E di ç'ju shkon ne mend mendoni se e kam gabur rrugen e qe dikush do te dal ne skene se shpejti te me ule ngadale ne vendin tim (Duartrokitje) Nje gje e tille me ndodh shume shpesh ne Dubai "E dashur, jeni ketu per pushime?" (Qeshje) "Po vizitoni femijet? Sa do te qendroni?" Ne te vertet, shpresoj per nje kohe te gjate Kam duket jetuar dhe dhene mesim ne Gjirin (persik) per me shume se 30 vjet (Duartrokitje) Dhe gjate kesaj kohe, kam pare shume ndryshime statistikat jane mjaft shokuese Dhe dua te flas me ju sot rreth humbjes se gjuhes dhe globalizimit te gjuhes angleze Dua t'ju tregoj per nje miken time qe u mesonte gjuhen angleze te rriturve ne Abu Dhabi Nje dite te bukur, ajo vendosi t'i nxjere ata ne kopesht qe t'ju mesoje dicka nga fjalori i natyres Por, ishte ajo qe arriti te mesoje te gjitha fjalet arabike per bimet lokale si dhe perdorimin e tyre ne mjekesi, kosmetike, ne gatim, barerat e ndryshme Si e kane fituar gjithe kete dituri keta studente? Sigurisht, prej gjysherve e bile edhe prej stergjysheve Nuk eshte nevojshme t'ju tregoj sa rendesi ka komunikimi midis gjeneratave. Mirepo fatkeqesisht, sot, gjuhet po vdesin ne shkalle te paimagjinueshme. Nje gjuhe vdes cdo 14 dite. Ne te njejten kohe, gjuha angleze pa diskutim eshte gjuha globale A mund te kete ndonje lidhje? S'e di. Por, di qe kam pare shume ndryshime Kur erdha ne Lindjen e Mesme, ne fillim isha ne Kuwait ishin ditet kur ende kishte veshtiresi Ne te vertete, jo edhe aq shume kohe me pare. Kjo eshte paksa me heret. Por sidoqofte, Une isha punesuar nga Keshilli Britanik se bashku me rreth 25 mesues te tjere. Dhe ne ishim jo-Muslimanet e pare te jepnim mesim ne shkollat shteterore ne Kuwait. Na sollen per te dhene Anglisht sepse qeveria deshironte te modernizonte vendin dhe t'u jepte mundesi qytetareve permes edukimit. Dhe sigurisht, U.K ka perfituar ca nga pasuria e naftes. Ok Tani ky eshte ndryshimi kryesor qe kam pare-- se si mesimdhenia e Anglishtes eshte shnderruar nga të qenit një praktikë e dobishme reciprokisht Listen Read phonetically Jo vetem nje gjuhe e huaj ne programin mesimor te shkolles. Dhe jo vetem nje fushe e veçante e Anglise. Eshte bere nje fitimtare per cdo shtet Anglisht- foles ne rruzullin tokesor Dhe perse jo? Ne fund te fundit, edukimi me i mire-- sipas renditetjeve te Universiteteve boterore eshte qe te mesohet ne universitetet e U.K dhe te U.S. Pra te githe deshirojne te kene nje edukim Anglez, natyrisht. Por nese nuk eke gjuhen e memes, duhet te kaloni nje test. Tani, a eshte e drejte te refuzojme nje student vetem nga aftesia gjuhesore? Ndoshta nje shkenctar kompjuteri i cili eshte gjeni. A i duhet atij e njejta gjuhe sikurse avokatit, per shembull? Une nuk mendoj ashtu. Ne mesuesit e Anglishtes i refuzojme ata tere kohen. Ne vendosim nje shenje stopi, dhe i ndalojme ata ne rrugen e tyre. Ata nuk mund t'a vazhdojne endrren e tyre me tutje, derisa te kuptojne Anglishten. Tani më lejoni të shtroj në këtë mënyrë, nese takoj nje foles Holandez njegjuhesh qe ka gjetur kuren per kancerin, a do ta ndaloja ate te hyje ne Universitin Britanik? Nuk mendoj ashtu. Por ne te vertete, kjo eshte tamam ajo qe bejme. Ne mesuesit e Anglshites jemi portieret. Dhe ju duhet te na kenaqni se pari neve qe anglishtja e juaj te jete e mjaftueshme Tash mund te jete e rrezikshme per t'i dhene shume fuqi nje segmenti te kufizuar te shoqerise. Ndoshta barriera do te jete shume universale. Ne rregull. " Por," degjoj ju qe thoni, " Po rreth hulumtimit? Eshte i gjithi ne Anglisht." Pra librat jane ne Anglisht, gazetat jane bere ne Anglisht, por kjo eshte nje vet-permbushje e profecise. Ajo furnizon kerkesat e anglishtes. Dhe keshtu vazhdon. T'ju pyes, cfare ndodhi me perkthimin? Nese mendoni ne Kohen e Arte Islame kishte shume perkthime. Perkthenin nga Latinishtja dhe Greqishtja ne Arabisht, ne Persisht, dhe pastaj ishte perkthyer ne ne gjuhet Gjermanike te Europes