0:00:06.463,0:00:09.482
Rok temu w Jerozolimie[br]wypożyczyłem samochód,

0:00:09.482,0:00:11.874
by odnaleźć mężczyznę,[br]którego nigdy nie spotkałem,

0:00:11.874,0:00:13.810
a który odmienił mi życie.

0:00:13.810,0:00:16.555
Nie miałem jego numeru,[br]by uprzedzić, że się pojawię.

0:00:16.555,0:00:19.056
Nie miałem dokładnego adresu,

0:00:19.056,0:00:21.671
ale wiedziałem, że nazywa się Abed.

0:00:21.671,0:00:26.323
Wiedziałem, że mieszka[br]w 15-tysięcznym mieście Kfar Kara

0:00:26.323,0:00:31.134
i że 21 lat temu pod "świętym miastem"

0:00:31.134,0:00:33.355
złamał mi kręgosłup.

0:00:33.355,0:00:37.619
Pewnego pochmurnego[br]styczniowego poranka

0:00:37.619,0:00:42.325
ruszyłem na północ,[br]by odnaleźć tego faceta i spokój.

0:00:42.325,0:00:45.197
Wyjechałem z Jerozolimy

0:00:45.197,0:00:47.837
i wjechałem w zakręt,[br]na którym jego niebieska ciężarówka

0:00:47.837,0:00:50.163
z czterema tonami płytek podłogowych

0:00:50.163,0:00:52.981
z wielką prędkością uderzyła[br]w lewą stronę mini-busa,

0:00:52.981,0:00:56.119
którym jechałem.

0:00:56.119,0:00:58.773
Miałem wtedy 19 lat.

0:00:58.773,0:01:02.100
Przed wypadkiem w 8 miesięcy[br]urosłem o 12 cm

0:01:02.100,0:01:05.044
i zrobiłem 20 tysięcy pompek[br]i w noc przed wypadkiem

0:01:05.044,0:01:07.210
podziwiałem swoje nowe ciało,

0:01:07.210,0:01:09.351
grając z przyjaciółmi w koszykówkę

0:01:09.351,0:01:11.457
aż do świtu.

0:01:11.457,0:01:14.152
Trzymałem piłkę w dużej prawej dłoni

0:01:14.152,0:01:18.497
i sięgając do obręczy,[br]czułem się niepokonany.

0:01:18.497,0:01:22.343
Jechałem tym busem po pizzę,[br]którą wygrałem podczas meczu.

0:01:22.343,0:01:24.891
Nie widziałem Abeda.

0:01:24.891,0:01:27.263
Patrzyłem na kamienne miasto na wzgórzu,

0:01:27.263,0:01:30.249
jaśniejące w pełnym słońcu.

0:01:30.249,0:01:32.725
Nagle z tyłu rozległ się huk,

0:01:32.725,0:01:35.642
głośny i gwałtowny jak wybuch bomby.

0:01:35.642,0:01:38.118
Głowa odskoczyła mi w tył.

0:01:38.118,0:01:41.204
Popękały mi bębenki, spadły mi buty.

0:01:41.204,0:01:44.458
Wyrwało mnie z siedzenia,[br]głowa podskakiwała na połamanych kręgach.

0:01:44.458,0:01:48.674
W wyniku uderzenia zostałem sparaliżowany.

0:01:48.674,0:01:51.295
Przez kolejne miesiące[br]uczyłem się samodzielnie oddychać,

0:01:51.295,0:01:54.100
potem siedzieć, stać i chodzić,

0:01:54.100,0:01:56.568
ale połowa ciała pozostała niesprawna.

0:01:56.568,0:02:00.029
Połowicznie sparaliżowany[br]wróciłem do Nowego Jorku.

0:02:00.029,0:02:04.664
Przez cztery lata studiów[br]jeździłem na wózku.

0:02:04.664,0:02:08.142
Studia dobiegły końca,[br]a ja wróciłem na rok do Jerozolimy.

0:02:08.142,0:02:11.020
Tam na dobre wstałem z wózka,

0:02:11.020,0:02:13.979
oparłem się na lasce[br]i spojrzałem za siebie.

