0:00:01.583,0:00:05.192
Aquay Wunne Kesuk.[br]Kelsey Leonard Nooweesuonk.

0:00:05.575,0:00:07.566
Merhaba, iyi günler herkese.

0:00:07.590,0:00:09.805
Ben, Shinnecock kabilesindenim.

0:00:10.383,0:00:12.931
Şu anda toprakları üzerinde toplandığımız,

0:00:12.931,0:00:15.097
bütün Cahuilla topluluğuna, "Tabutni."

0:00:16.374,0:00:19.632
Bana, suyun canlı olduğu öğretildi.

0:00:19.656,0:00:21.352
O, duyabilir

0:00:21.376,0:00:22.854
ve anılar biriktirebilir.

0:00:23.343,0:00:26.424
O yüzden bugün, [br]yanımda bir su kabı getirdim

0:00:26.448,0:00:30.169
çünkü bugünkü sohbetimizi [br]hatırlamasını istedim.

0:00:31.876,0:00:34.213
Yasal haklara kimler sahip olur?

0:00:35.273,0:00:39.782
Tarih bize gösterdi ki yalnızca [br]bazı insanlar, bazılarıysa değil.

0:00:39.806,0:00:43.545
Amerika'da benim gibi [br]yerli halkların insanları

0:00:43.569,0:00:47.401
1924 yılına kadar [br]resmi olarak vatandaş sayılmadı.

0:00:47.850,0:00:50.469
Fotoğrafta gördüğünüz [br]Shinnecocklu atalarım

0:00:50.493,0:00:52.794
yasal olarak vatandaş değillerdi.

0:00:53.597,0:00:59.755
Peki, bazı insanlar kanun tarafından [br]korunur, bazıları korunmazken

0:00:59.755,0:01:04.018
neden hukukun üstünlüğüne inanan[br]devletler olduğumuzu söylüyoruz?

0:01:04.042,0:01:08.676
Çünkü bu, adaletsizlikle savaşmanın [br]hâlâ en iyi yollarından biri.

0:01:09.470,0:01:13.549
Ve yerli halklar olarak biz, [br]adaletsizliğin ne olduğunu biliyoruz.

0:01:14.809,0:01:20.047
Çok sevgili bir arkadaş,[br]akıl hocası, su taşıyıcısı,

0:01:20.071,0:01:23.175
Nokomis, Büyükanne [br]Josephine Mandamin-ba,

0:01:23.199,0:01:26.922
bana kendi halkı olan [br]Midewiwin Halklarından Anishinaabelere ait

0:01:26.946,0:01:29.332
bir kehanetten söz etmişti.

0:01:30.444,0:01:32.136
Bana dedi ki, bu kehanete göre,

0:01:32.160,0:01:35.287
bir gün gelecek ve [br]bir kilo su, bir kilo altından

0:01:35.311,0:01:39.310
daha pahalı olacak.

0:01:40.767,0:01:45.441
Bana bu kehanetten bahsettiğinde[br]bir saniyeliğine oturdum

0:01:45.465,0:01:51.227
ve bugün dünyamızda gördüğümüz[br]bütün adaletsizlikleri,

0:01:51.251,0:01:55.144
dünyamızda gördüğümüz [br]su kıtlığını düşündüm.

0:01:55.168,0:01:57.631
Ve ona şunu söyledim; "Nokomis, Büyükanne,

0:01:57.655,0:02:00.956
bence biz çoktan o kehanetin [br]gerçek olduğu vakitteyiz."

0:02:02.281,0:02:04.107
Bana doğru baktı

0:02:04.131,0:02:05.431
ve şöyle söyledi:

0:02:05.455,0:02:07.670
Peki bununla ilgili ne yapacaksın?

0:02:08.208,0:02:10.655
Bu yüzden bugün burada sizinleyim

0:02:10.679,0:02:13.981
çünkü bugün dünyamızda gördüğümüz

0:02:14.005,0:02:17.894
suya dair adaletsizlikleri çözmenin[br]birçok yönteminden birinin

0:02:17.918,0:02:21.205
suyun yaşayan bir madde olduğu fark etmek[br]ve hakkı olan tüzel kişiliği

0:02:21.229,0:02:23.967
ona bahşetmek olduğuna inanıyorum.

