0:00:01.000,0:00:03.000
Знам што си мислите.

0:00:03.000,0:00:05.000
Си мислите дека сум се загубила.

0:00:05.000,0:00:07.000
и дека некој ќе дојде на сцена за една минута

0:00:07.000,0:00:09.000
и полека ќе ме одведе до моето седиште.

0:00:09.000,0:00:15.000
(Аплауз)

0:00:15.000,0:00:18.000
Ова ми се случува постојано во Дубаи.

0:00:18.000,0:00:20.000
"Овде сте на одмор, нели драга?"

0:00:20.000,0:00:22.000
(Смеа)

0:00:22.000,0:00:25.000
"Дојдовте да ги посетите децата?

0:00:25.000,0:00:27.000
Колку долго ќе останете?"

0:00:27.000,0:00:30.000
Па всушност, се надевам дека ќе останам подолго.

0:00:30.000,0:00:33.000
Живеам и предавам на Заливот

0:00:33.000,0:00:35.000
повеќе од 30 години.

0:00:35.000,0:00:39.000
(Аплауз)

0:00:39.000,0:00:43.000
И во целиот тој период, видов многу промени.

0:00:43.000,0:00:45.000
Сега таа статистика

0:00:45.000,0:00:47.000
е прилично шокантна.

0:00:47.000,0:00:49.000
И сакам да Ви зборувам денеска

0:00:49.000,0:00:51.000
за загубата на јазиците

0:00:51.000,0:00:54.000
и глобализацијата на англискиот јазик.

0:00:54.000,0:00:56.000
Сакам да ви кажам за мојата пријателка

0:00:56.000,0:00:59.000
која предаваше англиски на возрасни во Абу Даби.

0:00:59.000,0:01:01.000
И еден сончев ден,

0:01:01.000,0:01:03.000
решила да ги одведе во градината

0:01:03.000,0:01:05.000
за да ги научи зборови поврзани со природата.

0:01:05.000,0:01:07.000
Но, на крајот таа ги научила

0:01:07.000,0:01:09.000
сите арапски зборови за локалните растенија,

0:01:09.000,0:01:11.000
како и нивната примена -

0:01:11.000,0:01:14.000
примена во медицината, козметиката,

0:01:14.000,0:01:17.000
готвењето, за растенијата.

0:01:17.000,0:01:19.000
На кој начин го стекнале овие студенти сето тоа знаење?

0:01:19.000,0:01:21.000
Секако, од нивните баби и дедовци

0:01:21.000,0:01:24.000
и дури од нивните прадедовци и прабаби.

0:01:24.000,0:01:27.000
Не е неопходно да се каже колку е важно

0:01:27.000,0:01:29.000
да си способен да комуницираш

0:01:29.000,0:01:31.000
низ генерациите.

0:01:31.000,0:01:33.000
Но, за жал, денеска,

0:01:33.000,0:01:35.000
јазиците изумираат

0:01:35.000,0:01:37.000
со невидена стапка.

0:01:37.000,0:01:40.000
Еден јазик умира секои 14 дена.

0:01:41.000,0:01:43.000
Сега, во исто време,

0:01:43.000,0:01:45.000
англискиот јазик е неспорен глобален јазик.

0:01:45.000,0:01:47.000
Можно ли е да постои поврзаност?

0:01:47.000,0:01:49.000
Па, не знам.

0:01:49.000,0:01:52.000
Но, знам дека сум видела многу промени.

0:01:52.000,0:01:55.000
Кога дојдов за прв пат на Заливот, дојдов во Кувајт

0:01:55.000,0:01:58.000
во деновите кога сеуште беа тешки времиња.

0:01:58.000,0:02:00.000
Всушност, не толку одамна.

0:02:00.000,0:02:03.000
Тоа е малку прерано.

0:02:03.000,0:02:05.000
Но, сепак,

0:02:05.000,0:02:07.000
бев вработена од страна на Британскиот совет

0:02:07.000,0:02:09.000
заедно со уште 25 други професори.

0:02:09.000,0:02:11.000
И ние бевме првите не-Муслимани

0:02:11.000,0:02:14.000
кои предаваа во државните училишта во Кувајт.

0:02:14.000,0:02:16.000
Бевме донесени да предаваме англиски

0:02:16.000,0:02:20.000
затоа што владата сакаше да ја модернизира земјата

0:02:20.000,0:02:23.000
и да ги развие граѓаните преку образование.

0:02:23.000,0:02:25.000
И, секако, Обединетото кралство имаше корист

0:02:25.000,0:02:28.000
од дел од тоа привлечно нафтено богатство.

0:02:28.000,0:02:30.000
Добро.

