0:00:01.000,0:00:03.000
Alam ko ang iniisip ninyo.

0:00:03.000,0:00:05.000
Sa tingin ninyo, nawawala yata ako

0:00:05.000,0:00:07.000
at maya maya ay may aakyat sa tanghalang ito

0:00:07.000,0:00:09.000
at magbabalik sa akin sa dapat kong kaupuan.

0:00:09.000,0:00:15.000
(Palakpakan)

0:00:15.000,0:00:18.000
Nangyayari sa akin yan madalas sa Dubai

0:00:18.000,0:00:20.000
Narito ka ba para magbakasyon?

0:00:20.000,0:00:22.000
(Tawanan)

0:00:22.000,0:00:25.000
Binibisita mo ba ang mga anak mo?

0:00:25.000,0:00:27.000
Gaano ka katagal dito?

0:00:27.000,0:00:30.000
Sa katunayan, ninanais kong magtagal.

0:00:30.000,0:00:33.000
Nakatira at nagtuturo ako sa lugar ng Gulf

0:00:33.000,0:00:35.000
nang mahigit 30 taon.

0:00:35.000,0:00:39.000
(Palakpakan)

0:00:39.000,0:00:43.000
At sa mga panahong iyon, nakita ko ang maraming pagbabago.

0:00:43.000,0:00:45.000
At ang bilang ng mga ito

0:00:45.000,0:00:47.000
ay nakakapangilabot.

0:00:47.000,0:00:49.000
At nais kong talakayin sa inyo ngayon

0:00:49.000,0:00:51.000
ay tungkol sa mga wikang namamatay

0:00:51.000,0:00:54.000
at ang globalisasyon ng Ingles.

0:00:54.000,0:00:56.000
Nais kong isalaysay sa inyo ang tungkol sa aking kaibigan

0:00:56.000,0:00:59.000
na nagtuturo ng Ingles sa mga matatanda sa Abu Dhabi

0:00:59.000,0:01:01.000
At isang mainam na araw,

0:01:01.000,0:01:03.000
napagpasyahan nyang dalhin sila sa halamanan

0:01:03.000,0:01:05.000
para turuan sila ng ilang salita tungkol sa kalikasan.

0:01:05.000,0:01:07.000
Ngunit sa huli ay siya ang natuto

0:01:07.000,0:01:09.000
ng lahat ng salitang Arabo para sa mga halaman ng lugar,

0:01:09.000,0:01:11.000
at kanilang mga gamit--

0:01:11.000,0:01:14.000
gamit sa panggagamot, pagpapaganda,

0:01:14.000,0:01:17.000
pagluluto, at herbal

0:01:17.000,0:01:19.000
Paano natutunan ng mga mag-aaral ang lahat ng iyon?

0:01:19.000,0:01:21.000
Tiyak, sa kanilang mga ninuno

0:01:21.000,0:01:24.000
at maging sa ninuno ng kanilang mga ninuno.

0:01:24.000,0:01:27.000
HIndi na natin kailangang pag-usapan kung gaano kahalaga

0:01:27.000,0:01:29.000
ang kakayahang nating makipagtalastasan

0:01:29.000,0:01:31.000
sa iba't ibang salinlahi.

0:01:31.000,0:01:33.000
Ngunit ang nakakalungkot, ngayon,

0:01:33.000,0:01:35.000
ang mga wika ay nagkakamatayan

0:01:35.000,0:01:37.000
sa hindi kapanipaniwalang bilis.

0:01:37.000,0:01:40.000
May isang wikang namamatay sa loob ng 14 na araw.

0:01:41.000,0:01:43.000
Kasabay nito,

0:01:43.000,0:01:45.000
ang Ingles ang itinuturing na pandaigdigang wika.

0:01:45.000,0:01:47.000
Mayroon kaya itong kaugnayan sa isa't isa?

0:01:47.000,0:01:49.000
Yan ang hindi ko alam.

0:01:49.000,0:01:52.000
Ang alam ko ay nakakita na ako ng maraming pagbabago.

0:01:52.000,0:01:55.000
Nang una akong makarating sa lugar na ito, nagtungo ako sa Kuwait

0:01:55.000,0:01:58.000
sa panahong wala pa sa kaayusan ang mga bagay.

0:01:58.000,0:02:00.000
Sa katunayan, hindi pa ito katagalan.

0:02:00.000,0:02:03.000
Masyado itong maaga.