0:02:25.319,0:02:30.554
Bunu yapabilmek için, suya değer verme [br]biçimimizi dönüştürmemiz gerekiyor.

0:02:31.268,0:02:35.029
Suyla nasıl bağlantı kurduğumuzu[br]düşünmeye başlamamız gerekiyor.

0:02:36.085,0:02:38.197
Genellikle, bazıları size

0:02:38.221,0:02:39.931
"Su nedir?" diye sorabilir

0:02:39.955,0:02:45.770
ve onlara şöyle cevap verirsiniz:[br]"Yağmur, okyanus, göl, ırmak,

0:02:45.794,0:02:47.963
H2O, sıvı."

0:02:47.987,0:02:52.294
Hatta belki [br]suyun kutsal elzemliğini hatırlar

0:02:52.318,0:02:55.095
ve suyun hayat olduğunu söylersiniz.

0:02:56.268,0:02:58.731
Ama onun yerine size şu soruyu sorsam:

0:02:58.755,0:03:00.722
"Su kimdir?"

0:03:01.241,0:03:05.273
Aynı size şunları da sorabileceğim gibi: [br]"Büyükanneniz kim?"

0:03:05.297,0:03:07.058
ya da "Ablanız kim?"

0:03:08.040,0:03:10.136
Böyle bir çıkış noktası

0:03:10.160,0:03:13.469
su hakkında düşünme biçimlerimizi[br]baştanbaşa değiştiriyor,

0:03:13.493,0:03:15.660
suyu koruma yollarımız hakkında

0:03:15.684,0:03:17.771
karar verme yollarımızı dönüştürüyor,

0:03:17.795,0:03:20.701
onu aynı büyükannemizi, annemizi, [br]ablamızı, teyzelerimizi

0:03:20.725,0:03:23.191
koruduğumuz şekilde korumamızı sağlıyor.

0:03:23.974,0:03:25.617
Eğer dünyamızdaki su krizilerini;

0:03:25.641,0:03:29.465
yürek parçalayan,

0:03:29.489,0:03:30.743
dijital sayaçlarımızda

0:03:30.767,0:03:32.950
Sıfır Günü'ne kadar dayanan,

0:03:32.974,0:03:35.122
belediye kaynaklarının [br]tıkanmasına sebep olan

0:03:35.146,0:03:37.435
su krizlerini çözmek istiyorsak,

0:03:37.459,0:03:40.657
ihtiyacımız olan dönüşüm bu.

0:03:41.636,0:03:44.015
2018 yılında Cape Town, Güney Afrika'da,

0:03:44.039,0:03:45.815
yurttaşların su kullanımı

0:03:45.839,0:03:48.752
iki dakikalık duşlarla

0:03:48.776,0:03:52.464
ve günlük kişi başı [br]87 litre suyla kısıtlandı.

0:03:52.488,0:03:55.987
Ya da geçtiğimiz yaz, kötü su yönetimi [br]dolayısıyla Chennai sokaklarında

0:03:56.011,0:03:57.686
binlerce plastik şişe vardı

0:03:57.710,0:04:01.750
çünkü vatandaşlar saatlerce[br]su tankerlerinin önce demiryoluyla,

0:04:01.774,0:04:05.517
sonra kamyonla,

0:04:05.541,0:04:08.978
günlük ihtiyaçlarını karşılayacak suyu

0:04:09.002,0:04:11.089
getirmesini bekledi.

0:04:11.113,0:04:13.923
Ya da burada, dünyanın en gelişmiş [br]ülkelerinden biri olan

0:04:13.947,0:04:16.469
[br]Amerika Birleşik Devletleri'nde bile.

0:04:16.493,0:04:20.958
Bugün Flint, Michigan'da [br]hâlen temiz su bulunmuyor.

0:04:20.982,0:04:24.999
Ama sizin bu su krizlerine [br]yabancı olmanız çok olası.

0:04:25.023,0:04:28.326
Örneğin Kanada'da, Ontario'nun kuzeyinde,[br]Neskantaga First Nation'da,

0:04:28.350,0:04:33.285
yurttaşlara 1995 yılından beri [br]suyu kaynatarak içmeleri tavsiye ediliyor.

