0:00:01.000,0:00:03.000
E di ç'ju shkon ne mend

0:00:03.000,0:00:05.000
mendoni se e kam gabur rrugen

0:00:05.000,0:00:07.000
e qe dikush do te dal ne skene se shpejti

0:00:07.000,0:00:09.000
te me ule ngadale ne vendin tim

0:00:09.000,0:00:15.000
(Duartrokitje)

0:00:15.000,0:00:18.000
Nje gje e tille me ndodh shume shpesh ne Dubai

0:00:18.000,0:00:20.000
"E dashur, jeni ketu per pushime?"

0:00:20.000,0:00:22.000
(Qeshje)

0:00:22.000,0:00:25.000
"Po vizitoni femijet?

0:00:25.000,0:00:27.000
Sa do te qendroni?"

0:00:27.000,0:00:30.000
Ne te vertet, shpresoj per nje kohe te gjate

0:00:30.000,0:00:33.000
Kam duket jetuar dhe dhene mesim ne Gjirin (persik)

0:00:33.000,0:00:35.000
per me shume se 30 vjet

0:00:35.000,0:00:39.000
(Duartrokitje)

0:00:39.000,0:00:43.000
Dhe gjate kesaj kohe, kam pare shume ndryshime

0:00:43.000,0:00:45.000
statistikat

0:00:45.000,0:00:47.000
jane mjaft shokuese

0:00:47.000,0:00:49.000
Dhe dua te flas me ju sot

0:00:49.000,0:00:51.000
rreth humbjes se gjuhes

0:00:51.000,0:00:54.000
dhe globalizimit te gjuhes angleze

0:00:54.000,0:00:56.000
Dua t'ju tregoj per nje miken time

0:00:56.000,0:00:59.000
qe u mesonte gjuhen angleze te rriturve ne Abu Dhabi

0:00:59.000,0:01:01.000
Nje dite te bukur,

0:01:01.000,0:01:03.000
ajo vendosi t'i nxjere ata ne kopesht

0:01:03.000,0:01:05.000
qe t'ju mesoje dicka nga fjalori i natyres

0:01:05.000,0:01:07.000
Por, ishte ajo qe arriti te mesoje

0:01:07.000,0:01:09.000
te gjitha fjalet arabike per bimet lokale

0:01:09.000,0:01:11.000
si dhe perdorimin e tyre

0:01:11.000,0:01:14.000
ne mjekesi, kosmetike,

0:01:14.000,0:01:17.000
ne gatim, barerat e ndryshme

0:01:17.000,0:01:19.000
Si e kane fituar gjithe kete dituri keta studente?

0:01:19.000,0:01:21.000
Sigurisht, prej gjysherve

0:01:21.000,0:01:24.000
e bile edhe prej stergjysheve

0:01:24.000,0:01:27.000
Nuk eshte nevojshme t'ju tregoj sa rendesi ka

0:01:27.000,0:01:29.000
komunikimi

0:01:29.000,0:01:31.000
midis gjeneratave.

0:01:31.000,0:01:33.000
Mirepo fatkeqesisht, sot,

0:01:33.000,0:01:35.000
gjuhet po vdesin

0:01:35.000,0:01:37.000
ne shkalle te paimagjinueshme.

0:01:37.000,0:01:40.000
Nje gjuhe vdes cdo 14 dite.

0:01:41.000,0:01:43.000
Ne te njejten kohe,

0:01:43.000,0:01:45.000
gjuha angleze pa diskutim eshte gjuha globale

0:01:45.000,0:01:47.000
A mund te kete ndonje lidhje?

0:01:47.000,0:01:49.000
S'e di.

0:01:49.000,0:01:52.000
Por, di qe kam pare shume ndryshime

0:01:52.000,0:01:55.000
Kur erdha ne Lindjen e Mesme, ne fillim isha ne Kuwait

0:01:55.000,0:01:58.000
ishin ditet kur ende kishte veshtiresi

0:01:58.000,0:02:00.000
Ne te vertete, jo edhe aq shume kohe me pare.

