1
00:00:06,547 --> 00:00:07,415
Nesumnjivo je

2
00:00:07,415 --> 00:00:10,174
najuzbudljivije znanstveno zapažanje 2012.

3
00:00:10,174 --> 00:00:12,087
bilo otkriće nove čestice

4
00:00:12,087 --> 00:00:13,147
u CERN-ovu laboratoriju

5
00:00:13,147 --> 00:00:15,206
koja bi mogla biti Higgsov bozon,

6
00:00:15,206 --> 00:00:18,620
čestica nazvana po fizičaru Peteru Higgsu.

7
00:00:18,620 --> 00:00:19,876
Smatra se da Higgsovo polje daje masu

8
00:00:19,876 --> 00:00:21,592
osnovnim, subatomskim česticama,

9
00:00:21,592 --> 00:00:22,471
kao što su kvarkovi

10
00:00:22,471 --> 00:00:23,053
i leptoni,

11
00:00:23,053 --> 00:00:24,955
koji tvore običnu tvar.

12
00:00:24,955 --> 00:00:27,551
Higgsovi bozoni valovi su u polju,

13
00:00:27,551 --> 00:00:28,435
kao izbočina koju vidite

14
00:00:28,435 --> 00:00:29,937
kad protresete uže.

15
00:00:29,937 --> 00:00:32,662
No kako to polje česticama daje masu?

16
00:00:32,662 --> 00:00:34,440
Ako vas sve to zbunjuje,

17
00:00:34,440 --> 00:00:35,682
niste jedini.

18
00:00:35,682 --> 00:00:38,386
Godine 1993. britanski ministar znanosti

19
00:00:38,386 --> 00:00:40,715
izazvao je fizičare da 
na jednostavan način

20
00:00:40,715 --> 00:00:42,728
objasne sve te Higgsove pojave.

21
00:00:42,728 --> 00:00:45,192
Nagrada je bila boca vrhunskog šampanjca.

22
00:00:45,192 --> 00:00:47,810
Pobjedničko objašnjenje
glasilo je otprilike ovako:

23
00:00:47,810 --> 00:00:49,698
zamislite veliku zabavu

24
00:00:49,698 --> 00:00:50,730
u CERN-ovu laboratoriju

25
00:00:50,730 --> 00:00:53,323
s mnogo istraživača fizike čestica.

26
00:00:53,323 --> 00:00:56,418
Ta gomila fizičara
predstavlja Higgsovo polje.

27
00:00:56,418 --> 00:00:58,660
Da se na zabavi pojavi poreznik,

28
00:00:58,660 --> 00:01:00,008
nitko ne bi želio razgovarati s njim,

29
00:01:00,008 --> 00:01:01,969
pa bi on s lakoćom prošao kroz prostoriju

30
00:01:01,969 --> 00:01:03,264
i stigao do šanka.

31
00:01:03,264 --> 00:01:05,503
Poreznik ne bi bio
u interakciji s gomilom,

32
00:01:05,503 --> 00:01:06,807
kao što ni

33
00:01:06,807 --> 00:01:09,641
neke čestice nisu u interakciji
s Higgsovim poljem.

34
00:01:09,641 --> 00:01:11,212
Čestice koje nisu u interakciji,

35
00:01:11,212 --> 00:01:12,897
primjerice fotoni,

36
00:01:12,897 --> 00:01:14,441
nazivaju se česticama bez mase.

37
00:01:14,441 --> 00:01:17,186
Sad zamislite da Peter Higgs
uđe u istu prostoriju,

38
00:01:17,186 --> 00:01:19,030
možda u potrazi za pivom.

39
00:01:19,030 --> 00:01:20,092
U tom bi slučaju fizičari


40
00:01:20,092 --> 00:01:22,022
smjesta okružili Higgsa

41
00:01:22,022 --> 00:01:23,155
kako bi s njim popričali

42
00:01:23,155 --> 00:01:24,862
o svojim pokušajima mjerenja svojstava

43
00:01:24,862 --> 00:01:26,566
bozona koji nosi njegovo ime.

44
00:01:26,566 --> 00:01:28,763
Zbog intenzivne interakcije s gomilom

45
00:01:28,763 --> 00:01:30,930
Higgs će se prostorijom kretati sporo.

46
00:01:30,930 --> 00:01:32,194
U našoj usporedbi

47
00:01:32,194 --> 00:01:33,926
Higgs postaje masivna čestica

48
00:01:33,926 --> 00:01:36,039
svojom interakcijom s poljem.