0:04:33.309,0:04:35.183
Ya da Grassy Narrows First Nation'da,

0:04:35.207,0:04:38.619
kâğıt fabrikalarının yıllardır[br]sebep olduğu su kirliliğiyle

0:04:38.643,0:04:40.135
baş etmek zorundalar.

0:04:40.159,0:04:41.739
Yapılan bir araştırmaya göre,

0:04:41.763,0:04:44.818
bu bölgede yaşayan yerli halkın [br]neredeyse yüzde 90'ında

0:04:44.842,0:04:47.040
bir tür cıva zehirlenmesi bulundu

0:04:47.064,0:04:49.301
ve bu, ciddi sağlık problemlerine [br]sebep oluyor.

0:04:49.745,0:04:52.263
Navaho halkında bile...

0:04:52.287,0:04:56.929
Burada Gold King Mine atık su [br]dökülmesinin öncesinde,

0:04:56.953,0:04:59.122
2015'in bir sabahında,[br]Animas Nehri görülüyor.

0:04:59.678,0:05:03.568
Su dökülmesiyle, milyonlarca maden atığı

0:05:03.592,0:05:05.020
nehirlere sızdıktan sonraki,

0:05:05.044,0:05:07.019
olayın olduğu günkü hâli görüyoruz.

0:05:07.586,0:05:10.408
Bugün, Navaho Halkı, Diné Halkı

0:05:10.432,0:05:15.054
ve nehrin kendisi hâlen su kirliliğinin[br]zararlarından kurtulmaya çalışıyor.

0:05:15.673,0:05:19.380
Ya da tam burada, [br]Palm Springs, Kaliforniya'da,

0:05:19.404,0:05:21.737
Agua Caliente Band[br]of Cahuilla Indians grubu

0:05:21.761,0:05:25.999
yıllardır yüzey sularının sömürülmesini[br]engellemek için çalışıyor ki

0:05:26.023,0:05:27.793
gelecek nesiller,

0:05:27.817,0:05:31.182
anavatanlarında yaşamakla kalmasın,[br]aynı zamanda refah içinde olsunlar,

0:05:31.206,0:05:33.562
hatırlanamayacak kadar eskiden [br]olduğu gibi...

0:05:34.202,0:05:38.369
DIGDEEP ve Birleşik Devletler Su Birliği[br]tarafindan yapılan bir araştırmaya göre

0:05:38.393,0:05:41.744
Amerika Birleşik Devletleri'nde ırk,

0:05:41.768,0:05:45.459
su ve hijyene ulaşımdaki [br]en belirleyici özellik.

0:05:45.483,0:05:46.634
Ve bu, bizim için,

0:05:46.658,0:05:48.348
yani Amerikan yerlileri için,

0:05:48.372,0:05:52.709
su ve hijyen konusuna gelindiğinde,[br]onlara ulaşmakta en çok zorluk çekecek

0:05:52.733,0:05:54.893
grup olduğumuz anlamına geliyor.

0:05:55.711,0:05:59.621
Yerli bir hukuk bilgini [br]ve bilim insanı olarak,

0:05:59.645,0:06:02.136
suya dair bu eşitsizliğin çoğunlukla

0:06:02.160,0:06:06.114
Batı'daki hukuk sisteminin, suyun [br]kişiliğini tanımaktaki başarısızlığından

0:06:06.138,0:06:08.070
kaynaklandığını düşünüyorum.

0:06:08.567,0:06:11.221
Dolayısıyla kendimize sormalıyız:

0:06:11.245,0:06:13.368
Adalet kimin için?

0:06:14.249,0:06:15.622
Yalnızca insanlık mı?

0:06:16.824,0:06:19.650
Biz, firmalara tüzel kişilik verdik.

0:06:19.674,0:06:22.872
ABD'de, Yüksek Mahkeme'nin[br]"Citizens United"da bulduğuna göre

0:06:22.896,0:06:24.582
firmalar, insandır

0:06:24.606,0:06:27.074
ve Anayasa'da bir insana benzer[br]haklara sahiptir;

0:06:27.098,0:06:28.932
örneğin konuşma özgürlüğü...