0:02:13.979,0:02:16.960
Zobaczyłem wszystkich pasażerów[br]tamtego autobusu

0:02:16.960,0:02:19.751
na zdjęciach z wypadku.

0:02:19.751,0:02:22.762
Kiedy ujrzałem to zdjęcie,

0:02:24.208,0:02:27.569
nie widziałem zakrwawionego,[br]nieruchomego ciała,

0:02:27.569,0:02:31.316
lecz wyrobiony mięsień naramienny

0:02:31.316,0:02:33.632
i rozpaczałem nad jego utratą.

0:02:33.632,0:02:36.018
Opłakiwałem wszystkie[br]niezrealizowane plany,

0:02:36.018,0:02:39.910
które legły w gruzach.

0:02:43.897,0:02:46.274
Wtedy przeczytałem oświadczenie Abeda

0:02:46.274,0:02:48.490
wydane rankiem po wypadku,

0:02:48.490,0:02:52.372
dotyczące jazdy prawym pasem autostrady[br]w kierunku Jerozolimy.

0:02:52.372,0:02:55.327
Czytając, nie mogłem pohamować złości.

0:02:55.327,0:02:58.827
Pierwszy raz wściekłem się[br]na tego człowieka.

0:02:58.827,0:03:01.650
To było myślenie magiczne.

0:03:01.650,0:03:03.773
Na tej skserowanej kartce papieru

0:03:03.773,0:03:07.326
wypadek jeszcze się nie wydarzył.

0:03:07.326,0:03:09.415
Abed nadal mógł skręcić w lewo,

0:03:09.415,0:03:12.799
zobaczyłbym przez szybę,[br]jak przemyka gdzieś za oknem

0:03:12.799,0:03:15.241
i nic by mi się nie stało.

0:03:15.241,0:03:19.099
"Ostrożnie Abed, uważaj. Zwolnij".

0:03:19.099,0:03:21.412
Ale Abed nie zwolnił

0:03:21.412,0:03:25.220
i na tej kartce znów skręciłem kark.

0:03:25.220,0:03:29.223
Nie czułem już gniewu.

0:03:29.223,0:03:31.623
Postanowiłem go odszukać.

0:03:31.623,0:03:33.363
Kiedy go znalazłem,

0:03:33.363,0:03:36.916
odpowiedział na moje "cześć"[br]z taką swobodą,

0:03:36.916,0:03:39.091
jakby czekał na mój telefon.

0:03:39.091,0:03:41.465
Może czekał.

0:03:41.465,0:03:44.638
Nie wypomniałem Abedowi[br]historii jego wykroczeń,

0:03:44.638,0:03:48.419
27 pogwałceń prawa do 25 roku życia.

0:03:48.419,0:03:53.110
Ostatnim był brak redukcji biegu[br]w tamten majowy dzień.

0:03:53.110,0:03:55.203
Nie wspomniałem o swoich przejściach:

0:03:55.203,0:03:59.432
paraliż, cewniki,[br]niepewność i strata...

0:03:59.432,0:04:02.124
Kiedy Abed mówił,[br]jak ucierpiał w wypadku,

0:04:02.124,0:04:04.484
nie przyznałem, że wiem z raportu policji,

0:04:04.484,0:04:07.187
że uniknął poważnych obrażeń.

0:04:07.187,0:04:10.920
Powiedziałem, że chcę się spotkać.

0:04:10.920,0:04:13.563
Odparł, żebym zadzwonił[br]za kilka tygodni.

0:04:13.563,0:04:18.411
Zadzwoniłem i usłyszałem nagranie,[br]że nie ma takiego numeru.

0:04:18.411,0:04:23.388
Przestałem rozdrapywać rany.

0:04:23.388,0:04:25.618
Minęło wiele lat.

0:04:25.618,0:04:29.887
Z laską, stabilizatorem kostki i plecakiem

0:04:29.887,0:04:32.557
odbyłem wyprawy na sześciu kontynentach.

0:04:32.557,0:04:38.224
Co tydzień grałem w softball[br]w Central Parku,

0:04:38.224,0:04:41.137
w Nowym Jorku byłem pisarzem[br]i dziennikarzem

0:04:41.137,0:04:45.223
wystukującym setki tysięcy słów[br]jednym palcem.

