WEBVTT

00:00:00.718 --> 00:00:03.222
जेव्हा मी १४ वर्षांची होते ,

00:00:03.246 --> 00:00:07.640
माझे कुटुंब यूथोपियाथून माझ्या 
लहान भावांना दत्तक घेणार होते.

00:00:07.664 --> 00:00:09.956
एके दिवशी माझ्या आईने विचारले,

00:00:09.980 --> 00:00:12.483
यांचा जन्मदिवस आपण कोणता दिवस टाकावा ?

00:00:13.216 --> 00:00:16.152
मुळातच, त्यांचा जन्म 
ज्या दिवशी झाला तो दिवस ?

00:00:16.176 --> 00:00:17.891
विचित्र प्रश्न.

00:00:17.915 --> 00:00:19.553
आणि मग माझी आई म्हणाली,

00:00:19.577 --> 00:00:20.825
अगं क्रिस्टिन,

00:00:20.849 --> 00:00:23.573
तुझ्या एकाही लहान भावाकडे जन्मदाखला नाही,

00:00:23.597 --> 00:00:26.027
मग तू काय सुचवतेस कि 
आपण ते कसे जाणून घ्यावे ?

00:00:26.804 --> 00:00:28.093
अतिशय आश्चर्य वाटले.

00:00:28.117 --> 00:00:31.282
आणि ,२० वर्षांनंतर, 
मी आताही त्यावर काम करत आहे,

00:00:31.306 --> 00:00:33.409
फक्त माझ्या भावांच्या 
जन्म दाखल्याचे रहस्य

00:00:33.433 --> 00:00:35.449
सोडवण्याचा प्रयत्न सोडून,

00:00:35.473 --> 00:00:37.284
मी जागतिकस्तरावर प्रयत्नशील आहे.

NOTE Paragraph

00:00:37.308 --> 00:00:41.099
आंतरराष्ट्रीय विकासामध्ये 
जन्म दाखल्याचे काय काम ?

00:00:41.123 --> 00:00:44.733
त्याचे उत्तर मिळवण्यासाठी आपल्याला 
मूळ विकास उद्दिष्टांकडे बघावे लागेल,

00:00:44.757 --> 00:00:46.447
मानवी हक्क उद्दिष्टांकडे.

NOTE Paragraph

00:00:46.471 --> 00:00:50.306
तर १९४८ साली मानवी हक्कांच्या 
आंतरराष्ट्रीय घोषणांमध्ये,

00:00:50.330 --> 00:00:51.783
पहिल्यांदा,

00:00:51.807 --> 00:00:55.528
प्राथमिक मानवी हक्क आणि प्रतिष्ठा 
यांच्या सामायिक दृष्टीचा समावेश केला

00:00:55.552 --> 00:00:58.633
जो सगळ्या राष्ट्रांतील लोकांनां लागू होतो:

00:00:58.657 --> 00:01:03.372
लेख ६ वा, हक्कांना 
न्यायापुढे मान्यता मिळावी

00:01:03.396 --> 00:01:05.202
किंवा कायदेशीर ओळख.

00:01:05.226 --> 00:01:07.386
मुलांसाठी , हे म्हणजे जन्मदाखला .

00:01:07.410 --> 00:01:10.235
आणि जागतिक मानवी हक्क असूनसुद्धा,

00:01:10.259 --> 00:01:14.732
आज एक लक्ष लोकांकडे 
ते अस्तित्वात आहेत याचे प्रमाण नाही,

00:01:14.756 --> 00:01:18.496
ही आजपर्यंतची सगळ्यात मोठी 
मानवी हक्कांची उल्लंघना आहे,

00:01:18.520 --> 00:01:20.959
तरीसुद्धा याविषयी 
कोणालाच माहित नसल्याचे जाणवते

NOTE Paragraph

00:01:22.475 --> 00:01:24.872
ज्या जगात गरिबी आणि उपासमार 
या समस्या आहेत तिथे

00:01:24.896 --> 00:01:27.436
प्रत्येकाची कायदेशीर ओळख आहे 
याची खात्री बाळगणे

00:01:27.460 --> 00:01:28.926
तितके महत्वाचे वाटत नाही

00:01:28.950 --> 00:01:30.608
पण प्रत्यक्षात ते महत्वाचे आहे.