0:02:03.000,0:02:05.000
Gayunpaman,

0:02:05.000,0:02:07.000
Kinuha ako ng British Council

0:02:07.000,0:02:09.000
kasama ng humigit-kumulang 25 ibang guro.

0:02:09.000,0:02:11.000
At kami ang mga unang hindi Muslim

0:02:11.000,0:02:14.000
na nagturo sa mga pampublikong paaralan sa Kuwait.

0:02:14.000,0:02:16.000
Pinadala kami para magturo ng Ingles

0:02:16.000,0:02:20.000
sapagkat nais ng pamahalaan na gawing makabago ang bansang ito

0:02:20.000,0:02:23.000
at palakasin ang mga mamamayan sa pamamagitan ng edukasyon.

0:02:23.000,0:02:25.000
At tiyak, ang U.K. ay nakinabang

0:02:25.000,0:02:28.000
mula sa malaking kayamanan nito sa langis.

0:02:28.000,0:02:30.000
Okay.

0:02:30.000,0:02:33.000
At ito ang pinakamalaking pagbabago na aking nakita --

0:02:33.000,0:02:35.000
paanong ang pagtuturo ng Ingles

0:02:35.000,0:02:37.000
ay marahas na nagbago

0:02:37.000,0:02:41.000
mula sa pagiging kapaki-pakinabang na adhikain

0:02:41.000,0:02:44.000
sa pagiging isang malakihang pandaigdigang negosyo ngayon.

0:02:44.000,0:02:48.000
Hindi na lamang ito isang banyagang wika sa kurikulum ng mga paaralan.

0:02:48.000,0:02:50.000
At hindi na lamang ito pagmamay-ari

0:02:50.000,0:02:52.000
ng bansang Inglatera.

0:02:52.000,0:02:54.000
Ito ay nauso

0:02:54.000,0:02:57.000
sa lahat ng bansang nagsasalita ng Ingles.

0:02:57.000,0:02:59.000
At bakit hindi?

0:02:59.000,0:03:02.000
Sa huli, and pinakamagandang edukasyon --

0:03:02.000,0:03:05.000
ayon sa huling Hanay ng Pinakamagagaling na Pandaigdigang Pamantasan --

0:03:05.000,0:03:07.000
ay matatagpuan sa mga pamantasan

0:03:07.000,0:03:11.000
ng U.K at ng U.S.

0:03:11.000,0:03:15.000
Mangyari pa'y ang lahat ay nag-aasam na magkaroon ng karunugan sa Ingles.

0:03:15.000,0:03:17.000
Ngunit kung ikaw ay hindi likas na nagsasalita ng Ingles,

0:03:17.000,0:03:19.000
kailangan mong pumasa sa pagsusulit.

0:03:19.000,0:03:21.000
Ngayon, maaari bang

0:03:21.000,0:03:23.000
tanggihan ang isang mag-aaral

0:03:23.000,0:03:25.000
ayon sa kakayahan sa pagsasalita lamang?

0:03:25.000,0:03:27.000
Halimbawa, mayroong isang computer scientist

0:03:27.000,0:03:29.000
na napakatalino.

0:03:29.000,0:03:32.000
Kailangan ba nyang maging kasinggaling sa pagsasalita kagaya ng isang abogado??

0:03:32.000,0:03:35.000
Hindi sa tingin ko.

0:03:36.000,0:03:39.000
HIndi natin tanggap ang mga tulad nila.

0:03:39.000,0:03:41.000
NIlalagyan natin ng sagabal

0:03:41.000,0:03:43.000
ang kanilang daanan para sila ay pigilan.

0:03:43.000,0:03:45.000
Hindi nila maaaring makamit ang kanilang mga minimithi

0:03:45.000,0:03:48.000
hangga't hindi sila natututo ng Ingles.

0:03:49.000,0:03:52.000
Hayaan ninyo akong ipaliwanag ito sa ganitong paraan,

0:03:52.000,0:03:56.000
kung ako ay makakilala ng isang Olandes na ito lamang ang alam na salita,

0:03:56.000,0:03:58.000
na mayroon siyang alam na gamot sa kanser,

0:03:58.000,0:04:01.000
dapat ko ba siyang pigilan sa pagpasok sa aking British University?

0:04:01.000,0:04:03.000
Hindi sa tingin ko.

0:04:03.000,0:04:06.000
Ngunit sa katunayan, ito ang ating ginagawa sa kasalukuyan.

0:04:06.000,0:04:09.000
Tayong mga guro ng Ingles ay nagiging tanod.