0:04:45.223,0:04:47.730
Kolega zauważył,[br]że wszystkie moje opowieści

0:04:47.730,0:04:50.622
odzwierciedlają moją własną,[br]mówią o życiu,

0:04:50.622,0:04:55.803
które gwałtownie się zmieniło[br]po wypadku, otrzymaniu spadku,

0:04:55.803,0:04:58.836
uderzeniu kijem bejsbolowym,[br]po ujawnieniu zdjęcia, aresztowaniu.

0:04:58.836,0:05:02.410
Wszyscy mieliśmy życie "przed" i "po".

0:05:02.410,0:05:05.513
Podołałem w końcu przeciwnościom losu.

0:05:05.513,0:05:09.686
Abed nie zaprzątał moich myśli[br]do zeszłego roku,

0:05:09.686,0:05:12.476
gdy wróciłem do Izraela,[br]by napisać o wypadku.

0:05:12.476,0:05:15.108
Napisałem książkę "Half-Life".

0:05:15.108,0:05:20.493
Była niemal gotowa, gdy zorientowałem się,[br]że nadal chcę go spotkać.

0:05:20.493,0:05:23.400
Wreszcie zrozumiałem powód.

0:05:23.400,0:05:28.729
Chciałem usłyszeć słowo "przepraszam".

0:05:28.729,0:05:31.647
Przeprasza się nawet za mniejsze krzywdy.

0:05:31.647,0:05:34.459
Policja potwierdziła,[br]że Abed nadal mieszka

0:05:34.459,0:05:36.676
w tym samym mieście.

0:05:36.676,0:05:39.748
Jechałem do niego z żółtą różą[br]na tylnym siedzeniu,

0:05:39.748,0:05:43.741
lecz nagle kwiaty[br]wydały mi się niedorzecznym prezentem.

0:05:43.741,0:05:47.123
Ale cholera wie, co dać człowiekowi,[br]który ci złamał kręgosłup!

0:05:47.123,0:05:51.205
(Śmiech)

0:05:51.205,0:05:53.351
Zatrzymałem się w Abu Ghosh

0:05:53.351,0:05:55.410
i kupiłem kostkę rachatłukum:

0:05:55.410,0:05:59.599
pistacje w wodzie różanej. Lepiej.

0:05:59.599,0:06:03.012
Jechałem autostradą nr 1,[br]zastanawiając się, co mnie czeka.

0:06:03.012,0:06:07.194
Abed mnie obejmie. Opluje mnie.

0:06:07.194,0:06:11.391
Powie "przepraszam".

0:06:11.391,0:06:14.417
Zacząłem się zastanawiać po raz setny,

0:06:14.417,0:06:17.061
jak inne byłoby moje życie,[br]gdyby nie wypadek,

0:06:17.061,0:06:20.942
gdyby pisany był mi inny los.

0:06:20.942,0:06:23.155
Kim byłem?

0:06:23.155,0:06:25.972
Kim byłem przed wypadkiem,

0:06:25.972,0:06:30.033
zanim ta droga podzieliła moje życie,[br]jak grzbiet otwartej książki?

0:06:30.033,0:06:32.322
Czy stałem się tym, co mi uczyniono?

0:06:32.322,0:06:36.715
Czy jesteśmy efektem tego,[br]co nam zrobiono?

0:06:36.715,0:06:41.242
Zdrady małżonka czy rodzica,[br]odziedziczonych pieniędzy?

0:06:41.242,0:06:45.380
A może jedynie ciałem,[br]jego zaletami i niedoskonałościami?

0:06:45.380,0:06:48.345
Może jesteśmy[br]jedynie sumą genów i doświadczeń,

0:06:48.345,0:06:51.835
ale jak oddzielić jedno od drugiego?

0:06:51.835,0:06:54.677
Yeats zadał to samo uniwersalne pytanie:

0:06:54.677,0:06:57.871
"O ciało, kołyszące się z muzyką,[br]o jaśniejące spojrzenie,

0:06:57.871,0:07:04.186
jak tancerza rozpoznać[br]po tańca jego tchnieniu?"

