WEBVTT 00:00:01.000 --> 00:00:03.000 E di ç'ju shkon ne mend 00:00:03.000 --> 00:00:05.000 mendoni se e kam gabur rrugen 00:00:05.000 --> 00:00:07.000 e qe dikush do te dal ne skene se shpejti 00:00:07.000 --> 00:00:09.000 te me ule ngadale ne vendin tim 00:00:09.000 --> 00:00:15.000 (Duartrokitje) 00:00:15.000 --> 00:00:18.000 Nje gje e tille me ndodh shume shpesh ne Dubai 00:00:18.000 --> 00:00:20.000 "E dashur, jeni ketu per pushime?" 00:00:20.000 --> 00:00:22.000 (Qeshje) 00:00:22.000 --> 00:00:25.000 "Po vizitoni femijet? 00:00:25.000 --> 00:00:27.000 Sa do te qendroni?" NOTE Paragraph 00:00:27.000 --> 00:00:30.000 Ne te vertet, shpresoj per nje kohe te gjate 00:00:30.000 --> 00:00:33.000 Kam duket jetuar dhe dhene mesim ne Gjirin (persik) 00:00:33.000 --> 00:00:35.000 per me shume se 30 vjet 00:00:35.000 --> 00:00:39.000 (Duartrokitje) 00:00:39.000 --> 00:00:43.000 Dhe gjate kesaj kohe, kam pare shume ndryshime 00:00:43.000 --> 00:00:45.000 statistikat 00:00:45.000 --> 00:00:47.000 jane mjaft shokuese 00:00:47.000 --> 00:00:49.000 Dhe dua te flas me ju sot 00:00:49.000 --> 00:00:51.000 rreth humbjes se gjuhes 00:00:51.000 --> 00:00:54.000 dhe globalizimit te gjuhes angleze 00:00:54.000 --> 00:00:56.000 Dua t'ju tregoj per nje miken time 00:00:56.000 --> 00:00:59.000 qe u mesonte gjuhen angleze te rriturve ne Abu Dhabi 00:00:59.000 --> 00:01:01.000 Nje dite te bukur, 00:01:01.000 --> 00:01:03.000 ajo vendosi t'i nxjere ata ne kopesht 00:01:03.000 --> 00:01:05.000 qe t'ju mesoje dicka nga fjalori i natyres 00:01:05.000 --> 00:01:07.000 Por, ishte ajo qe arriti te mesoje 00:01:07.000 --> 00:01:09.000 te gjitha fjalet arabike per bimet lokale 00:01:09.000 --> 00:01:11.000 si dhe perdorimin e tyre 00:01:11.000 --> 00:01:14.000 ne mjekesi, kosmetike, 00:01:14.000 --> 00:01:17.000 ne gatim, barerat e ndryshme 00:01:17.000 --> 00:01:19.000 Si e kane fituar gjithe kete dituri keta studente? 00:01:19.000 --> 00:01:21.000 Sigurisht, prej gjysherve 00:01:21.000 --> 00:01:24.000 e bile edhe prej stergjysheve 00:01:24.000 --> 00:01:27.000 Nuk eshte nevojshme t'ju tregoj sa rendesi ka 00:01:27.000 --> 00:01:29.000 komunikimi 00:01:29.000 --> 00:01:31.000 midis gjeneratave. NOTE Paragraph 00:01:31.000 --> 00:01:33.000 Mirepo fatkeqesisht, sot, 00:01:33.000 --> 00:01:35.000 gjuhet po vdesin 00:01:35.000 --> 00:01:37.000 ne shkalle te paimagjinueshme. 00:01:37.000 --> 00:01:40.000 Nje gjuhe vdes cdo 14 dite. 00:01:41.000 --> 00:01:43.000 Ne te njejten kohe, 00:01:43.000 --> 00:01:45.000 gjuha angleze pa diskutim eshte gjuha globale 00:01:45.000 --> 00:01:47.000 A mund te kete ndonje lidhje? 00:01:47.000 --> 00:01:49.000 S'e di. 00:01:49.000 --> 00:01:52.000 Por, di qe kam pare shume ndryshime 00:01:52.000 --> 00:01:55.000 Kur erdha ne Lindjen e Mesme, ne fillim isha ne Kuwait 00:01:55.000 --> 00:01:58.000 ishin ditet kur ende kishte veshtiresi 00:01:58.000 --> 00:02:00.000 Ne te vertete, jo edhe aq shume kohe me pare. 00:02:00.000 --> 00:02:03.000 Kjo eshte paksa me heret. 