WEBVTT

00:00:06.463 --> 00:00:09.482
Rok temu w Jerozolimie
wypożyczyłem samochód,

00:00:09.482 --> 00:00:11.874
by odnaleźć mężczyznę,
którego nigdy nie spotkałem,

00:00:11.874 --> 00:00:13.810
a który odmienił mi życie.

00:00:13.810 --> 00:00:16.555
Nie miałem jego numeru,
by uprzedzić, że się pojawię.

00:00:16.555 --> 00:00:19.056
Nie miałem dokładnego adresu,

00:00:19.056 --> 00:00:21.671
ale wiedziałem, że nazywa się Abed.

00:00:21.671 --> 00:00:26.323
Wiedziałem, że mieszka
w 15-tysięcznym mieście Kfar Kara

00:00:26.323 --> 00:00:31.134
i że 21 lat temu pod "świętym miastem"

00:00:31.134 --> 00:00:33.355
złamał mi kręgosłup.

00:00:33.355 --> 00:00:37.619
Pewnego pochmurnego
styczniowego poranka

00:00:37.619 --> 00:00:42.325
ruszyłem na północ,
by odnaleźć tego faceta i spokój.

00:00:42.325 --> 00:00:45.197
Wyjechałem z Jerozolimy

00:00:45.197 --> 00:00:47.837
i wjechałem w zakręt,
na którym jego niebieska ciężarówka

00:00:47.837 --> 00:00:50.163
z czterema tonami płytek podłogowych

00:00:50.163 --> 00:00:52.981
z wielką prędkością uderzyła
w lewą stronę mini-busa,

00:00:52.981 --> 00:00:56.119
którym jechałem.

00:00:56.119 --> 00:00:58.773
Miałem wtedy 19 lat.

00:00:58.773 --> 00:01:02.100
Przed wypadkiem w 8 miesięcy
urosłem o 12 cm

00:01:02.100 --> 00:01:05.044
i zrobiłem 20 tysięcy pompek
i w noc przed wypadkiem

00:01:05.044 --> 00:01:07.210
podziwiałem swoje nowe ciało,

00:01:07.210 --> 00:01:09.351
grając z przyjaciółmi w koszykówkę

00:01:09.351 --> 00:01:11.457
aż do świtu.

00:01:11.457 --> 00:01:14.152
Trzymałem piłkę w dużej prawej dłoni

00:01:14.152 --> 00:01:18.497
i sięgając do obręczy,
czułem się niepokonany.

00:01:18.497 --> 00:01:22.343
Jechałem tym busem po pizzę,
którą wygrałem podczas meczu.

00:01:22.343 --> 00:01:24.891
Nie widziałem Abeda.

00:01:24.891 --> 00:01:27.263
Patrzyłem na kamienne miasto na wzgórzu,

00:01:27.263 --> 00:01:30.249
jaśniejące w pełnym słońcu.

00:01:30.249 --> 00:01:32.725
Nagle z tyłu rozległ się huk,

00:01:32.725 --> 00:01:35.642
głośny i gwałtowny jak wybuch bomby.

00:01:35.642 --> 00:01:38.118
Głowa odskoczyła mi w tył.

00:01:38.118 --> 00:01:41.204
Popękały mi bębenki, spadły mi buty.

00:01:41.204 --> 00:01:44.458
Wyrwało mnie z siedzenia,
głowa podskakiwała na połamanych kręgach.

00:01:44.458 --> 00:01:48.674
W wyniku uderzenia zostałem sparaliżowany.

00:01:48.674 --> 00:01:51.295
Przez kolejne miesiące
uczyłem się samodzielnie oddychać,

00:01:51.295 --> 00:01:54.100
potem siedzieć, stać i chodzić,

00:01:54.100 --> 00:01:56.568
ale połowa ciała pozostała niesprawna.

00:01:56.568 --> 00:02:00.029
Połowicznie sparaliżowany
wróciłem do Nowego Jorku.

00:02:00.029 --> 00:02:04.664
Przez cztery lata studiów
jeździłem na wózku.

00:02:04.664 --> 00:02:08.142
Studia dobiegły końca,
a ja wróciłem na rok do Jerozolimy.

00:02:08.142 --> 00:02:11.020
Tam na dobre wstałem z wózka,

00:02:11.020 --> 00:02:13.979
oparłem się na lasce
i spojrzałem za siebie.