0:07:04.186,0:07:06.445
Jechałem od godziny,

0:07:06.445,0:07:10.172
gdy w lusterku zobaczyłem[br]swoje jasne spojrzenie.

0:07:10.172,0:07:13.981
Światło, którym lśniły[br]moje niebieskie oczy.

0:07:13.981,0:07:16.539
Skłonności i impulsy,[br]które mnie popychały,

0:07:16.539,0:07:19.749
gdy jako dziecko chciałem wypchnąć łódkę[br]na jezioro Michigan.

0:07:19.749,0:07:21.389
i wtedy, gdy jako nastolatek

0:07:21.389,0:07:25.810
wskakiwałem do wzburzonej zatoki Cape Cod[br]tuż po huraganie.

0:07:25.810,0:07:28.400
W moim odbiciu widziałem też,

0:07:28.400,0:07:30.247
że gdyby Abed mnie nie uszkodził,

0:07:30.247,0:07:33.234
najprawdopodobniej byłbym teraz lekarzem,

0:07:33.234,0:07:36.757
mężem i ojcem.

0:07:36.757,0:07:39.235
Byłbym mniej świadomy[br]upływającego czasu i śmierci,

0:07:39.235,0:07:41.056
lecz nie byłbym niepełnosprawny.

0:07:41.056,0:07:44.564
Los nie rzucałby mi kłód pod nogi.

0:07:44.564,0:07:47.219
Zaciskanie pięści, ubytki w zębach

0:07:47.219,0:07:49.565
biorą się z gryzienia tych wielu rzeczy

0:07:49.565,0:07:52.346
których nie da się otworzyć jedną ręką

0:07:52.346,0:07:57.785
Tancerz i taniec[br]byli beznadziejnie splątani.

0:07:57.785,0:07:59.911
Dochodziła 11.00,[br]kiedy zjechałem z autostrady

0:07:59.911,0:08:02.070
na Afulę i minąłem duży kamieniołom.

0:08:02.070,0:08:04.523
Wkrótce znalazłem się w Kfar Kara.

0:08:04.523,0:08:06.986
Zacząłem się denerwować.

0:08:06.986,0:08:10.789
W radio grali piękne mazurki Chopina.

0:08:10.789,0:08:13.019
Zjechałem na parking przy stacji,

0:08:13.019,0:08:16.360
by posłuchać i się uspokoić.

0:08:16.360,0:08:20.797
Słyszałem, że w arabskim mieście[br]wystarczy podać imię szukanej osoby,

0:08:20.797,0:08:23.077
a miejscowi wskażą drogę.

0:08:23.077,0:08:25.087
Podawałem imię Abeda i swoje,

0:08:25.087,0:08:27.445
podkreślając, że mam dobre intencje,

0:08:27.445,0:08:32.864
kiedy w południe pod pocztą[br]spotkałem Mohameda.

0:08:32.864,0:08:35.306
Wysłuchał mnie.

0:08:35.306,0:08:38.130
Często rozmawiając z ludźmi,

0:08:38.130,0:08:42.070
zastanawiałem się, gdzie kończę się ja,[br]a zaczyna moja niepełnosprawność,

0:08:42.070,0:08:45.048
bo wielu ludzi mówiło mi rzeczy,[br]jakich nigdy nikomu nie mówili.

0:08:45.048,0:08:47.254
Wielu płakało.

0:08:47.254,0:08:49.898
Kiedyś kobieta spotkana na ulicy[br]zaczęła płakać.

0:08:49.898,0:08:51.794
Zapytałem o powód.

0:08:51.794,0:08:53.768
Wyjąkała przez łzy,

0:08:53.768,0:08:57.044
że jestem taki szczęśliwy i silny,

0:08:57.044,0:08:59.731
ale taki kruchy.

0:08:59.731,0:09:02.014
Słuchałem jej słów.[br]Wydawały mi się prawdziwe.

0:09:02.014,0:09:04.276
Byłem sobą,

0:09:04.276,0:09:06.430
sobą pomimo kulawizny,

0:09:06.430,0:09:10.592
i to właśnie stworzyło mnie na nowo.

