0:00:06.547,0:00:07.415
Bez wątpienia

0:00:07.415,0:00:10.174
najbardziej ekscytującą [br]obserwacją naukową 2012 roku

0:00:10.174,0:00:12.087
było odkrycie nowej cząstki,

0:00:12.087,0:00:13.147
dokonane w laboratorium CERN,

0:00:13.147,0:00:15.206
która być może jest bozonem Higgsa,

0:00:15.206,0:00:18.620
nazwaną na cześć fizyka Petera Higgsa.

0:00:18.620,0:00:19.876
Uważa się, że pole Higgsa nadaje masę

0:00:19.876,0:00:21.592
subatomowym cząstkom elementarnym,

0:00:21.592,0:00:22.471
takim jak kwarki

0:00:22.471,0:00:23.053
i leptony,

0:00:23.053,0:00:24.955
z których składa się zwykła materia.

0:00:24.955,0:00:27.551
Bozony Higgsa są drganiami [br]w obrębie tego pola,

0:00:27.551,0:00:28.435
jak wybrzuszenia, które widzisz

0:00:28.435,0:00:29.937
kiedy szarpiesz liną.

0:00:29.937,0:00:32.662
Jak pole nadaje masę cząstkom?

0:00:32.662,0:00:34.440
Jeśli wydaje ci się to niezbyt zrozumiałe,

0:00:34.440,0:00:35.682
nie jesteś sam.

0:00:35.682,0:00:38.386
W 1993 r. brytyjski minister Nauki

0:00:38.386,0:00:40.715
rzucił wyzwanie fizykom, [br]by znaleźli prosty sposób

0:00:40.715,0:00:42.728
wytłumaczenia tej całej kwestii Higgsa.

0:00:42.728,0:00:45.192
Nagrodą była butelka dobrego szampana.

0:00:45.192,0:00:47.810
Wyjaśnienie, które wygrało, [br]brzmiało mniej więcej tak:

0:00:47.810,0:00:49.698
Wyobraź sobie duże przyjęcie

0:00:49.698,0:00:50.730
w laboratorium CERN,

0:00:50.730,0:00:53.323
na które przyszło mnóstwo badaczy [br]zajmujących się fizyką cząsteczkową.

0:00:53.323,0:00:56.418
Ten tłum fizyków to pole Higgsa.

0:00:56.418,0:00:58.660
Gdyby dołączył do nich nagle [br]poborca podatkowy,

0:00:58.660,0:01:00.008
nikt nie chciałby z nim rozmawiać

0:01:00.008,0:01:01.969
i łatwo mógłby przejść przez całą salę

0:01:01.969,0:01:03.264
i dotrzeć do baru.

0:01:03.264,0:01:05.503
Poborca podatkowy nie reagowałby[br]z uczestnikami przyjęcia

0:01:05.503,0:01:06.807
w bardzo podobny sposób,

0:01:06.807,0:01:09.641
w jaki niektóre cząstki [br]nie reagują z polem Higgsa.

0:01:09.641,0:01:11.212
Cząstki, które tego nie robią,

0:01:11.212,0:01:12.897
jak na przykład fotony,

0:01:12.897,0:01:14.441
nazywamy bezmasowymi.

0:01:14.441,0:01:17.186
Teraz załóżmy, że do sali [br]wchodzi Peter Higgs,

0:01:17.186,0:01:19.030
prawdopodobnie chcąc kupić piwo.

0:01:19.030,0:01:20.092
W tym przypadku fizycy

0:01:20.092,0:01:22.022
natychmiast zaczynają [br]tłoczyć się wokół Higgsa,

0:01:22.022,0:01:23.155
żeby omówić z nim

0:01:23.155,0:01:24.862
swoje próby zmierzenia właściwości

0:01:24.862,0:01:26.566
bozonu nazwanego jego imieniem.

0:01:26.566,0:01:28.763
Ze względu na silną interakcję z tłumem

0:01:28.763,0:01:30.930
Higgs przemierza salę powoli.

0:01:30.930,0:01:32.194
Kontynuując naszą analogię,

0:01:32.194,0:01:33.926
Higgs będzie cząstką masową

0:01:33.926,0:01:36.039
ze względu na interakcje z polem.

