WEBVTT

00:00:06.226 --> 00:00:09.079
Jak wyobrażacie sobie życie naukowców?

00:00:09.079 --> 00:00:10.519
Nudne i monotonne,

00:00:10.519 --> 00:00:12.302
z godzinami spędzonymi w laboratorium

00:00:12.302 --> 00:00:14.211
bez życia towarzyskiego?

00:00:14.211 --> 00:00:17.748
Może niektórzy,
ale na pewno nie Tycho Brahe.

00:00:17.748 --> 00:00:21.575
Ten XVI-wieczny uczony,
który przewidział ruch planetarny

00:00:21.575 --> 00:00:25.543
i skatalogował setki gwiazd jeszcze
przed wynalezieniem teleskopu,

00:00:25.543 --> 00:00:28.855
prowadził wyjątkowo światowe życie.

00:00:28.855 --> 00:00:32.717
Tycho Brahe urodził się w 1546 roku
w rodzinie duńskich arystokratów,

00:00:32.717 --> 00:00:37.161
ale w wieku 2 lat został
porwany przez wujka.

00:00:37.161 --> 00:00:39.894
Rodzice nie protestowali.

00:00:39.894 --> 00:00:42.116
Tycho miał zostać prawnikiem,

00:00:42.116 --> 00:00:44.786
ale po tym, jak w wieku 13 lat
zobaczył zaćmienie słońca,

00:00:44.786 --> 00:00:46.276
zaczął spędzać więcej czasu

00:00:46.276 --> 00:00:48.503
z matematykami
i profesorami nauk ścisłych,

00:00:48.503 --> 00:00:52.036
którzy uczyli go sztuki
astronomii obserwacyjnej.

00:00:52.036 --> 00:00:55.388
Gdy wuj wysyłał go do Niemiec,

00:00:55.388 --> 00:00:57.313
Tycho nie był już zainteresowany prawem.

00:00:57.313 --> 00:00:59.299
Zamiast tego czytał książki o astronomii,

00:00:59.299 --> 00:01:00.781
udoskonalał przyrządy miernicze

00:01:00.781 --> 00:01:03.463
i uważnie notował to,
co zaobserwował na niebie.

00:01:03.463 --> 00:01:05.553
Wkrótce jego własne pomiary

00:01:05.553 --> 00:01:08.395
okazały się dokładniejsze
od pomiarów z książek.

00:01:08.395 --> 00:01:11.222
Podczas pobytu w Niemczech
Tycho wdał się na przyjęciu

00:01:11.222 --> 00:01:12.940
w konflikt z innym studentem

00:01:12.940 --> 00:01:14.488
z powodu wzoru matematycznego.

00:01:14.488 --> 00:01:16.092
Doszło do pojedynku,

00:01:16.092 --> 00:01:19.434
w wyniku którego Tycho
stracił duży kawałek nosa.

00:01:19.434 --> 00:01:21.145
Po tym incydencie astronom nosił

00:01:21.145 --> 00:01:23.425
sztuczny nos ze złota i srebra,

00:01:23.425 --> 00:01:26.393
który przyklejał do twarzy.

00:01:26.393 --> 00:01:30.749
Na szczęście Tycho nie
potrzebował do pracy nosa.

00:01:30.749 --> 00:01:32.442
Wciąż badał niebo

00:01:32.442 --> 00:01:34.295
i budował wszelkiego rodzaju przyrządy,

00:01:34.295 --> 00:01:38.419
w tym kwadrant wielkości budynku
do wyznaczenia położenia gwiazd.

00:01:38.419 --> 00:01:40.383
Po miesiącach uważnej obserwacji

00:01:40.383 --> 00:01:44.352
Tycho odkrył nową gwiazdę
w gwiazdozbiorze Kasjopei.

00:01:44.352 --> 00:01:47.995
To odkrycie zapewniło mu status gwiazdy

00:01:47.995 --> 00:01:51.782
i oferty pracy z całej Europy.

00:01:51.782 --> 00:01:53.326
By zatrzymać Tychona w domu,

00:01:53.326 --> 00:01:55.959
król Danii zaoferował mu własną wyspę

00:01:55.959 --> 00:01:59.193
z najnowocześniejszym obserwatorium.