0:09:10.592,0:09:12.394
Mohamed powiedział mi coś,

0:09:12.394,0:09:15.175
czego pewnie nie powiedziałby[br]innej osobie.

0:09:15.175,0:09:19.286
Doprowadził mnie do kremowego domu[br]i odjechał.

0:09:19.286,0:09:21.984
Siedziałem i myślałem, co powiedzieć,

0:09:21.984,0:09:25.418
gdy podeszła do mnie[br]ubrana na czarno kobieta.

0:09:25.418,0:09:27.798
Wysiadłem z samochodu,[br]powiedziałem "shalom"

0:09:27.798,0:09:29.835
i przedstawiłem się.

0:09:29.835,0:09:34.116
Powiedziała, że jej mąż Abed[br]wróci z pracy za cztery godziny.

0:09:34.116,0:09:36.632
Słabo mówiła po hebrajsku.[br]Później wyznała,

0:09:36.632,0:09:39.772
że myślała, że przyjechałem[br]zainstalować Internet.

0:09:39.772,0:09:43.496
(Śmiech)

0:09:43.496,0:09:46.521
Odjechałem i wróciłem o 16:30,

0:09:46.521,0:09:50.331
wdzięczny przydrożnemu minaretowi[br]za wskazanie drogi powrotnej.

0:09:50.331,0:09:52.428
Podszedłem do drzwi,

0:09:52.428,0:09:55.853
Abed mnie zobaczył:[br]dżinsy, flanelową koszulę i laskę.

0:09:55.853,0:10:00.639
A ja zobaczyłem Abeda:[br]przeciętnego człowieka średniego wzrostu.

0:10:00.639,0:10:03.662
Nosił się czarno-biało: kapcie, skarpetki,

0:10:03.662,0:10:05.761
rozciągnięte spodnie, pstrokaty sweter,

0:10:05.761,0:10:09.073
pasiasta czapka narciarska[br]naciągnięta na czoło.

0:10:09.073,0:10:11.570
Czekał na mnie. Mohamed go uprzedził.

0:10:11.570,0:10:15.853
Podaliśmy sobie ręce. Uśmiechnął się.

0:10:15.853,0:10:17.940
Wręczyłem mu podarunek.

0:10:17.940,0:10:19.631
Powiedział, że jestem mile widziany.

0:10:19.631,0:10:22.744
Usiedliśmy obok siebie na kanapie.

0:10:22.744,0:10:25.505
Wtedy Abed przypomniał sobie

0:10:25.505,0:10:30.325
swoje telefoniczne biadolenia[br]sprzed 16 lat.

0:10:30.325,0:10:33.630
Opowiadał, że przeszedł operację oczu,

0:10:33.630,0:10:35.827
miał potłuczony bok i nogi

0:10:35.827,0:10:38.369
i stracił zęby w wypadku.

0:10:38.369,0:10:41.340
Może chciałbym zobaczyć,[br]jak wyjmuje szczękę?

0:10:41.340,0:10:43.870
Wstał i włączył telewizor,

0:10:43.870,0:10:46.728
żebym nie czuł się samotny,[br]kiedy wyjdzie z pokoju.

0:10:46.728,0:10:48.967
Wrócił ze zdjęciami z wypadku

0:10:48.967,0:10:51.577
i starym prawem jazdy.

0:10:51.577,0:10:55.384
Powiedział, że był przystojny.

0:10:55.384,0:10:57.562
Spojrzeliśmy na zalaminowane zdjęcie.

0:10:57.562,0:11:00.318
Abed był niezbyt przystojny.

0:11:00.318,0:11:04.110
Gęste, czarne włosy,[br]pełna twarz, szeroki kark.

0:11:04.110,0:11:07.047
Ten młody człowiek 16 maja 1990 roku

0:11:07.047,0:11:09.196
złamał dwa karki, w tym mój,

0:11:09.196,0:11:13.144
poturbował jeden mózg i zabił człowieka.

0:11:13.144,0:11:15.743
21 lat później był szczuplejszy od żony,

0:11:15.743,0:11:17.492
a skóra wisiała mu luźno na twarzy.

