1 00:00:01,000 --> 00:00:03,000 E di ç'ju shkon ne mend 2 00:00:03,000 --> 00:00:05,000 mendoni se e kam gabur rrugen 3 00:00:05,000 --> 00:00:07,000 e qe dikush do te dal ne skene se shpejti 4 00:00:07,000 --> 00:00:09,000 te me ule ngadale ne vendin tim 5 00:00:09,000 --> 00:00:15,000 (Duartrokitje) 6 00:00:15,000 --> 00:00:18,000 Nje gje e tille me ndodh shume shpesh ne Dubai 7 00:00:18,000 --> 00:00:20,000 "E dashur, jeni ketu per pushime?" 8 00:00:20,000 --> 00:00:22,000 (Qeshje) 9 00:00:22,000 --> 00:00:25,000 "Po vizitoni femijet? 10 00:00:25,000 --> 00:00:27,000 Sa do te qendroni?" 11 00:00:27,000 --> 00:00:30,000 Ne te vertet, shpresoj per nje kohe te gjate 12 00:00:30,000 --> 00:00:33,000 Kam duket jetuar dhe dhene mesim ne Gjirin (persik) 13 00:00:33,000 --> 00:00:35,000 per me shume se 30 vjet 14 00:00:35,000 --> 00:00:39,000 (Duartrokitje) 15 00:00:39,000 --> 00:00:43,000 Dhe gjate kesaj kohe, kam pare shume ndryshime 16 00:00:43,000 --> 00:00:45,000 statistikat 17 00:00:45,000 --> 00:00:47,000 jane mjaft shokuese 18 00:00:47,000 --> 00:00:49,000 Dhe dua te flas me ju sot 19 00:00:49,000 --> 00:00:51,000 rreth humbjes se gjuhes 20 00:00:51,000 --> 00:00:54,000 dhe globalizimit te gjuhes angleze 21 00:00:54,000 --> 00:00:56,000 Dua t'ju tregoj per nje miken time 22 00:00:56,000 --> 00:00:59,000 qe u mesonte gjuhen angleze te rriturve ne Abu Dhabi 23 00:00:59,000 --> 00:01:01,000 Nje dite te bukur, 24 00:01:01,000 --> 00:01:03,000 ajo vendosi t'i nxjere ata ne kopesht 25 00:01:03,000 --> 00:01:05,000 qe t'ju mesoje dicka nga fjalori i natyres 26 00:01:05,000 --> 00:01:07,000 Por, ishte ajo qe arriti te mesoje 27 00:01:07,000 --> 00:01:09,000 te gjitha fjalet arabike per bimet lokale 28 00:01:09,000 --> 00:01:11,000 si dhe perdorimin e tyre 29 00:01:11,000 --> 00:01:14,000 ne mjekesi, kosmetike, 30 00:01:14,000 --> 00:01:17,000 ne gatim, barerat e ndryshme 31 00:01:17,000 --> 00:01:19,000 Si e kane fituar gjithe kete dituri keta studente? 32 00:01:19,000 --> 00:01:21,000 Sigurisht, prej gjysherve 33 00:01:21,000 --> 00:01:24,000 e bile edhe prej stergjysheve 34 00:01:24,000 --> 00:01:27,000 Nuk eshte nevojshme t'ju tregoj sa rendesi ka 35 00:01:27,000 --> 00:01:29,000 komunikimi 36 00:01:29,000 --> 00:01:31,000 midis gjeneratave. 37 00:01:31,000 --> 00:01:33,000 Mirepo fatkeqesisht, sot, 38 00:01:33,000 --> 00:01:35,000 gjuhet po vdesin 39 00:01:35,000 --> 00:01:37,000 ne shkalle te paimagjinueshme. 40 00:01:37,000 --> 00:01:40,000 Nje gjuhe vdes cdo 14 dite. 41 00:01:41,000 --> 00:01:43,000 Ne te njejten kohe, 42 00:01:43,000 --> 00:01:45,000 gjuha angleze pa diskutim eshte gjuha globale 43 00:01:45,000 --> 00:01:47,000 A mund te kete ndonje lidhje? 