00:01:59.193 --> 00:02:03.992
Zwane Uraniborg i kosztujące
około 1% całego budżetu Danii,

00:02:03.992 --> 00:02:06.150
obserwatorium bardziej przypominało zamek.

00:02:06.150 --> 00:02:08.558
Były tam ogrody, pokoje
dla rodziny i służby

00:02:08.558 --> 00:02:10.872
i dla odwiedzającej Tychona
rodziny królewskiej,

00:02:10.872 --> 00:02:14.940
a także podziemne pomieszczenia
na gigantyczne przyrządy.

00:02:14.940 --> 00:02:17.461
Tycho zbudował też papiernię
i maszynę drukarską

00:02:17.461 --> 00:02:19.097
do drukowania swoich prac,

00:02:19.097 --> 00:02:21.404
a także laboratorium alchemiczne.

00:02:21.404 --> 00:02:24.303
Jako że żaden zamek
nie mógłby istnieć bez rozrywki,

00:02:24.303 --> 00:02:26.425
Tycho sprowadził jasnowidzącego karła

00:02:26.425 --> 00:02:28.848
imieniem Jep, który został jego błaznem.

00:02:28.848 --> 00:02:30.377
Tycho żył na swojej wyspie,

00:02:30.377 --> 00:02:33.466
prowadząc badania i wydając
przyjęcia przez niemal 20 lat.

00:02:33.466 --> 00:02:35.975
Po tym, jak popadł w konflikt
z nowym duńskim królem,

00:02:35.975 --> 00:02:38.764
Tycho przyjął zaproszenie
cesarza niemieckiego

00:02:38.764 --> 00:02:42.217
i został w Pradze nadwornym astronomem.

00:02:42.217 --> 00:02:45.551
Tam spotkał innego słynnego
astronoma, Johannesa Keplera,

00:02:45.551 --> 00:02:47.390
który został jego asystentem.

00:02:47.390 --> 00:02:49.070
Choć praca Keplera interesowała go,

00:02:49.070 --> 00:02:51.449
sam Tycho nie chciał dzielić się
swoimi odkryciami.

00:02:51.449 --> 00:02:54.218
Często się kłócili.

00:02:54.218 --> 00:02:57.018
W 1601 roku Tycho poszedł na bankiet,

00:02:57.018 --> 00:02:58.711
na którym bardzo dużo pił,

00:02:58.711 --> 00:03:01.203
jednak z grzeczności
nie chciał wyjść do toalety,

00:03:01.203 --> 00:03:03.559
tylko postanowił wytrzymać.

00:03:03.559 --> 00:03:05.423
To był zły pomysł.

00:03:05.423 --> 00:03:07.958
Tycho dostał zakażenia pęcherza moczowego

00:03:07.958 --> 00:03:09.751
i zmarł kilka dni później.

00:03:09.751 --> 00:03:11.748
Nawet 400 lat po swojej śmierci,

00:03:11.748 --> 00:03:14.929
Tycho wciąż skrywał
przed światem kilka tajemnic.

00:03:14.929 --> 00:03:17.907
Po ekshumacji w 2010 roku

00:03:17.907 --> 00:03:21.480
okazało się, że legendarny nos
ze złota i srebra zniknął.

00:03:21.480 --> 00:03:23.096
Ślady chemiczne sugerowały,

00:03:23.096 --> 00:03:26.336
że nos w rzeczywistości
wykonany był z miedzi.

00:03:26.336 --> 00:03:28.696
Natomiast włosy z brody Tychona

00:03:28.696 --> 00:03:32.427
zawierały nienaturalnie dużo rtęci.

00:03:32.427 --> 00:03:35.429
Czy pochodziły z leków
na infekcję pęcherza?

00:03:35.429 --> 00:03:38.021
Ślady po eksperymentach alchemicznych?

00:03:38.021 --> 00:03:40.661
A może jego konfliktowy
współpracownik Johannes Kepler

00:03:40.661 --> 00:03:43.286
otruł Tychona, by dostać się
do materiałów astronoma?

00:03:43.286 --> 00:03:45.039
Być może nigdy się tego nie dowiemy.

00:03:45.039 --> 00:03:47.594
Jeśli pomyślicie,
że naukowcy wiodą nudne życie,

00:03:47.594 --> 00:03:48.942
pokopcie trochę głębiej.

00:03:48.942 --> 00:03:52.429
Fascynująca historia może się
kryć pod samym nosem.