WEBVTT

00:00:05.297 --> 00:00:07.095
ဘယ်လိုမှ သံသယ ဖြစ်စရာ မရှိတာက

00:00:07.095 --> 00:00:10.174
၂၀၁၂ ရဲ့ စိတ်လှုပ်ရှားစရာ အကောင်းဆုံး 
သိပ္ပံဆိုင်ရာ တွေ့ရှိချက်က

00:00:10.174 --> 00:00:12.147
CERN ဓာတ်ခွဲရုံကြီးမှာ အမှုန်သစ်တမျိုးကို

00:00:12.147 --> 00:00:13.147
ရှာဖွေတွေ့ခဲ့ခြင်းပါ။

00:00:13.147 --> 00:00:15.206
ဒါဟာ ရူပဗေဒပညာရှင် Peter Higgs ရဲ့ အမည်ကို

00:00:15.206 --> 00:00:18.080
ပေးထားတဲ့ 
Higgs boson အမှုန် ဖြစ်နိုင်ခဲ့တယ်။

00:00:18.080 --> 00:00:19.456
သာမန်ရုပ်ဝတ္ထုတွေကို

00:00:19.456 --> 00:00:21.592
ဖြစ်ပေါ်လာစေတဲ့ အခြေခံကျတဲ့
အက်တမ်ထက် သေးတဲ့

00:00:21.592 --> 00:00:22.471
quark တွေနဲ့

00:00:22.471 --> 00:00:23.223
lepton တွေလို

00:00:23.223 --> 00:00:24.955
ဒြပ်ထုကို ပေးတယ်လို့ ယူဆကြပါတယ်။

00:00:24.955 --> 00:00:26.731
Higgs boson တွေဟာ မြင်နေရသလို

00:00:26.731 --> 00:00:28.025
စက်ကွင်းထဲက အတွန့်တွေပါ၊

00:00:28.025 --> 00:00:30.067
ကြိုးကို ဆွဲဆန့်ရင်
ကြွတက်လာတဲ့ အခုံးလိုပါ။

00:00:30.067 --> 00:00:32.772
ဒါနဲ့ ဒီစက်ကွင်းက အမှုန်တွေကို 
ဘယ်လို ဒြပ်ထုဆောင်လာစေလဲ။

00:00:32.772 --> 00:00:34.440
ဒါက စိတ်ရှုပ်စရာလို့ ထင်တာ

00:00:34.440 --> 00:00:35.732
သင်တစ်ယောက်တည်း မဟုတ်ပါဘူး။

00:00:35.732 --> 00:00:38.606
၁၉၉၃ ခုနှစ်မှာ ဗြိတိသျှ သိပ္ပံဝန်ကြီးက
ဒီ Higgs ဆိုတဲ့ အရာကို

00:00:38.606 --> 00:00:40.715
လူတိုင်းနားလည်အောင် ရိုးရှင်းတဲ့နည်းဖြင့်

00:00:40.715 --> 00:00:42.788
ရှင်းပြဖို့ ရူပဗေဒသမားတွေကို
စိန်ခေါ်ခဲ့တယ်။

00:00:42.788 --> 00:00:45.192
ရမယ့်ဆုက အကောင်းစား ရှန်ပိန် တစ်ပုလင်းပါ။

00:00:45.192 --> 00:00:47.810
ဆုရလိုက်တဲ့ ရှင်းတမ်းကတော့ 
ဒါမျိုးလိုလိုပါ။

00:00:47.810 --> 00:00:49.698
CERN ဓာတ်ခွဲရုံကြီးထဲ အမှုန်ရူပဗေဒ

00:00:49.698 --> 00:00:50.730
သုတေသီတွေကို ဖိတ်ကာ

00:00:50.730 --> 00:00:53.323
ကော့တေး ပါတီပွဲကြီး
ကျင်းပနေတာကို တွေးကြည့်ကြစို့ပါ။

00:00:53.323 --> 00:00:56.418
ဒီ ရူပဗေဒသမားတွေရဲ့ လူအုပ်ကြီးက 
Higgs Field ကို ကိုယ်စားပြုတယ်။

00:00:56.418 --> 00:00:58.660
အကယ်၍ အခွန်ကောက်သူသာ ပါတီကို တက်ခဲ့ရင်

00:00:58.660 --> 00:01:00.248
စကားပြောလိုသူ ရှိခဲ့မှာ မဟုတ်လို့

00:01:00.248 --> 00:01:01.569
အခန်းကို လွယ်လွယ်လေး ဖြတ်ကာ

00:01:01.569 --> 00:01:03.264
သူတို့ဟာ ဘားကို ရောက်သွားခဲ့မှာပါ။

00:01:03.264 --> 00:01:05.363
အခွန်အရာရှိကလည်း အလားအတူပဲ
လူအုပ်နဲ့ ဆက်ဆံစရာ

00:01:05.363 --> 00:01:07.207
သိပ် မရှိနိုင်ခဲ့သလိုပဲ အမှုန်အချို့ဟာ

00:01:07.207 --> 00:01:09.801
Higgs Field နဲ့ အပြန်အလှန်
ထိတွေ့ဆက်ဆံကြမှာ မဟုတ်ပါဘူး။

