1
00:00:06,463 --> 00:00:09,482
Rok temu w Jerozolimie
wypożyczyłem samochód,

2
00:00:09,482 --> 00:00:11,874
by odnaleźć mężczyznę,
którego nigdy nie spotkałem,

3
00:00:11,874 --> 00:00:13,810
a który odmienił mi życie.

4
00:00:13,810 --> 00:00:16,555
Nie miałem jego numeru,
by uprzedzić, że się pojawię.

5
00:00:16,555 --> 00:00:19,056
Nie miałem dokładnego adresu,

6
00:00:19,056 --> 00:00:21,671
ale wiedziałem, że nazywa się Abed.

7
00:00:21,671 --> 00:00:26,323
Wiedziałem, że mieszka
w 15-tysięcznym mieście Kfar Kara

8
00:00:26,323 --> 00:00:31,134
i że 21 lat temu pod "świętym miastem"

9
00:00:31,134 --> 00:00:33,355
złamał mi kręgosłup.

10
00:00:33,355 --> 00:00:37,619
Pewnego pochmurnego
styczniowego poranka

11
00:00:37,619 --> 00:00:42,325
ruszyłem na północ,
by odnaleźć tego faceta i spokój.

12
00:00:42,325 --> 00:00:45,197
Wyjechałem z Jerozolimy

13
00:00:45,197 --> 00:00:47,837
i wjechałem w zakręt,
na którym jego niebieska ciężarówka

14
00:00:47,837 --> 00:00:50,163
z czterema tonami płytek podłogowych

15
00:00:50,163 --> 00:00:52,981
z wielką prędkością uderzyła
w lewą stronę mini-busa,

16
00:00:52,981 --> 00:00:56,119
którym jechałem.

17
00:00:56,119 --> 00:00:58,773
Miałem wtedy 19 lat.

18
00:00:58,773 --> 00:01:02,100
Przed wypadkiem w 8 miesięcy
urosłem o 12 cm

19
00:01:02,100 --> 00:01:05,044
i zrobiłem 20 tysięcy pompek
i w noc przed wypadkiem

20
00:01:05,044 --> 00:01:07,210
podziwiałem swoje nowe ciało,

21
00:01:07,210 --> 00:01:09,351
grając z przyjaciółmi w koszykówkę

22
00:01:09,351 --> 00:01:11,457
aż do świtu.

23
00:01:11,457 --> 00:01:14,152
Trzymałem piłkę w dużej prawej dłoni

24
00:01:14,152 --> 00:01:18,497
i sięgając do obręczy,
czułem się niepokonany.

25
00:01:18,497 --> 00:01:22,343
Jechałem tym busem po pizzę,
którą wygrałem podczas meczu.

26
00:01:22,343 --> 00:01:24,891
Nie widziałem Abeda.

27
00:01:24,891 --> 00:01:27,263
Patrzyłem na kamienne miasto na wzgórzu,

28
00:01:27,263 --> 00:01:30,249
jaśniejące w pełnym słońcu.

29
00:01:30,249 --> 00:01:32,725
Nagle z tyłu rozległ się huk,

30
00:01:32,725 --> 00:01:35,642
głośny i gwałtowny jak wybuch bomby.

31
00:01:35,642 --> 00:01:38,118
Głowa odskoczyła mi w tył.

32
00:01:38,118 --> 00:01:41,204
Popękały mi bębenki, spadły mi buty.

33
00:01:41,204 --> 00:01:44,458
Wyrwało mnie z siedzenia,
głowa podskakiwała na połamanych kręgach.

34
00:01:44,458 --> 00:01:48,674
W wyniku uderzenia zostałem sparaliżowany.

35
00:01:48,674 --> 00:01:51,295
Przez kolejne miesiące
uczyłem się samodzielnie oddychać,

36
00:01:51,295 --> 00:01:54,100
potem siedzieć, stać i chodzić,

37
00:01:54,100 --> 00:01:56,568
ale połowa ciała pozostała niesprawna.

38
00:01:56,568 --> 00:02:00,029
Połowicznie sparaliżowany
wróciłem do Nowego Jorku.

39
00:02:00,029 --> 00:02:04,664
Przez cztery lata studiów
jeździłem na wózku.

40
00:02:04,664 --> 00:02:08,142
Studia dobiegły końca,
a ja wróciłem na rok do Jerozolimy.

41
00:02:08,142 --> 00:02:11,020
Tam na dobre wstałem z wózka,

42
00:02:11,020 --> 00:02:13,979
oparłem się na lasce
i spojrzałem za siebie.