0:06:28.956,0:06:31.623
Ve "Hobby Lobby"de,[br]akıl yürütme yetilerinin

0:06:31.647,0:06:34.853
ve dini özgürlüklerinin olduğu bulundu;

0:06:34.877,0:06:38.020
çalışanlar için Ekonomik Sağlık Bakımı [br]Yasası karşıtı uygulamaları

0:06:38.044,0:06:39.218
savunuyorlar böylece.

0:06:40.004,0:06:43.001
Bunlar, tartışmaya açık olaylar.

0:06:43.025,0:06:46.528
Bir Shinnecock kadını[br]ve bir hukuk bilgini olarak,

0:06:46.552,0:06:50.410
bana bir firmaya tüzel kişilik verebilen[br]ama doğaya veremeyen

0:06:50.434,0:06:54.490
Batı dünyası ahlâkını

0:06:54.514,0:06:55.664
sorgulatıyorlar.

0:06:56.037,0:06:59.165
Görüyorsunuz ki tüzel kişilik,

0:06:59.189,0:07:01.668
hukukun önünde görünür olmayı

0:07:01.692,0:07:05.136
ve hukuk tarafından korunan birinin [br]sesimizi duymasını sağlıyor.

0:07:05.893,0:07:09.056
Bunu bir firmaya bahşedebiliyorsanız,

0:07:10.194,0:07:12.215
neden Büyük Göller'e de bahşedemeyesiniz?

0:07:13.170,0:07:15.487
Neden Mississippi Nehri değil?

0:07:16.172,0:07:20.767
Neden dünyamızda hayatta kalmak için

0:07:20.791,0:07:23.845
hepimizin ihtiyaç duyduğu [br]su yolları değil?

0:07:25.830,0:07:29.427
Biliyoruz ki [br]küresel bir iklim krizi içindeyiz,

0:07:29.451,0:07:33.015
ancak küresel olarak [br]sularımız da tehlikede

0:07:33.039,0:07:36.279
ve küresel bir su kriziyle de [br]karşı karşıyayız.

0:07:36.303,0:07:39.557
Eğer bu krize yaşam süremiz içinde[br]çözüm bulmak istiyorsak,

0:07:39.581,0:07:41.295
değişmek zorundayız.

0:07:41.319,0:07:45.381
Suya verdiğimiz değeri kökünden [br]dönüştürmemiz gerekiyor.

0:07:46.589,0:07:50.654
Bu, biz yerli halklar için [br]yeni bir şey değil.

0:07:50.678,0:07:54.812
Yerli halkların hukuki sistemlerinin[br]temelini oluşturan bir ilke,

0:07:54.836,0:07:57.591
insan dışındaki ilişkilerimizin de canlı

0:07:57.615,0:08:01.337
ve hukukumuz altına korunuyor [br]olduğuna dair anlayışımızdır.

0:08:01.361,0:08:03.376
Batı dünyasında bile,

0:08:03.400,0:08:05.067
çevre hukuku teorisyenleri

0:08:05.091,0:08:08.318
1970'li yıllardan beri [br]doğanın haklarını savunuyor.

0:08:09.284,0:08:10.959
Ama daha iyisini yapmalıyız.

0:08:10.983,0:08:12.972
Değişmemiz gerekiyor.

0:08:12.996,0:08:15.555
Suya tüzel kişilik vermemiz gerekiyor

0:08:15.579,0:08:18.302
çünkü tüzel kişilik, şu hakları [br]ve korunmaları sağlıyor:

0:08:18.326,0:08:21.206
Suya varolma hakkını,

0:08:21.230,0:08:23.355
gelişme ve evrilme hakkını sağlıyor

0:08:23.379,0:08:25.872
ve en önemlisi, suyu bizden koruyor;

0:08:25.896,0:08:28.546
ona zarar verecek insanlardan,

0:08:28.570,0:08:30.714
insan sebepli [br]iklim değişikliği etkilerinden,

0:08:30.738,0:08:31.889
kirleticilerden

0:08:31.913,0:08:33.880
ve insan yapımı kirliliklerden...