44 00:01:47,000 --> 00:01:49,000 S'e di. 45 00:01:49,000 --> 00:01:52,000 Por, di qe kam pare shume ndryshime 46 00:01:52,000 --> 00:01:55,000 Kur erdha ne Lindjen e Mesme, ne fillim isha ne Kuwait 47 00:01:55,000 --> 00:01:58,000 ishin ditet kur ende kishte veshtiresi 48 00:01:58,000 --> 00:02:00,000 Ne te vertete, jo edhe aq shume kohe me pare. 49 00:02:00,000 --> 00:02:03,000 Kjo eshte paksa me heret. 50 00:02:03,000 --> 00:02:05,000 Por sidoqofte, 51 00:02:05,000 --> 00:02:07,000 Une isha punesuar nga Keshilli Britanik 52 00:02:07,000 --> 00:02:09,000 se bashku me rreth 25 mesues te tjere. 53 00:02:09,000 --> 00:02:11,000 Dhe ne ishim jo-Muslimanet e pare 54 00:02:11,000 --> 00:02:14,000 te jepnim mesim ne shkollat shteterore ne Kuwait. 55 00:02:14,000 --> 00:02:16,000 Na sollen per te dhene Anglisht 56 00:02:16,000 --> 00:02:20,000 sepse qeveria deshironte te modernizonte vendin 57 00:02:20,000 --> 00:02:23,000 dhe t'u jepte mundesi qytetareve permes edukimit. 58 00:02:23,000 --> 00:02:25,000 Dhe sigurisht, U.K ka perfituar 59 00:02:25,000 --> 00:02:28,000 ca nga pasuria e naftes. 60 00:02:28,000 --> 00:02:30,000 Ok 61 00:02:30,000 --> 00:02:33,000 Tani ky eshte ndryshimi kryesor qe kam pare-- 62 00:02:33,000 --> 00:02:35,000 se si mesimdhenia e Anglishtes 63 00:02:35,000 --> 00:02:37,000 eshte shnderruar 64 00:02:37,000 --> 00:02:41,000 nga të qenit një praktikë e dobishme reciprokisht 65 00:02:41,000 --> 00:02:44,000 Listen Read phonetically 66 00:02:44,000 --> 00:02:48,000 Jo vetem nje gjuhe e huaj ne programin mesimor te shkolles. 67 00:02:48,000 --> 00:02:50,000 Dhe jo vetem nje fushe e veçante 68 00:02:50,000 --> 00:02:52,000 e Anglise. 69 00:02:52,000 --> 00:02:54,000 Eshte bere nje fitimtare 70 00:02:54,000 --> 00:02:57,000 per cdo shtet Anglisht- foles ne rruzullin tokesor 71 00:02:57,000 --> 00:02:59,000 Dhe perse jo? 72 00:02:59,000 --> 00:03:02,000 Ne fund te fundit, edukimi me i mire-- 73 00:03:02,000 --> 00:03:05,000 sipas renditetjeve te Universiteteve boterore 74 00:03:05,000 --> 00:03:07,000 eshte qe te mesohet ne universitetet 75 00:03:07,000 --> 00:03:11,000 e U.K dhe te U.S. 76 00:03:11,000 --> 00:03:15,000 Pra te githe deshirojne te kene nje edukim Anglez, natyrisht. 77 00:03:15,000 --> 00:03:17,000 Por nese nuk eke gjuhen e memes, 78 00:03:17,000 --> 00:03:19,000 duhet te kaloni nje test. 79 00:03:19,000 --> 00:03:21,000 Tani, a eshte e drejte 80 00:03:21,000 --> 00:03:23,000 te refuzojme nje student 81 00:03:23,000 --> 00:03:25,000 vetem nga aftesia gjuhesore? 