00:02:13.979 --> 00:02:16.960
Zobaczyłem wszystkich pasażerów
tamtego autobusu

00:02:16.960 --> 00:02:19.751
na zdjęciach z wypadku.

00:02:19.751 --> 00:02:22.762
Kiedy ujrzałem to zdjęcie,

00:02:24.208 --> 00:02:27.569
nie widziałem zakrwawionego,
nieruchomego ciała,

00:02:27.569 --> 00:02:31.316
lecz wyrobiony mięsień naramienny

00:02:31.316 --> 00:02:33.632
i rozpaczałem nad jego utratą.

00:02:33.632 --> 00:02:36.018
Opłakiwałem wszystkie
niezrealizowane plany,

00:02:36.018 --> 00:02:39.910
które legły w gruzach.

00:02:43.897 --> 00:02:46.274
Wtedy przeczytałem oświadczenie Abeda

00:02:46.274 --> 00:02:48.490
wydane rankiem po wypadku,

00:02:48.490 --> 00:02:52.372
dotyczące jazdy prawym pasem autostrady
w kierunku Jerozolimy.

00:02:52.372 --> 00:02:55.327
Czytając, nie mogłem pohamować złości.

00:02:55.327 --> 00:02:58.827
Pierwszy raz wściekłem się
na tego człowieka.

00:02:58.827 --> 00:03:01.650
To było myślenie magiczne.

00:03:01.650 --> 00:03:03.773
Na tej skserowanej kartce papieru

00:03:03.773 --> 00:03:07.326
wypadek jeszcze się nie wydarzył.

00:03:07.326 --> 00:03:09.415
Abed nadal mógł skręcić w lewo,

00:03:09.415 --> 00:03:12.799
zobaczyłbym przez szybę,
jak przemyka gdzieś za oknem

00:03:12.799 --> 00:03:15.241
i nic by mi się nie stało.

00:03:15.241 --> 00:03:19.099
"Ostrożnie Abed, uważaj. Zwolnij".

00:03:19.099 --> 00:03:21.412
Ale Abed nie zwolnił

00:03:21.412 --> 00:03:25.220
i na tej kartce znów skręciłem kark.

00:03:25.220 --> 00:03:29.223
Nie czułem już gniewu.

00:03:29.223 --> 00:03:31.623
Postanowiłem go odszukać.

00:03:31.623 --> 00:03:33.363
Kiedy go znalazłem,

00:03:33.363 --> 00:03:36.916
odpowiedział na moje "cześć"
z taką swobodą,

00:03:36.916 --> 00:03:39.091
jakby czekał na mój telefon.

00:03:39.091 --> 00:03:41.465
Może czekał.

00:03:41.465 --> 00:03:44.638
Nie wypomniałem Abedowi
historii jego wykroczeń,

00:03:44.638 --> 00:03:48.419
27 pogwałceń prawa do 25 roku życia.

00:03:48.419 --> 00:03:53.110
Ostatnim był brak redukcji biegu
w tamten majowy dzień.

00:03:53.110 --> 00:03:55.203
Nie wspomniałem o swoich przejściach:

00:03:55.203 --> 00:03:59.432
paraliż, cewniki,
niepewność i strata...

00:03:59.432 --> 00:04:02.124
Kiedy Abed mówił,
jak ucierpiał w wypadku,

00:04:02.124 --> 00:04:04.484
nie przyznałem, że wiem z raportu policji,

00:04:04.484 --> 00:04:07.187
że uniknął poważnych obrażeń.

00:04:07.187 --> 00:04:10.920
Powiedziałem, że chcę się spotkać.

00:04:10.920 --> 00:04:13.563
Odparł, żebym zadzwonił
za kilka tygodni.

00:04:13.563 --> 00:04:18.411
Zadzwoniłem i usłyszałem nagranie,
że nie ma takiego numeru.

00:04:18.411 --> 00:04:23.388
Przestałem rozdrapywać rany.

00:04:23.388 --> 00:04:25.618
Minęło wiele lat.

00:04:25.618 --> 00:04:29.887
Z laską, stabilizatorem kostki i plecakiem

00:04:29.887 --> 00:04:32.557
odbyłem wyprawy na sześciu kontynentach.

00:04:32.557 --> 00:04:38.224
Co tydzień grałem w softball
w Central Parku,

00:04:38.224 --> 00:04:41.137
w Nowym Jorku byłem pisarzem
i dziennikarzem

00:04:41.137 --> 00:04:45.223
wystukującym setki tysięcy słów
jednym palcem.