0:08:34.403,0:08:38.246
Daha fazlası, kabul edilmiş hiyerarşiyi[br]tersine çeviriyor;

0:08:38.270,0:08:41.158
yani insanların doğaya olan üstünlüğünü.

0:08:41.744,0:08:43.308
Bu gezegendeki insanlar olarak,

0:08:43.332,0:08:46.970
bu gezegendeki diğer canlılardan [br]üstün değiliz.

0:08:48.222,0:08:51.228
Sudan üstün değiliz.

0:08:51.780,0:08:55.518
Nasıl iyi temsilciler olunduğunu [br]tekrar öğrenmemiz gerekiyor.

0:08:56.484,0:09:00.724
Bazen dünyanın sonsuz suyla [br]dolu olduğunu düşünüyoruz.

0:09:01.234,0:09:02.494
Gerçekte, öyle değil.

0:09:02.518,0:09:04.615
Bu gezegen, Ohke, Toprak Ana,

0:09:04.639,0:09:07.639
çok kısıtlı taze su kaynağına sahip.

0:09:07.663,0:09:10.592
Şu anda, neredeyse iki milyar insan

0:09:10.616,0:09:14.165
su kıtlığı geriliminin yüksek olduğu [br]ülkelerde yaşıyor.

0:09:14.839,0:09:17.901
Öyle öngörülüyor ki 2030 senesine kadar,

0:09:17.925,0:09:22.310
neredeyse 700 milyon kişi [br]su kıtlığı nedeniye

0:09:22.334,0:09:23.854
yurdundan uzaklaştırılabilir.

0:09:25.059,0:09:27.122
Bu krize çözüm bulmalıyız.

0:09:27.741,0:09:29.713
Bizim değişmemizin zamanı da geldi.

0:09:29.737,0:09:33.101
Suya verdiğimiz değeri[br]dönüştürmemiz gerekiyor.

0:09:33.125,0:09:34.276
Ve bunu yapabiliriz.

0:09:34.300,0:09:36.737
İyi temsilciler olmayı [br]yeniden öğrenebiliriz.

0:09:36.761,0:09:41.439
Suya tüzel kişilik verdiğimiz [br]yeni yasalar yaratabiliriz.

0:09:41.463,0:09:43.924
Suyu korumak için,

0:09:43.948,0:09:46.734
yerli olan ve olmayan halklar [br]arasındaki sözleşmelerin

0:09:46.758,0:09:48.406
önemini fark edebiliriz.

0:09:48.430,0:09:51.420
Suyun haklarının her zaman korunduğunu[br]garanti edebilecek

0:09:51.444,0:09:54.739
su muhafızları tayin edebiliriz.

0:09:55.394,0:09:58.085
Bütüncül yaklaşımı benimseyen [br]su kalitesi standartları

0:09:58.109,0:09:59.657
belirleyebiliriz ki

0:09:59.681,0:10:04.454
suyun iyiliği [br]bizim ihtiyaçlarımızdan önce gelsin.

0:10:04.478,0:10:10.720
Ve ayrıca, suyun üzerindeki mülk sahibi[br]anlayışını yıkabiliriz.

0:10:11.843,0:10:16.620
Dünyada bunun çok başarılı örnekleri var.

0:10:17.542,0:10:20.103
Aotearoa'da yani Yeni Zelanda'da, [br]Whanganui Nehri'ne

0:10:20.127,0:10:21.614
ve Hindistan'da Ganj Nehri'ne

0:10:21.638,0:10:24.321
2017 yılında tüzel kişilik verildi.

0:10:24.345,0:10:25.947
Hatta bu sene,

0:10:25.971,0:10:28.202
Toleda'daki vatandaşlar,

0:10:28.226,0:10:31.400
Erie Gölü'nün tüzel kişiliğini tandılar.

0:10:31.424,0:10:33.858
Burada, Kaliforniya'da,

0:10:33.882,0:10:37.286
Yurok Kabilesi, Klamath Nehri'ne [br]tüzel kişilik verdi.

0:10:39.071,0:10:43.103
Görüyorsunuz, suya yaşayan bir canlı [br]olarak değer verdiğimiz,

0:10:43.127,0:10:44.923
onunla bağlantımızı iyileştirdiğimiz,

0:10:45.955,0:10:50.056
bir dünya hayal ediyorum.