49
00:01:36,039 --> 00:01:37,948
Ako je to dakle Higgsovo polje,

50
00:01:37,948 --> 00:01:40,320
kako se u priču uklapa Higgsov bozon?

51
00:01:40,320 --> 00:01:42,177
Zamislimo da su gosti na zabavi

52
00:01:42,177 --> 00:01:44,552
ravnomjerno raspoređeni po prostoriji.

53
00:01:44,552 --> 00:01:46,957
Sad zamislimo da netko
pomoli glavu na vratima

54
00:01:46,957 --> 00:01:48,342
i prenese glasinu o otkriću

55
00:01:48,342 --> 00:01:50,677
u nekom dalekom, suparničkom laboratoriju.

56
00:01:50,677 --> 00:01:52,673
Ljudi pored vrata čut će glasinu,

57
00:01:52,673 --> 00:01:54,258
no oni udaljeni neće,

58
00:01:54,258 --> 00:01:56,138
pa će se primaknuti vratima i raspitati.

59
00:01:56,138 --> 00:01:58,297
To će stvoriti nakupinu u gomili.

60
00:01:58,297 --> 00:01:59,846
Kad ljudi čuju glasinu,

61
00:01:59,846 --> 00:02:01,258
vratit će se na početna mjesta

62
00:02:01,258 --> 00:02:03,120
da rasprave o njezinu značenju,

63
00:02:03,120 --> 00:02:06,178
ali zatim će se oni još udaljeniji
raspitivati što se događa.

64
00:02:06,178 --> 00:02:08,067
To će rezultirati kretanjem
nakupine ljudi

65
00:02:08,067 --> 00:02:09,758
po čitavoj prostoriji.

66
00:02:09,758 --> 00:02:12,534
Ta je nakupina usporediva
s Higgsovim bozonom.

67
00:02:12,534 --> 00:02:13,763
Važno je zapamtiti

68
00:02:13,763 --> 00:02:15,623
da masivne čestice nemaju nužno

69
00:02:15,623 --> 00:02:17,372
veću interakciju s Higgsovim poljem.

70
00:02:17,372 --> 00:02:18,906
Povučemo li paralelu sa zabavom,

71
00:02:18,906 --> 00:02:21,676
sve su čestice jednake
dok ne uđu u prostoriju.

72
00:02:21,676 --> 00:02:24,620
Ni Peter Higgs ni poreznik nemaju masu.

73
00:02:24,620 --> 00:02:26,512
Interakcijom s gomilom

74
00:02:26,512 --> 00:02:28,591
dobivaju masu.

75
00:02:28,591 --> 00:02:29,990
Ponovit ću:

76
00:02:29,990 --> 00:02:33,036
masa proizlazi iz
interakcije s poljem.

77
00:02:33,036 --> 00:02:34,488
Ukratko,

78
00:02:34,488 --> 00:02:36,298
čestica dobiva veću ili manju masu

79
00:02:36,298 --> 00:02:38,126
ovisno o svojoj interakciji s poljem,

80
00:02:38,126 --> 00:02:40,258
baš kao što se različiti ljudi
kreću kroz gomilu

81
00:02:40,258 --> 00:02:43,940
različitom brzinom 
ovisno o svojoj popularnosti.

82
00:02:43,940 --> 00:02:45,033
Higgsov bozon samo je 
nakupina u tom polju

83
00:02:45,033 --> 00:02:47,097
kao glasina koja se širi prostorijom.

84
00:02:47,097 --> 00:02:48,945
Naravno, to je samo

85
00:02:48,945 --> 00:02:50,165
usporedba,

86
00:02:50,165 --> 00:02:51,315
ali najbolja

87
00:02:51,315 --> 00:02:53,118
koju je itko dosad smislio.

88
00:02:53,118 --> 00:02:54,310
To bi, dakle, bilo to.

89
00:02:54,310 --> 00:02:55,171
U tome je bit Higgsova polja

90
00:02:55,171 --> 00:02:57,277
i Higgsova bozona.

91
00:02:57,277 --> 00:02:59,418
Daljnja će istraživanja pokazati
jesmo li ga pronašli,

92
00:02:59,418 --> 00:03:01,176
a nagrada će vjerojatno biti veća

93
00:03:01,176 --> 00:03:03,543
od obične boce šampanjca.