82 00:03:25,000 --> 00:03:27,000 Ndoshta nje shkenctar kompjuteri 83 00:03:27,000 --> 00:03:29,000 i cili eshte gjeni. 84 00:03:29,000 --> 00:03:32,000 A i duhet atij e njejta gjuhe sikurse avokatit, per shembull? 85 00:03:32,000 --> 00:03:35,000 Une nuk mendoj ashtu. 86 00:03:36,000 --> 00:03:39,000 Ne mesuesit e Anglishtes i refuzojme ata tere kohen. 87 00:03:39,000 --> 00:03:41,000 Ne vendosim nje shenje stopi, 88 00:03:41,000 --> 00:03:43,000 dhe i ndalojme ata ne rrugen e tyre. 89 00:03:43,000 --> 00:03:45,000 Ata nuk mund t'a vazhdojne endrren e tyre me tutje, 90 00:03:45,000 --> 00:03:48,000 derisa te kuptojne Anglishten. 91 00:03:49,000 --> 00:03:52,000 Tani më lejoni të shtroj në këtë mënyrë, 92 00:03:52,000 --> 00:03:56,000 nese takoj nje foles Holandez njegjuhesh 93 00:03:56,000 --> 00:03:58,000 qe ka gjetur kuren per kancerin, 94 00:03:58,000 --> 00:04:01,000 a do ta ndaloja ate te hyje ne Universitin Britanik? 95 00:04:01,000 --> 00:04:03,000 Nuk mendoj ashtu. 96 00:04:03,000 --> 00:04:06,000 Por ne te vertete, kjo eshte tamam ajo qe bejme. 97 00:04:06,000 --> 00:04:09,000 Ne mesuesit e Anglshites jemi portieret. 98 00:04:09,000 --> 00:04:12,000 Dhe ju duhet te na kenaqni se pari neve 99 00:04:12,000 --> 00:04:15,000 qe anglishtja e juaj te jete e mjaftueshme 100 00:04:16,000 --> 00:04:18,000 Tash mund te jete e rrezikshme 101 00:04:18,000 --> 00:04:21,000 per t'i dhene shume fuqi 102 00:04:21,000 --> 00:04:23,000 nje segmenti te kufizuar te shoqerise. 103 00:04:23,000 --> 00:04:26,000 Ndoshta barriera do te jete shume universale. 104 00:04:26,000 --> 00:04:28,000 Ne rregull. 105 00:04:28,000 --> 00:04:31,000 " Por," degjoj ju qe thoni, 106 00:04:31,000 --> 00:04:33,000 " Po rreth hulumtimit? 107 00:04:33,000 --> 00:04:35,000 Eshte i gjithi ne Anglisht." 108 00:04:35,000 --> 00:04:37,000 Pra librat jane ne Anglisht, 109 00:04:37,000 --> 00:04:39,000 gazetat jane bere ne Anglisht, 110 00:04:39,000 --> 00:04:42,000 por kjo eshte nje vet-permbushje e profecise. 111 00:04:42,000 --> 00:04:44,000 Ajo furnizon kerkesat e anglishtes. 112 00:04:44,000 --> 00:04:46,000 Dhe keshtu vazhdon. 113 00:04:46,000 --> 00:04:49,000 T'ju pyes, cfare ndodhi me perkthimin? 114 00:04:49,000 --> 00:04:53,000 Nese mendoni ne Kohen e Arte Islame 115 00:04:53,000 --> 00:04:56,000 kishte shume perkthime. 116 00:04:56,000 --> 00:04:59,000 Perkthenin nga Latinishtja dhe Greqishtja 117 00:04:59,000 --> 00:05:01,000 ne Arabisht, ne Persisht, 118 00:05:01,000 --> 00:05:03,000 dhe pastaj ishte perkthyer ne 119 00:05:03,000 --> 00:05:05,000 ne gjuhet Gjermanike te Europes 120 00:05:05,000 --> 00:05:07,000 dhe ne gjuhet Romantike. 