00:01:31.401 --> 00:01:32.775
कारकिर्दीच्या सुरुवातीला,

00:01:32.799 --> 00:01:36.787
मी एका सामाजिक कार्यकर्तीसोबत मुंबईच्या 
झोपडपट्टी समुदायासाठी काम करत होते,

00:01:36.811 --> 00:01:39.485
आम्ही एका घटनेचा मागोवा 
घेत होतो ज्यात एका लहान मुलीला

00:01:39.509 --> 00:01:43.680
जन्मतः पोलिओ ची बाधा झाली होती आणि 
जिचा कमरेखालचा भाग सुन्न झाला होता.

00:01:44.476 --> 00:01:46.447
जेव्हा आम्ही त्या घरी पोहोचलो,

00:01:46.471 --> 00:01:48.248
आम्हाला ती जमिनीवर पडलेली दिसली.

00:01:48.272 --> 00:01:51.265
तिचे पाय वर्णांनी अतिशय बाधित झाले होते,

00:01:51.289 --> 00:01:52.878
ती कुपोषित होती.

00:01:52.902 --> 00:01:55.278
ती कधीही शाळेत गेलेली नव्हती

00:01:55.302 --> 00:01:59.569
आणि तिचे सगळे आयुष्य एका अंध्याऱ्या, 
छोट्या खोलीत व्यतीत केले होते.

00:02:00.912 --> 00:02:04.771
जेव्हा आम्ही निघालो मी कार्यकर्त्यांना 
विचारले कि या घटनेची योजना काय.

00:02:04.795 --> 00:02:07.983
तेव्हा त्या म्हणाल्या कि आधी तिला 
जन्मदाखला मिळवून द्यावा लागेल.

00:02:08.007 --> 00:02:09.374
मी थोडी थक्क झाले.

00:02:09.398 --> 00:02:12.834
म्हणाले कि,"तुम्हाला असे वाटत नाही कि 
आपल्याला तिला थोडे सामाजिक सहकार्य

00:02:12.858 --> 00:02:14.922
घर आणि शाळेचा बंदोबस्त करायला हवा ?

00:02:14.946 --> 00:02:18.570
त्या उतरल्या कि," तेच तर , त्याचसाठी तिला 
जन्मदाखला मिळवून द्यावा लागेल".

NOTE Paragraph

00:02:18.594 --> 00:02:20.721
बघ , न्यायालयीन ओळख असल्याशिवाय

00:02:20.745 --> 00:02:23.278
तुमची एक व्यक्ती म्हणून 
सरकारमार्फत मान्यता होत नाही

00:02:23.302 --> 00:02:27.936
आणि ज्या व्यक्तीचे अधिकृत अस्तित्व नाही 
त्याला सरकारी सेवांचा लाभ घेता येत नाही,

00:02:27.960 --> 00:02:30.255
आणि सरकार फक्त ज्या व्यक्तींची ओळख आहे

00:02:30.279 --> 00:02:32.269
त्यांनाच सेवांचा पुरवठा करू शकते.

00:02:32.293 --> 00:02:36.902
त्यामुळे लोकांकडे दुर्लक्ष होते. 
उदा. साधारण लसीकरण सेवा.

NOTE Paragraph

00:02:37.902 --> 00:02:42.676
कायदेशीर ओळख नसलेले लोक गणनेत वगळले जातात 
आणि असुरक्षित राहतात

00:02:42.700 --> 00:02:45.045
ते समाजाच्या 
अत्यंत गरीब सदस्यांपैकी असतात.

00:02:45.069 --> 00:02:47.585
समाजाचा जो अत्यंत उपेक्षित गट आहे.

00:02:47.609 --> 00:02:49.628
ते तस्करीला बळी पडतात

00:02:49.652 --> 00:02:53.705
मानव तस्कर्त्यांना माहित असते कि 
ज्या व्यक्तीच्या अस्तित्वाची नोंदच नाही ,

00:02:53.729 --> 00:02:56.866
त्या व्यक्तीला शोधून काढणे अशक्य आहे.

00:02:57.438 --> 00:03:01.223
अशा व्यक्ती शोषणाला बळी पडतात 
जसे कि बालविवाह आणि बालमजुरी

00:03:01.247 --> 00:03:04.902
जन्मदाखला असल्याशिवाय कसे सिद्ध कराल
कि एखादा बालक आताही बाल्यावस्थेतच आहे ?

00:03:05.636 --> 00:03:07.182
ते नागरिकत्व विरहित मध्ये आहेत .

