızın kim olduğunu

0:03:09.294,0:03:11.057
ve nerede doğduğunuzu gösteriyor,

0:03:11.081,0:03:13.953
vatandaşlık elde etmek için[br]gereken iki ana faktör.

0:03:15.382,0:03:18.454
Dünyada yasal kimliği olmayan[br]bir milyar insandan

0:03:18.478,0:03:21.993
büyük çoğunluk, doğumda[br]hiç kaydı yapılmamış çocuklar.

0:03:22.380,0:03:24.034
En az gelişmiş ülkelerde,

0:03:24.058,0:03:28.335
Yüzde 60'tan daha fazla doğum[br]hiç kaydedilmiş.

0:03:28.359,0:03:31.562
17 Sahraaltı Afrika ülkesinde[br]yapılan bir çalışma

0:03:31.586,0:03:35.115
çocukların yüzde 80'inin[br]doğum belgesi olmadığını gösterdi.

0:03:35.846,0:03:40.407
Uluslararası doğum kaydına[br]geçememiş ülkeler arasından

0:03:41.144,0:03:45.251
26 ülkede, sağlık sigortası için[br]bir doğum belgesi şart,

0:03:45.275,0:03:46.654
buna aşılar da dâhil.

0:03:47.589,0:03:53.304
37 ülkede, yoksullara yapılan[br]sosyal destek için gerekli.

0:03:55.226,0:04:02.243
59 ülkede, bir çocuğun okula kaydı[br]veya okulu bitirebilmesi için gerekli.

0:04:02.883,0:04:06.765
Doğum belgesi genellikle yasal bir kimlik;

0:04:06.789,0:04:09.029
milli kimlik kartınız veya pasaport gibi.

0:04:09.053,0:04:12.586
Oy vermek, bir SIM kart almak[br]veya banka hesabı açmak için

0:04:12.610,0:04:15.960
yasal bir kimliğinizin olması[br]neredeyse her ülkede gerekli.

0:04:15.984,0:04:19.741
Hatta banka hesabı olmayan[br]1,7 milyar insanın

0:04:19.765,0:04:23.195
yüzde 20'sinin, yasal kimlik belgesi[br]olmadığı için hesabı yok.

0:04:23.969,0:04:27.797
Bu bir milyar vakanın[br]ne kadar ciddi olduğunu anlamak için

0:04:27.821,0:04:29.327
uzman olmanıza gerek yok.

0:04:29.946,0:04:31.950
Nitekim kanıtlar da öyle gösteriyor ki

0:04:31.974,0:04:34.685
geniş çapta doğum kaydının geliştirilmesi

0:04:34.685,0:04:36.521
gelişmişlik düzeyiyle aynı doğrultuda,

0:04:36.545,0:04:37.951
yoksulluğun azalmasından,

0:04:37.975,0:04:40.947
daha iyi sağlık, beslenme, eğitim,

0:04:40.971,0:04:42.483
ekonomik ilerleme,

0:04:42.507,0:04:44.777
güvenli ve düzenli göçe kadar.

0:04:46.714,0:04:51.375
2015 yılında dünya liderleri[br]bir araya geldi

0:04:51.399,0:04:55.081
ve tüm insanlar için[br]insan haklarını savunacaklarını,

0:04:55.105,0:04:56.676
kimseyi göz ardı etmeyerek

0:04:56.700,0:05:01.125
yoksulluğa, açlığa ve eşitsizliğe[br]son vereceklerine söz verdiler.

0:05:01.413,0:05:05.979
Ama bu insanların kim[br]ve nerede olduklarını bilmiyorlarsa

0:05:06.051,0:05:10.741
nasıl insan haklarını savunup[br]kimsenin göz ardı edilmediğini bilecekler?

0:05:13.639,0:05:16.102
Peki ülkeler bu konuda ne yapabilir?

0:05:16.126,0:05:18.040
Bunun için herkese uygun bir çözüm yok

0:05:18.064,0:05:20.307
çünkü her ülkenin durumu kendine özel.

0:05:20.331,0:05:24.391
Ancak her sisteme uygulanacak[br]beş kanıtlanmış yöntem var.

0:05:24.851,0:05:26.776
Bir: Mesafeyi kısaltın.

0:05:26.800,0:05:28.665
İki: Maliyeti kaldırın.

0:05:28.689,0:05:30.561
Üç: Süreci kolaylaştırın.

0:05:30.585,0:05:32.699
Dört: Ayrımcılığı kaldırın.

0:05:32.723,0:05:34.749
Beş: Talebi artırın.

0:05:35.429,0:05:38.010
Cinsiyet ayrımcılığı hâlâ gizli bir sorun

0:05:39.092,0:05:40.522
çünkü istatistiklere göre

0:05:40.522,0:05:43.326
kız ve erkeklerin doğum kaydı[br]oranlarında bir fark yok.