43
00:02:13,979 --> 00:02:16,960
Zobaczyłem wszystkich pasażerów
tamtego autobusu

44
00:02:16,960 --> 00:02:19,751
na zdjęciach z wypadku.

45
00:02:19,751 --> 00:02:22,762
Kiedy ujrzałem to zdjęcie,

46
00:02:24,208 --> 00:02:27,569
nie widziałem zakrwawionego,
nieruchomego ciała,

47
00:02:27,569 --> 00:02:31,316
lecz wyrobiony mięsień naramienny

48
00:02:31,316 --> 00:02:33,632
i rozpaczałem nad jego utratą.

49
00:02:33,632 --> 00:02:36,018
Opłakiwałem wszystkie
niezrealizowane plany,

50
00:02:36,018 --> 00:02:39,910
które legły w gruzach.

51
00:02:43,897 --> 00:02:46,274
Wtedy przeczytałem oświadczenie Abeda

52
00:02:46,274 --> 00:02:48,490
wydane rankiem po wypadku,

53
00:02:48,490 --> 00:02:52,372
dotyczące jazdy prawym pasem autostrady
w kierunku Jerozolimy.

54
00:02:52,372 --> 00:02:55,327
Czytając, nie mogłem pohamować złości.

55
00:02:55,327 --> 00:02:58,827
Pierwszy raz wściekłem się
na tego człowieka.

56
00:02:58,827 --> 00:03:01,650
To było myślenie magiczne.

57
00:03:01,650 --> 00:03:03,773
Na tej skserowanej kartce papieru

58
00:03:03,773 --> 00:03:07,326
wypadek jeszcze się nie wydarzył.

59
00:03:07,326 --> 00:03:09,415
Abed nadal mógł skręcić w lewo,

60
00:03:09,415 --> 00:03:12,799
zobaczyłbym przez szybę,
jak przemyka gdzieś za oknem

61
00:03:12,799 --> 00:03:15,241
i nic by mi się nie stało.

62
00:03:15,241 --> 00:03:19,099
"Ostrożnie Abed, uważaj. Zwolnij".

63
00:03:19,099 --> 00:03:21,412
Ale Abed nie zwolnił

64
00:03:21,412 --> 00:03:25,220
i na tej kartce znów skręciłem kark.

65
00:03:25,220 --> 00:03:29,223
Nie czułem już gniewu.

66
00:03:29,223 --> 00:03:31,623
Postanowiłem go odszukać.

67
00:03:31,623 --> 00:03:33,363
Kiedy go znalazłem,

68
00:03:33,363 --> 00:03:36,916
odpowiedział na moje "cześć"
z taką swobodą,

69
00:03:36,916 --> 00:03:39,091
jakby czekał na mój telefon.

70
00:03:39,091 --> 00:03:41,465
Może czekał.

71
00:03:41,465 --> 00:03:44,638
Nie wypomniałem Abedowi
historii jego wykroczeń,

72
00:03:44,638 --> 00:03:48,419
27 pogwałceń prawa do 25 roku życia.

73
00:03:48,419 --> 00:03:53,110
Ostatnim był brak redukcji biegu
w tamten majowy dzień.

74
00:03:53,110 --> 00:03:55,203
Nie wspomniałem o swoich przejściach:

75
00:03:55,203 --> 00:03:59,432
paraliż, cewniki,
niepewność i strata...

76
00:03:59,432 --> 00:04:02,124
Kiedy Abed mówił,
jak ucierpiał w wypadku,

77
00:04:02,124 --> 00:04:04,484
nie przyznałem, że wiem z raportu policji,

78
00:04:04,484 --> 00:04:07,187
że uniknął poważnych obrażeń.

79
00:04:07,187 --> 00:04:10,920
Powiedziałem, że chcę się spotkać.

80
00:04:10,920 --> 00:04:13,563
Odparł, żebym zadzwonił
za kilka tygodni.

81
00:04:13,563 --> 00:04:18,411
Zadzwoniłem i usłyszałem nagranie,
że nie ma takiego numeru.

82
00:04:18,411 --> 00:04:23,388
Przestałem rozdrapywać rany.

83
00:04:23,388 --> 00:04:25,618
Minęło wiele lat.

84
00:04:25,618 --> 00:04:29,887
Z laską, stabilizatorem kostki i plecakiem

85
00:04:29,887 --> 00:04:32,557
odbyłem wyprawy na sześciu kontynentach.

86
00:04:32,557 --> 00:04:38,224
Co tydzień grałem w softball
w Central Parku,

87
00:04:38,224 --> 00:04:41,137
w Nowym Jorku byłem pisarzem
i dziennikarzem

88
00:04:41,137 --> 00:04:45,223
wystukującym setki tysięcy słów
jednym palcem.