0:02:00.000,0:02:03.000
Kjo eshte paksa me heret.

0:02:03.000,0:02:05.000
Por sidoqofte,

0:02:05.000,0:02:07.000
Une isha punesuar nga Keshilli Britanik

0:02:07.000,0:02:09.000
se bashku me rreth 25 mesues te tjere.

0:02:09.000,0:02:11.000
Dhe ne ishim jo-Muslimanet e pare

0:02:11.000,0:02:14.000
te jepnim mesim ne shkollat shteterore ne Kuwait.

0:02:14.000,0:02:16.000
Na sollen per te dhene Anglisht

0:02:16.000,0:02:20.000
sepse qeveria deshironte te modernizonte vendin

0:02:20.000,0:02:23.000
dhe t'u jepte mundesi qytetareve permes edukimit.

0:02:23.000,0:02:25.000
Dhe sigurisht, U.K ka perfituar

0:02:25.000,0:02:28.000
ca nga pasuria e naftes.

0:02:28.000,0:02:30.000
Ok

0:02:30.000,0:02:33.000
Tani ky eshte ndryshimi kryesor qe kam pare--

0:02:33.000,0:02:35.000
se si mesimdhenia e Anglishtes

0:02:35.000,0:02:37.000
eshte shnderruar

0:02:37.000,0:02:41.000
nga të qenit një praktikë e dobishme reciprokisht

0:02:41.000,0:02:44.000
Listen Read phonetically

0:02:44.000,0:02:48.000
Jo vetem nje gjuhe e huaj ne programin mesimor te shkolles.

0:02:48.000,0:02:50.000
Dhe jo vetem nje fushe e veçante

0:02:50.000,0:02:52.000
e Anglise.

0:02:52.000,0:02:54.000
Eshte bere nje fitimtare

0:02:54.000,0:02:57.000
per cdo shtet Anglisht- foles ne rruzullin tokesor

0:02:57.000,0:02:59.000
Dhe perse jo?

0:02:59.000,0:03:02.000
Ne fund te fundit, edukimi me i mire--

0:03:02.000,0:03:05.000
sipas renditetjeve te Universiteteve boterore

0:03:05.000,0:03:07.000
eshte qe te mesohet ne universitetet

0:03:07.000,0:03:11.000
e U.K dhe te U.S.

0:03:11.000,0:03:15.000
Pra te githe deshirojne te kene nje edukim Anglez, natyrisht.

0:03:15.000,0:03:17.000
Por nese nuk eke gjuhen e memes,

0:03:17.000,0:03:19.000
duhet te kaloni nje test.

0:03:19.000,0:03:21.000
Tani, a eshte e drejte

0:03:21.000,0:03:23.000
te refuzojme nje student

0:03:23.000,0:03:25.000
vetem nga aftesia gjuhesore?

0:03:25.000,0:03:27.000
Ndoshta nje shkenctar kompjuteri

0:03:27.000,0:03:29.000
i cili eshte gjeni.

0:03:29.000,0:03:32.000
A i duhet atij e njejta gjuhe sikurse avokatit, per shembull?

0:03:32.000,0:03:35.000
Une nuk mendoj ashtu.

0:03:36.000,0:03:39.000
Ne mesuesit e Anglishtes i refuzojme ata tere kohen.

0:03:39.000,0:03:41.000
Ne vendosim nje shenje stopi,

0:03:41.000,0:03:43.000
dhe i ndalojme ata ne rrugen e tyre.

0:03:43.000,0:03:45.000
Ata nuk mund t'a vazhdojne endrren e tyre me tutje,

0:03:45.000,0:03:48.000
derisa te kuptojne Anglishten.

0:03:49.000,0:03:52.000
Tani më lejoni të shtroj në këtë mënyrë,

0:03:52.000,0:03:56.000
nese takoj nje foles Holandez njegjuhesh

0:03:56.000,0:03:58.000
qe ka gjetur kuren per kancerin,

0:03:58.000,0:04:01.000
a do ta ndaloja ate te hyje ne Universitin Britanik?

0:04:01.000,0:04:03.000
Nuk mendoj ashtu.

