1
00:00:06,547 --> 00:00:07,415
Bez wątpienia

2
00:00:07,415 --> 00:00:10,174
najbardziej ekscytującą 
obserwacją naukową 2012 roku

3
00:00:10,174 --> 00:00:12,087
było odkrycie nowej cząstki,

4
00:00:12,087 --> 00:00:13,147
dokonane w laboratorium CERN,

5
00:00:13,147 --> 00:00:15,206
która być może jest bozonem Higgsa,

6
00:00:15,206 --> 00:00:18,620
nazwaną na cześć fizyka Petera Higgsa.

7
00:00:18,620 --> 00:00:19,876
Uważa się, że pole Higgsa nadaje masę

8
00:00:19,876 --> 00:00:21,592
subatomowym cząstkom elementarnym,

9
00:00:21,592 --> 00:00:22,471
takim jak kwarki

10
00:00:22,471 --> 00:00:23,053
i leptony,

11
00:00:23,053 --> 00:00:24,955
z których składa się zwykła materia.

12
00:00:24,955 --> 00:00:27,551
Bozony Higgsa są drganiami 
w obrębie tego pola,

13
00:00:27,551 --> 00:00:28,435
jak wybrzuszenia, które widzisz

14
00:00:28,435 --> 00:00:29,937
kiedy szarpiesz liną.

15
00:00:29,937 --> 00:00:32,662
Jak pole nadaje masę cząstkom?

16
00:00:32,662 --> 00:00:34,440
Jeśli wydaje ci się to niezbyt zrozumiałe,

17
00:00:34,440 --> 00:00:35,682
nie jesteś sam.

18
00:00:35,682 --> 00:00:38,386
W 1993 r. brytyjski minister Nauki

19
00:00:38,386 --> 00:00:40,715
rzucił wyzwanie fizykom, 
by znaleźli prosty sposób

20
00:00:40,715 --> 00:00:42,728
wytłumaczenia tej całej kwestii Higgsa.

21
00:00:42,728 --> 00:00:45,192
Nagrodą była butelka dobrego szampana.

22
00:00:45,192 --> 00:00:47,810
Wyjaśnienie, które wygrało, 
brzmiało mniej więcej tak:

23
00:00:47,810 --> 00:00:49,698
Wyobraź sobie duże przyjęcie

24
00:00:49,698 --> 00:00:50,730
w laboratorium CERN,

25
00:00:50,730 --> 00:00:53,323
na które przyszło mnóstwo badaczy 
zajmujących się fizyką cząsteczkową.

26
00:00:53,323 --> 00:00:56,418
Ten tłum fizyków to pole Higgsa.

27
00:00:56,418 --> 00:00:58,660
Gdyby dołączył do nich nagle 
poborca podatkowy,

28
00:00:58,660 --> 00:01:00,008
nikt nie chciałby z nim rozmawiać

29
00:01:00,008 --> 00:01:01,969
i łatwo mógłby przejść przez całą salę

30
00:01:01,969 --> 00:01:03,264
i dotrzeć do baru.

31
00:01:03,264 --> 00:01:05,503
Poborca podatkowy nie reagowałby
z uczestnikami przyjęcia

32
00:01:05,503 --> 00:01:06,807
w bardzo podobny sposób,

33
00:01:06,807 --> 00:01:09,641
w jaki niektóre cząstki 
nie reagują z polem Higgsa.

34
00:01:09,641 --> 00:01:11,212
Cząstki, które tego nie robią,

35
00:01:11,212 --> 00:01:12,897
jak na przykład fotony,

36
00:01:12,897 --> 00:01:14,441
nazywamy bezmasowymi.

37
00:01:14,441 --> 00:01:17,186
Teraz załóżmy, że do sali 
wchodzi Peter Higgs,

38
00:01:17,186 --> 00:01:19,030
prawdopodobnie chcąc kupić piwo.

39
00:01:19,030 --> 00:01:20,092
W tym przypadku fizycy

40
00:01:20,092 --> 00:01:22,022
natychmiast zaczynają 
tłoczyć się wokół Higgsa,

41
00:01:22,022 --> 00:01:23,155
żeby omówić z nim

42
00:01:23,155 --> 00:01:24,862
swoje próby zmierzenia właściwości

43
00:01:24,862 --> 00:01:26,566
bozonu nazwanego jego imieniem.

44
00:01:26,566 --> 00:01:28,763
Ze względu na silną interakcję z tłumem

45
00:01:28,763 --> 00:01:30,930
Higgs przemierza salę powoli.

46
00:01:30,930 --> 00:01:32,194
Kontynuując naszą analogię,

47
00:01:32,194 --> 00:01:33,926
Higgs będzie cząstką masową

48
00:01:33,926 --> 00:01:36,039
ze względu na interakcje z polem.