00:04:45.223 --> 00:04:47.730
Kolega zauważył,
że wszystkie moje opowieści

00:04:47.730 --> 00:04:50.622
odzwierciedlają moją własną,
mówią o życiu,

00:04:50.622 --> 00:04:55.803
które gwałtownie się zmieniło
po wypadku, otrzymaniu spadku,

00:04:55.803 --> 00:04:58.836
uderzeniu kijem bejsbolowym,
po ujawnieniu zdjęcia, aresztowaniu.

00:04:58.836 --> 00:05:02.410
Wszyscy mieliśmy życie "przed" i "po".

00:05:02.410 --> 00:05:05.513
Podołałem w końcu przeciwnościom losu.

00:05:05.513 --> 00:05:09.686
Abed nie zaprzątał moich myśli
do zeszłego roku,

00:05:09.686 --> 00:05:12.476
gdy wróciłem do Izraela,
by napisać o wypadku.

00:05:12.476 --> 00:05:15.108
Napisałem książkę "Half-Life".

00:05:15.108 --> 00:05:20.493
Była niemal gotowa, gdy zorientowałem się,
że nadal chcę go spotkać.

00:05:20.493 --> 00:05:23.400
Wreszcie zrozumiałem powód.

00:05:23.400 --> 00:05:28.729
Chciałem usłyszeć słowo "przepraszam".

00:05:28.729 --> 00:05:31.647
Przeprasza się nawet za mniejsze krzywdy.

00:05:31.647 --> 00:05:34.459
Policja potwierdziła,
że Abed nadal mieszka

00:05:34.459 --> 00:05:36.676
w tym samym mieście.

00:05:36.676 --> 00:05:39.748
Jechałem do niego z żółtą różą
na tylnym siedzeniu,

00:05:39.748 --> 00:05:43.741
lecz nagle kwiaty
wydały mi się niedorzecznym prezentem.

00:05:43.741 --> 00:05:47.123
Ale cholera wie, co dać człowiekowi,
który ci złamał kręgosłup!

00:05:47.123 --> 00:05:51.205
(Śmiech)

00:05:51.205 --> 00:05:53.351
Zatrzymałem się w Abu Ghosh

00:05:53.351 --> 00:05:55.410
i kupiłem kostkę rachatłukum:

00:05:55.410 --> 00:05:59.599
pistacje w wodzie różanej. Lepiej.

00:05:59.599 --> 00:06:03.012
Jechałem autostradą nr 1,
zastanawiając się, co mnie czeka.

00:06:03.012 --> 00:06:07.194
Abed mnie obejmie. Opluje mnie.

00:06:07.194 --> 00:06:11.391
Powie "przepraszam".

00:06:11.391 --> 00:06:14.417
Zacząłem się zastanawiać po raz setny,

00:06:14.417 --> 00:06:17.061
jak inne byłoby moje życie,
gdyby nie wypadek,

00:06:17.061 --> 00:06:20.942
gdyby pisany był mi inny los.

00:06:20.942 --> 00:06:23.155
Kim byłem?

00:06:23.155 --> 00:06:25.972
Kim byłem przed wypadkiem,

00:06:25.972 --> 00:06:30.033
zanim ta droga podzieliła moje życie,
jak grzbiet otwartej książki?

00:06:30.033 --> 00:06:32.322
Czy stałem się tym, co mi uczyniono?

00:06:32.322 --> 00:06:36.715
Czy jesteśmy efektem tego,
co nam zrobiono?

00:06:36.715 --> 00:06:41.242
Zdrady małżonka czy rodzica,
odziedziczonych pieniędzy?

00:06:41.242 --> 00:06:45.380
A może jedynie ciałem,
jego zaletami i niedoskonałościami?

00:06:45.380 --> 00:06:48.345
Może jesteśmy
jedynie sumą genów i doświadczeń,

00:06:48.345 --> 00:06:51.835
ale jak oddzielić jedno od drugiego?

00:06:51.835 --> 00:06:54.677
Yeats zadał to samo uniwersalne pytanie:

00:06:54.677 --> 00:06:57.871
"O ciało, kołyszące się z muzyką,
o jaśniejące spojrzenie,

00:06:57.871 --> 00:07:04.186
jak tancerza rozpoznać
po tańca jego tchnieniu?"

