Ik weet wat je denkt Je denkt dat ik verdwaald ben en dat er zo iemand komt om me van podium te halen om me terug naar mijn stoel te brengen. (Applaus) Dat overkomt me voortdurend in Dubai. "Ben je hier op vakantie?" (Gelach) "Op bezoek bij de kinderen? Hoe lang blijf je?" Nou, nog wel wat langer, hoop ik. Ik woon in de Golf en geef er les. Al meer dan dertig jaar. (Applaus) In die tijd veranderde er veel. Deze statistiek is schrikbarend. Ik wil het vandaag met jullie hebben over taalverlies en de globalisering van het Engels. Ik wil je vertellen over mijn vriendin die Engelse les gaf aan volwassenen in Abu Dhabi. Op een goede dag ging ze met hen naar de tuin om hen wat woorden over de natuur te leren. Uiteindelijk was zij degene die ervan leerde. Alle Arabische woorden voor de planten daar en hoe ze konden worden gebruikt. Medicinaal, cosmetisch bij het koken, als kruiden. Hoe wisten die leerlingen dat allemaal? Van hun grootouders natuurlijk en zelfs van hun overgrootouders. Ik hoef je niet te vertellen hoe belangrijk het is om te kunnen communiceren met andere generaties. Helaas zien we tegenwoordig dat talen uitsterven. Sneller dan ooit. Elke 14 dagen sterft er een taal uit. Tegelijkertijd is Engels de onbetwiste wereldtaal. Houdt dat verband met elkaar? Dat weet ik niet. Ik weet wel dat er veel veranderd is. Toen ik voor het eerst naar de Golf ging, kwam ik in Koeweit terecht. Dat was toen nog een erg lastige post. Nog niet eens zo lang geleden. Dat is wat te vroeg. Hoe dan ook ik werd aangenomen door de British Council samen met ongeveer 25 andere docenten. We waren de eerste niet-moslims die gingen lesgeven op de staatsscholen in Koeweit. We waren binnengehaald om Engels te geven omdat de overheid het land wilde moderniseren en de burgers macht wilde geven via onderwijs. Natuurlijk profiteerde Engeland ook van een deel van die leuke olierijkom. Oké. Dit is de grote verandering die ik zag: Engels doceren veranderde Engels doceren veranderde van een wederzijds voordelige praktijk in de enorme internationale zaak die het nu is. Niet meer gewoon een vreemde taal in het vakkenpakket. Niet meer uitsluitend het domein van moedertje Engeland. Het is een kruiwagen geworden voor elk Engelstalig land ter wereld. En waarom niet? Tenslotte vind je het beste onderwijs volgens de laatste wereldranglijsten aan de universiteiten van Groot-Brittannië en de VS. Dus natuurlijk wil iedereen Engels onderwijs. Maar als het je moedertaal niet is, moet je examen doen. Is het wel eerlijk om een student af te wijzen alleen vanwege zijn taalvaardigheid? Misschien is het een geniale computerwetenschapper. Misschien is het een geniale computerwetenschapper. Heeft hij dezelfde taal nodig als bijvoorbeeld een advocaat? Ik denk het niet. Wij als docenten Engels weigeren ze voortdurend. We zetten een stopbord neer en stoppen ze op hun pad. Ze kunnen hun droom niet meer volgen totdat ze Engels zijn geworden. Laat ik het anders zeggen. Zou ik iemand die alleen Nederlands spreekt maar kanker kan genezen, de toegang tot mijn Britse universiteit weigeren? Ik denk het niet. Maar dat is precies wat we doen. Wij, Engelse docenten zijn portiers. En je moet ons er eerst van overtuigen dat je Engels goed genoeg is. Het kan gevaarlijk zijn om teveel macht te geven aan een klein deel van de maatschappij. Misschien zou de grens te universeel worden. Oké. ‘Maar’, zeg je nu "hoe zit het dan met onderzoek? Dat is allemaal Engelstalig." De boeken en tijdschriften zijn inderdaad in het Engels, maar dat wordt vanzelf in stand gehouden. Het maakt de behoefte aan Engels groter. En dus gaat het door. Mag ik je vragen: wat is er met vertalen gebeurd? Denk aan de Gouden Eeuw van de islam. Toen werd er volop vertaald. Ze vertaalden uit het Latijn en het Grieks in het Arabisch, in het Perzisch. Daarna werd het