WEBVTT

00:00:06.547 --> 00:00:07.415
Nesumnjivo je

00:00:07.415 --> 00:00:10.174
najuzbudljivije znanstveno zapažanje 2012.

00:00:10.174 --> 00:00:12.087
bilo otkriće nove čestice

00:00:12.087 --> 00:00:13.147
u CERN-ovu laboratoriju

00:00:13.147 --> 00:00:15.206
koja bi mogla biti Higgsov bozon,

00:00:15.206 --> 00:00:18.620
čestica nazvana po fizičaru Peteru Higgsu.

00:00:18.620 --> 00:00:19.876
Smatra se da Higgsovo polje daje masu

00:00:19.876 --> 00:00:21.592
osnovnim, subatomskim česticama,

00:00:21.592 --> 00:00:22.471
kao što su kvarkovi

00:00:22.471 --> 00:00:23.053
i leptoni,

00:00:23.053 --> 00:00:24.955
koji tvore običnu tvar.

00:00:24.955 --> 00:00:27.551
Higgsovi bozoni valovi su u polju,

00:00:27.551 --> 00:00:28.435
kao izbočina koju vidite

00:00:28.435 --> 00:00:29.937
kad protresete uže.

00:00:29.937 --> 00:00:32.662
No kako to polje česticama daje masu?

00:00:32.662 --> 00:00:34.440
Ako vas sve to zbunjuje,

00:00:34.440 --> 00:00:35.682
niste jedini.

00:00:35.682 --> 00:00:38.386
Godine 1993. britanski ministar znanosti

00:00:38.386 --> 00:00:40.715
izazvao je fizičare da 
na jednostavan način

00:00:40.715 --> 00:00:42.728
objasne sve te Higgsove pojave.

00:00:42.728 --> 00:00:45.192
Nagrada je bila boca vrhunskog šampanjca.

00:00:45.192 --> 00:00:47.810
Pobjedničko objašnjenje
glasilo je otprilike ovako:

00:00:47.810 --> 00:00:49.698
zamislite veliku zabavu

00:00:49.698 --> 00:00:50.730
u CERN-ovu laboratoriju

00:00:50.730 --> 00:00:53.323
s mnogo istraživača fizike čestica.

00:00:53.323 --> 00:00:56.418
Ta gomila fizičara
predstavlja Higgsovo polje.

00:00:56.418 --> 00:00:58.660
Da se na zabavi pojavi poreznik,

00:00:58.660 --> 00:01:00.008
nitko ne bi želio razgovarati s njim,

00:01:00.008 --> 00:01:01.969
pa bi on s lakoćom prošao kroz prostoriju

00:01:01.969 --> 00:01:03.264
i stigao do šanka.

00:01:03.264 --> 00:01:05.503
Poreznik ne bi bio
u interakciji s gomilom,

00:01:05.503 --> 00:01:06.807
kao što ni

00:01:06.807 --> 00:01:09.641
neke čestice nisu u interakciji
s Higgsovim poljem.

00:01:09.641 --> 00:01:11.212
Čestice koje nisu u interakciji,

00:01:11.212 --> 00:01:12.897
primjerice fotoni,

00:01:12.897 --> 00:01:14.441
nazivaju se česticama bez mase.

00:01:14.441 --> 00:01:17.186
Sad zamislite da Peter Higgs
uđe u istu prostoriju,

00:01:17.186 --> 00:01:19.030
možda u potrazi za pivom.

00:01:19.030 --> 00:01:20.092
U tom bi slučaju fizičari


00:01:20.092 --> 00:01:22.022
smjesta okružili Higgsa

00:01:22.022 --> 00:01:23.155
kako bi s njim popričali

00:01:23.155 --> 00:01:24.862
o svojim pokušajima mjerenja svojstava

00:01:24.862 --> 00:01:26.566
bozona koji nosi njegovo ime.

00:01:26.566 --> 00:01:28.763
Zbog intenzivne interakcije s gomilom

00:01:28.763 --> 00:01:30.930
Higgs će se prostorijom kretati sporo.

00:01:30.930 --> 00:01:32.194
U našoj usporedbi

00:01:32.194 --> 00:01:33.926
Higgs postaje masivna čestica

00:01:33.926 --> 00:01:36.039
svojom interakcijom s poljem.