00:07:04.186 --> 00:07:06.445
Jechałem od godziny,

00:07:06.445 --> 00:07:10.172
gdy w lusterku zobaczyłem
swoje jasne spojrzenie.

00:07:10.172 --> 00:07:13.981
Światło, którym lśniły
moje niebieskie oczy.

00:07:13.981 --> 00:07:16.539
Skłonności i impulsy,
które mnie popychały,

00:07:16.539 --> 00:07:19.749
gdy jako dziecko chciałem wypchnąć łódkę
na jezioro Michigan.

00:07:19.749 --> 00:07:21.389
i wtedy, gdy jako nastolatek

00:07:21.389 --> 00:07:25.810
wskakiwałem do wzburzonej zatoki Cape Cod
tuż po huraganie.

00:07:25.810 --> 00:07:28.400
W moim odbiciu widziałem też,

00:07:28.400 --> 00:07:30.247
że gdyby Abed mnie nie uszkodził,

00:07:30.247 --> 00:07:33.234
najprawdopodobniej byłbym teraz lekarzem,

00:07:33.234 --> 00:07:36.757
mężem i ojcem.

00:07:36.757 --> 00:07:39.235
Byłbym mniej świadomy
upływającego czasu i śmierci,

00:07:39.235 --> 00:07:41.056
lecz nie byłbym niepełnosprawny.

00:07:41.056 --> 00:07:44.564
Los nie rzucałby mi kłód pod nogi.

00:07:44.564 --> 00:07:47.219
Zaciskanie pięści, ubytki w zębach

00:07:47.219 --> 00:07:49.565
biorą się z gryzienia tych wielu rzeczy

00:07:49.565 --> 00:07:52.346
których nie da się otworzyć jedną ręką

00:07:52.346 --> 00:07:57.785
Tancerz i taniec
byli beznadziejnie splątani.

00:07:57.785 --> 00:07:59.911
Dochodziła 11.00,
kiedy zjechałem z autostrady

00:07:59.911 --> 00:08:02.070
na Afulę i minąłem duży kamieniołom.

00:08:02.070 --> 00:08:04.523
Wkrótce znalazłem się w Kfar Kara.

00:08:04.523 --> 00:08:06.986
Zacząłem się denerwować.

00:08:06.986 --> 00:08:10.789
W radio grali piękne mazurki Chopina.

00:08:10.789 --> 00:08:13.019
Zjechałem na parking przy stacji,

00:08:13.019 --> 00:08:16.360
by posłuchać i się uspokoić.

00:08:16.360 --> 00:08:20.797
Słyszałem, że w arabskim mieście
wystarczy podać imię szukanej osoby,

00:08:20.797 --> 00:08:23.077
a miejscowi wskażą drogę.

00:08:23.077 --> 00:08:25.087
Podawałem imię Abeda i swoje,

00:08:25.087 --> 00:08:27.445
podkreślając, że mam dobre intencje,

00:08:27.445 --> 00:08:32.864
kiedy w południe pod pocztą
spotkałem Mohameda.

00:08:32.864 --> 00:08:35.306
Wysłuchał mnie.

00:08:35.306 --> 00:08:38.130
Często rozmawiając z ludźmi,

00:08:38.130 --> 00:08:42.070
zastanawiałem się, gdzie kończę się ja,
a zaczyna moja niepełnosprawność,

00:08:42.070 --> 00:08:45.048
bo wielu ludzi mówiło mi rzeczy,
jakich nigdy nikomu nie mówili.

00:08:45.048 --> 00:08:47.254
Wielu płakało.

00:08:47.254 --> 00:08:49.898
Kiedyś kobieta spotkana na ulicy
zaczęła płakać.

00:08:49.898 --> 00:08:51.794
Zapytałem o powód.

00:08:51.794 --> 00:08:53.768
Wyjąkała przez łzy,

00:08:53.768 --> 00:08:57.044
że jestem taki szczęśliwy i silny,

00:08:57.044 --> 00:08:59.731
ale taki kruchy.

00:08:59.731 --> 00:09:02.014
Słuchałem jej słów.
Wydawały mi się prawdziwe.

00:09:02.014 --> 00:09:04.276
Byłem sobą,

00:09:04.276 --> 00:09:06.430
sobą pomimo kulawizny,

00:09:06.430 --> 00:09:10.592
i to właśnie stworzyło mnie na nowo.