00:01:09.801 --> 00:01:11.212
ဥပမာ၊ တုန့်ပြန်ခြင်းမရှိတဲ့

00:01:11.212 --> 00:01:12.897
ဖိုတွန်လို အမှုန်တွေဆို

00:01:12.897 --> 00:01:14.441
ဒြပ်ထုမဲ့လို့ ခေါ်ကြပါတယ်။

00:01:14.441 --> 00:01:17.186
အခု ဒီအခန်းထဲကိုပဲ Peter Higgs 
ဝင်လာတာကို တွေးကြည့်ပါ၊

00:01:17.186 --> 00:01:19.030
ပိုင့်ခွက်ကို အရှာလာတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။

00:01:19.030 --> 00:01:20.092
ခုဆို ရူပဗေဒသမားတွေက

00:01:20.092 --> 00:01:22.022
Higgsနဲ့ နာမည်တူ Bosonရဲ့ ဂုဏ်သတ္တိတွေ

00:01:22.022 --> 00:01:23.155
တိုင်းတာဖို့ သူတို့ရဲ့

00:01:23.155 --> 00:01:24.992
ဆောင်ရွက်ချက်တွေ ဆွေးနွေးရန် သူ့နားကို

00:01:24.992 --> 00:01:26.796
ချက်ခြင်း ဝိုင်းအုံလာကြပါမယ်။

00:01:26.796 --> 00:01:28.763
Higgs က လူအုပ်နဲ့ ဆက်ဆံရလွန်းတော့

00:01:28.763 --> 00:01:30.930
တဖြည်းဖြည်းချင်းသာ အခန်းကို ဖြတ်နိုင်မယ်။

00:01:30.930 --> 00:01:32.294
ဒီသဘောအတိုင်း ဆက်ရင် Higgs က

00:01:32.294 --> 00:01:34.716
စက်ကွင်းနဲ့ သူ၊ အပြန်အလှန်
သက်ရောက်မှု မှတဆင့်

00:01:34.716 --> 00:01:36.039
ဒြပ်ထု အမှုန် ဖြစ်လာပါမယ်။

00:01:36.039 --> 00:01:37.948
ဒါက Higgs Field ဆိုတော့ Higgs boson က

00:01:37.948 --> 00:01:40.320
ဒီအချက်အားလုံးနဲ့ ကိုက်ညီအောင် 
ဘယ်နှယ့်လုပ်ရမလဲ။

00:01:40.320 --> 00:01:42.177
ပါတီကို လာကြတဲ့ တို့လူအုပ်က အခန်းထဲမှာ

00:01:42.177 --> 00:01:44.552
ညီညာစွာ နေရာယူထားသယောင်
အသွင်ဆောင်လိုက်ကြပါစို့။

00:01:44.552 --> 00:01:46.957
လူတစ်ဦးက ပြိုင်ဘက် ဓာတ်ခွဲရုံမှ
တွေ့ရှိချက်အကြောင်း ကောလာဟလ

00:01:46.957 --> 00:01:48.342
သတင်းကို ပြောပြဖို့အတွက်

00:01:48.342 --> 00:01:50.677
အခန်းတံခါးဝကို ဝင်လာပြီး 
ပြောနေတာ တွေးကြည့်ပါ။

00:01:50.677 --> 00:01:52.673
ကောလာဟလကို အခန်းဝအနီးက
သူတွေ ကြားရပေမဲ့၊

00:01:52.673 --> 00:01:54.258
ဝေးနေသူတွေ မကြားရတော့၊
သူတို့တွေက

00:01:54.258 --> 00:01:56.138
မေးမြန်ဖို့ တံခါးနားကို ကပ်လာကြမယ်။

00:01:56.138 --> 00:01:58.227
အဲဒါကြောင့် လူအုပ်ထဲမှာ အစုအဝေး ပေါ်လာမယ်။

00:01:58.227 --> 00:01:59.646
ကောလာဟလကို ကြားပြီးတဲ့ သူတွေက

00:01:59.646 --> 00:02:01.258
နဂိုနေရာ ပြန်လာလျက် ကြားခဲ့ရတာကို

00:02:01.258 --> 00:02:03.120
ဆွေးနွေးနိုင်ပေမဲ့၊

00:02:03.120 --> 00:02:06.178
အဝေးမှာ ရှိနေသူတို့က 
ဘာဖြစ်နေလဲ မေးမြန်းကျဦးမှာပါ။