00:03:07.206 --> 00:03:09.854
जन्मदाखला तुमचे पालक कोण आहेत 
याचा पुरावा देतो

00:03:09.878 --> 00:03:11.057
तुमचे जन्मस्थान याचाही

00:03:11.081 --> 00:03:13.953
जे दोन महत्वाचे घटक आहेत
नागरिकत्व मिळवण्यासाठी

NOTE Paragraph

00:03:15.382 --> 00:03:18.454
या जगातील कायदेशीर ओळख नसलेल्या 
एक दशलक्ष लोकांमध्ये

00:03:18.478 --> 00:03:21.993
बहुतांश मुलांचा समावेश आहे 
ज्यांची जन्मनोंदणी करण्यात आली नव्हती.

00:03:22.380 --> 00:03:24.034
कमीतकमी विकास झालेल्या देशांमध्ये

00:03:24.058 --> 00:03:28.335
६० टक्क्यांपेक्षा अधिक मुलांची जन्मनोंद 
केलेली कधीही आढळत नाही

00:03:28.359 --> 00:03:31.562
सब सहारा आफ्रिकेच्या १७ देशांमध्ये 
केलेल्या अभ्यासानुसार

00:03:31.586 --> 00:03:35.115
असे आढळून आले कि ८० टक्के मुलांकडे 
जन्मदाखला नाही

00:03:35.846 --> 00:03:38.321
ज्या देशांमध्ये जागतिक जन्म नोंदणी दर

00:03:38.345 --> 00:03:41.120
साधल्या गेला नाही तिथे ,

00:03:41.144 --> 00:03:45.251
२६ देशांमध्ये आरोग्य सेवेचा लाभ घेण्यास
जन्म दाखल्याची गरज पडते,

00:03:45.275 --> 00:03:46.654
त्यात लसीकरणचाही समावेश होतो.

00:03:47.589 --> 00:03:50.951
३७ देशांमध्ये सहकार्य जे लोकांना 
गरिबीमुक्त करण्यास प्रयत्नशील आहे

00:03:50.975 --> 00:03:53.298
त्याकरिता जन्मदाखल्याची गरज पडते

00:03:55.226 --> 00:03:59.135
आणि ५९ देशांमध्ये शाळेत प्रवेशनोंदणी
साठी तसेच पूर्ण शिक्षणासाठी

00:03:59.159 --> 00:04:01.951
जन्म दाखल्याची गरज पडते.

00:04:02.883 --> 00:04:06.765
तसेच जन्मदाखला इतर कायदेशीर ओळखपत्रांसाठी
आवश्यक ठरतो.

00:04:06.789 --> 00:04:09.029
जसे कि राष्ट्रीय ओळख , 
परदेश प्रवासाचा परवाना.

00:04:09.053 --> 00:04:12.586
आणि कुठल्याही प्रकारची कायदेशीर ओळख 
हि प्रत्येक देशामध्ये गरजेची असते.

00:04:12.610 --> 00:04:15.960
मतदान करण्यासाठी, सिमकार्ड घेण्याकरिता 
किंवा बँकेत खाते उघडण्याकरिता

00:04:15.984 --> 00:04:19.741
खरं तर या जगातील १.७ दशलक्ष लोक 
ज्यांचे बँकेचे व्यवहार नाहीत

00:04:19.765 --> 00:04:23.195
त्यातील २० टक्के लोकांकडे कायदेशीर 
ओळखपत्र नसल्याने त्यांचे काम अडले आहे

NOTE Paragraph

00:04:23.969 --> 00:04:27.797
हे समजून घेण्याकरिता तुम्ही 
या क्षेत्रात तज्ञ् असणे गरजेचे नाही

00:04:27.821 --> 00:04:29.327
हि मोठी समस्या आहे.

00:04:29.946 --> 00:04:31.950
आश्चर्यजनक नाही कि पुरावे दाखवतात

00:04:31.974 --> 00:04:34.775
कि सुधारित जन्मनोंदणी क्षेत्र आणि 
सुधारित विकास परिणाम

00:04:34.799 --> 00:04:36.521
यांचा नजीकचा संबंध आहे.

00:04:36.545 --> 00:04:37.951
गरिबी उन्मूलन पासून

00:04:37.975 --> 00:04:40.947
चांगल्या आरोग्य, पोषण आणि शिक्षण

00:04:40.971 --> 00:04:42.483
आर्थिक सुधारणा,

00:04:42.507 --> 00:04:44.777
आणि सुरक्षित क्रमशः स्थलांतर.