verder vertaald in de Germaanse talen van Europa en de Romaanse talen. Zo kwam er verlichting in het Europa van de Middeleeuwen. Begrijp me niet verkeerd. Ik ben niet tegen het doceren van Engels. Aan alle Engelse docenten die luisteren: ik vind het geweldig dat we een wereldtaal hebben. Die hebben we meer dan ooit nodig. Maar ik ben er tegen dat we ze gebruiken als barrière. Willen we echt maar 600 talen overhouden waarvan de belangrijkste Engels is, of Chinees? We hebben meer nodig. Waar trekken we de grens? Dit systeem stelt intelligentie gelijk aan de kennis van het Engels. Dat is nogal willekeurig. (Applaus) Ik wil je eraan herinneren dat de giganten op wier schouders de huidige intellectuelen staan geen Engels hoefden te spreken. Ze hoefden geen Engels examen te doen. Een voorbeeld is Einstein. Hij werd trouwens op school gezien als probleemleerling omdat hij dyslexie had. Maar de wereld had geluk dat hij geen Engels examen hoefde te doen. Dat begon pas in 1964 met TOEFL het Amerikaanse examen Engels. Nu is het geëxplodeerd. Er zijn ontzettend veel Engelse examens. En vele miljoenen leerlingen doen elk jaar die examens. Je denkt misschien, voor jou en mij zijn die kosten niet zo hoog. Het valt mee. Maar ze werken remmend voor vele miljoenen arme mensen. Die wijzen we meteen al af. (Applaus) Het herinnert me aan een kop die ik laatst zag: ‘Onderwijs: de grote splitsing’. Ik snap het wel. Ik begrijp waarom mensen zich op het Engels richten. Ze willen hun kinderen een zo goed mogelijke kans geven. Daarvoor hebben ze een Westerse opleiding nodig. Want natuurlijk gaan de beste banen naar mensen die studeerden aan de Westerse universiteiten die ik net heb laten zien. Het is een vicieuze cirkel. Oké. Ik wil iets vertellen over twee wetenschappers. Twee Engelse wetenschappers. Ze deden een experiment dat met genetica te maken had en met de voorpoten en achterpoten van dieren. Maar ze kregen niet de gewenste resultaten. Ze wisten niet meer wat ze moesten doen tot er een Duitse wetenschapper kwam die zich realiseerde dat ze twee woorden gebruikten voor voorpoot en achterpoot. Terwijl er geen verschil is in de genetica een ook niet in het Duits. Bingo: probleem opgelost. Als je iets niet kunt bedenken, zit je vast. Maar als dat in een andere taal wel kan worden bedacht, kunnen we door samen te werken zoveel meer bereiken en leren. Mijn dochter kwam naar Engeland vanuit Koeweit. Ze had de bètavakken in het Arabisch geleerd. Op een Arabische middelbare school. Op haar Engelse school moest ze alles in het Engels vertalen. Ze was de beste van de klas in al die vakken. Daarvan leren we dat als leerlingen vanuit het buitenland komen we niet altijd voldoende erkennen wat ze al weten. Ze weten het in hun eigen taal. Als een taal uitsterft, weten we niet wat we samen met die taal verliezen. Misschien zag je dit op CNN: ze reikten de ‘Heroes Award’ uit aan een jonge Keniaanse herdersjongen die 's avonds niet kon leren, net zoals alle kinderen uit zijn dorp. De kerosinelamp rookte en beschadigde zijn ogen. Bovendien was er nooit genoeg kerosine want wat kun je nog kopen van één dollar per dag? Dus bedacht hij een kosteloze zonnelamp. Nu halen alle kinderen in zijn dorp op school dezelfde cijfers als de kinderen die thuis elektriciteit hebben. (Applaus) Toen hij zijn onderscheiding kreeg, sprak hij deze mooie woorden: ‘Kinderen kunnen Afrika wegleiden uit wat nu een donker continent is naar een licht continent.’ Een eenvoudig idee, maar met mogelijk verstrekkende gevolgen. Mensen die geen licht hebben, of dat nu letterlijk of figuurlijk is, kunnen onze examens niet halen. We komen nooit te weten wat ze weten. Laten we hen en onszelf niet in het donker laten zitten. Laten we de verschillen vieren. Let op je taal. Gebruik hem om ideeën te verspreiden. (Applaus) Dankuwel. (Applaus)