0:05:43.350,0:05:45.251
Ama ayrımcılık çocuğa karşı değil,

0:05:45.251,0:05:47.155
anneye karşı.

0:05:47.179,0:05:50.083
Angola, bir çocuğun[br]nüfus kaydının yapılması için

0:05:50.083,0:05:54.308
babanın ismini soran veya orada [br]bulunmasını şart koşan 35 ülkeden biri.

0:05:54.398,0:05:57.159
Yani babanın bilinmediği, [br]isteksiz olduğu

0:05:57.159,0:06:00.019
veya babalığı kabul edemediği durumlarda

0:06:00.019,0:06:04.515
annelerin yasal olarak kendi çocuklarının[br]nüfus kaydını yapması engelleniyor.

0:06:05.079,0:06:07.869
Bunun için Angola bir yasa geçirdi,

0:06:07.893,0:06:11.268
annelerin tek ebeveyn olarak[br]çocuklarını kaydettirmelerine izin verdi.

0:06:12.346,0:06:14.379
2012 yılında Tanzanya'da

0:06:14.403,0:06:17.189
çocukların yalnızca %13'ünün[br]doğum belgesi vardı.

0:06:17.523,0:06:20.006
Devlet de yeni bir sistem geliştirdi.

0:06:20.782,0:06:26.109
Mevcut alt yapılarda[br]nüfus müdürlükleri açtılar,

0:06:26.133,0:06:29.916
toplum sağlık merkezleri[br]ve sağlık kuruluşları gibi.

0:06:29.916,0:06:33.138
İhtiyaç sahibi insanlara[br]bu hizmetleri yakınlaştırdılar.

0:06:33.162,0:06:34.496
Ücreti kaldırdılar.

0:06:35.141,0:06:37.559
Süreci kolaylaştırdılar[br]ve otomatize ettiler,

0:06:37.583,0:06:40.144
böylece doğum belgesi[br]hemen orada çıkarılabiliyordu.

0:06:40.753,0:06:43.825
Talebi artırmak için bir kamu[br]farkındalık kampanyası başlattılar,

0:06:43.849,0:06:46.199
insanlara yeni bir süreç[br]olduğunu duyurdular

0:06:46.223,0:06:49.789
ve çocuklarının nüfus kaydını [br]yaptırmanın önemine dikkat çektiler.

0:06:50.562,0:06:54.450
Yeni sistemin uygulandığı[br]bölgelerde birkaç yıl içinde,

0:06:54.474,0:06:57.472
çocukların yüzde 83'ünün[br]artık doğum belgesi oldu

0:06:57.496,0:07:00.382
ve şu an bunu ulusal çapta[br]uygulama sürecindeler.

0:07:01.334,0:07:02.632
Peki siz ne yapabilirsiniz?

0:07:03.632,0:07:06.869
Ben hepimizin insanlığımızla[br]birbirimize bağlı olduğuna inanıyorum.

0:07:06.869,0:07:10.170
Aynı dünyada yaşıyor,[br]aynı havayı soluyoruz.

0:07:10.194,0:07:13.774
Hiçbirimiz dünyaya gelmeyi[br]veya dünyaya geliş koşullarımızı seçmedik

0:07:13.798,0:07:15.867
ama nasıl yaşadığımızı seçiyoruz.

0:07:16.592,0:07:19.891
Bir farkındalık veya şefkat anı

0:07:19.898,0:07:23.563
bir insanı harekete geçirdiğinde[br]değişim olur.

0:07:23.587,0:07:25.440
Biz de toplu hâlde harekete geçerek

0:07:25.464,0:07:28.901
değişimin en güçlü öncüleri olabiliriz.

0:07:28.925,0:07:33.097
Harekete geçmemenin maliyeti[br]korunamayan çocuklarsa,

0:07:33.121,0:07:35.803
aşıları yapılmayan, okula gidemeyen,

0:07:35.827,0:07:39.672
büyüdüklerinde iş bulamayan[br]veya oy veremeyen,

0:07:39.696,0:07:44.567
yoksulluk, ayrım ve görünmezlik[br]döngüsünde sıkışmış çocuklarsa

0:07:44.591,0:07:50.034
bu sorunu karanlıktan çıkarıp[br]ışığa tutmak bize düşüyor.

0:07:50.535,0:07:54.359
Çünkü her gün dünyayı değiştirme[br]fırsatını elde edemiyorsunuz

0:07:54.383,0:07:55.713
ama bugün,

0:07:55.737,0:07:56.888
fırsat elinizde.

0:07:57.944,0:07:59.104
Teşekkürler.

0:07:59.128,0:08:01.105
(Alkışlar)