00:02:03.000 --> 00:02:05.000 Por sidoqofte, 00:02:05.000 --> 00:02:07.000 Une isha punesuar nga Keshilli Britanik 00:02:07.000 --> 00:02:09.000 se bashku me rreth 25 mesues te tjere. 00:02:09.000 --> 00:02:11.000 Dhe ne ishim jo-Muslimanet e pare 00:02:11.000 --> 00:02:14.000 te jepnim mesim ne shkollat shteterore ne Kuwait. 00:02:14.000 --> 00:02:16.000 Na sollen per te dhene Anglisht 00:02:16.000 --> 00:02:20.000 sepse qeveria deshironte te modernizonte vendin 00:02:20.000 --> 00:02:23.000 dhe t'u jepte mundesi qytetareve permes edukimit. 00:02:23.000 --> 00:02:25.000 Dhe sigurisht, U.K ka perfituar 00:02:25.000 --> 00:02:28.000 ca nga pasuria e naftes. NOTE Paragraph 00:02:28.000 --> 00:02:30.000 Ok 00:02:30.000 --> 00:02:33.000 Tani ky eshte ndryshimi kryesor qe kam pare-- 00:02:33.000 --> 00:02:35.000 se si mesimdhenia e Anglishtes 00:02:35.000 --> 00:02:37.000 eshte shnderruar 00:02:37.000 --> 00:02:41.000 nga të qenit një praktikë e dobishme reciprokisht 00:02:41.000 --> 00:02:44.000 Listen Read phonetically 00:02:44.000 --> 00:02:48.000 Jo vetem nje gjuhe e huaj ne programin mesimor te shkolles. 00:02:48.000 --> 00:02:50.000 Dhe jo vetem nje fushe e veçante 00:02:50.000 --> 00:02:52.000 e Anglise. 00:02:52.000 --> 00:02:54.000 Eshte bere nje fitimtare 00:02:54.000 --> 00:02:57.000 per cdo shtet Anglisht- foles ne rruzullin tokesor 00:02:57.000 --> 00:02:59.000 Dhe perse jo? 00:02:59.000 --> 00:03:02.000 Ne fund te fundit, edukimi me i mire-- 00:03:02.000 --> 00:03:05.000 sipas renditetjeve te Universiteteve boterore 00:03:05.000 --> 00:03:07.000 eshte qe te mesohet ne universitetet 00:03:07.000 --> 00:03:11.000 e U.K dhe te U.S. 00:03:11.000 --> 00:03:15.000 Pra te githe deshirojne te kene nje edukim Anglez, natyrisht. 00:03:15.000 --> 00:03:17.000 Por nese nuk eke gjuhen e memes, 00:03:17.000 --> 00:03:19.000 duhet te kaloni nje test. NOTE Paragraph 00:03:19.000 --> 00:03:21.000 Tani, a eshte e drejte 00:03:21.000 --> 00:03:23.000 te refuzojme nje student 00:03:23.000 --> 00:03:25.000 vetem nga aftesia gjuhesore? 00:03:25.000 --> 00:03:27.000 Ndoshta nje shkenctar kompjuteri 00:03:27.000 --> 00:03:29.000 i cili eshte gjeni. 00:03:29.000 --> 00:03:32.000 A i duhet atij e njejta gjuhe sikurse avokatit, per shembull? 00:03:32.000 --> 00:03:35.000 Une nuk mendoj ashtu. 00:03:36.000 --> 00:03:39.000 Ne mesuesit e Anglishtes i refuzojme ata tere kohen. 00:03:39.000 --> 00:03:41.000 Ne vendosim nje shenje stopi, 00:03:41.000 --> 00:03:43.000 dhe i ndalojme ata ne rrugen e tyre. 00:03:43.000 --> 00:03:45.000 Ata nuk mund t'a vazhdojne endrren e tyre me tutje, 00:03:45.000 --> 00:03:48.000 derisa te kuptojne Anglishten. 00:03:49.000 --> 00:03:52.000 Tani më lejoni të shtroj në këtë mënyrë, 00:03:52.000 --> 00:03:56.000 nese takoj nje foles Holandez njegjuhesh 00:03:56.000 --> 00:03:58.000 qe ka gjetur kuren per kancerin, 00:03:58.000 --> 00:04:01.000 a do ta ndaloja ate te hyje ne Universitin Britanik? 00:04:01.000 --> 00:04:03.000 Nuk mendoj ashtu. 00:04:03.000 --> 00:04:06.000 Por ne te vertete, kjo eshte tamam ajo qe bejme. 