89
00:04:45,223 --> 00:04:47,730
Kolega zauważył,
że wszystkie moje opowieści

90
00:04:47,730 --> 00:04:50,622
odzwierciedlają moją własną,
mówią o życiu,

91
00:04:50,622 --> 00:04:55,803
które gwałtownie się zmieniło
po wypadku, otrzymaniu spadku,

92
00:04:55,803 --> 00:04:58,836
uderzeniu kijem bejsbolowym,
po ujawnieniu zdjęcia, aresztowaniu.

93
00:04:58,836 --> 00:05:02,410
Wszyscy mieliśmy życie "przed" i "po".

94
00:05:02,410 --> 00:05:05,513
Podołałem w końcu przeciwnościom losu.

95
00:05:05,513 --> 00:05:09,686
Abed nie zaprzątał moich myśli
do zeszłego roku,

96
00:05:09,686 --> 00:05:12,476
gdy wróciłem do Izraela,
by napisać o wypadku.

97
00:05:12,476 --> 00:05:15,108
Napisałem książkę "Half-Life".

98
00:05:15,108 --> 00:05:20,493
Była niemal gotowa, gdy zorientowałem się,
że nadal chcę go spotkać.

99
00:05:20,493 --> 00:05:23,400
Wreszcie zrozumiałem powód.

100
00:05:23,400 --> 00:05:28,729
Chciałem usłyszeć słowo "przepraszam".

101
00:05:28,729 --> 00:05:31,647
Przeprasza się nawet za mniejsze krzywdy.

102
00:05:31,647 --> 00:05:34,459
Policja potwierdziła,
że Abed nadal mieszka

103
00:05:34,459 --> 00:05:36,676
w tym samym mieście.

104
00:05:36,676 --> 00:05:39,748
Jechałem do niego z żółtą różą
na tylnym siedzeniu,

105
00:05:39,748 --> 00:05:43,741
lecz nagle kwiaty
wydały mi się niedorzecznym prezentem.

106
00:05:43,741 --> 00:05:47,123
Ale cholera wie, co dać człowiekowi,
który ci złamał kręgosłup!

107
00:05:47,123 --> 00:05:51,205
(Śmiech)

108
00:05:51,205 --> 00:05:53,351
Zatrzymałem się w Abu Ghosh

109
00:05:53,351 --> 00:05:55,410
i kupiłem kostkę rachatłukum:

110
00:05:55,410 --> 00:05:59,599
pistacje w wodzie różanej. Lepiej.

111
00:05:59,599 --> 00:06:03,012
Jechałem autostradą nr 1,
zastanawiając się, co mnie czeka.

112
00:06:03,012 --> 00:06:07,194
Abed mnie obejmie. Opluje mnie.

113
00:06:07,194 --> 00:06:11,391
Powie "przepraszam".

114
00:06:11,391 --> 00:06:14,417
Zacząłem się zastanawiać po raz setny,

115
00:06:14,417 --> 00:06:17,061
jak inne byłoby moje życie,
gdyby nie wypadek,

116
00:06:17,061 --> 00:06:20,942
gdyby pisany był mi inny los.

117
00:06:20,942 --> 00:06:23,155
Kim byłem?

118
00:06:23,155 --> 00:06:25,972
Kim byłem przed wypadkiem,

119
00:06:25,972 --> 00:06:30,033
zanim ta droga podzieliła moje życie,
jak grzbiet otwartej książki?

120
00:06:30,033 --> 00:06:32,322
Czy stałem się tym, co mi uczyniono?

121
00:06:32,322 --> 00:06:36,715
Czy jesteśmy efektem tego,
co nam zrobiono?

122
00:06:36,715 --> 00:06:41,242
Zdrady małżonka czy rodzica,
odziedziczonych pieniędzy?

123
00:06:41,242 --> 00:06:45,380
A może jedynie ciałem,
jego zaletami i niedoskonałościami?

124
00:06:45,380 --> 00:06:48,345
Może jesteśmy
jedynie sumą genów i doświadczeń,

125
00:06:48,345 --> 00:06:51,835
ale jak oddzielić jedno od drugiego?

126
00:06:51,835 --> 00:06:54,677
Yeats zadał to samo uniwersalne pytanie:

127
00:06:54,677 --> 00:06:57,871
"O ciało, kołyszące się z muzyką,
o jaśniejące spojrzenie,

128
00:06:57,871 --> 00:07:04,186
jak tancerza rozpoznać
po tańca jego tchnieniu?"