0:11:17.492,0:11:20.223
Widząc, jak Abed patrzy[br]na swoje zdjęcie z młodości,

0:11:20.223,0:11:23.106
przypomniałem sobie,[br]jak patrzyłem na swoje zdjęcie po wypadku

0:11:23.106,0:11:26.932
i zrozumiałem jego tęsknotę.

0:11:26.932,0:11:31.049
"Wypadek zmienił życie nas obu"[br]- powiedziałem.

0:11:31.049,0:11:33.777
Abed pokazał mi zdjęcie[br]swojej zgniecionej ciężarówki

0:11:33.777,0:11:36.365
i powiedział, że winny był[br]kierowca autobusu

0:11:36.365,0:11:39.538
jadącego lewym pasem,[br]który nie pozwolił się wyminąć.

0:11:39.538,0:11:42.260
Nie chciałem wspominać tej sytuacji.

0:11:42.260,0:11:44.029
Miałem nadzieję na coś prostszego:

0:11:44.029,0:11:48.834
wymianę tureckich łakoci[br]na słowo "przepraszam".

0:11:48.834,0:11:51.423
Nie wspomniałem, że w swoich zeznaniach

0:11:51.423,0:11:53.469
rankiem po wypadku

0:11:53.469,0:11:55.854
Abed nie wspomniał o kierowcy autobusu.

0:11:55.854,0:11:59.218
Siedziałem spokojnie.[br]Nie przyszedłem po prawdę.

0:11:59.218,0:12:02.226
Przyszedłem po wyrzuty sumienia.

0:12:02.226,0:12:04.382
Zacząłem ich szukać,

0:12:04.382,0:12:06.667
rezygnując z prawdy.

0:12:06.667,0:12:09.793
"Rozumiem, że wypadek[br]nie był z twojej winy" - powiedziałem.

0:12:09.793,0:12:14.182
"Ale czy nie jest ci smutno,[br]że ktoś ucierpiał?".

0:12:14.182,0:12:16.577
Abed wymówił trzy krótkie słowa:

0:12:16.577,0:12:20.369
"Tak, ja ucierpiałem".

0:12:20.369,0:12:23.305
Wyjaśnił mi, dlaczego ucierpiał.

0:12:23.305,0:12:26.444
Przed wypadkiem żył jak bezbożnik,

0:12:26.444,0:12:28.773
więc Bóg spowodował wypadek,

0:12:28.773,0:12:32.596
ale teraz jest religijny[br]i Bóg jest zadowolony.

0:12:32.596,0:12:35.737
Wtedy Bóg naprawdę zainterweniował:

0:12:35.737,0:12:38.511
serwis informacyjny doniósł[br]o wypadku samochodowym,

0:12:38.511,0:12:41.283
w którym zginęły trzy osoby.

0:12:41.283,0:12:43.656
Spojrzeliśmy na wrak samochodu.

0:12:43.656,0:12:46.677
"Dziwne" - powiedziałem.

0:12:46.677,0:12:49.462
"Dziwne" - zgodził się.

0:12:49.462,0:12:52.157
Pomyślałem, że tam, na trasie nr 804,

0:12:52.157,0:12:54.287
byli sprawcy i ofiary,

0:12:54.287,0:12:56.023
pary związane wypadkiem.

0:12:56.023,0:12:58.484
Niektórzy, jak Abed,[br]zapomną o tym zdarzeniu.

0:12:58.484,0:13:01.694
Inni, jak ja, dobrze je zapamiętają.

0:13:01.694,0:13:04.819
Wiadomości się skończyły[br]i Abed powiedział:

0:13:04.819,0:13:07.192
"Szkoda, że policja w tym kraju

0:13:07.192,0:13:12.086
nie jest surowsza[br]wobec kiepskich kierowców".

0:13:12.086,0:13:15.114
Byłem zdumiony.

0:13:15.114,0:13:17.893
Abed powiedział coś niesamowitego.

0:13:17.893,0:13:21.359
Czy to sygnalizowało,[br]w jakim stopniu się rozgrzeszył?

0:13:21.359,0:13:23.261
A może dowodziło to wyrzutów sumienia?