0:04:03.000,0:04:06.000
Por ne te vertete, kjo eshte tamam ajo qe bejme.

0:04:06.000,0:04:09.000
Ne mesuesit e Anglshites jemi portieret.

0:04:09.000,0:04:12.000
Dhe ju duhet te na kenaqni se pari neve

0:04:12.000,0:04:15.000
qe anglishtja e juaj te jete e mjaftueshme

0:04:16.000,0:04:18.000
Tash mund te jete e rrezikshme

0:04:18.000,0:04:21.000
per t'i dhene shume fuqi

0:04:21.000,0:04:23.000
nje segmenti te kufizuar te shoqerise.

0:04:23.000,0:04:26.000
Ndoshta barriera do te jete shume universale.

0:04:26.000,0:04:28.000
Ne rregull.

0:04:28.000,0:04:31.000
" Por," degjoj ju qe thoni,

0:04:31.000,0:04:33.000
" Po rreth hulumtimit?

0:04:33.000,0:04:35.000
Eshte i gjithi ne Anglisht."

0:04:35.000,0:04:37.000
Pra librat jane ne Anglisht,

0:04:37.000,0:04:39.000
gazetat jane bere ne Anglisht,

0:04:39.000,0:04:42.000
por kjo eshte nje vet-permbushje e profecise.

0:04:42.000,0:04:44.000
Ajo furnizon kerkesat e anglishtes.

0:04:44.000,0:04:46.000
Dhe keshtu vazhdon.

0:04:46.000,0:04:49.000
T'ju pyes, cfare ndodhi me perkthimin?

0:04:49.000,0:04:53.000
Nese mendoni ne Kohen e Arte Islame

0:04:53.000,0:04:56.000
kishte shume perkthime.

0:04:56.000,0:04:59.000
Perkthenin nga Latinishtja dhe Greqishtja

0:04:59.000,0:05:01.000
ne Arabisht, ne Persisht,

0:05:01.000,0:05:03.000
dhe pastaj ishte perkthyer ne

0:05:03.000,0:05:05.000
ne gjuhet Gjermanike te Europes

0:05:05.000,0:05:07.000
dhe ne gjuhet Romantike.

0:05:07.000,0:05:11.000
Dhe keshtu drita ndriconte mbi Kohet e erreta te Europes.

0:05:12.000,0:05:14.000
Tani mos me keqkuptoni;

0:05:14.000,0:05:16.000
Une nuk ja kunder mesimdhenies Anglisht,

0:05:16.000,0:05:18.000
per te gjithe ju mesuesit e Anglishtes.

0:05:18.000,0:05:20.000
E dua faktin qe ne kemi nje gjuhe boterore.

0:05:20.000,0:05:23.000
Neve na duhet sot me shume se kurre me pare.

0:05:23.000,0:05:25.000
Por jam kunder perdorimit te saj

0:05:25.000,0:05:27.000
si nje barriere.

0:05:27.000,0:05:30.000
A deshirojme qe t'i japim fund 600 gjuheve

0:05:30.000,0:05:33.000
dhe kryesorja te jete Anglishtja , ose Kinezshtja?

0:05:33.000,0:05:36.000
Neve na duhet me shume se kaq. Ku e vendosim kufirin?

0:05:36.000,0:05:38.000
Ky sistem

0:05:38.000,0:05:41.000
barazon inteligjencen

0:05:41.000,0:05:44.000
me njohurite per Anglishten

0:05:44.000,0:05:46.000
e cila eshte paska e pa arsyshme.

0:05:46.000,0:05:52.000
Duartrokitje

0:05:52.000,0:05:54.000
Dhe dua t'ua kujtoj

0:05:54.000,0:05:57.000
se gjigandet mbi krahet e te cileve

0:05:57.000,0:05:59.000
qendron inteligjenca e sotme

0:05:59.000,0:06:01.000
nuk ju nevojitej Anglishtja

0:06:01.000,0:06:03.000
ata nuk duhet te kalonin testin e Anglishtes

0:06:03.000,0:06:06.000
Rasti ne fjale, Einstein.