129
00:07:04,186 --> 00:07:06,445
Jechałem od godziny,

130
00:07:06,445 --> 00:07:10,172
gdy w lusterku zobaczyłem
swoje jasne spojrzenie.

131
00:07:10,172 --> 00:07:13,981
Światło, którym lśniły
moje niebieskie oczy.

132
00:07:13,981 --> 00:07:16,539
Skłonności i impulsy,
które mnie popychały,

133
00:07:16,539 --> 00:07:19,749
gdy jako dziecko chciałem wypchnąć łódkę
na jezioro Michigan.

134
00:07:19,749 --> 00:07:21,389
i wtedy, gdy jako nastolatek

135
00:07:21,389 --> 00:07:25,810
wskakiwałem do wzburzonej zatoki Cape Cod
tuż po huraganie.

136
00:07:25,810 --> 00:07:28,400
W moim odbiciu widziałem też,

137
00:07:28,400 --> 00:07:30,247
że gdyby Abed mnie nie uszkodził,

138
00:07:30,247 --> 00:07:33,234
najprawdopodobniej byłbym teraz lekarzem,

139
00:07:33,234 --> 00:07:36,757
mężem i ojcem.

140
00:07:36,757 --> 00:07:39,235
Byłbym mniej świadomy
upływającego czasu i śmierci,

141
00:07:39,235 --> 00:07:41,056
lecz nie byłbym niepełnosprawny.

142
00:07:41,056 --> 00:07:44,564
Los nie rzucałby mi kłód pod nogi.

143
00:07:44,564 --> 00:07:47,219
Zaciskanie pięści, ubytki w zębach

144
00:07:47,219 --> 00:07:49,565
biorą się z gryzienia tych wielu rzeczy

145
00:07:49,565 --> 00:07:52,346
których nie da się otworzyć jedną ręką

146
00:07:52,346 --> 00:07:57,785
Tancerz i taniec
byli beznadziejnie splątani.

147
00:07:57,785 --> 00:07:59,911
Dochodziła 11.00,
kiedy zjechałem z autostrady

148
00:07:59,911 --> 00:08:02,070
na Afulę i minąłem duży kamieniołom.

149
00:08:02,070 --> 00:08:04,523
Wkrótce znalazłem się w Kfar Kara.

150
00:08:04,523 --> 00:08:06,986
Zacząłem się denerwować.

151
00:08:06,986 --> 00:08:10,789
W radio grali piękne mazurki Chopina.

152
00:08:10,789 --> 00:08:13,019
Zjechałem na parking przy stacji,

153
00:08:13,019 --> 00:08:16,360
by posłuchać i się uspokoić.

154
00:08:16,360 --> 00:08:20,797
Słyszałem, że w arabskim mieście
wystarczy podać imię szukanej osoby,

155
00:08:20,797 --> 00:08:23,077
a miejscowi wskażą drogę.

156
00:08:23,077 --> 00:08:25,087
Podawałem imię Abeda i swoje,

157
00:08:25,087 --> 00:08:27,445
podkreślając, że mam dobre intencje,

158
00:08:27,445 --> 00:08:32,864
kiedy w południe pod pocztą
spotkałem Mohameda.

159
00:08:32,864 --> 00:08:35,306
Wysłuchał mnie.

160
00:08:35,306 --> 00:08:38,130
Często rozmawiając z ludźmi,

161
00:08:38,130 --> 00:08:42,070
zastanawiałem się, gdzie kończę się ja,
a zaczyna moja niepełnosprawność,

162
00:08:42,070 --> 00:08:45,048
bo wielu ludzi mówiło mi rzeczy,
jakich nigdy nikomu nie mówili.

163
00:08:45,048 --> 00:08:47,254
Wielu płakało.

164
00:08:47,254 --> 00:08:49,898
Kiedyś kobieta spotkana na ulicy
zaczęła płakać.

165
00:08:49,898 --> 00:08:51,794
Zapytałem o powód.

166
00:08:51,794 --> 00:08:53,768
Wyjąkała przez łzy,

167
00:08:53,768 --> 00:08:57,044
że jestem taki szczęśliwy i silny,

168
00:08:57,044 --> 00:08:59,731
ale taki kruchy.

169
00:08:59,731 --> 00:09:02,014
Słuchałem jej słów.
Wydawały mi się prawdziwe.

170
00:09:02,014 --> 00:09:04,276
Byłem sobą,

171
00:09:04,276 --> 00:09:06,430
sobą pomimo kulawizny,

172
00:09:06,430 --> 00:09:10,592
i to właśnie stworzyło mnie na nowo.