NOTE Paragraph

00:04:46.714 --> 00:04:51.375
२०१५ मध्ये जेव्हा जागतिक नेते एकत्र आले

00:04:51.399 --> 00:04:55.081
आणि त्यांनी मानवी हक्कांचे 
समर्थन करण्याचे वचन दिले

00:04:55.105 --> 00:04:56.676
ज्यायोगे गरिबी, उपासमार

00:04:56.700 --> 00:04:58.723
आणि विषमता कमी करण्यास

00:04:58.747 --> 00:04:59.913
प्रयत्नशील असताना

00:04:59.937 --> 00:05:01.389
कुणीही यातून वंचित राहणार नाही

00:05:01.413 --> 00:05:03.554
पण ते मानवी हक्कांचे समर्थन कसे करणार ?

00:05:03.578 --> 00:05:06.027
आणि कसे कळणार कि 
कुणी यातून वंचित राहिले आहे ?

00:05:06.051 --> 00:05:09.331
जर त्यांना हेच माहिती नाही कि 
सगळयात आधी ते कोण आहेत

00:05:09.355 --> 00:05:10.726
किंवा कुठे आहेत?

NOTE Paragraph

00:05:13.639 --> 00:05:16.102
तर याविषयी राष्ट्रे काय करू शकतात ?

00:05:16.126 --> 00:05:18.040
सगळ्यांना लागू होईल 
असा एकच पर्याय नाही

00:05:18.064 --> 00:05:20.307
कारण प्रत्येक राष्ट्राचा संदर्भ
अद्वितीय आहे.

00:05:20.331 --> 00:05:24.391
५ सिद्धे झालेले हस्तक्षेप अस्तित्वात आहेत 
जे कुठल्याही प्रणालीला लागू होतात.

00:05:24.851 --> 00:05:26.776
क्रमांक १, अंतर कमी करा

00:05:26.800 --> 00:05:28.665
क्रमांक २ , किंमत वगळा.

00:05:28.689 --> 00:05:30.561
क्रमांक ३ , पद्धत सुलभ करा.

00:05:30.585 --> 00:05:32.699
क्रमांक ४ भेदभाव वगळा.

00:05:32.723 --> 00:05:34.749
क्रमांक ५ मागणी वाढवा.

NOTE Paragraph

00:05:35.429 --> 00:05:38.010
लिंगभेद हि एक लपलेली समस्या आहे.

00:05:39.092 --> 00:05:41.162
कारण आकडेवारीनुसार मुलगा आणि मुलगी

00:05:41.186 --> 00:05:43.326
यांच्या नोंदणी दरात काही फरक नाही.

00:05:43.350 --> 00:05:45.681
पण भेदभाव हा बाल्यविषयी नसून

00:05:45.705 --> 00:05:47.155
आईविषयी आहे

00:05:47.179 --> 00:05:50.923
अंगोला त्या ३५ देशांपैकी एक आहे 
जिथे बालकाची जन्म नोंदणी होण्याकरिता

00:05:50.947 --> 00:05:54.374
वडिलांचे नाव किंवा उपस्थिती ची गरज भासते.

00:05:54.398 --> 00:05:58.076
तर काही परिस्थितीमधे जिथे वडील 
अनोळखी, अनइच्छुक

00:05:58.100 --> 00:05:59.995
किंवा पितृत्व बजावण्यास असमर्थ आहेत

00:06:00.019 --> 00:06:03.276
तिथे आईला त्यांच्या स्वतःच्या बालकाची
जन्मनोंदणी करण्यापासून

00:06:03.300 --> 00:06:04.506
कायदेशीर अडवले जाते.

00:06:05.079 --> 00:06:07.869
यावर उपाययोजना करण्यास 
अंगोला येथे धोरण ठरवण्यात आले

00:06:07.893 --> 00:06:10.988
कि आयांना त्यांच्या बाळाची एकल पालक
म्हणून नोंदणी करता यावी.

NOTE Paragraph

00:06:12.346 --> 00:06:14.379
टांझानिया येथे २०१२ साली,

00:06:14.403 --> 00:06:17.189
फक्त १३ टक्के मुलांकडे जन्म दाखल होता.