00:01:36.039 --> 00:01:37.948
Ako je to dakle Higgsovo polje,

00:01:37.948 --> 00:01:40.320
kako se u priču uklapa Higgsov bozon?

00:01:40.320 --> 00:01:42.177
Zamislimo da su gosti na zabavi

00:01:42.177 --> 00:01:44.552
ravnomjerno raspoređeni po prostoriji.

00:01:44.552 --> 00:01:46.957
Sad zamislimo da netko
pomoli glavu na vratima

00:01:46.957 --> 00:01:48.342
i prenese glasinu o otkriću

00:01:48.342 --> 00:01:50.677
u nekom dalekom, suparničkom laboratoriju.

00:01:50.677 --> 00:01:52.673
Ljudi pored vrata čut će glasinu,

00:01:52.673 --> 00:01:54.258
no oni udaljeni neće,

00:01:54.258 --> 00:01:56.138
pa će se primaknuti vratima i raspitati.

00:01:56.138 --> 00:01:58.297
To će stvoriti nakupinu u gomili.

00:01:58.297 --> 00:01:59.846
Kad ljudi čuju glasinu,

00:01:59.846 --> 00:02:01.258
vratit će se na početna mjesta

00:02:01.258 --> 00:02:03.120
da rasprave o njezinu značenju,

00:02:03.120 --> 00:02:06.178
ali zatim će se oni još udaljeniji
raspitivati što se događa.

00:02:06.178 --> 00:02:08.067
To će rezultirati kretanjem
nakupine ljudi

00:02:08.067 --> 00:02:09.758
po čitavoj prostoriji.

00:02:09.758 --> 00:02:12.534
Ta je nakupina usporediva
s Higgsovim bozonom.

00:02:12.534 --> 00:02:13.763
Važno je zapamtiti

00:02:13.763 --> 00:02:15.623
da masivne čestice nemaju nužno

00:02:15.623 --> 00:02:17.372
veću interakciju s Higgsovim poljem.

00:02:17.372 --> 00:02:18.906
Povučemo li paralelu sa zabavom,

00:02:18.906 --> 00:02:21.676
sve su čestice jednake
dok ne uđu u prostoriju.

00:02:21.676 --> 00:02:24.620
Ni Peter Higgs ni poreznik nemaju masu.

00:02:24.620 --> 00:02:26.512
Interakcijom s gomilom

00:02:26.512 --> 00:02:28.591
dobivaju masu.

00:02:28.591 --> 00:02:29.990
Ponovit ću:

00:02:29.990 --> 00:02:33.036
masa proizlazi iz
interakcije s poljem.

00:02:33.036 --> 00:02:34.488
Ukratko,

00:02:34.488 --> 00:02:36.298
čestica dobiva veću ili manju masu

00:02:36.298 --> 00:02:38.126
ovisno o svojoj interakciji s poljem,

00:02:38.126 --> 00:02:40.258
baš kao što se različiti ljudi
kreću kroz gomilu

00:02:40.258 --> 00:02:43.940
različitom brzinom 
ovisno o svojoj popularnosti.

00:02:43.940 --> 00:02:45.033
Higgsov bozon samo je 
nakupina u tom polju

00:02:45.033 --> 00:02:47.097
kao glasina koja se širi prostorijom.

00:02:47.097 --> 00:02:48.945
Naravno, to je samo

00:02:48.945 --> 00:02:50.165
usporedba,

00:02:50.165 --> 00:02:51.315
ali najbolja

00:02:51.315 --> 00:02:53.118
koju je itko dosad smislio.

00:02:53.118 --> 00:02:54.310
To bi, dakle, bilo to.

00:02:54.310 --> 00:02:55.171
U tome je bit Higgsova polja

00:02:55.171 --> 00:02:57.277
i Higgsova bozona.

00:02:57.277 --> 00:02:59.418
Daljnja će istraživanja pokazati
jesmo li ga pronašli,

00:02:59.418 --> 00:03:01.176
a nagrada će vjerojatno biti veća

00:03:01.176 --> 00:03:03.543
od obične boce šampanjca.