173
00:09:10,592 --> 00:09:12,394
Mohamed powiedział mi coś,

174
00:09:12,394 --> 00:09:15,175
czego pewnie nie powiedziałby
innej osobie.

175
00:09:15,175 --> 00:09:19,286
Doprowadził mnie do kremowego domu
i odjechał.

176
00:09:19,286 --> 00:09:21,984
Siedziałem i myślałem, co powiedzieć,

177
00:09:21,984 --> 00:09:25,418
gdy podeszła do mnie
ubrana na czarno kobieta.

178
00:09:25,418 --> 00:09:27,798
Wysiadłem z samochodu,
powiedziałem "shalom"

179
00:09:27,798 --> 00:09:29,835
i przedstawiłem się.

180
00:09:29,835 --> 00:09:34,116
Powiedziała, że jej mąż Abed
wróci z pracy za cztery godziny.

181
00:09:34,116 --> 00:09:36,632
Słabo mówiła po hebrajsku.
Później wyznała,

182
00:09:36,632 --> 00:09:39,772
że myślała, że przyjechałem
zainstalować Internet.

183
00:09:39,772 --> 00:09:43,496
(Śmiech)

184
00:09:43,496 --> 00:09:46,521
Odjechałem i wróciłem o 16:30,

185
00:09:46,521 --> 00:09:50,331
wdzięczny przydrożnemu minaretowi
za wskazanie drogi powrotnej.

186
00:09:50,331 --> 00:09:52,428
Podszedłem do drzwi,

187
00:09:52,428 --> 00:09:55,853
Abed mnie zobaczył:
dżinsy, flanelową koszulę i laskę.

188
00:09:55,853 --> 00:10:00,639
A ja zobaczyłem Abeda:
przeciętnego człowieka średniego wzrostu.

189
00:10:00,639 --> 00:10:03,662
Nosił się czarno-biało: kapcie, skarpetki,

190
00:10:03,662 --> 00:10:05,761
rozciągnięte spodnie, pstrokaty sweter,

191
00:10:05,761 --> 00:10:09,073
pasiasta czapka narciarska
naciągnięta na czoło.

192
00:10:09,073 --> 00:10:11,570
Czekał na mnie. Mohamed go uprzedził.

193
00:10:11,570 --> 00:10:15,853
Podaliśmy sobie ręce. Uśmiechnął się.

194
00:10:15,853 --> 00:10:17,940
Wręczyłem mu podarunek.

195
00:10:17,940 --> 00:10:19,631
Powiedział, że jestem mile widziany.

196
00:10:19,631 --> 00:10:22,744
Usiedliśmy obok siebie na kanapie.

197
00:10:22,744 --> 00:10:25,505
Wtedy Abed przypomniał sobie

198
00:10:25,505 --> 00:10:30,325
swoje telefoniczne biadolenia
sprzed 16 lat.

199
00:10:30,325 --> 00:10:33,630
Opowiadał, że przeszedł operację oczu,

200
00:10:33,630 --> 00:10:35,827
miał potłuczony bok i nogi

201
00:10:35,827 --> 00:10:38,369
i stracił zęby w wypadku.

202
00:10:38,369 --> 00:10:41,340
Może chciałbym zobaczyć,
jak wyjmuje szczękę?

203
00:10:41,340 --> 00:10:43,870
Wstał i włączył telewizor,

204
00:10:43,870 --> 00:10:46,728
żebym nie czuł się samotny,
kiedy wyjdzie z pokoju.

205
00:10:46,728 --> 00:10:48,967
Wrócił ze zdjęciami z wypadku

206
00:10:48,967 --> 00:10:51,577
i starym prawem jazdy.

207
00:10:51,577 --> 00:10:55,384
Powiedział, że był przystojny.

208
00:10:55,384 --> 00:10:57,562
Spojrzeliśmy na zalaminowane zdjęcie.

209
00:10:57,562 --> 00:11:00,318
Abed był niezbyt przystojny.

210
00:11:00,318 --> 00:11:04,110
Gęste, czarne włosy,
pełna twarz, szeroki kark.

211
00:11:04,110 --> 00:11:07,047
Ten młody człowiek 16 maja 1990 roku

212
00:11:07,047 --> 00:11:09,196
złamał dwa karki, w tym mój,

213
00:11:09,196 --> 00:11:13,144
poturbował jeden mózg i zabił człowieka.

214
00:11:13,144 --> 00:11:15,743
21 lat później był szczuplejszy od żony,

215
00:11:15,743 --> 00:11:17,492
a skóra wisiała mu luźno na twarzy.