0:06:07.000,0:06:10.000
Ai, meqe ra fjala, konsiderohej nxenes me probleme

0:06:10.000,0:06:12.000
sepse ai ishte, ne fakt, disleksik.

0:06:12.000,0:06:14.000
Por fatmiresisht per boten,

0:06:14.000,0:06:17.000
ai nuk duhej te kalonte testin e angishtes.

0:06:17.000,0:06:20.000
Sepse kjo filloi ne 1964

0:06:20.000,0:06:22.000
me TOEFL

0:06:22.000,0:06:24.000
testi American i Anglishtes

0:06:24.000,0:06:26.000
Tani ka shperthyer gjithandej.

0:06:26.000,0:06:29.000
Ka shume e shume testime te anglishtes.

0:06:29.000,0:06:31.000
Dhe miliona e miliona studenta

0:06:31.000,0:06:33.000
qe hyjne ne keto teste cdo vit.

0:06:33.000,0:06:35.000
Ti dhe une, tani mund te mendojme

0:06:35.000,0:06:37.000
keto tarifa nuk jane edhe aq keq,

0:06:37.000,0:06:39.000
por ato jane pengese

0:06:39.000,0:06:41.000
per miliona njerez te varfer.

0:06:41.000,0:06:43.000
Pra menjehere, po i refuzojme ata.

0:06:43.000,0:06:46.000
Duartrokitje

0:06:46.000,0:06:49.000
Me sjell ne mendje nje titull artikulli qe pashe se fundmi:

0:06:49.000,0:06:51.000
"Edukimi: Ndarja e madhe."

0:06:51.000,0:06:53.000
Tani e kuptoj ate,

0:06:53.000,0:06:56.000
E kuptoj pse njerezit do te fokusohen ne Anglisht.

0:06:56.000,0:06:59.000
Ata deshirojne t'u japim femijeve te tyre mundesine me te mire ne jete.

0:07:00.000,0:07:03.000
Dhe per ta bere ate, kane nevoje per nje edukim Perendimor.

0:07:03.000,0:07:05.000
Sepse, sigurisht, punet me te mira

0:07:05.000,0:07:08.000
shkojne tek njerezit e Universiteteve Perendimore,

0:07:08.000,0:07:10.000
qe e ceka me perpara.

0:07:10.000,0:07:12.000
Eshte ne forme rrethi.

0:07:12.000,0:07:14.000
Ne rregull.

0:07:14.000,0:07:16.000
t'ju tregoj nje histori per dy shkenctare,

0:07:16.000,0:07:18.000
dy shkenctare te angleze.

0:07:18.000,0:07:20.000
Ata po benin nje eksperiment

0:07:20.000,0:07:22.000
qe kishte te beje me gjenetiken

0:07:22.000,0:07:25.000
dhe gjymtyret e parme dhe gjymtyret e pasme te kafsheve.

0:07:25.000,0:07:27.000
Por nuk mund te arrinin rezultatet qe deshironin.

0:07:27.000,0:07:29.000
Ata me te vertete nuk dinin cfare te benin,

0:07:29.000,0:07:32.000
perderisa erdhi nje shkenctar gjerman

0:07:32.000,0:07:35.000
i cili hetoi se po perdornin dy fjale

0:07:35.000,0:07:37.000
per gjymtyre te parme dhe gjymtyre te pasme,

0:07:37.000,0:07:41.000
ne nje kohe qe gjenetika nuk i diferencon

0:07:41.000,0:07:43.000
po keshtu as germanishtja.

0:07:43.000,0:07:45.000
Pra, bingo,

0:07:45.000,0:07:47.000
problemi u zgjidh.

0:07:47.000,0:07:49.000
Nese nuk mund te mendoni nje mendim

0:07:49.000,0:07:52.000
ju ngecur.

0:07:52.000,0:07:54.000
Por nese nje gjuhe tjeter mund te mendoje ate mendim

0:07:54.000,0:07:56.000
pastaj, duke bashkepunuar,

0:07:56.000,0:07:59.000
mund te mberrijme dhe mesojme shume me shume.

