WEBVTT

00:00:01.000 --> 00:00:03.000
Знам што си мислите.

00:00:03.000 --> 00:00:05.000
Си мислите дека сум се загубила.

00:00:05.000 --> 00:00:07.000
и дека некој ќе дојде на сцена за една минута

00:00:07.000 --> 00:00:09.000
и полека ќе ме одведе до моето седиште.

00:00:09.000 --> 00:00:15.000
(Аплауз)

00:00:15.000 --> 00:00:18.000
Ова ми се случува постојано во Дубаи.

00:00:18.000 --> 00:00:20.000
"Овде сте на одмор, нели драга?"

00:00:20.000 --> 00:00:22.000
(Смеа)

00:00:22.000 --> 00:00:25.000
"Дојдовте да ги посетите децата?

00:00:25.000 --> 00:00:27.000
Колку долго ќе останете?"

NOTE Paragraph

00:00:27.000 --> 00:00:30.000
Па всушност, се надевам дека ќе останам подолго.

00:00:30.000 --> 00:00:33.000
Живеам и предавам на Заливот

00:00:33.000 --> 00:00:35.000
повеќе од 30 години.

00:00:35.000 --> 00:00:39.000
(Аплауз)

00:00:39.000 --> 00:00:43.000
И во целиот тој период, видов многу промени.

00:00:43.000 --> 00:00:45.000
Сега таа статистика

00:00:45.000 --> 00:00:47.000
е прилично шокантна.

00:00:47.000 --> 00:00:49.000
И сакам да Ви зборувам денеска

00:00:49.000 --> 00:00:51.000
за загубата на јазиците

00:00:51.000 --> 00:00:54.000
и глобализацијата на англискиот јазик.

00:00:54.000 --> 00:00:56.000
Сакам да ви кажам за мојата пријателка

00:00:56.000 --> 00:00:59.000
која предаваше англиски на возрасни во Абу Даби.

00:00:59.000 --> 00:01:01.000
И еден сончев ден,

00:01:01.000 --> 00:01:03.000
решила да ги одведе во градината

00:01:03.000 --> 00:01:05.000
за да ги научи зборови поврзани со природата.

00:01:05.000 --> 00:01:07.000
Но, на крајот таа ги научила

00:01:07.000 --> 00:01:09.000
сите арапски зборови за локалните растенија,

00:01:09.000 --> 00:01:11.000
како и нивната примена -

00:01:11.000 --> 00:01:14.000
примена во медицината, козметиката,

00:01:14.000 --> 00:01:17.000
готвењето, за растенијата.

00:01:17.000 --> 00:01:19.000
На кој начин го стекнале овие студенти сето тоа знаење?

00:01:19.000 --> 00:01:21.000
Секако, од нивните баби и дедовци

00:01:21.000 --> 00:01:24.000
и дури од нивните прадедовци и прабаби.

00:01:24.000 --> 00:01:27.000
Не е неопходно да се каже колку е важно

00:01:27.000 --> 00:01:29.000
да си способен да комуницираш

00:01:29.000 --> 00:01:31.000
низ генерациите.

NOTE Paragraph

00:01:31.000 --> 00:01:33.000
Но, за жал, денеска,

00:01:33.000 --> 00:01:35.000
јазиците изумираат

00:01:35.000 --> 00:01:37.000
со невидена стапка.

00:01:37.000 --> 00:01:40.000
Еден јазик умира секои 14 дена.

00:01:41.000 --> 00:01:43.000
Сега, во исто време,

00:01:43.000 --> 00:01:45.000
англискиот јазик е неспорен глобален јазик.

00:01:45.000 --> 00:01:47.000
Можно ли е да постои поврзаност?

00:01:47.000 --> 00:01:49.000
Па, не знам.

00:01:49.000 --> 00:01:52.000
Но, знам дека сум видела многу промени.

00:01:52.000 --> 00:01:55.000
Кога дојдов за прв пат на Заливот, дојдов во Кувајт

00:01:55.000 --> 00:01:58.000
во деновите кога сеуште беа тешки времиња.

00:01:58.000 --> 00:02:00.000
Всушност, не толку одамна.