00:09:10.592 --> 00:09:12.394
Mohamed powiedział mi coś,

00:09:12.394 --> 00:09:15.175
czego pewnie nie powiedziałby
innej osobie.

00:09:15.175 --> 00:09:19.286
Doprowadził mnie do kremowego domu
i odjechał.

00:09:19.286 --> 00:09:21.984
Siedziałem i myślałem, co powiedzieć,

00:09:21.984 --> 00:09:25.418
gdy podeszła do mnie
ubrana na czarno kobieta.

00:09:25.418 --> 00:09:27.798
Wysiadłem z samochodu,
powiedziałem "shalom"

00:09:27.798 --> 00:09:29.835
i przedstawiłem się.

00:09:29.835 --> 00:09:34.116
Powiedziała, że jej mąż Abed
wróci z pracy za cztery godziny.

00:09:34.116 --> 00:09:36.632
Słabo mówiła po hebrajsku.
Później wyznała,

00:09:36.632 --> 00:09:39.772
że myślała, że przyjechałem
zainstalować Internet.

00:09:39.772 --> 00:09:43.496
(Śmiech)

00:09:43.496 --> 00:09:46.521
Odjechałem i wróciłem o 16:30,

00:09:46.521 --> 00:09:50.331
wdzięczny przydrożnemu minaretowi
za wskazanie drogi powrotnej.

00:09:50.331 --> 00:09:52.428
Podszedłem do drzwi,

00:09:52.428 --> 00:09:55.853
Abed mnie zobaczył:
dżinsy, flanelową koszulę i laskę.

00:09:55.853 --> 00:10:00.639
A ja zobaczyłem Abeda:
przeciętnego człowieka średniego wzrostu.

00:10:00.639 --> 00:10:03.662
Nosił się czarno-biało: kapcie, skarpetki,

00:10:03.662 --> 00:10:05.761
rozciągnięte spodnie, pstrokaty sweter,

00:10:05.761 --> 00:10:09.073
pasiasta czapka narciarska
naciągnięta na czoło.

00:10:09.073 --> 00:10:11.570
Czekał na mnie. Mohamed go uprzedził.

00:10:11.570 --> 00:10:15.853
Podaliśmy sobie ręce. Uśmiechnął się.

00:10:15.853 --> 00:10:17.940
Wręczyłem mu podarunek.

00:10:17.940 --> 00:10:19.631
Powiedział, że jestem mile widziany.

00:10:19.631 --> 00:10:22.744
Usiedliśmy obok siebie na kanapie.

00:10:22.744 --> 00:10:25.505
Wtedy Abed przypomniał sobie

00:10:25.505 --> 00:10:30.325
swoje telefoniczne biadolenia
sprzed 16 lat.

00:10:30.325 --> 00:10:33.630
Opowiadał, że przeszedł operację oczu,

00:10:33.630 --> 00:10:35.827
miał potłuczony bok i nogi

00:10:35.827 --> 00:10:38.369
i stracił zęby w wypadku.

00:10:38.369 --> 00:10:41.340
Może chciałbym zobaczyć,
jak wyjmuje szczękę?

00:10:41.340 --> 00:10:43.870
Wstał i włączył telewizor,

00:10:43.870 --> 00:10:46.728
żebym nie czuł się samotny,
kiedy wyjdzie z pokoju.

00:10:46.728 --> 00:10:48.967
Wrócił ze zdjęciami z wypadku

00:10:48.967 --> 00:10:51.577
i starym prawem jazdy.

00:10:51.577 --> 00:10:55.384
Powiedział, że był przystojny.

00:10:55.384 --> 00:10:57.562
Spojrzeliśmy na zalaminowane zdjęcie.

00:10:57.562 --> 00:11:00.318
Abed był niezbyt przystojny.

00:11:00.318 --> 00:11:04.110
Gęste, czarne włosy,
pełna twarz, szeroki kark.

00:11:04.110 --> 00:11:07.047
Ten młody człowiek 16 maja 1990 roku

00:11:07.047 --> 00:11:09.196
złamał dwa karki, w tym mój,

00:11:09.196 --> 00:11:13.144
poturbował jeden mózg i zabił człowieka.

00:11:13.144 --> 00:11:15.743
21 lat później był szczuplejszy od żony,

00:11:15.743 --> 00:11:17.492
a skóra wisiała mu luźno na twarzy.