0:02:30.000,0:02:33.000
Сега, ова е најголемата промена која сум ја видела -

0:02:33.000,0:02:35.000
како предавањето англиски

0:02:35.000,0:02:37.000
се измени

0:02:37.000,0:02:41.000
од заеднички корисна практика

0:02:41.000,0:02:44.000
во тоа да стане масивен меѓународен бизнис каков што е денеска.

0:02:44.000,0:02:48.000
Не е повеќе само странски јазик во училишната програма.

0:02:48.000,0:02:50.000
И не е повеќе единствен имот

0:02:50.000,0:02:52.000
на мајка Англија.

0:02:52.000,0:02:54.000
Тој стана предводник

0:02:54.000,0:02:57.000
за секоја нација која зборува англиски на земјата.

0:02:57.000,0:02:59.000
И зошто да не?

0:02:59.000,0:03:02.000
На крајот на краиштата, најдоброто образование -

0:03:02.000,0:03:05.000
според последните рангирања на светски универзитети

0:03:05.000,0:03:07.000
може да се најде на универзитетите

0:03:07.000,0:03:11.000
во Обединетото Кралство и во САД.

0:03:11.000,0:03:15.000
Така што, природно е што секој сака да има образование на англиски.

0:03:15.000,0:03:17.000
Но, ако англискиот јазик не ти е мајчин,

0:03:17.000,0:03:19.000
мора да положиш тест.

0:03:19.000,0:03:21.000
Сега може ли да биде исправно

0:03:21.000,0:03:23.000
да одбиеш студент

0:03:23.000,0:03:25.000
само заради лингвистичката способност?

0:03:25.000,0:03:27.000
Можеби имате научник за компјутери

0:03:27.000,0:03:29.000
кој е гениј.

0:03:29.000,0:03:32.000
Би му требал ли нему истиот јазик, како на пример, на правник?

0:03:32.000,0:03:35.000
Па, јас не мислам така.

0:03:36.000,0:03:39.000
Ние, професорите по англиски ги одбиваме постојано.

0:03:39.000,0:03:41.000
Ставаме знак стоп,

0:03:41.000,0:03:43.000
и ги запираме на нивниот пат.

0:03:43.000,0:03:45.000
Тие не можат да го остварат својот сон повеќе,

0:03:45.000,0:03:48.000
сè додека не научат англиски.

0:03:49.000,0:03:52.000
Дозволете ми вака да кажам,

0:03:52.000,0:03:56.000
доколку сретнам некој кој зборува само холандски

0:03:56.000,0:03:58.000
кој има лек за рак,

0:03:58.000,0:04:01.000
дали ќе го запрам да не студира на мојот Британски универзитет?

0:04:01.000,0:04:03.000
Мислам дека нема.

0:04:03.000,0:04:06.000
Но, всушност токму тоа го правиме.

0:04:06.000,0:04:09.000
Ние, професорите по англиски сме портири.

0:04:09.000,0:04:12.000
И вие треба прво нас да нè убедите

0:04:12.000,0:04:15.000
дека зборувате англиски доволно добро.

0:04:16.000,0:04:18.000
Сега може да биде опасно

0:04:18.000,0:04:21.000
да дадете премногу моќ

0:04:21.000,0:04:23.000
на тесен сегмент од општеството.

0:04:23.000,0:04:26.000
Можеби пречката би била премногу универзална.

0:04:26.000,0:04:28.000
Добро.

0:04:28.000,0:04:31.000
"Но," слушам дека велите,

0:04:31.000,0:04:33.000
"што е со истражувањата?

0:04:33.000,0:04:35.000
Сите се на англиски јазик."

0:04:35.000,0:04:37.000
Книгите се на англиски,

0:04:37.000,0:04:39.000
научните списанија се пишуваат на англиски,

0:04:39.000,0:04:42.000
но тоа е пророштво што само се исполнува.

0:04:42.000,0:04:44.000
Ја храни потребата од англиски.

0:04:44.000,0:04:46.000
И така продолжува.

0:04:46.000,0:04:49.000
Ве прашувам, што се случи со преведувањето?

0:04:49.000,0:04:53.000
Ако мислите на исламското златно доба (Islamic Golden Age),

0:04:53.000,0:04:56.000
тогаш имало многу преводи.

0:04:56.000,0:04:59.000
Тие преведувале од латински и грчки

0:04:59.000,0:05:01.000
на арапски, на персиски,

0:05:01.000,0:05:03.000
и потоа се преведувало на

0:05:03.000,0:05:05.000
јазиците од германската група од Европа

0:05:05.000,0:05:07.000
и на јазиците од романската група.