dhe ne gjuhet Romantike. Dhe keshtu drita ndriconte mbi Kohet e erreta te Europes. Tani mos me keqkuptoni; Une nuk ja kunder mesimdhenies Anglisht, per te gjithe ju mesuesit e Anglishtes. E dua faktin qe ne kemi nje gjuhe boterore. Neve na duhet sot me shume se kurre me pare. Por jam kunder perdorimit te saj si nje barriere. A deshirojme qe t'i japim fund 600 gjuheve dhe kryesorja te jete Anglishtja , ose Kinezshtja? Neve na duhet me shume se kaq. Ku e vendosim kufirin? Ky sistem barazon inteligjencen me njohurite per Anglishten e cila eshte paska e pa arsyshme. Duartrokitje Dhe dua t'ua kujtoj se gjigandet mbi krahet e te cileve qendron inteligjenca e sotme nuk ju nevojitej Anglishtja ata nuk duhet te kalonin testin e Anglishtes Rasti ne fjale, Einstein. Ai, meqe ra fjala, konsiderohej nxenes me probleme sepse ai ishte, ne fakt, disleksik. Por fatmiresisht per boten, ai nuk duhej te kalonte testin e angishtes. Sepse kjo filloi ne 1964 me TOEFL testi American i Anglishtes Tani ka shperthyer gjithandej. Ka shume e shume testime te anglishtes. Dhe miliona e miliona studenta qe hyjne ne keto teste cdo vit. Ti dhe une, tani mund te mendojme keto tarifa nuk jane edhe aq keq, por ato jane pengese per miliona njerez te varfer. Pra menjehere, po i refuzojme ata. Duartrokitje Me sjell ne mendje nje titull artikulli qe pashe se fundmi: "Edukimi: Ndarja e madhe." Tani e kuptoj ate, E kuptoj pse njerezit do te fokusohen ne Anglisht. Ata deshirojne t'u japim femijeve te tyre mundesine me te mire ne jete. Dhe per ta bere ate, kane nevoje per nje edukim Perendimor. Sepse, sigurisht, punet me te mira shkojne tek njerezit e Universiteteve Perendimore, qe e ceka me perpara. Eshte ne forme rrethi. Ne rregull. t'ju tregoj nje histori per dy shkenctare, dy shkenctare te angleze. Ata po benin nje eksperiment qe kishte te beje me gjenetiken dhe gjymtyret e parme dhe gjymtyret e pasme te kafsheve. Por nuk mund te arrinin rezultatet qe deshironin. Ata me te vertete nuk dinin cfare te benin, perderisa erdhi nje shkenctar gjerman i cili hetoi se po perdornin dy fjale per gjymtyre te parme dhe gjymtyre te pasme, ne nje kohe qe gjenetika nuk i diferencon po keshtu as germanishtja. Pra, bingo, problemi u zgjidh. Nese nuk mund te mendoni nje mendim ju ngecur. Por nese nje gjuhe tjeter mund te mendoje ate mendim pastaj, duke bashkepunuar, mund te mberrijme dhe mesojme shume me shume. Vajza ime, erdhi ne Angli nga Kuwait-i. Ajo kishte studiuar shkenca dhe matematike ne Arabisht. ne shkolle te mesme Arabike Asaj u desh te perkthente ne Anglisht ne shkollen e gjuhes. Dhe ishte ma e mira ne klase ne keto lende. Qe na tregon se, kur studentet vine tek ne prej jashte vendit, mund te mos ju japim aq shume kredit per ate qe dine, dhe ata e dine ne gjuhen e tyre . Kur nje gjuhe vdes, ne nuk ke dime se cka humbim me ate gjuhe. Kjo eshte-- Une nuk ke di nese e pate ne CNN-- ata i dhane titullin e Heroit nje te riu Kenyan çoban i cili nuk mund te mesonte naten ne fshatin e tij si te gjithe femijet e fshatit, sepse lampa e vajgurit, kishte tym dhe i demtonte syte. Dhe sidoqofte, kurre nuk kishte aq vajguri, sepse cfare do blesh perpara me nje dollar ne dite? Keshtu ai zbuloi nje llamp diellore te lire. Dhe tani femijet ne fshatin e tij marrin nota te njejta ne shkolle sikurse femijet qe kane elektricitet ne shtepi. Duartrokitje Kur morri çmimin, Ai tha keto fjale te bukura: " Femjet mund te udheheqim Afriken nga ajo cka eshte sot, nje kontinent i erret ne nje kontinent te ndritshem." Nje ide e thjeshte, por mund te kishte pasoja qe mberrinin larg. Njerezit qe nuk kane drite, qofte fizikisht ose metaforikisht, nuk mund ti kalojne provimet tona, dhe ne kurre s'mund te dime cka ata dine. Le te mos i mbajme ata dhe veten tone ne erresire. Le te festojme diversitetin. Mbaj mend gjuhen tende. Perdore te shperndash ide te mrekullushme. Duartrokitje Faleminderit shume Duartrokitje