00:11:17.492 --> 00:11:20.223
Widząc, jak Abed patrzy
na swoje zdjęcie z młodości,

00:11:20.223 --> 00:11:23.106
przypomniałem sobie,
jak patrzyłem na swoje zdjęcie po wypadku

00:11:23.106 --> 00:11:26.932
i zrozumiałem jego tęsknotę.

00:11:26.932 --> 00:11:31.049
"Wypadek zmienił życie nas obu"
- powiedziałem.

00:11:31.049 --> 00:11:33.777
Abed pokazał mi zdjęcie
swojej zgniecionej ciężarówki

00:11:33.777 --> 00:11:36.365
i powiedział, że winny był
kierowca autobusu

00:11:36.365 --> 00:11:39.538
jadącego lewym pasem,
który nie pozwolił się wyminąć.

00:11:39.538 --> 00:11:42.260
Nie chciałem wspominać tej sytuacji.

00:11:42.260 --> 00:11:44.029
Miałem nadzieję na coś prostszego:

00:11:44.029 --> 00:11:48.834
wymianę tureckich łakoci
na słowo "przepraszam".

00:11:48.834 --> 00:11:51.423
Nie wspomniałem, że w swoich zeznaniach

00:11:51.423 --> 00:11:53.469
rankiem po wypadku

00:11:53.469 --> 00:11:55.854
Abed nie wspomniał o kierowcy autobusu.

00:11:55.854 --> 00:11:59.218
Siedziałem spokojnie.
Nie przyszedłem po prawdę.

00:11:59.218 --> 00:12:02.226
Przyszedłem po wyrzuty sumienia.

00:12:02.226 --> 00:12:04.382
Zacząłem ich szukać,

00:12:04.382 --> 00:12:06.667
rezygnując z prawdy.

00:12:06.667 --> 00:12:09.793
"Rozumiem, że wypadek
nie był z twojej winy" - powiedziałem.

00:12:09.793 --> 00:12:14.182
"Ale czy nie jest ci smutno,
że ktoś ucierpiał?".

00:12:14.182 --> 00:12:16.577
Abed wymówił trzy krótkie słowa:

00:12:16.577 --> 00:12:20.369
"Tak, ja ucierpiałem".

00:12:20.369 --> 00:12:23.305
Wyjaśnił mi, dlaczego ucierpiał.

00:12:23.305 --> 00:12:26.444
Przed wypadkiem żył jak bezbożnik,

00:12:26.444 --> 00:12:28.773
więc Bóg spowodował wypadek,

00:12:28.773 --> 00:12:32.596
ale teraz jest religijny
i Bóg jest zadowolony.

00:12:32.596 --> 00:12:35.737
Wtedy Bóg naprawdę zainterweniował:

00:12:35.737 --> 00:12:38.511
serwis informacyjny doniósł
o wypadku samochodowym,

00:12:38.511 --> 00:12:41.283
w którym zginęły trzy osoby.

00:12:41.283 --> 00:12:43.656
Spojrzeliśmy na wrak samochodu.

00:12:43.656 --> 00:12:46.677
"Dziwne" - powiedziałem.

00:12:46.677 --> 00:12:49.462
"Dziwne" - zgodził się.

00:12:49.462 --> 00:12:52.157
Pomyślałem, że tam, na trasie nr 804,

00:12:52.157 --> 00:12:54.287
byli sprawcy i ofiary,

00:12:54.287 --> 00:12:56.023
pary związane wypadkiem.

00:12:56.023 --> 00:12:58.484
Niektórzy, jak Abed,
zapomną o tym zdarzeniu.

00:12:58.484 --> 00:13:01.694
Inni, jak ja, dobrze je zapamiętają.

00:13:01.694 --> 00:13:04.819
Wiadomości się skończyły
i Abed powiedział:

00:13:04.819 --> 00:13:07.192
"Szkoda, że policja w tym kraju

00:13:07.192 --> 00:13:12.086
nie jest surowsza
wobec kiepskich kierowców".

00:13:12.086 --> 00:13:15.114
Byłem zdumiony.

00:13:15.114 --> 00:13:17.893
Abed powiedział coś niesamowitego.

00:13:17.893 --> 00:13:21.359
Czy to sygnalizowało,
w jakim stopniu się rozgrzeszył?

00:13:21.359 --> 00:13:23.261
A może dowodziło to wyrzutów sumienia?