121 00:05:07,000 --> 00:05:11,000 Dhe keshtu drita ndriconte mbi Kohet e erreta te Europes. 122 00:05:12,000 --> 00:05:14,000 Tani mos me keqkuptoni; 123 00:05:14,000 --> 00:05:16,000 Une nuk ja kunder mesimdhenies Anglisht, 124 00:05:16,000 --> 00:05:18,000 per te gjithe ju mesuesit e Anglishtes. 125 00:05:18,000 --> 00:05:20,000 E dua faktin qe ne kemi nje gjuhe boterore. 126 00:05:20,000 --> 00:05:23,000 Neve na duhet sot me shume se kurre me pare. 127 00:05:23,000 --> 00:05:25,000 Por jam kunder perdorimit te saj 128 00:05:25,000 --> 00:05:27,000 si nje barriere. 129 00:05:27,000 --> 00:05:30,000 A deshirojme qe t'i japim fund 600 gjuheve 130 00:05:30,000 --> 00:05:33,000 dhe kryesorja te jete Anglishtja , ose Kinezshtja? 131 00:05:33,000 --> 00:05:36,000 Neve na duhet me shume se kaq. Ku e vendosim kufirin? 132 00:05:36,000 --> 00:05:38,000 Ky sistem 133 00:05:38,000 --> 00:05:41,000 barazon inteligjencen 134 00:05:41,000 --> 00:05:44,000 me njohurite per Anglishten 135 00:05:44,000 --> 00:05:46,000 e cila eshte paska e pa arsyshme. 136 00:05:46,000 --> 00:05:52,000 Duartrokitje 137 00:05:52,000 --> 00:05:54,000 Dhe dua t'ua kujtoj 138 00:05:54,000 --> 00:05:57,000 se gjigandet mbi krahet e te cileve 139 00:05:57,000 --> 00:05:59,000 qendron inteligjenca e sotme 140 00:05:59,000 --> 00:06:01,000 nuk ju nevojitej Anglishtja 141 00:06:01,000 --> 00:06:03,000 ata nuk duhet te kalonin testin e Anglishtes 142 00:06:03,000 --> 00:06:06,000 Rasti ne fjale, Einstein. 143 00:06:07,000 --> 00:06:10,000 Ai, meqe ra fjala, konsiderohej nxenes me probleme 144 00:06:10,000 --> 00:06:12,000 sepse ai ishte, ne fakt, disleksik. 145 00:06:12,000 --> 00:06:14,000 Por fatmiresisht per boten, 146 00:06:14,000 --> 00:06:17,000 ai nuk duhej te kalonte testin e angishtes. 147 00:06:17,000 --> 00:06:20,000 Sepse kjo filloi ne 1964 148 00:06:20,000 --> 00:06:22,000 me TOEFL 149 00:06:22,000 --> 00:06:24,000 testi American i Anglishtes 150 00:06:24,000 --> 00:06:26,000 Tani ka shperthyer gjithandej. 151 00:06:26,000 --> 00:06:29,000 Ka shume e shume testime te anglishtes. 152 00:06:29,000 --> 00:06:31,000 Dhe miliona e miliona studenta 153 00:06:31,000 --> 00:06:33,000 qe hyjne ne keto teste cdo vit. 154 00:06:33,000 --> 00:06:35,000 Ti dhe une, tani mund te mendojme 155 00:06:35,000 --> 00:06:37,000 keto tarifa nuk jane edhe aq keq, 156 00:06:37,000 --> 00:06:39,000 por ato jane pengese 157 00:06:39,000 --> 00:06:41,000 per miliona njerez te varfer. 