00:02:06.178 --> 00:02:08.587
ရလဒ်အဖြစ် လူအုပ်ကြီးထဲတွင်
အခန်းကို ဖြတ်သန်းနေတဲ့

00:02:08.587 --> 00:02:09.828
အစုအဝေး ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်။

00:02:09.828 --> 00:02:12.534
ဒီ အစုအဝေးဟာ Higgs boson နဲ့ 
သဘောချင်း ဆင်တူပါတယ်။

00:02:12.534 --> 00:02:13.763
ဒါက Higgs စက်ကွင်းနဲ့

00:02:13.763 --> 00:02:15.623
အတုန့်အလှည့်ရှိတဲ့ ဒြပ်ထုဆောင် အမှုန်

00:02:15.623 --> 00:02:17.502
နောက်တမျိုး မဟုတ်တာကို အလေးထားမှတ်ပါ။

00:02:17.502 --> 00:02:19.176
ပါတီနဲ့ သဘောနှိုင်းဆချက်မှာတော့၊

00:02:19.176 --> 00:02:21.566
အမှုန်အားလုံးဟာ အခန်းထဲ မဝင်ခင် အတူတူပါပဲ။

00:02:21.566 --> 00:02:24.620
Peter Higgs နဲ့ အခွန်အရာရှိ ဒီနှစ်ဦးလုံး 
သုည ဒြပ်ထုဆောင်ပါတယ်။

00:02:24.620 --> 00:02:26.512
လူအုပ်နဲ့ အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုက

00:02:26.512 --> 00:02:28.591
သူတို့ကို ဒြပ်ထုဆောင်စေတာပါ။

00:02:28.591 --> 00:02:29.990
ဒါကိုပဲ ထပ်ပြီး ပြောရရင်

00:02:29.990 --> 00:02:33.036
ဒြပ်ထုဟာ စက်ကွင်းနဲ့
အတုန့်အလှည့်ပြုမှုမှ ပေါ်ထွန်းလာတာပေါ့။

00:02:33.036 --> 00:02:34.488
ဒီတော့ အနှစ်ချုပ်လိုက်ကြစို့။

00:02:34.488 --> 00:02:36.298
အမှုန်နဲ့ စက်ကွင်း

00:02:36.298 --> 00:02:37.976
အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုပေါ် မှုတည်ကာ

00:02:37.976 --> 00:02:40.128
ဒြပ်ထု နည်းခြင်း၊ များခြင်းဟာ
ကွဲပြားတတ်တယ်။

00:02:40.128 --> 00:02:44.020
လူအုပ်ဟာ ၎င်းရဲ့ ထင်ပေါ်မှုအလိုက်၊ လူအုပ်
အကြား ရွေ့လျားမှုအလျင် မတူနိုင်သလိုပါပဲ။

00:02:44.020 --> 00:02:45.813
Higgs boson ဟာ
စက်ကွင်းထဲက အစုအဝေးပါ။

00:02:45.813 --> 00:02:47.717
အခန်းတဝမ်း ဖြတ်သွားတဲ့
ကောလာဟလလိုမျိုးပါ။

00:02:47.717 --> 00:02:48.875
တကယ်က ဒီသဘောက

00:02:48.875 --> 00:02:50.165
ယှဉ်ပြချက် သဘော ဟုတ်ပေမဲ့၊

00:02:50.165 --> 00:02:51.315
ထွက်ပေါ်လာသမျှထဲမှာ ဒါဟာ

00:02:51.315 --> 00:02:52.768
အကောင်းဆုံး နှိုင်းယှဉ်ချက်ပါ။

00:02:52.768 --> 00:02:53.910
ဒီတော့ ရှင်းလောက်ပါပြီ။

00:02:53.910 --> 00:02:56.001
Higgs Field နဲ့ Higgs boson
အကြောင်း ပြောစရာ

00:02:56.001 --> 00:02:56.857
အားလုံးက အဲဒါပါပဲ။

00:02:56.857 --> 00:02:59.418
ဆက်လုပ်ကိုင်နေကြတဲ့ သုတေသနတွေက
ကျွန်ုပ်တို့ တွေ့ပြီလား

00:02:59.418 --> 00:03:01.176
ဆိုတာကို ထောက်ပြပေးမှာပါ၊

00:03:01.176 --> 00:03:03.543
ရမယ့်ဆုလဒ်ဟာ
ရှန်ပိန်ပုလင်းထက် ပိုကြီးမားမှာပါ။