0:13:23.261,0:13:25.644
Przekonania,[br]że powinien odsiedzieć dłużej?

0:13:25.644,0:13:29.256
Spędził pół roku w więzieniu,[br]stracił prawo jazdy na dekadę.

0:13:29.256,0:13:31.282
Zapomniałem o takcie.

0:13:31.282,0:13:34.726
"Abed" - powiedziałem,

0:13:34.726,0:13:38.957
"przed wypadkiem byłeś już chyba karany[br]za wykroczenia drogowe".

0:13:38.957,0:13:42.918
"Przekroczyłem kiedyś prędkość o 20 km/h".

0:13:42.918,0:13:46.319
I tak 27 wykroczeń:

0:13:46.319,0:13:49.024
Jazda na czerwonym świetle,[br]z nadmierną prędkością,

0:13:49.024,0:13:51.006
po złej stronie drogi,

0:13:51.006,0:13:53.446
i wreszcie bez hamowania silnikiem[br]na tamtym wzgórzu,

0:13:53.446,0:13:55.504
zredukowało się do jednego.

0:13:55.504,0:13:58.991
Wtedy zrozumiałem, że nieważne[br]jak brutalna jest rzeczywistość,

0:13:58.991,0:14:02.106
człowiek opisuje ją tak,[br]by dała się znieść.

0:14:02.106,0:14:06.023
Ofiara staje się bohaterem.[br]Sprawca staje się ofiarą.

0:14:06.023,0:14:12.727
Zrozumiałem, że Abed nigdy nie przeprosi.

0:14:12.727,0:14:16.023
Siedzieliśmy tak przy kawie.

0:14:16.023,0:14:18.815
Spędziliśmy razem 1,5 godziny

0:14:18.815,0:14:21.177
i już go znałem.

0:14:21.177,0:14:23.545
Nie był szczególnie złym człowiekiem,

0:14:23.545,0:14:25.878
ani szczególnie dobrym.

0:14:25.878,0:14:28.036
Był ograniczonym człowiekiem,

0:14:28.036,0:14:31.066
który zdobył się na trochę uprzejmości.

0:14:31.066,0:14:32.576
Zgodnie z żydowskim zwyczajem

0:14:32.576,0:14:36.523
życzył mi 120 lat.

0:14:36.523,0:14:38.444
Ciężko mi było przyjąć[br]życzenia od kogoś,

0:14:38.444,0:14:41.642
kto odżegnywał się od odpowiedzialności[br]za wyrządzoną tragedię,

0:14:41.642,0:14:46.006
kto żył życiem tak niepoznanym,

0:14:46.006,0:14:50.781
że sądził, że w wypadku[br]zginęły dwie osoby.

0:14:53.012,0:14:56.636
Wiele chciałem Abedowi powiedzieć.

0:14:56.636,0:15:02.516
Wystarczyłoby, żeby dostrzegł[br]moją niepełnosprawność.

0:15:02.516,0:15:04.314
Ludzie niesłusznie zachwycają się,

0:15:04.314,0:15:07.556
że chromi jak ja potrafią się uśmiechać.

0:15:07.556,0:15:11.492
Nie wiedzą,[br]że sami przeżyli gorsze chwile,

0:15:11.492,0:15:15.154
że problemy sercowe uderzają[br]mocniej niż pędzący samochód,

0:15:15.154,0:15:17.505
problemy umysłu unieruchamiają bardziej,

0:15:17.505,0:15:21.681
niż sto złamanych karków.

0:15:21.681,0:15:24.531
Chciałem powiedzieć mu, że to,[br]co czyni nas sobą,

0:15:24.531,0:15:26.032
tak najbardziej,

0:15:26.032,0:15:28.465
to nie nasze umysły i ciała

0:15:28.465,0:15:30.273
ani to, co się nam przytrafia,

0:15:30.273,0:15:33.135
lecz to, jak reagujemy na to,[br]co nam się przydarza.

0:15:33.135,0:15:35.713
Psychiatra Viktor Frankl pisał:

0:15:35.713,0:15:37.530
"To ostatnia z ludzkich wolności:

0:15:37.530,0:15:42.430
móc wybrać swoją postawę[br]w każdych okolicznościach".