216
00:11:17,492 --> 00:11:20,223
Widząc, jak Abed patrzy
na swoje zdjęcie z młodości,

217
00:11:20,223 --> 00:11:23,106
przypomniałem sobie,
jak patrzyłem na swoje zdjęcie po wypadku

218
00:11:23,106 --> 00:11:26,932
i zrozumiałem jego tęsknotę.

219
00:11:26,932 --> 00:11:31,049
"Wypadek zmienił życie nas obu"
- powiedziałem.

220
00:11:31,049 --> 00:11:33,777
Abed pokazał mi zdjęcie
swojej zgniecionej ciężarówki

221
00:11:33,777 --> 00:11:36,365
i powiedział, że winny był
kierowca autobusu

222
00:11:36,365 --> 00:11:39,538
jadącego lewym pasem,
który nie pozwolił się wyminąć.

223
00:11:39,538 --> 00:11:42,260
Nie chciałem wspominać tej sytuacji.

224
00:11:42,260 --> 00:11:44,029
Miałem nadzieję na coś prostszego:

225
00:11:44,029 --> 00:11:48,834
wymianę tureckich łakoci
na słowo "przepraszam".

226
00:11:48,834 --> 00:11:51,423
Nie wspomniałem, że w swoich zeznaniach

227
00:11:51,423 --> 00:11:53,469
rankiem po wypadku

228
00:11:53,469 --> 00:11:55,854
Abed nie wspomniał o kierowcy autobusu.

229
00:11:55,854 --> 00:11:59,218
Siedziałem spokojnie.
Nie przyszedłem po prawdę.

230
00:11:59,218 --> 00:12:02,226
Przyszedłem po wyrzuty sumienia.

231
00:12:02,226 --> 00:12:04,382
Zacząłem ich szukać,

232
00:12:04,382 --> 00:12:06,667
rezygnując z prawdy.

233
00:12:06,667 --> 00:12:09,793
"Rozumiem, że wypadek
nie był z twojej winy" - powiedziałem.

234
00:12:09,793 --> 00:12:14,182
"Ale czy nie jest ci smutno,
że ktoś ucierpiał?".

235
00:12:14,182 --> 00:12:16,577
Abed wymówił trzy krótkie słowa:

236
00:12:16,577 --> 00:12:20,369
"Tak, ja ucierpiałem".

237
00:12:20,369 --> 00:12:23,305
Wyjaśnił mi, dlaczego ucierpiał.

238
00:12:23,305 --> 00:12:26,444
Przed wypadkiem żył jak bezbożnik,

239
00:12:26,444 --> 00:12:28,773
więc Bóg spowodował wypadek,

240
00:12:28,773 --> 00:12:32,596
ale teraz jest religijny
i Bóg jest zadowolony.

241
00:12:32,596 --> 00:12:35,737
Wtedy Bóg naprawdę zainterweniował:

242
00:12:35,737 --> 00:12:38,511
serwis informacyjny doniósł
o wypadku samochodowym,

243
00:12:38,511 --> 00:12:41,283
w którym zginęły trzy osoby.

244
00:12:41,283 --> 00:12:43,656
Spojrzeliśmy na wrak samochodu.

245
00:12:43,656 --> 00:12:46,677
"Dziwne" - powiedziałem.

246
00:12:46,677 --> 00:12:49,462
"Dziwne" - zgodził się.

247
00:12:49,462 --> 00:12:52,157
Pomyślałem, że tam, na trasie nr 804,

248
00:12:52,157 --> 00:12:54,287
byli sprawcy i ofiary,

249
00:12:54,287 --> 00:12:56,023
pary związane wypadkiem.

250
00:12:56,023 --> 00:12:58,484
Niektórzy, jak Abed,
zapomną o tym zdarzeniu.

251
00:12:58,484 --> 00:13:01,694
Inni, jak ja, dobrze je zapamiętają.

252
00:13:01,694 --> 00:13:04,819
Wiadomości się skończyły
i Abed powiedział:

253
00:13:04,819 --> 00:13:07,192
"Szkoda, że policja w tym kraju

254
00:13:07,192 --> 00:13:12,086
nie jest surowsza
wobec kiepskich kierowców".

255
00:13:12,086 --> 00:13:15,114
Byłem zdumiony.

256
00:13:15,114 --> 00:13:17,893
Abed powiedział coś niesamowitego.

257
00:13:17,893 --> 00:13:21,359
Czy to sygnalizowało,
w jakim stopniu się rozgrzeszył?

258
00:13:21,359 --> 00:13:23,261
A może dowodziło to wyrzutów sumienia?