00:02:00.000 --> 00:02:03.000
Тоа е малку прерано.

00:02:03.000 --> 00:02:05.000
Но, сепак,

00:02:05.000 --> 00:02:07.000
бев вработена од страна на Британскиот совет

00:02:07.000 --> 00:02:09.000
заедно со уште 25 други професори.

00:02:09.000 --> 00:02:11.000
И ние бевме првите не-Муслимани

00:02:11.000 --> 00:02:14.000
кои предаваа во државните училишта во Кувајт.

00:02:14.000 --> 00:02:16.000
Бевме донесени да предаваме англиски

00:02:16.000 --> 00:02:20.000
затоа што владата сакаше да ја модернизира земјата

00:02:20.000 --> 00:02:23.000
и да ги развие граѓаните преку образование.

00:02:23.000 --> 00:02:25.000
И, секако, Обединетото кралство имаше корист

00:02:25.000 --> 00:02:28.000
од дел од тоа привлечно нафтено богатство.

NOTE Paragraph

00:02:28.000 --> 00:02:30.000
Добро.

00:02:30.000 --> 00:02:33.000
Сега, ова е најголемата промена која сум ја видела -

00:02:33.000 --> 00:02:35.000
како предавањето англиски

00:02:35.000 --> 00:02:37.000
се измени

00:02:37.000 --> 00:02:41.000
од заеднички корисна практика

00:02:41.000 --> 00:02:44.000
во тоа да стане масивен меѓународен бизнис каков што е денеска.

00:02:44.000 --> 00:02:48.000
Не е повеќе само странски јазик во училишната програма.

00:02:48.000 --> 00:02:50.000
И не е повеќе единствен имот

00:02:50.000 --> 00:02:52.000
на мајка Англија.

00:02:52.000 --> 00:02:54.000
Тој стана предводник

00:02:54.000 --> 00:02:57.000
за секоја нација која зборува англиски на земјата.

00:02:57.000 --> 00:02:59.000
И зошто да не?

00:02:59.000 --> 00:03:02.000
На крајот на краиштата, најдоброто образование -

00:03:02.000 --> 00:03:05.000
според последните рангирања на светски универзитети

00:03:05.000 --> 00:03:07.000
може да се најде на универзитетите

00:03:07.000 --> 00:03:11.000
во Обединетото Кралство и во САД.

00:03:11.000 --> 00:03:15.000
Така што, природно е што секој сака да има образование на англиски.

00:03:15.000 --> 00:03:17.000
Но, ако англискиот јазик не ти е мајчин,

00:03:17.000 --> 00:03:19.000
мора да положиш тест.

NOTE Paragraph

00:03:19.000 --> 00:03:21.000
Сега може ли да биде исправно

00:03:21.000 --> 00:03:23.000
да одбиеш студент

00:03:23.000 --> 00:03:25.000
само заради лингвистичката способност?

00:03:25.000 --> 00:03:27.000
Можеби имате научник за компјутери

00:03:27.000 --> 00:03:29.000
кој е гениј.

00:03:29.000 --> 00:03:32.000
Би му требал ли нему истиот јазик, како на пример, на правник?

00:03:32.000 --> 00:03:35.000
Па, јас не мислам така.

00:03:36.000 --> 00:03:39.000
Ние, професорите по англиски ги одбиваме постојано.

00:03:39.000 --> 00:03:41.000
Ставаме знак стоп,

00:03:41.000 --> 00:03:43.000
и ги запираме на нивниот пат.

00:03:43.000 --> 00:03:45.000
Тие не можат да го остварат својот сон повеќе,

00:03:45.000 --> 00:03:48.000
сè додека не научат англиски.

00:03:49.000 --> 00:03:52.000
Дозволете ми вака да кажам,

00:03:52.000 --> 00:03:56.000
доколку сретнам некој кој зборува само холандски

00:03:56.000 --> 00:03:58.000
кој има лек за рак,

00:03:58.000 --> 00:04:01.000
дали ќе го запрам да не студира на мојот Британски универзитет?

00:04:01.000 --> 00:04:03.000
Мислам дека нема.

00:04:03.000 --> 00:04:06.000
Но, всушност токму тоа го правиме.