0:15:42.430,0:15:45.254
Chciałem mu powiedzieć,[br]że nie tylko sprawcy paraliżu

0:15:45.254,0:15:49.125
i sparaliżowani muszą się zmienić,[br]pogodzić z rzeczywistością.

0:15:49.125,0:15:51.102
Wszyscy musimy...

0:15:51.102,0:15:55.988
Starzejący się, zatroskani,[br]rozwiedzeni i łysiejący,

0:15:55.988,0:15:59.833
bankrutujący i wszyscy inni.

0:15:59.833,0:16:02.438
Chciałem mu powiedzieć,[br]że nie trzeba mówić,

0:16:02.438,0:16:04.454
że złe jest dobre,

0:16:04.454,0:16:07.002
że wypadek był z woli Boga,[br]więc jest dobry

0:16:07.002,0:16:08.693
i złamany kark jest dobry.

0:16:08.693,0:16:11.953
Można powiedzieć, że złe jest złe,

0:16:11.953,0:16:16.075
ale świat i tak jest wspaniały.

0:16:16.075,0:16:21.101
Chciałem mu powiedzieć,[br]że koniec końców

0:16:21.101,0:16:24.328
musimy wznieść się[br]ponad nieszczęście.

0:16:24.328,0:16:27.354
Musimy czynić dobro i cieszyć się nim.

0:16:27.354,0:16:33.238
Uczyć się, pracować, przeżywać przygody[br]i zawierać przyjaźnie...

0:16:33.238,0:16:37.007
Żyć we wspólnocie i kochać.

0:16:37.007,0:16:39.766
Przede wszystkim chciałem mu powiedzieć,

0:16:39.766,0:16:42.135
co napisał Herman Melville:

0:16:42.135,0:16:45.062
"Ciesz się prawdziwie ciepłem ciała,

0:16:45.062,0:16:48.119
kilka jego części musi pozostać zimnymi,

0:16:48.119,0:16:50.422
bo nie ma właściwości w tym świecie,

0:16:50.422,0:16:53.714
która nie wynikałaby z kontrastu".

0:16:53.714,0:16:56.155
Tak, kontrast.

0:16:56.155,0:16:58.494
Jeśli masz świadomość, czego ci brak,

0:16:58.494,0:17:01.722
możesz być naprawdę świadomy,[br]co posiadasz

0:17:01.722,0:17:05.616
i jeśli bogowie będą życzliwi,[br]możesz się tym prawdziwie cieszyć.

0:17:05.616,0:17:08.045
Może to być jedyny dar, jaki otrzymasz,

0:17:08.045,0:17:11.016
jeśli cierpisz ból egzystencjalny.

0:17:11.016,0:17:13.345
Świadomy śmierci,[br]możesz budzić się każdego ranka,

0:17:13.345,0:17:15.375
tętniąc życiem.

0:17:15.375,0:17:16.970
Jakaś część ciebie jest zimna,

0:17:16.970,0:17:20.469
więc inna może naprawdę cieszyć się[br]z tego, że jest ciepła,

0:17:20.469,0:17:23.391
albo nawet z tego, że jest zimna.

0:17:23.391,0:17:25.415
Gdy pewnego ranka, lata po wypadku,

0:17:25.415,0:17:28.198
nadepnąłem na kamień i bokiem stopy

0:17:28.198,0:17:31.661
odczułem chłód,[br]bo nerwy w końcu się obudziły,

0:17:31.661,0:17:36.948
było to jak radosny podmuch śniegu.

0:17:36.948,0:17:40.184
Nie powiedziałem jednak tego Abedowi.

0:17:40.184,0:17:44.985
Powiedziałem mu, że zabił[br]jednego człowieka, nie dwóch.

0:17:44.985,0:17:49.459
Powiedziałem mu jego imię.

0:17:49.459,0:17:53.272
Pożegnałem się.

0:17:53.272,0:17:55.189
Dziękuję.

0:17:55.189,0:18:01.924
(Brawa)

0:18:01.924,0:18:04.660
Dziękuję bardzo.

0:18:04.660,0:18:08.660
(Brawa)