259
00:13:23,261 --> 00:13:25,644
Przekonania,
że powinien odsiedzieć dłużej?

260
00:13:25,644 --> 00:13:29,256
Spędził pół roku w więzieniu,
stracił prawo jazdy na dekadę.

261
00:13:29,256 --> 00:13:31,282
Zapomniałem o takcie.

262
00:13:31,282 --> 00:13:34,726
"Abed" - powiedziałem,

263
00:13:34,726 --> 00:13:38,957
"przed wypadkiem byłeś już chyba karany
za wykroczenia drogowe".

264
00:13:38,957 --> 00:13:42,918
"Przekroczyłem kiedyś prędkość o 20 km/h".

265
00:13:42,918 --> 00:13:46,319
I tak 27 wykroczeń:

266
00:13:46,319 --> 00:13:49,024
Jazda na czerwonym świetle,
z nadmierną prędkością,

267
00:13:49,024 --> 00:13:51,006
po złej stronie drogi,

268
00:13:51,006 --> 00:13:53,446
i wreszcie bez hamowania silnikiem
na tamtym wzgórzu,

269
00:13:53,446 --> 00:13:55,504
zredukowało się do jednego.

270
00:13:55,504 --> 00:13:58,991
Wtedy zrozumiałem, że nieważne
jak brutalna jest rzeczywistość,

271
00:13:58,991 --> 00:14:02,106
człowiek opisuje ją tak,
by dała się znieść.

272
00:14:02,106 --> 00:14:06,023
Ofiara staje się bohaterem.
Sprawca staje się ofiarą.

273
00:14:06,023 --> 00:14:12,727
Zrozumiałem, że Abed nigdy nie przeprosi.

274
00:14:12,727 --> 00:14:16,023
Siedzieliśmy tak przy kawie.

275
00:14:16,023 --> 00:14:18,815
Spędziliśmy razem 1,5 godziny

276
00:14:18,815 --> 00:14:21,177
i już go znałem.

277
00:14:21,177 --> 00:14:23,545
Nie był szczególnie złym człowiekiem,

278
00:14:23,545 --> 00:14:25,878
ani szczególnie dobrym.

279
00:14:25,878 --> 00:14:28,036
Był ograniczonym człowiekiem,

280
00:14:28,036 --> 00:14:31,066
który zdobył się na trochę uprzejmości.

281
00:14:31,066 --> 00:14:32,576
Zgodnie z żydowskim zwyczajem

282
00:14:32,576 --> 00:14:36,523
życzył mi 120 lat.

283
00:14:36,523 --> 00:14:38,444
Ciężko mi było przyjąć
życzenia od kogoś,

284
00:14:38,444 --> 00:14:41,642
kto odżegnywał się od odpowiedzialności
za wyrządzoną tragedię,

285
00:14:41,642 --> 00:14:46,006
kto żył życiem tak niepoznanym,

286
00:14:46,006 --> 00:14:50,781
że sądził, że w wypadku
zginęły dwie osoby.

287
00:14:53,012 --> 00:14:56,636
Wiele chciałem Abedowi powiedzieć.

288
00:14:56,636 --> 00:15:02,516
Wystarczyłoby, żeby dostrzegł
moją niepełnosprawność.

289
00:15:02,516 --> 00:15:04,314
Ludzie niesłusznie zachwycają się,

290
00:15:04,314 --> 00:15:07,556
że chromi jak ja potrafią się uśmiechać.

291
00:15:07,556 --> 00:15:11,492
Nie wiedzą,
że sami przeżyli gorsze chwile,

292
00:15:11,492 --> 00:15:15,154
że problemy sercowe uderzają
mocniej niż pędzący samochód,

293
00:15:15,154 --> 00:15:17,505
problemy umysłu unieruchamiają bardziej,

294
00:15:17,505 --> 00:15:21,681
niż sto złamanych karków.

295
00:15:21,681 --> 00:15:24,531
Chciałem powiedzieć mu, że to,
co czyni nas sobą,

296
00:15:24,531 --> 00:15:26,032
tak najbardziej,

297
00:15:26,032 --> 00:15:28,465
to nie nasze umysły i ciała

298
00:15:28,465 --> 00:15:30,273
ani to, co się nam przytrafia,

299
00:15:30,273 --> 00:15:33,135
lecz to, jak reagujemy na to,
co nam się przydarza.

300
00:15:33,135 --> 00:15:35,713
Psychiatra Viktor Frankl pisał:

301
00:15:35,713 --> 00:15:37,530
"To ostatnia z ludzkich wolności:

302
00:15:37,530 --> 00:15:42,430
móc wybrać swoją postawę
w każdych okolicznościach".