158 00:06:41,000 --> 00:06:43,000 Pra menjehere, po i refuzojme ata. 159 00:06:43,000 --> 00:06:46,000 Duartrokitje 160 00:06:46,000 --> 00:06:49,000 Me sjell ne mendje nje titull artikulli qe pashe se fundmi: 161 00:06:49,000 --> 00:06:51,000 "Edukimi: Ndarja e madhe." 162 00:06:51,000 --> 00:06:53,000 Tani e kuptoj ate, 163 00:06:53,000 --> 00:06:56,000 E kuptoj pse njerezit do te fokusohen ne Anglisht. 164 00:06:56,000 --> 00:06:59,000 Ata deshirojne t'u japim femijeve te tyre mundesine me te mire ne jete. 165 00:07:00,000 --> 00:07:03,000 Dhe per ta bere ate, kane nevoje per nje edukim Perendimor. 166 00:07:03,000 --> 00:07:05,000 Sepse, sigurisht, punet me te mira 167 00:07:05,000 --> 00:07:08,000 shkojne tek njerezit e Universiteteve Perendimore, 168 00:07:08,000 --> 00:07:10,000 qe e ceka me perpara. 169 00:07:10,000 --> 00:07:12,000 Eshte ne forme rrethi. 170 00:07:12,000 --> 00:07:14,000 Ne rregull. 171 00:07:14,000 --> 00:07:16,000 t'ju tregoj nje histori per dy shkenctare, 172 00:07:16,000 --> 00:07:18,000 dy shkenctare te angleze. 173 00:07:18,000 --> 00:07:20,000 Ata po benin nje eksperiment 174 00:07:20,000 --> 00:07:22,000 qe kishte te beje me gjenetiken 175 00:07:22,000 --> 00:07:25,000 dhe gjymtyret e parme dhe gjymtyret e pasme te kafsheve. 176 00:07:25,000 --> 00:07:27,000 Por nuk mund te arrinin rezultatet qe deshironin. 177 00:07:27,000 --> 00:07:29,000 Ata me te vertete nuk dinin cfare te benin, 178 00:07:29,000 --> 00:07:32,000 perderisa erdhi nje shkenctar gjerman 179 00:07:32,000 --> 00:07:35,000 i cili hetoi se po perdornin dy fjale 180 00:07:35,000 --> 00:07:37,000 per gjymtyre te parme dhe gjymtyre te pasme, 181 00:07:37,000 --> 00:07:41,000 ne nje kohe qe gjenetika nuk i diferencon 182 00:07:41,000 --> 00:07:43,000 po keshtu as germanishtja. 183 00:07:43,000 --> 00:07:45,000 Pra, bingo, 184 00:07:45,000 --> 00:07:47,000 problemi u zgjidh. 185 00:07:47,000 --> 00:07:49,000 Nese nuk mund te mendoni nje mendim 186 00:07:49,000 --> 00:07:52,000 ju ngecur. 187 00:07:52,000 --> 00:07:54,000 Por nese nje gjuhe tjeter mund te mendoje ate mendim 188 00:07:54,000 --> 00:07:56,000 pastaj, duke bashkepunuar, 189 00:07:56,000 --> 00:07:59,000 mund te mberrijme dhe mesojme shume me shume. 190 00:08:01,000 --> 00:08:03,000 Vajza ime, 191 00:08:03,000 --> 00:08:06,000 erdhi ne Angli nga Kuwait-i. 192 00:08:06,000 --> 00:08:09,000 Ajo kishte studiuar shkenca dhe matematike ne Arabisht. 193 00:08:09,000 --> 00:08:12,000 ne shkolle te mesme Arabike 194 00:08:12,000 --> 00:08:15,000 Asaj u desh te perkthente ne Anglisht ne shkollen e gjuhes. 195 00:08:15,000 --> 00:08:17,000 Dhe ishte ma e mira ne klase 196 00:08:17,000 --> 00:08:19,000 ne keto lende. 