0:10:50.955,0:10:53.712
Kadınlar olarak biz, su taşıyıcılarıyız.

0:10:53.736,0:10:56.677
Suyu, rahmimizde dokuz ay boyunca [br]besliyoruz.

0:10:56.701,0:11:00.053
Bizim insanlar olarak maruz kaldığımız

0:11:00.077,0:11:01.370
ilk ilaç, o.

0:11:01.906,0:11:07.100
İnsanlar olarak bizim, [br]suyla doğuştan bir bağımız var

0:11:07.124,0:11:10.530
ancak zamanla bu bağı kaybettik

0:11:10.554,0:11:12.688
ve şimdi iyileştirmek için[br]çalışmamız gerek.

0:11:12.712,0:11:14.800
Çünkü ben, bir dünya hayal ediyorum ki

0:11:14.824,0:11:19.077
su sağlıklı olsun[br]ve ekosistem refah içinde olsun...

0:11:19.854,0:11:21.601
Bir dünya hayal ediyorum,

0:11:21.625,0:11:25.196
hepimiz, su yurttaşları olarak

0:11:25.220,0:11:26.744
bize düşen sorumluluğu alalım

0:11:26.768,0:11:28.830
ve suyu koruyalım.

0:11:29.868,0:11:33.557
Nokomis'in deyişiyle,

0:11:33.581,0:11:35.686
bununla ilgili ne yapacaksınız?

0:11:35.710,0:11:38.844
Su için ne yapacaksınız?

0:11:39.933,0:11:42.672
Yerel siyasetçinizi arayabilirsiniz.

0:11:42.696,0:11:44.458
Bir kent buluşmasına gidebilirsiniz.

0:11:44.482,0:11:47.512
Suya tüzel kişilik verilmesini [br]savunabilirsiniz.

0:11:48.052,0:11:51.148
Toledo'daki yurttaşlar gibi olabilir,

0:11:51.172,0:11:52.775
kendi yerel halkınızla beraber,

0:11:52.799,0:11:56.183
eğer siyasetçiler yazmıyorsa,[br]kendi kanunlarınızı yazarak

0:11:56.207,0:11:58.948
suyun tüzel kişiliğini tanıyabilirsiniz.

0:11:59.282,0:12:03.666
Yerli halkların yaşadığı toprakları,[br]şu an işgal ettiğiniz suları

0:12:03.690,0:12:06.728
ve onları hâlâ yöneten yerli hukuki[br]sistemleri öğrenebilirsiniz.

0:12:07.523,0:12:09.896
Hepsinden önemlisi [br]suyla bağlantı kurabilirsiniz.

0:12:09.920,0:12:11.745
O bağlantıyı iyileştirebilirsiniz.

0:12:11.769,0:12:14.379
Evinize en yakın olan suya gidin

0:12:14.403,0:12:16.930
ve onun neden tehdit altında [br]olduğunu öğrenin.

0:12:17.674,0:12:19.783
En önemlisi, yapabileceğiniz bir şey varsa

0:12:19.807,0:12:23.375
sizden kendinize söz vermenizi istiyorum:

0:12:23.399,0:12:25.738
Her gün, kendinize şunu soracaksınız,

0:12:25.762,0:12:28.153
"Bugün su için ne yaptım?"

0:12:29.541,0:12:33.461
Eğer bu sözü tutabilirsek,

0:12:33.485,0:12:37.718
inanıyorum ki gözüpek [br]ve pırıl pırıl bir dünya yaratabilir,

0:12:37.742,0:12:41.191
bizim suyla kurma ayrıcalığına [br]sahip olduğumuz ilişkiyi

0:12:41.215,0:12:46.945
gelecek nesillerin de [br]kurmasını sağlayabilir,

0:12:48.460,0:12:53.777
bütün toplulukların, [br]insan ya da insan olmayan herkesin,

0:12:53.801,0:12:56.093
yaşamak için suya sahip olduğunu [br]görebiliriz,

0:12:56.117,0:12:58.262
çünkü su, hayattır.

0:12:58.966,0:13:00.429
Tabutni. Teşekkür ederim.

0:13:00.453,0:13:07.453
(Alkış)