00:04:06.000 --> 00:04:09.000 Ne mesuesit e Anglshites jemi portieret. 00:04:09.000 --> 00:04:12.000 Dhe ju duhet te na kenaqni se pari neve 00:04:12.000 --> 00:04:15.000 qe anglishtja e juaj te jete e mjaftueshme 00:04:16.000 --> 00:04:18.000 Tash mund te jete e rrezikshme 00:04:18.000 --> 00:04:21.000 per t'i dhene shume fuqi 00:04:21.000 --> 00:04:23.000 nje segmenti te kufizuar te shoqerise. 00:04:23.000 --> 00:04:26.000 Ndoshta barriera do te jete shume universale. NOTE Paragraph 00:04:26.000 --> 00:04:28.000 Ne rregull. 00:04:28.000 --> 00:04:31.000 " Por," degjoj ju qe thoni, 00:04:31.000 --> 00:04:33.000 " Po rreth hulumtimit? 00:04:33.000 --> 00:04:35.000 Eshte i gjithi ne Anglisht." 00:04:35.000 --> 00:04:37.000 Pra librat jane ne Anglisht, 00:04:37.000 --> 00:04:39.000 gazetat jane bere ne Anglisht, 00:04:39.000 --> 00:04:42.000 por kjo eshte nje vet-permbushje e profecise. 00:04:42.000 --> 00:04:44.000 Ajo furnizon kerkesat e anglishtes. 00:04:44.000 --> 00:04:46.000 Dhe keshtu vazhdon. 00:04:46.000 --> 00:04:49.000 T'ju pyes, cfare ndodhi me perkthimin? 00:04:49.000 --> 00:04:53.000 Nese mendoni ne Kohen e Arte Islame 00:04:53.000 --> 00:04:56.000 kishte shume perkthime. 00:04:56.000 --> 00:04:59.000 Perkthenin nga Latinishtja dhe Greqishtja 00:04:59.000 --> 00:05:01.000 ne Arabisht, ne Persisht, 00:05:01.000 --> 00:05:03.000 dhe pastaj ishte perkthyer ne 00:05:03.000 --> 00:05:05.000 ne gjuhet Gjermanike te Europes 00:05:05.000 --> 00:05:07.000 dhe ne gjuhet Romantike. 00:05:07.000 --> 00:05:11.000 Dhe keshtu drita ndriconte mbi Kohet e erreta te Europes. 00:05:12.000 --> 00:05:14.000 Tani mos me keqkuptoni; 00:05:14.000 --> 00:05:16.000 Une nuk ja kunder mesimdhenies Anglisht, 00:05:16.000 --> 00:05:18.000 per te gjithe ju mesuesit e Anglishtes. 00:05:18.000 --> 00:05:20.000 E dua faktin qe ne kemi nje gjuhe boterore. 00:05:20.000 --> 00:05:23.000 Neve na duhet sot me shume se kurre me pare. 00:05:23.000 --> 00:05:25.000 Por jam kunder perdorimit te saj 00:05:25.000 --> 00:05:27.000 si nje barriere. 00:05:27.000 --> 00:05:30.000 A deshirojme qe t'i japim fund 600 gjuheve 00:05:30.000 --> 00:05:33.000 dhe kryesorja te jete Anglishtja , ose Kinezshtja? 00:05:33.000 --> 00:05:36.000 Neve na duhet me shume se kaq. Ku e vendosim kufirin? 00:05:36.000 --> 00:05:38.000 Ky sistem 00:05:38.000 --> 00:05:41.000 barazon inteligjencen 00:05:41.000 --> 00:05:44.000 me njohurite per Anglishten 00:05:44.000 --> 00:05:46.000 e cila eshte paska e pa arsyshme. NOTE Paragraph 00:05:46.000 --> 00:05:52.000 Duartrokitje NOTE Paragraph 00:05:52.000 --> 00:05:54.000 Dhe dua t'ua kujtoj 00:05:54.000 --> 00:05:57.000 se gjigandet mbi krahet e te cileve 00:05:57.000 --> 00:05:59.000 qendron inteligjenca e sotme 00:05:59.000 --> 00:06:01.000 nuk ju nevojitej Anglishtja 00:06:01.000 --> 00:06:03.000 ata nuk duhet te kalonin testin e Anglishtes 00:06:03.000 --> 00:06:06.000 Rasti ne fjale, Einstein. 