303
00:15:42,430 --> 00:15:45,254
Chciałem mu powiedzieć,
że nie tylko sprawcy paraliżu

304
00:15:45,254 --> 00:15:49,125
i sparaliżowani muszą się zmienić,
pogodzić z rzeczywistością.

305
00:15:49,125 --> 00:15:51,102
Wszyscy musimy...

306
00:15:51,102 --> 00:15:55,988
Starzejący się, zatroskani,
rozwiedzeni i łysiejący,

307
00:15:55,988 --> 00:15:59,833
bankrutujący i wszyscy inni.

308
00:15:59,833 --> 00:16:02,438
Chciałem mu powiedzieć,
że nie trzeba mówić,

309
00:16:02,438 --> 00:16:04,454
że złe jest dobre,

310
00:16:04,454 --> 00:16:07,002
że wypadek był z woli Boga,
więc jest dobry

311
00:16:07,002 --> 00:16:08,693
i złamany kark jest dobry.

312
00:16:08,693 --> 00:16:11,953
Można powiedzieć, że złe jest złe,

313
00:16:11,953 --> 00:16:16,075
ale świat i tak jest wspaniały.

314
00:16:16,075 --> 00:16:21,101
Chciałem mu powiedzieć,
że koniec końców

315
00:16:21,101 --> 00:16:24,328
musimy wznieść się
ponad nieszczęście.

316
00:16:24,328 --> 00:16:27,354
Musimy czynić dobro i cieszyć się nim.

317
00:16:27,354 --> 00:16:33,238
Uczyć się, pracować, przeżywać przygody
i zawierać przyjaźnie...

318
00:16:33,238 --> 00:16:37,007
Żyć we wspólnocie i kochać.

319
00:16:37,007 --> 00:16:39,766
Przede wszystkim chciałem mu powiedzieć,

320
00:16:39,766 --> 00:16:42,135
co napisał Herman Melville:

321
00:16:42,135 --> 00:16:45,062
"Ciesz się prawdziwie ciepłem ciała,

322
00:16:45,062 --> 00:16:48,119
kilka jego części musi pozostać zimnymi,

323
00:16:48,119 --> 00:16:50,422
bo nie ma właściwości w tym świecie,

324
00:16:50,422 --> 00:16:53,714
która nie wynikałaby z kontrastu".

325
00:16:53,714 --> 00:16:56,155
Tak, kontrast.

326
00:16:56,155 --> 00:16:58,494
Jeśli masz świadomość, czego ci brak,

327
00:16:58,494 --> 00:17:01,722
możesz być naprawdę świadomy,
co posiadasz

328
00:17:01,722 --> 00:17:05,616
i jeśli bogowie będą życzliwi,
możesz się tym prawdziwie cieszyć.

329
00:17:05,616 --> 00:17:08,045
Może to być jedyny dar, jaki otrzymasz,

330
00:17:08,045 --> 00:17:11,016
jeśli cierpisz ból egzystencjalny.

331
00:17:11,016 --> 00:17:13,345
Świadomy śmierci,
możesz budzić się każdego ranka,

332
00:17:13,345 --> 00:17:15,375
tętniąc życiem.

333
00:17:15,375 --> 00:17:16,970
Jakaś część ciebie jest zimna,

334
00:17:16,970 --> 00:17:20,469
więc inna może naprawdę cieszyć się
z tego, że jest ciepła,

335
00:17:20,469 --> 00:17:23,391
albo nawet z tego, że jest zimna.

336
00:17:23,391 --> 00:17:25,415
Gdy pewnego ranka, lata po wypadku,

337
00:17:25,415 --> 00:17:28,198
nadepnąłem na kamień i bokiem stopy

338
00:17:28,198 --> 00:17:31,661
odczułem chłód,
bo nerwy w końcu się obudziły,

339
00:17:31,661 --> 00:17:36,948
było to jak radosny podmuch śniegu.

340
00:17:36,948 --> 00:17:40,184
Nie powiedziałem jednak tego Abedowi.

341
00:17:40,184 --> 00:17:44,985
Powiedziałem mu, że zabił
jednego człowieka, nie dwóch.

342
00:17:44,985 --> 00:17:49,459
Powiedziałem mu jego imię.

343
00:17:49,459 --> 00:17:53,272
Pożegnałem się.

344
00:17:53,272 --> 00:17:55,189
Dziękuję.

345
00:17:55,189 --> 00:18:01,924
(Brawa)

346
00:18:01,924 --> 00:18:04,660
Dziękuję bardzo.

347
00:18:04,660 --> 00:18:08,660
(Brawa)