00:13:23.261 --> 00:13:25.644
Przekonania,
że powinien odsiedzieć dłużej?

00:13:25.644 --> 00:13:29.256
Spędził pół roku w więzieniu,
stracił prawo jazdy na dekadę.

00:13:29.256 --> 00:13:31.282
Zapomniałem o takcie.

00:13:31.282 --> 00:13:34.726
"Abed" - powiedziałem,

00:13:34.726 --> 00:13:38.957
"przed wypadkiem byłeś już chyba karany
za wykroczenia drogowe".

00:13:38.957 --> 00:13:42.918
"Przekroczyłem kiedyś prędkość o 20 km/h".

00:13:42.918 --> 00:13:46.319
I tak 27 wykroczeń:

00:13:46.319 --> 00:13:49.024
Jazda na czerwonym świetle,
z nadmierną prędkością,

00:13:49.024 --> 00:13:51.006
po złej stronie drogi,

00:13:51.006 --> 00:13:53.446
i wreszcie bez hamowania silnikiem
na tamtym wzgórzu,

00:13:53.446 --> 00:13:55.504
zredukowało się do jednego.

00:13:55.504 --> 00:13:58.991
Wtedy zrozumiałem, że nieważne
jak brutalna jest rzeczywistość,

00:13:58.991 --> 00:14:02.106
człowiek opisuje ją tak,
by dała się znieść.

00:14:02.106 --> 00:14:06.023
Ofiara staje się bohaterem.
Sprawca staje się ofiarą.

00:14:06.023 --> 00:14:12.727
Zrozumiałem, że Abed nigdy nie przeprosi.

00:14:12.727 --> 00:14:16.023
Siedzieliśmy tak przy kawie.

00:14:16.023 --> 00:14:18.815
Spędziliśmy razem 1,5 godziny

00:14:18.815 --> 00:14:21.177
i już go znałem.

00:14:21.177 --> 00:14:23.545
Nie był szczególnie złym człowiekiem,

00:14:23.545 --> 00:14:25.878
ani szczególnie dobrym.

00:14:25.878 --> 00:14:28.036
Był ograniczonym człowiekiem,

00:14:28.036 --> 00:14:31.066
który zdobył się na trochę uprzejmości.

00:14:31.066 --> 00:14:32.576
Zgodnie z żydowskim zwyczajem

00:14:32.576 --> 00:14:36.523
życzył mi 120 lat.

00:14:36.523 --> 00:14:38.444
Ciężko mi było przyjąć
życzenia od kogoś,

00:14:38.444 --> 00:14:41.642
kto odżegnywał się od odpowiedzialności
za wyrządzoną tragedię,

00:14:41.642 --> 00:14:46.006
kto żył życiem tak niepoznanym,

00:14:46.006 --> 00:14:50.781
że sądził, że w wypadku
zginęły dwie osoby.

00:14:53.012 --> 00:14:56.636
Wiele chciałem Abedowi powiedzieć.

00:14:56.636 --> 00:15:02.516
Wystarczyłoby, żeby dostrzegł
moją niepełnosprawność.

00:15:02.516 --> 00:15:04.314
Ludzie niesłusznie zachwycają się,

00:15:04.314 --> 00:15:07.556
że chromi jak ja potrafią się uśmiechać.

00:15:07.556 --> 00:15:11.492
Nie wiedzą,
że sami przeżyli gorsze chwile,

00:15:11.492 --> 00:15:15.154
że problemy sercowe uderzają
mocniej niż pędzący samochód,

00:15:15.154 --> 00:15:17.505
problemy umysłu unieruchamiają bardziej,

00:15:17.505 --> 00:15:21.681
niż sto złamanych karków.

00:15:21.681 --> 00:15:24.531
Chciałem powiedzieć mu, że to,
co czyni nas sobą,

00:15:24.531 --> 00:15:26.032
tak najbardziej,

00:15:26.032 --> 00:15:28.465
to nie nasze umysły i ciała

00:15:28.465 --> 00:15:30.273
ani to, co się nam przytrafia,

00:15:30.273 --> 00:15:33.135
lecz to, jak reagujemy na to,
co nam się przydarza.

00:15:33.135 --> 00:15:35.713
Psychiatra Viktor Frankl pisał:

00:15:35.713 --> 00:15:37.530
"To ostatnia z ludzkich wolności:

00:15:37.530 --> 00:15:42.430
móc wybrać swoją postawę
w każdych okolicznościach".