0:08:01.000,0:08:03.000
Vajza ime,

0:08:03.000,0:08:06.000
erdhi ne Angli nga Kuwait-i.

0:08:06.000,0:08:09.000
Ajo kishte studiuar shkenca dhe matematike ne Arabisht.

0:08:09.000,0:08:12.000
ne shkolle te mesme Arabike

0:08:12.000,0:08:15.000
Asaj u desh te perkthente ne Anglisht ne shkollen e gjuhes.

0:08:15.000,0:08:17.000
Dhe ishte ma e mira ne klase

0:08:17.000,0:08:19.000
ne keto lende.

0:08:19.000,0:08:21.000
Qe na tregon

0:08:21.000,0:08:23.000
se, kur studentet vine tek ne prej jashte vendit,

0:08:23.000,0:08:25.000
mund te mos ju japim aq shume kredit

0:08:25.000,0:08:27.000
per ate qe dine,

0:08:27.000,0:08:30.000
dhe ata e dine ne gjuhen e tyre .

0:08:30.000,0:08:32.000
Kur nje gjuhe vdes,

0:08:32.000,0:08:35.000
ne nuk ke dime se cka humbim me ate gjuhe.

0:08:35.000,0:08:39.000
Kjo eshte-- Une nuk ke di nese e pate ne CNN--

0:08:39.000,0:08:41.000
ata i dhane titullin e Heroit

0:08:41.000,0:08:44.000
nje te riu Kenyan çoban

0:08:44.000,0:08:47.000
i cili nuk mund te mesonte naten ne fshatin e tij

0:08:47.000,0:08:49.000
si te gjithe femijet e fshatit,

0:08:49.000,0:08:51.000
sepse lampa e vajgurit,

0:08:51.000,0:08:53.000
kishte tym dhe i demtonte syte.

0:08:53.000,0:08:56.000
Dhe sidoqofte, kurre nuk kishte aq vajguri,

0:08:56.000,0:08:59.000
sepse cfare do blesh perpara me nje dollar ne dite?

0:08:59.000,0:09:01.000
Keshtu ai zbuloi

0:09:01.000,0:09:04.000
nje llamp diellore te lire.

0:09:04.000,0:09:06.000
Dhe tani femijet ne fshatin e tij

0:09:06.000,0:09:08.000
marrin nota te njejta ne shkolle

0:09:08.000,0:09:12.000
sikurse femijet qe kane elektricitet ne shtepi.

0:09:12.000,0:09:18.000
Duartrokitje

0:09:18.000,0:09:20.000
Kur morri çmimin,

0:09:20.000,0:09:22.000
Ai tha keto fjale te bukura:

0:09:22.000,0:09:25.000
" Femjet mund te udheheqim Afriken nga ajo cka eshte sot,

0:09:25.000,0:09:27.000
nje kontinent i erret

0:09:27.000,0:09:29.000
ne nje kontinent te ndritshem."

0:09:29.000,0:09:31.000
Nje ide e thjeshte,

0:09:31.000,0:09:34.000
por mund te kishte pasoja qe mberrinin larg.

0:09:35.000,0:09:37.000
Njerezit qe nuk kane drite,

0:09:37.000,0:09:40.000
qofte fizikisht ose metaforikisht,

0:09:40.000,0:09:43.000
nuk mund ti kalojne provimet tona,

0:09:43.000,0:09:46.000
dhe ne kurre s'mund te dime cka ata dine.

0:09:46.000,0:09:49.000
Le te mos i mbajme ata dhe veten tone

0:09:49.000,0:09:51.000
ne erresire.

0:09:51.000,0:09:54.000
Le te festojme diversitetin.

0:09:54.000,0:09:57.000
Mbaj mend gjuhen tende.

0:09:57.000,0:10:01.000
Perdore te shperndash ide te mrekullushme.

0:10:01.000,0:10:08.000
Duartrokitje

0:10:08.000,0:10:10.000
Faleminderit shume

0:10:10.000,0:10:13.000
Duartrokitje