0:01:36.039,0:01:37.948
Jeśli na tym polega pole Higgsa,

0:01:37.948,0:01:40.320
to jak mają się do tego bozony Higgsa?

0:01:40.320,0:01:42.177
Przyjmijmy, że uczestnicy przyjęcia

0:01:42.177,0:01:44.552
są jednolicie rozmieszczeni po całej sali.

0:01:44.552,0:01:46.957
Teraz wyobraź sobie, że ktoś wtyka głowę

0:01:46.957,0:01:48.342
i ogłasza plotkę o nowym odkryciu

0:01:48.342,0:01:50.677
w jakimś innym, [br]konkurencyjnym laboratorium.

0:01:50.677,0:01:52.673
Ludzie blisko drzwi usłyszą plotkę,

0:01:52.673,0:01:54.258
ale ci daleko od drzwi już nie,

0:01:54.258,0:01:56.138
więc zaczną podchodzić bliżej.

0:01:56.138,0:01:58.297
Przez to stłoczą się w jednym miejscu.

0:01:58.297,0:01:59.846
Gdy usłyszą już plotkę,

0:01:59.846,0:02:01.258
wrócą na poprzednie miejsce,

0:02:01.258,0:02:03.120
żeby przedyskutować jej następstwa,

0:02:03.120,0:02:06.178
ale osoby stojące dalej [br]zaczną pytać, co się dzieje.

0:02:06.178,0:02:08.067
Efektem będzie natłok osób [br]w kolejnych miejscach,

0:02:08.067,0:02:09.758
coraz dalej od drzwi.

0:02:09.758,0:02:12.534
Właśnie taki natłok jest analogią [br]dla bozona Higgsa.

0:02:12.534,0:02:13.763
Trzeba pamiętać,

0:02:13.763,0:02:15.623
że to nie cząstki masowe

0:02:15.623,0:02:17.372
reagują więcej z polem Higgsa.

0:02:17.372,0:02:18.906
W naszej analogii z przyjęciem

0:02:18.906,0:02:21.676
wszystkie cząstki są równe do wejścia na salę.

0:02:21.676,0:02:24.620
Peter Higgs i poborca podatkowy [br]mają zerową masę.

0:02:24.620,0:02:26.512
To interakcja z uczestnikami przyjęcia sprawia,

0:02:26.512,0:02:28.591
że zyskują masę.

0:02:28.591,0:02:29.990
Powtórzmy: masa zostaje nadana [br]przez interakcje z polem.

0:02:29.990,0:02:33.036
Powtórzmy: masa zostaje nadana [br]przez interakcje z polem.

0:02:33.036,0:02:34.488
Podsumujmy: cząstka zyskuje [br]większą lub mniejszą masę

0:02:34.488,0:02:36.298
Podsumujmy: cząstka zyskuje [br]większą lub mniejszą masę

0:02:36.298,0:02:38.126
w zależności od tego, jak reaguje z polem

0:02:38.126,0:02:40.258
tak, jak różni ludzie [br]przemieszczają się na przyjęciu

0:02:40.258,0:02:43.940
z różną prędkością, zależnie popularności.

0:02:43.940,0:02:45.033
Bozon Higgsa to zagęszczenie w ramach pola,

0:02:45.033,0:02:47.097
tak jak plotka, która krąży po sali.

0:02:47.097,0:02:48.945
Oczywiście, analogia jest tylko analogią,

0:02:48.945,0:02:50.165
Oczywiście, analogia jest tylko analogią,

0:02:50.165,0:02:51.315
ale to najlepsza analogia,

0:02:51.315,0:02:53.118
jaką dotąd wymyślono.

0:02:53.118,0:02:54.310
I to już wszystko.

0:02:54.310,0:02:55.171
O to właśnie chodzi w polu Higgsa

0:02:55.171,0:02:57.277
i w bozonie Higgsa.

0:02:57.277,0:02:59.418
Dalsze badania stwierdzą, [br]czy go znaleźliśmy

0:02:59.418,0:03:01.176
i nagroda będzie pewnie wyższa

0:03:01.176,0:03:03.543
niż butelka szampana.