49
00:01:36,039 --> 00:01:37,948
Jeśli na tym polega pole Higgsa,

50
00:01:37,948 --> 00:01:40,320
to jak mają się do tego bozony Higgsa?

51
00:01:40,320 --> 00:01:42,177
Przyjmijmy, że uczestnicy przyjęcia

52
00:01:42,177 --> 00:01:44,552
są jednolicie rozmieszczeni po całej sali.

53
00:01:44,552 --> 00:01:46,957
Teraz wyobraź sobie, że ktoś wtyka głowę

54
00:01:46,957 --> 00:01:48,342
i ogłasza plotkę o nowym odkryciu

55
00:01:48,342 --> 00:01:50,677
w jakimś innym, 
konkurencyjnym laboratorium.

56
00:01:50,677 --> 00:01:52,673
Ludzie blisko drzwi usłyszą plotkę,

57
00:01:52,673 --> 00:01:54,258
ale ci daleko od drzwi już nie,

58
00:01:54,258 --> 00:01:56,138
więc zaczną podchodzić bliżej.

59
00:01:56,138 --> 00:01:58,297
Przez to stłoczą się w jednym miejscu.

60
00:01:58,297 --> 00:01:59,846
Gdy usłyszą już plotkę,

61
00:01:59,846 --> 00:02:01,258
wrócą na poprzednie miejsce,

62
00:02:01,258 --> 00:02:03,120
żeby przedyskutować jej następstwa,

63
00:02:03,120 --> 00:02:06,178
ale osoby stojące dalej 
zaczną pytać, co się dzieje.

64
00:02:06,178 --> 00:02:08,067
Efektem będzie natłok osób 
w kolejnych miejscach,

65
00:02:08,067 --> 00:02:09,758
coraz dalej od drzwi.

66
00:02:09,758 --> 00:02:12,534
Właśnie taki natłok jest analogią 
dla bozona Higgsa.

67
00:02:12,534 --> 00:02:13,763
Trzeba pamiętać,

68
00:02:13,763 --> 00:02:15,623
że to nie cząstki masowe

69
00:02:15,623 --> 00:02:17,372
reagują więcej z polem Higgsa.

70
00:02:17,372 --> 00:02:18,906
W naszej analogii z przyjęciem

71
00:02:18,906 --> 00:02:21,676
wszystkie cząstki są równe do wejścia na salę.

72
00:02:21,676 --> 00:02:24,620
Peter Higgs i poborca podatkowy 
mają zerową masę.

73
00:02:24,620 --> 00:02:26,512
To interakcja z uczestnikami przyjęcia sprawia,

74
00:02:26,512 --> 00:02:28,591
że zyskują masę.

75
00:02:28,591 --> 00:02:29,990
Powtórzmy: masa zostaje nadana 
przez interakcje z polem.

76
00:02:29,990 --> 00:02:33,036
Powtórzmy: masa zostaje nadana 
przez interakcje z polem.

77
00:02:33,036 --> 00:02:34,488
Podsumujmy: cząstka zyskuje 
większą lub mniejszą masę

78
00:02:34,488 --> 00:02:36,298
Podsumujmy: cząstka zyskuje 
większą lub mniejszą masę

79
00:02:36,298 --> 00:02:38,126
w zależności od tego, jak reaguje z polem

80
00:02:38,126 --> 00:02:40,258
tak, jak różni ludzie 
przemieszczają się na przyjęciu

81
00:02:40,258 --> 00:02:43,940
z różną prędkością, zależnie popularności.

82
00:02:43,940 --> 00:02:45,033
Bozon Higgsa to zagęszczenie w ramach pola,

83
00:02:45,033 --> 00:02:47,097
tak jak plotka, która krąży po sali.

84
00:02:47,097 --> 00:02:48,945
Oczywiście, analogia jest tylko analogią,

85
00:02:48,945 --> 00:02:50,165
Oczywiście, analogia jest tylko analogią,

86
00:02:50,165 --> 00:02:51,315
ale to najlepsza analogia,

87
00:02:51,315 --> 00:02:53,118
jaką dotąd wymyślono.

88
00:02:53,118 --> 00:02:54,310
I to już wszystko.

89
00:02:54,310 --> 00:02:55,171
O to właśnie chodzi w polu Higgsa

90
00:02:55,171 --> 00:02:57,277
i w bozonie Higgsa.

91
00:02:57,277 --> 00:02:59,418
Dalsze badania stwierdzą, 
czy go znaleźliśmy

92
00:02:59,418 --> 00:03:01,176
i nagroda będzie pewnie wyższa

93
00:03:01,176 --> 00:03:03,543
niż butelka szampana.