00:04:06.000 --> 00:04:09.000
Ние, професорите по англиски сме портири.

00:04:09.000 --> 00:04:12.000
И вие треба прво нас да нè убедите

00:04:12.000 --> 00:04:15.000
дека зборувате англиски доволно добро.

00:04:16.000 --> 00:04:18.000
Сега може да биде опасно

00:04:18.000 --> 00:04:21.000
да дадете премногу моќ

00:04:21.000 --> 00:04:23.000
на тесен сегмент од општеството.

00:04:23.000 --> 00:04:26.000
Можеби пречката би била премногу универзална.

NOTE Paragraph

00:04:26.000 --> 00:04:28.000
Добро.

00:04:28.000 --> 00:04:31.000
"Но," слушам дека велите,

00:04:31.000 --> 00:04:33.000
"што е со истражувањата?

00:04:33.000 --> 00:04:35.000
Сите се на англиски јазик."

00:04:35.000 --> 00:04:37.000
Книгите се на англиски,

00:04:37.000 --> 00:04:39.000
научните списанија се пишуваат на англиски,

00:04:39.000 --> 00:04:42.000
но тоа е пророштво што само се исполнува.

00:04:42.000 --> 00:04:44.000
Ја храни потребата од англиски.

00:04:44.000 --> 00:04:46.000
И така продолжува.

00:04:46.000 --> 00:04:49.000
Ве прашувам, што се случи со преведувањето?

00:04:49.000 --> 00:04:53.000
Ако мислите на исламското златно доба (Islamic Golden Age),

00:04:53.000 --> 00:04:56.000
тогаш имало многу преводи.

00:04:56.000 --> 00:04:59.000
Тие преведувале од латински и грчки

00:04:59.000 --> 00:05:01.000
на арапски, на персиски,

00:05:01.000 --> 00:05:03.000
и потоа се преведувало на

00:05:03.000 --> 00:05:05.000
јазиците од германската група од Европа

00:05:05.000 --> 00:05:07.000
и на јазиците од романската група.

00:05:07.000 --> 00:05:11.000
И толку многу светлина светеше над темното доба во Европа (Dark Ages of Europe).

00:05:12.000 --> 00:05:14.000
Немојте да ме сфатите погрешно;

00:05:14.000 --> 00:05:16.000
јас не сум против предавање на англиски,

00:05:16.000 --> 00:05:18.000
сите вие професори кои предавате англиски.

00:05:18.000 --> 00:05:20.000
Го обожавам фактот што имаме глобален јазик.

00:05:20.000 --> 00:05:23.000
Денес ни треба глобален јазик повеќе од било кога.

00:05:23.000 --> 00:05:25.000
Но, јас сум против тоа да се употребува јазикот

00:05:25.000 --> 00:05:27.000
како пречка.

00:05:27.000 --> 00:05:30.000
Дали навистина сакаме да завршиме со 600 јазици

00:05:30.000 --> 00:05:33.000
и главен јазик да остане англискиот, или кинескиот?

00:05:33.000 --> 00:05:36.000
Ни треба повеќе од тоа. Каде ќе ја повлечеме линијата?

00:05:36.000 --> 00:05:38.000
Овој систем

00:05:38.000 --> 00:05:41.000
ги изедначува интелигенцијата

00:05:41.000 --> 00:05:44.000
со познавањето на англискиот јазик

00:05:44.000 --> 00:05:46.000
што е прилично произволно.

NOTE Paragraph

00:05:46.000 --> 00:05:52.000
(Аплауз)

NOTE Paragraph

00:05:52.000 --> 00:05:54.000
И сакам да ве потсетам

00:05:54.000 --> 00:05:57.000
дека гигантите на чии раменици

00:05:57.000 --> 00:05:59.000
почива денешната интелигенција

00:05:59.000 --> 00:06:01.000
не морале да знаат англиски,

00:06:01.000 --> 00:06:03.000
не морале да полагаат тест по англиски.

00:06:03.000 --> 00:06:06.000
Чист пример е Ајнштајн.

00:06:07.000 --> 00:06:10.000
Тој, патем, бил сметан за проблематично дете во училиште

00:06:10.000 --> 00:06:12.000
затоа што, всушност бил дислексичен.