00:06:07.000 --> 00:06:10.000 Ai, meqe ra fjala, konsiderohej nxenes me probleme 00:06:10.000 --> 00:06:12.000 sepse ai ishte, ne fakt, disleksik. 00:06:12.000 --> 00:06:14.000 Por fatmiresisht per boten, 00:06:14.000 --> 00:06:17.000 ai nuk duhej te kalonte testin e angishtes. 00:06:17.000 --> 00:06:20.000 Sepse kjo filloi ne 1964 00:06:20.000 --> 00:06:22.000 me TOEFL 00:06:22.000 --> 00:06:24.000 testi American i Anglishtes 00:06:24.000 --> 00:06:26.000 Tani ka shperthyer gjithandej. 00:06:26.000 --> 00:06:29.000 Ka shume e shume testime te anglishtes. 00:06:29.000 --> 00:06:31.000 Dhe miliona e miliona studenta 00:06:31.000 --> 00:06:33.000 qe hyjne ne keto teste cdo vit. 00:06:33.000 --> 00:06:35.000 Ti dhe une, tani mund te mendojme 00:06:35.000 --> 00:06:37.000 keto tarifa nuk jane edhe aq keq, 00:06:37.000 --> 00:06:39.000 por ato jane pengese 00:06:39.000 --> 00:06:41.000 per miliona njerez te varfer. 00:06:41.000 --> 00:06:43.000 Pra menjehere, po i refuzojme ata. NOTE Paragraph 00:06:43.000 --> 00:06:46.000 Duartrokitje NOTE Paragraph 00:06:46.000 --> 00:06:49.000 Me sjell ne mendje nje titull artikulli qe pashe se fundmi: 00:06:49.000 --> 00:06:51.000 "Edukimi: Ndarja e madhe." 00:06:51.000 --> 00:06:53.000 Tani e kuptoj ate, 00:06:53.000 --> 00:06:56.000 E kuptoj pse njerezit do te fokusohen ne Anglisht. 00:06:56.000 --> 00:06:59.000 Ata deshirojne t'u japim femijeve te tyre mundesine me te mire ne jete. 00:07:00.000 --> 00:07:03.000 Dhe per ta bere ate, kane nevoje per nje edukim Perendimor. 00:07:03.000 --> 00:07:05.000 Sepse, sigurisht, punet me te mira 00:07:05.000 --> 00:07:08.000 shkojne tek njerezit e Universiteteve Perendimore, 00:07:08.000 --> 00:07:10.000 qe e ceka me perpara. 00:07:10.000 --> 00:07:12.000 Eshte ne forme rrethi. NOTE Paragraph 00:07:12.000 --> 00:07:14.000 Ne rregull. 00:07:14.000 --> 00:07:16.000 t'ju tregoj nje histori per dy shkenctare, 00:07:16.000 --> 00:07:18.000 dy shkenctare te angleze. 00:07:18.000 --> 00:07:20.000 Ata po benin nje eksperiment 00:07:20.000 --> 00:07:22.000 qe kishte te beje me gjenetiken 00:07:22.000 --> 00:07:25.000 dhe gjymtyret e parme dhe gjymtyret e pasme te kafsheve. 00:07:25.000 --> 00:07:27.000 Por nuk mund te arrinin rezultatet qe deshironin. 00:07:27.000 --> 00:07:29.000 Ata me te vertete nuk dinin cfare te benin, 00:07:29.000 --> 00:07:32.000 perderisa erdhi nje shkenctar gjerman 00:07:32.000 --> 00:07:35.000 i cili hetoi se po perdornin dy fjale 00:07:35.000 --> 00:07:37.000 per gjymtyre te parme dhe gjymtyre te pasme, 00:07:37.000 --> 00:07:41.000 ne nje kohe qe gjenetika nuk i diferencon 00:07:41.000 --> 00:07:43.000 po keshtu as germanishtja. 00:07:43.000 --> 00:07:45.000 Pra, bingo, 00:07:45.000 --> 00:07:47.000 problemi u zgjidh. 00:07:47.000 --> 00:07:49.000 Nese nuk mund te mendoni nje mendim 00:07:49.000 --> 00:07:52.000 ju ngecur. 00:07:52.000 --> 00:07:54.000 Por nese nje gjuhe tjeter mund te mendoje ate mendim 00:07:54.000 --> 00:07:56.000 pastaj, duke bashkepunuar, 00:07:56.000 --> 00:07:59.000 mund te mberrijme dhe mesojme shume me shume. NOTE Paragraph 00:08:01.000 --> 00:08:03.000 Vajza ime, 00:08:03.000 --> 00:08:06.000 erdhi ne Angli nga Kuwait-i. 00:08:06.000 --> 00:08:09.000 Ajo kishte studiuar shkenca dhe matematike ne Arabisht. 