197 00:08:19,000 --> 00:08:21,000 Qe na tregon 198 00:08:21,000 --> 00:08:23,000 se, kur studentet vine tek ne prej jashte vendit, 199 00:08:23,000 --> 00:08:25,000 mund te mos ju japim aq shume kredit 200 00:08:25,000 --> 00:08:27,000 per ate qe dine, 201 00:08:27,000 --> 00:08:30,000 dhe ata e dine ne gjuhen e tyre . 202 00:08:30,000 --> 00:08:32,000 Kur nje gjuhe vdes, 203 00:08:32,000 --> 00:08:35,000 ne nuk ke dime se cka humbim me ate gjuhe. 204 00:08:35,000 --> 00:08:39,000 Kjo eshte-- Une nuk ke di nese e pate ne CNN-- 205 00:08:39,000 --> 00:08:41,000 ata i dhane titullin e Heroit 206 00:08:41,000 --> 00:08:44,000 nje te riu Kenyan çoban 207 00:08:44,000 --> 00:08:47,000 i cili nuk mund te mesonte naten ne fshatin e tij 208 00:08:47,000 --> 00:08:49,000 si te gjithe femijet e fshatit, 209 00:08:49,000 --> 00:08:51,000 sepse lampa e vajgurit, 210 00:08:51,000 --> 00:08:53,000 kishte tym dhe i demtonte syte. 211 00:08:53,000 --> 00:08:56,000 Dhe sidoqofte, kurre nuk kishte aq vajguri, 212 00:08:56,000 --> 00:08:59,000 sepse cfare do blesh perpara me nje dollar ne dite? 213 00:08:59,000 --> 00:09:01,000 Keshtu ai zbuloi 214 00:09:01,000 --> 00:09:04,000 nje llamp diellore te lire. 215 00:09:04,000 --> 00:09:06,000 Dhe tani femijet ne fshatin e tij 216 00:09:06,000 --> 00:09:08,000 marrin nota te njejta ne shkolle 217 00:09:08,000 --> 00:09:12,000 sikurse femijet qe kane elektricitet ne shtepi. 218 00:09:12,000 --> 00:09:18,000 Duartrokitje 219 00:09:18,000 --> 00:09:20,000 Kur morri çmimin, 220 00:09:20,000 --> 00:09:22,000 Ai tha keto fjale te bukura: 221 00:09:22,000 --> 00:09:25,000 " Femjet mund te udheheqim Afriken nga ajo cka eshte sot, 222 00:09:25,000 --> 00:09:27,000 nje kontinent i erret 223 00:09:27,000 --> 00:09:29,000 ne nje kontinent te ndritshem." 224 00:09:29,000 --> 00:09:31,000 Nje ide e thjeshte, 225 00:09:31,000 --> 00:09:34,000 por mund te kishte pasoja qe mberrinin larg. 226 00:09:35,000 --> 00:09:37,000 Njerezit qe nuk kane drite, 227 00:09:37,000 --> 00:09:40,000 qofte fizikisht ose metaforikisht, 228 00:09:40,000 --> 00:09:43,000 nuk mund ti kalojne provimet tona, 229 00:09:43,000 --> 00:09:46,000 dhe ne kurre s'mund te dime cka ata dine. 230 00:09:46,000 --> 00:09:49,000 Le te mos i mbajme ata dhe veten tone 231 00:09:49,000 --> 00:09:51,000 ne erresire. 232 00:09:51,000 --> 00:09:54,000 Le te festojme diversitetin. 233 00:09:54,000 --> 00:09:57,000 Mbaj mend gjuhen tende. 234 00:09:57,000 --> 00:10:01,000 Perdore te shperndash ide te mrekullushme. 235 00:10:01,000 --> 00:10:08,000 Duartrokitje 236 00:10:08,000 --> 00:10:10,000 Faleminderit shume 237 00:10:10,000 --> 00:10:13,000 Duartrokitje