00:06:12.000 --> 00:06:14.000
Но, за среќа на светот,

00:06:14.000 --> 00:06:17.000
тој не морал да полага тест по англиски јазик.

00:06:17.000 --> 00:06:20.000
Затоа што, тие тестови не започнале се до 1964

00:06:20.000 --> 00:06:22.000
кога започнал TOEFL,

00:06:22.000 --> 00:06:24.000
американскиот тест по англиски јазик.

00:06:24.000 --> 00:06:26.000
Сега ова експлодираше.

00:06:26.000 --> 00:06:29.000
Постојат сè повеќе и повеќе тестови по англиски јазик.

00:06:29.000 --> 00:06:31.000
И милиони и милиони студенти

00:06:31.000 --> 00:06:33.000
ги полагаат овие тестови секоја година.

00:06:33.000 --> 00:06:35.000
Сега, можеби ќе помислите, вие и јас,

00:06:35.000 --> 00:06:37.000
тие провизии не се лоши, добри се,

00:06:37.000 --> 00:06:39.000
но тие се елиминаторни

00:06:39.000 --> 00:06:41.000
за толку многу милиони сиромашни луѓе.

00:06:41.000 --> 00:06:43.000
Според тоа, ние веднаш ги одбиваме.

NOTE Paragraph

00:06:43.000 --> 00:06:46.000
(Аплауз)

NOTE Paragraph

00:06:46.000 --> 00:06:49.000
Ми доаѓа на памет еден наслов што го видов неодамна:

00:06:49.000 --> 00:06:51.000
"Образование: Големата поделба."

00:06:51.000 --> 00:06:53.000
Сега сфатив,

00:06:53.000 --> 00:06:56.000
разбирам зошто луѓето би се фокусирале на англиски.

00:06:56.000 --> 00:06:59.000
Тие сакаат да им ги пружат на нивните деца најдобрите можности во животот.

00:07:00.000 --> 00:07:03.000
И, за да го направат тоа, ним им треба западно образование.

00:07:03.000 --> 00:07:05.000
Затоа што, секако, најдобрите работни места

00:07:05.000 --> 00:07:08.000
одат кај луѓе што се надвор од Западните универзитети,

00:07:08.000 --> 00:07:10.000
кои ги спомнав порано.

00:07:10.000 --> 00:07:12.000
Тоа е движење во круг.

NOTE Paragraph

00:07:12.000 --> 00:07:14.000
Добро.

00:07:14.000 --> 00:07:16.000
Дозволете да ви кажам приказна за двајца научници,

00:07:16.000 --> 00:07:18.000
двајца англиски научници.

00:07:18.000 --> 00:07:20.000
Тие правеле експеримент

00:07:20.000 --> 00:07:22.000
поврзан со генетика

00:07:22.000 --> 00:07:25.000
и долните и горните екстремитети на животните.

00:07:25.000 --> 00:07:27.000
Но не можеле да ги добијат резултатите кои ги посакувале.

00:07:27.000 --> 00:07:29.000
Тие всушност не знаеле што да прават,

00:07:29.000 --> 00:07:32.000
сè додека не им пришол еден германски научник

00:07:32.000 --> 00:07:35.000
кој сфатил дека тие користеле два збора

00:07:35.000 --> 00:07:37.000
за долни и горни екстремитети,

00:07:37.000 --> 00:07:41.000
додека генетиката не прави разлика

00:07:41.000 --> 00:07:43.000
како ни германскиот.

00:07:43.000 --> 00:07:45.000
Па бинго,

00:07:45.000 --> 00:07:47.000
проблемот е решен.

00:07:47.000 --> 00:07:49.000
Ако не може да ви текне некоја мисла,

00:07:49.000 --> 00:07:52.000
заглавени сте.

00:07:52.000 --> 00:07:54.000
Но, ако некој друг јазик може да смисли таква мисла,

00:07:54.000 --> 00:07:56.000
тогаш, преку соработка,

00:07:56.000 --> 00:07:59.000
можеме да постигнеме и да научиме многу повеќе.