00:15:42.430 --> 00:15:45.254
Chciałem mu powiedzieć,
że nie tylko sprawcy paraliżu

00:15:45.254 --> 00:15:49.125
i sparaliżowani muszą się zmienić,
pogodzić z rzeczywistością.

00:15:49.125 --> 00:15:51.102
Wszyscy musimy...

00:15:51.102 --> 00:15:55.988
Starzejący się, zatroskani,
rozwiedzeni i łysiejący,

00:15:55.988 --> 00:15:59.833
bankrutujący i wszyscy inni.

00:15:59.833 --> 00:16:02.438
Chciałem mu powiedzieć,
że nie trzeba mówić,

00:16:02.438 --> 00:16:04.454
że złe jest dobre,

00:16:04.454 --> 00:16:07.002
że wypadek był z woli Boga,
więc jest dobry

00:16:07.002 --> 00:16:08.693
i złamany kark jest dobry.

00:16:08.693 --> 00:16:11.953
Można powiedzieć, że złe jest złe,

00:16:11.953 --> 00:16:16.075
ale świat i tak jest wspaniały.

00:16:16.075 --> 00:16:21.101
Chciałem mu powiedzieć,
że koniec końców

00:16:21.101 --> 00:16:24.328
musimy wznieść się
ponad nieszczęście.

00:16:24.328 --> 00:16:27.354
Musimy czynić dobro i cieszyć się nim.

00:16:27.354 --> 00:16:33.238
Uczyć się, pracować, przeżywać przygody
i zawierać przyjaźnie...

00:16:33.238 --> 00:16:37.007
Żyć we wspólnocie i kochać.

00:16:37.007 --> 00:16:39.766
Przede wszystkim chciałem mu powiedzieć,

00:16:39.766 --> 00:16:42.135
co napisał Herman Melville:

00:16:42.135 --> 00:16:45.062
"Ciesz się prawdziwie ciepłem ciała,

00:16:45.062 --> 00:16:48.119
kilka jego części musi pozostać zimnymi,

00:16:48.119 --> 00:16:50.422
bo nie ma właściwości w tym świecie,

00:16:50.422 --> 00:16:53.714
która nie wynikałaby z kontrastu".

00:16:53.714 --> 00:16:56.155
Tak, kontrast.

00:16:56.155 --> 00:16:58.494
Jeśli masz świadomość, czego ci brak,

00:16:58.494 --> 00:17:01.722
możesz być naprawdę świadomy,
co posiadasz

00:17:01.722 --> 00:17:05.616
i jeśli bogowie będą życzliwi,
możesz się tym prawdziwie cieszyć.

00:17:05.616 --> 00:17:08.045
Może to być jedyny dar, jaki otrzymasz,

00:17:08.045 --> 00:17:11.016
jeśli cierpisz ból egzystencjalny.

00:17:11.016 --> 00:17:13.345
Świadomy śmierci,
możesz budzić się każdego ranka,

00:17:13.345 --> 00:17:15.375
tętniąc życiem.

00:17:15.375 --> 00:17:16.970
Jakaś część ciebie jest zimna,

00:17:16.970 --> 00:17:20.469
więc inna może naprawdę cieszyć się
z tego, że jest ciepła,

00:17:20.469 --> 00:17:23.391
albo nawet z tego, że jest zimna.

00:17:23.391 --> 00:17:25.415
Gdy pewnego ranka, lata po wypadku,

00:17:25.415 --> 00:17:28.198
nadepnąłem na kamień i bokiem stopy

00:17:28.198 --> 00:17:31.661
odczułem chłód,
bo nerwy w końcu się obudziły,

00:17:31.661 --> 00:17:36.948
było to jak radosny podmuch śniegu.

00:17:36.948 --> 00:17:40.184
Nie powiedziałem jednak tego Abedowi.

00:17:40.184 --> 00:17:44.985
Powiedziałem mu, że zabił
jednego człowieka, nie dwóch.

00:17:44.985 --> 00:17:49.459
Powiedziałem mu jego imię.

00:17:49.459 --> 00:17:53.272
Pożegnałem się.

00:17:53.272 --> 00:17:55.189
Dziękuję.

00:17:55.189 --> 00:18:01.924
(Brawa)

00:18:01.924 --> 00:18:04.660
Dziękuję bardzo.

00:18:04.660 --> 00:18:08.660
(Brawa)