0:05:07.000,0:05:11.000
И толку многу светлина светеше над темното доба во Европа (Dark Ages of Europe).

0:05:12.000,0:05:14.000
Немојте да ме сфатите погрешно;

0:05:14.000,0:05:16.000
јас не сум против предавање на англиски,

0:05:16.000,0:05:18.000
сите вие професори кои предавате англиски.

0:05:18.000,0:05:20.000
Го обожавам фактот што имаме глобален јазик.

0:05:20.000,0:05:23.000
Денес ни треба глобален јазик повеќе од било кога.

0:05:23.000,0:05:25.000
Но, јас сум против тоа да се употребува јазикот

0:05:25.000,0:05:27.000
како пречка.

0:05:27.000,0:05:30.000
Дали навистина сакаме да завршиме со 600 јазици

0:05:30.000,0:05:33.000
и главен јазик да остане англискиот, или кинескиот?

0:05:33.000,0:05:36.000
Ни треба повеќе од тоа. Каде ќе ја повлечеме линијата?

0:05:36.000,0:05:38.000
Овој систем

0:05:38.000,0:05:41.000
ги изедначува интелигенцијата

0:05:41.000,0:05:44.000
со познавањето на англискиот јазик

0:05:44.000,0:05:46.000
што е прилично произволно.

0:05:46.000,0:05:52.000
(Аплауз)

0:05:52.000,0:05:54.000
И сакам да ве потсетам

0:05:54.000,0:05:57.000
дека гигантите на чии раменици

0:05:57.000,0:05:59.000
почива денешната интелигенција

0:05:59.000,0:06:01.000
не морале да знаат англиски,

0:06:01.000,0:06:03.000
не морале да полагаат тест по англиски.

0:06:03.000,0:06:06.000
Чист пример е Ајнштајн.

0:06:07.000,0:06:10.000
Тој, патем, бил сметан за проблематично дете во училиште

0:06:10.000,0:06:12.000
затоа што, всушност бил дислексичен.

0:06:12.000,0:06:14.000
Но, за среќа на светот,

0:06:14.000,0:06:17.000
тој не морал да полага тест по англиски јазик.

0:06:17.000,0:06:20.000
Затоа што, тие тестови не започнале се до 1964

0:06:20.000,0:06:22.000
кога започнал TOEFL,

0:06:22.000,0:06:24.000
американскиот тест по англиски јазик.

0:06:24.000,0:06:26.000
Сега ова експлодираше.

0:06:26.000,0:06:29.000
Постојат сè повеќе и повеќе тестови по англиски јазик.

0:06:29.000,0:06:31.000
И милиони и милиони студенти

0:06:31.000,0:06:33.000
ги полагаат овие тестови секоја година.

0:06:33.000,0:06:35.000
Сега, можеби ќе помислите, вие и јас,

0:06:35.000,0:06:37.000
тие провизии не се лоши, добри се,

0:06:37.000,0:06:39.000
но тие се елиминаторни

0:06:39.000,0:06:41.000
за толку многу милиони сиромашни луѓе.

0:06:41.000,0:06:43.000
Според тоа, ние веднаш ги одбиваме.

0:06:43.000,0:06:46.000
(Аплауз)

0:06:46.000,0:06:49.000
Ми доаѓа на памет еден наслов што го видов неодамна:

0:06:49.000,0:06:51.000
"Образование: Големата поделба."

0:06:51.000,0:06:53.000
Сега сфатив,

0:06:53.000,0:06:56.000
разбирам зошто луѓето би се фокусирале на англиски.

0:06:56.000,0:06:59.000
Тие сакаат да им ги пружат на нивните деца најдобрите можности во животот.

0:07:00.000,0:07:03.000
И, за да го направат тоа, ним им треба западно образование.

0:07:03.000,0:07:05.000
Затоа што, секако, најдобрите работни места

0:07:05.000,0:07:08.000
одат кај луѓе што се надвор од Западните универзитети,

0:07:08.000,0:07:10.000
кои ги спомнав порано.

0:07:10.000,0:07:12.000
Тоа е движење во круг.

0:07:12.000,0:07:14.000
Добро.

0:07:14.000,0:07:16.000
Дозволете да ви кажам приказна за двајца научници,

0:07:16.000,0:07:18.000
двајца англиски научници.

0:07:18.000,0:07:20.000
Тие правеле експеримент

0:07:20.000,0:07:22.000
поврзан со генетика

0:07:22.000,0:07:25.000
и долните и горните екстремитети на животните.

0:07:25.000,0:07:27.000
Но не можеле да ги добијат резултатите кои ги посакувале.