NOTE Paragraph

00:08:01.000 --> 00:08:03.000
Мојата ќерка,

00:08:03.000 --> 00:08:06.000
дојде во Англија од Кувајт.

00:08:06.000 --> 00:08:09.000
Таа студираше наука и математика на арапски.

00:08:09.000 --> 00:08:12.000
Тоа е арапско средно училиште.

00:08:12.000 --> 00:08:15.000
Мораше да преведува на англиски во нејзиното училиште по граматика.

00:08:15.000 --> 00:08:17.000
И беше најдобра во класот

00:08:17.000 --> 00:08:19.000
по овие предмети.

00:08:19.000 --> 00:08:21.000
Тоа ни кажува

00:08:21.000 --> 00:08:23.000
дека, кога студентите доаѓаат кај нас од странство.

00:08:23.000 --> 00:08:25.000
можеби не им даваме доволно признание

00:08:25.000 --> 00:08:27.000
за она што го знаат,

00:08:27.000 --> 00:08:30.000
а го знаат тоа на нивниот мајчин јазик.

00:08:30.000 --> 00:08:32.000
Кога умира еден јазик,

00:08:32.000 --> 00:08:35.000
не знаеме што губиме со тој јазик.

NOTE Paragraph

00:08:35.000 --> 00:08:39.000
Тоа значи - не знам дали сте гледале на CNN неодамна -

00:08:39.000 --> 00:08:41.000
ја врачија наградата Heroes Award

00:08:41.000 --> 00:08:44.000
на младо момче овчар од Кенија

00:08:44.000 --> 00:08:47.000
кој не можел да студира ноќе во неговото село

00:08:47.000 --> 00:08:49.000
како сите други селски деца,

00:08:49.000 --> 00:08:51.000
затоа што газиената ламба,

00:08:51.000 --> 00:08:53.000
правела чад и ги оштетила неговите очи.

00:08:53.000 --> 00:08:56.000
И покрај тоа, никогаш немало доволно газија,

00:08:56.000 --> 00:08:59.000
зашто, што можете да купите со еден долар дневно?

00:08:59.000 --> 00:09:01.000
Тој измислил

00:09:01.000 --> 00:09:04.000
бесплатна соларна ламба.

00:09:04.000 --> 00:09:06.000
И сега децата во неговото село

00:09:06.000 --> 00:09:08.000
ги имаат истите оценки на училиште

00:09:08.000 --> 00:09:12.000
како и децата кои имаат електрична енергија дома.

00:09:12.000 --> 00:09:18.000
(Аплауз)

00:09:18.000 --> 00:09:20.000
Кога ја прими наградата,

00:09:20.000 --> 00:09:22.000
ги изговори овие прекрасни зборови:

00:09:22.000 --> 00:09:25.000
"Децата може да ја поведат Африка од она што е денеска,

00:09:25.000 --> 00:09:27.000
темен континент,

00:09:27.000 --> 00:09:29.000
кон светол континент."

00:09:29.000 --> 00:09:31.000
Едноставна идеја,

00:09:31.000 --> 00:09:34.000
но може да има толку далекусежни последици.

NOTE Paragraph

00:09:35.000 --> 00:09:37.000
Луѓето кои немаат светлина,

00:09:37.000 --> 00:09:40.000
без разлика дали физички или метафорично,

00:09:40.000 --> 00:09:43.000
не можат да ги положат нашите испити,

00:09:43.000 --> 00:09:46.000
и никогаш нема да знаеме што знаат тие.

00:09:46.000 --> 00:09:49.000
Ајде да не ги оставиме нив и себеси

00:09:49.000 --> 00:09:51.000
во темнина.

00:09:51.000 --> 00:09:54.000
Ајде да ја славиме различноста.

00:09:54.000 --> 00:09:57.000
Водете сметка за вашиот јазик.

00:09:57.000 --> 00:10:01.000
Користете го за да ги распространите големите идеи.

NOTE Paragraph

00:10:01.000 --> 00:10:08.000
(Аплауз)

NOTE Paragraph

00:10:08.000 --> 00:10:10.000
Ви благодарам многу.

NOTE Paragraph

00:10:10.000 --> 00:10:13.000
(Аплауз)