00:06:17.523 --> 00:06:20.006
तर सरकारने एक नवी प्रणाली काढली.

00:06:20.782 --> 00:06:26.109
त्यांनी विद्यमान पायाभूत सुविधांमध्ये 
नोंदणी केंद्रांचा समावेश केला.

00:06:26.133 --> 00:06:28.019
जसे कि सामुदायिक विभाग

00:06:28.043 --> 00:06:29.945
आणि आरोग्य सुविधा.

00:06:29.969 --> 00:06:33.138
त्यांनी या सेवांची ज्या लोकांना 
गरज आहे त्यांच्या जवळ नेल्या.

00:06:33.162 --> 00:06:34.496
त्यांनी शुल्क वगळले.

00:06:35.141 --> 00:06:37.559
त्यांनी प्रणाली स्वयंचलित आणि सुलभ केली.

00:06:37.583 --> 00:06:40.144
जेणेकरून जन्मदाखला जागेवरच देता येईल.

00:06:40.753 --> 00:06:43.825
मागणी वाढवण्याकरिता त्यांनी 
एक सामाजिक जागरूकता मोहीम चालवली.

00:06:43.849 --> 00:06:46.199
लोकांना कळवण्यात आले कि 
एक नवीन प्रणाली आहे

00:06:46.223 --> 00:06:49.319
आणि मुलांची जन्म नोंदणी करणे 
का आवश्यक आहे ते.

00:06:50.562 --> 00:06:54.450
फक्त काही वर्षांत ज्या जिल्ह्यांत 
नवीन प्रणाली मांडली होती

00:06:54.474 --> 00:06:57.472
तिथे ८३ टक्के बालकांकडे 
आता जन्मदाखला आहे,

00:06:57.496 --> 00:07:00.382
व ते हे देशभर आणण्याच्या 
प्रक्रियेत आहेत.

NOTE Paragraph

00:07:01.334 --> 00:07:02.632
तर तुम्ही काय करू शकता ?

00:07:03.632 --> 00:07:06.720
बघा मला वाटते कि आपण मानवतेने एकजूट आहोत

00:07:06.744 --> 00:07:10.170
आपण सारख्या जमिनीवर राहतो, 
सारख्या प्राणवायू चा श्वास घेतो

00:07:10.194 --> 00:07:13.774
आपण कोणीही जन्म घेण्याची किंवा 
विशिष्ट्य परिस्थितीची निवड करत नाही

00:07:13.798 --> 00:07:15.770
मात्र आपण कसे जगतो याची निवड करू शकतो.

00:07:16.592 --> 00:07:19.891
बदल तेव्हा होतो जेव्हा एखादा जागरूकतेचा

00:07:19.915 --> 00:07:21.624
किंवा करुणेचा क्षण,

00:07:21.648 --> 00:07:23.563
एखाद्या व्यक्तीला प्रेरणा देतो.

00:07:23.587 --> 00:07:25.440
आणि आपल्या सामुदायिक कृतींमुळे ,

00:07:25.464 --> 00:07:28.901
आपण बदलाचे सगळ्यात शक्तिशाली घटक ठरतो.

00:07:28.925 --> 00:07:33.097
जेव्हा निष्क्रियपणामुळे निष्पाप बालक
असुरक्षित राहतात

00:07:33.121 --> 00:07:35.803
लसीकरणाचा अभाव असलेले, 
शाळेत जाणे शक्य नसलेले,

00:07:35.827 --> 00:07:39.672
जे मोठे होऊन चांगला कामधंदा शोधण्यात 
किंवा मतदान करण्यास असमर्थ आहेत.

00:07:39.696 --> 00:07:44.567
ते अखंड गरिबी, अपवर्जन व 
अदृश्यता यांच्या चक्रात अडकतात

00:07:44.591 --> 00:07:46.313
ते आपल्यावर येते कि

00:07:46.337 --> 00:07:48.766
हा मुद्दा आपण

00:07:48.790 --> 00:07:49.942
प्रकाशझोतात आणू शकतो.

00:07:50.535 --> 00:07:54.359
कारण तुम्हाला जग बदलण्याची संधी 
रोज मिळत नाही,

00:07:54.383 --> 00:07:55.713
पण आज ,

00:07:55.737 --> 00:07:56.888
आहे.

NOTE Paragraph

00:07:57.944 --> 00:07:59.104
धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:07:59.128 --> 00:08:01.105
( टाळ्या )