0:07:27.000,0:07:29.000
Тие всушност не знаеле што да прават,

0:07:29.000,0:07:32.000
сè додека не им пришол еден германски научник

0:07:32.000,0:07:35.000
кој сфатил дека тие користеле два збора

0:07:35.000,0:07:37.000
за долни и горни екстремитети,

0:07:37.000,0:07:41.000
додека генетиката не прави разлика

0:07:41.000,0:07:43.000
како ни германскиот.

0:07:43.000,0:07:45.000
Па бинго,

0:07:45.000,0:07:47.000
проблемот е решен.

0:07:47.000,0:07:49.000
Ако не може да ви текне некоја мисла,

0:07:49.000,0:07:52.000
заглавени сте.

0:07:52.000,0:07:54.000
Но, ако некој друг јазик може да смисли таква мисла,

0:07:54.000,0:07:56.000
тогаш, преку соработка,

0:07:56.000,0:07:59.000
можеме да постигнеме и да научиме многу повеќе.

0:08:01.000,0:08:03.000
Мојата ќерка,

0:08:03.000,0:08:06.000
дојде во Англија од Кувајт.

0:08:06.000,0:08:09.000
Таа студираше наука и математика на арапски.

0:08:09.000,0:08:12.000
Тоа е арапско средно училиште.

0:08:12.000,0:08:15.000
Мораше да преведува на англиски во нејзиното училиште по граматика.

0:08:15.000,0:08:17.000
И беше најдобра во класот

0:08:17.000,0:08:19.000
по овие предмети.

0:08:19.000,0:08:21.000
Тоа ни кажува

0:08:21.000,0:08:23.000
дека, кога студентите доаѓаат кај нас од странство.

0:08:23.000,0:08:25.000
можеби не им даваме доволно признание

0:08:25.000,0:08:27.000
за она што го знаат,

0:08:27.000,0:08:30.000
а го знаат тоа на нивниот мајчин јазик.

0:08:30.000,0:08:32.000
Кога умира еден јазик,

0:08:32.000,0:08:35.000
не знаеме што губиме со тој јазик.

0:08:35.000,0:08:39.000
Тоа значи - не знам дали сте гледале на CNN неодамна -

0:08:39.000,0:08:41.000
ја врачија наградата Heroes Award

0:08:41.000,0:08:44.000
на младо момче овчар од Кенија

0:08:44.000,0:08:47.000
кој не можел да студира ноќе во неговото село

0:08:47.000,0:08:49.000
како сите други селски деца,

0:08:49.000,0:08:51.000
затоа што газиената ламба,

0:08:51.000,0:08:53.000
правела чад и ги оштетила неговите очи.

0:08:53.000,0:08:56.000
И покрај тоа, никогаш немало доволно газија,

0:08:56.000,0:08:59.000
зашто, што можете да купите со еден долар дневно?

0:08:59.000,0:09:01.000
Тој измислил

0:09:01.000,0:09:04.000
бесплатна соларна ламба.

0:09:04.000,0:09:06.000
И сега децата во неговото село

0:09:06.000,0:09:08.000
ги имаат истите оценки на училиште

0:09:08.000,0:09:12.000
како и децата кои имаат електрична енергија дома.

0:09:12.000,0:09:18.000
(Аплауз)

0:09:18.000,0:09:20.000
Кога ја прими наградата,

0:09:20.000,0:09:22.000
ги изговори овие прекрасни зборови:

0:09:22.000,0:09:25.000
"Децата може да ја поведат Африка од она што е денеска,

0:09:25.000,0:09:27.000
темен континент,

0:09:27.000,0:09:29.000
кон светол континент."

0:09:29.000,0:09:31.000
Едноставна идеја,

0:09:31.000,0:09:34.000
но може да има толку далекусежни последици.

0:09:35.000,0:09:37.000
Луѓето кои немаат светлина,

0:09:37.000,0:09:40.000
без разлика дали физички или метафорично,

0:09:40.000,0:09:43.000
не можат да ги положат нашите испити,

0:09:43.000,0:09:46.000
и никогаш нема да знаеме што знаат тие.

0:09:46.000,0:09:49.000
Ајде да не ги оставиме нив и себеси

0:09:49.000,0:09:51.000
во темнина.

0:09:51.000,0:09:54.000
Ајде да ја славиме различноста.

0:09:54.000,0:09:57.000
Водете сметка за вашиот јазик.

0:09:57.000,0:10:01.000
Користете го за да ги распространите големите идеи.

0:10:01.000,0:10:08.000
(Аплауз)

0:10:08.000,0:10:10.000
Ви благодарам многу.

0:10:10.000,0:10:13.000
(Аплауз)