00:08:09.000 --> 00:08:12.000 ne shkolle te mesme Arabike 00:08:12.000 --> 00:08:15.000 Asaj u desh te perkthente ne Anglisht ne shkollen e gjuhes. 00:08:15.000 --> 00:08:17.000 Dhe ishte ma e mira ne klase 00:08:17.000 --> 00:08:19.000 ne keto lende. 00:08:19.000 --> 00:08:21.000 Qe na tregon 00:08:21.000 --> 00:08:23.000 se, kur studentet vine tek ne prej jashte vendit, 00:08:23.000 --> 00:08:25.000 mund te mos ju japim aq shume kredit 00:08:25.000 --> 00:08:27.000 per ate qe dine, 00:08:27.000 --> 00:08:30.000 dhe ata e dine ne gjuhen e tyre . 00:08:30.000 --> 00:08:32.000 Kur nje gjuhe vdes, 00:08:32.000 --> 00:08:35.000 ne nuk ke dime se cka humbim me ate gjuhe. NOTE Paragraph 00:08:35.000 --> 00:08:39.000 Kjo eshte-- Une nuk ke di nese e pate ne CNN-- 00:08:39.000 --> 00:08:41.000 ata i dhane titullin e Heroit 00:08:41.000 --> 00:08:44.000 nje te riu Kenyan çoban 00:08:44.000 --> 00:08:47.000 i cili nuk mund te mesonte naten ne fshatin e tij 00:08:47.000 --> 00:08:49.000 si te gjithe femijet e fshatit, 00:08:49.000 --> 00:08:51.000 sepse lampa e vajgurit, 00:08:51.000 --> 00:08:53.000 kishte tym dhe i demtonte syte. 00:08:53.000 --> 00:08:56.000 Dhe sidoqofte, kurre nuk kishte aq vajguri, 00:08:56.000 --> 00:08:59.000 sepse cfare do blesh perpara me nje dollar ne dite? 00:08:59.000 --> 00:09:01.000 Keshtu ai zbuloi 00:09:01.000 --> 00:09:04.000 nje llamp diellore te lire. 00:09:04.000 --> 00:09:06.000 Dhe tani femijet ne fshatin e tij 00:09:06.000 --> 00:09:08.000 marrin nota te njejta ne shkolle 00:09:08.000 --> 00:09:12.000 sikurse femijet qe kane elektricitet ne shtepi. 00:09:12.000 --> 00:09:18.000 Duartrokitje 00:09:18.000 --> 00:09:20.000 Kur morri çmimin, 00:09:20.000 --> 00:09:22.000 Ai tha keto fjale te bukura: 00:09:22.000 --> 00:09:25.000 " Femjet mund te udheheqim Afriken nga ajo cka eshte sot, 00:09:25.000 --> 00:09:27.000 nje kontinent i erret 00:09:27.000 --> 00:09:29.000 ne nje kontinent te ndritshem." 00:09:29.000 --> 00:09:31.000 Nje ide e thjeshte, 00:09:31.000 --> 00:09:34.000 por mund te kishte pasoja qe mberrinin larg. NOTE Paragraph 00:09:35.000 --> 00:09:37.000 Njerezit qe nuk kane drite, 00:09:37.000 --> 00:09:40.000 qofte fizikisht ose metaforikisht, 00:09:40.000 --> 00:09:43.000 nuk mund ti kalojne provimet tona, 00:09:43.000 --> 00:09:46.000 dhe ne kurre s'mund te dime cka ata dine. 00:09:46.000 --> 00:09:49.000 Le te mos i mbajme ata dhe veten tone 00:09:49.000 --> 00:09:51.000 ne erresire. 00:09:51.000 --> 00:09:54.000 Le te festojme diversitetin. 00:09:54.000 --> 00:09:57.000 Mbaj mend gjuhen tende. 00:09:57.000 --> 00:10:01.000 Perdore te shperndash ide te mrekullushme. NOTE Paragraph 00:10:01.000 --> 00:10:08.000 Duartrokitje NOTE Paragraph 00:10:08.000 --> 00:10:10.000 Faleminderit shume NOTE Paragraph 00:10:10.000 --> 00:10:13.000 Duartrokitje