0:04:09.000,0:04:12.000
At kailangan muna tayong mapaniwala

0:04:12.000,0:04:15.000
na ang kanilang kakayahan magsalita ng Ingles ay sapat.

0:04:16.000,0:04:18.000
Maaaring maging mapanganib

0:04:18.000,0:04:21.000
ang pagbibigay ng lubos na kapangyarihan

0:04:21.000,0:04:23.000
sa isang maliit na bahagi ng lipunan.

0:04:23.000,0:04:26.000
Marahil ang sagabal ay magiging pandaigdigan.

0:04:26.000,0:04:28.000
Okay.

0:04:28.000,0:04:31.000
"Ngunit," ang sabi ninyo,

0:04:31.000,0:04:33.000
"paano naman ang mga pananaliksik?

0:04:33.000,0:04:35.000
Lahat ng ito'y nasa Ingles."

0:04:35.000,0:04:37.000
Ang mga aklat ay nasa Ingles,

0:04:37.000,0:04:39.000
ang mga pahayagan ay nasa Ingles,

0:04:39.000,0:04:42.000
ngunit lahat ng ito'y katuparan ng kanilang mga pangarap.

0:04:42.000,0:04:44.000
Ito ay katupdan ng kailanganing Ingles.

0:04:44.000,0:04:46.000
At ngayon ito'y nagpapatuloy.

0:04:46.000,0:04:49.000
Ang aking tanong, ano ang nagyari sa pagsasaling-wika?

0:04:49.000,0:04:53.000
Kung inyong iisipin ang Islamic Golden Age,

0:04:53.000,0:04:56.000
nagkaroon noon ng malawakang pagsasaling-wka.

0:04:56.000,0:04:59.000
Nagsaling-wika sila mula sa Latin at Griyego

0:04:59.000,0:05:01.000
patungo sa Arabe, sa Persyano,

0:05:01.000,0:05:03.000
at ang mga ito'y isinaling-wika

0:05:03.000,0:05:05.000
maging sa wikang Aleman ng Europa,

0:05:05.000,0:05:07.000
at maging sa wikang Romano.

0:05:07.000,0:05:11.000
At dahil dito, nagliwanag ang Panahon ng Kadiliman sa Europa.

0:05:12.000,0:05:14.000
Ngayon, huwag ninyo sana akong masamain;

0:05:14.000,0:05:16.000
Hindi ako salungat sa pagtuturo ng wikang Ingles,

0:05:16.000,0:05:18.000
ng lahat ng mga gurong naririto ngayon.

0:05:18.000,0:05:20.000
Sang-ayon ako na mayroon tayong isang pandaigdigang wika.

0:05:20.000,0:05:23.000
Kailngan natin ito ngayon higit kailanman.

0:05:23.000,0:05:25.000
Ngunit salungat ako sa paggamit nito

0:05:25.000,0:05:27.000
bilang isang hadlang.

0:05:27.000,0:05:30.000
Nais ba talaga natin na mauwi sa 600 na wika lamang

0:05:30.000,0:05:33.000
at may isang pangunahing wika tulad ng Ingles, o Tsino?

0:05:33.000,0:05:36.000
Higit ang kailangan natin. Hanggang saan ang magiging hangganan?

0:05:36.000,0:05:38.000
Ang sistemang ito

0:05:38.000,0:05:41.000
ay tumutumbas sa karunugan

0:05:41.000,0:05:44.000
sa kaalaman sa wikang Ingles

0:05:44.000,0:05:46.000
na hindi na makatwiran.

0:05:46.000,0:05:52.000
(Palakpakan)

0:05:52.000,0:05:54.000
At nais kong ipaalala sa inyo

0:05:54.000,0:05:57.000
na ang mga naglalakihang pangalan na nagdala

0:05:57.000,0:05:59.000
ng mga karunungan sa kasalukuyang panahon

0:05:59.000,0:06:01.000
ay hindi kinailangang magkaroon ng kaalaman sa wikang Ingles,

0:06:01.000,0:06:03.000
hindi nila kinailangang makapasa sa isang Ingles na pagsusulit.

0:06:03.000,0:06:06.000
Isang halimbawa, si Einstein.

0:06:07.000,0:06:10.000
Siya, maiba ako, ay itinuring na kakaiba sa kanyang paaralan

0:06:10.000,0:06:12.000
sapagkat siya, sa katotohanan, ay isang dyslexic.

0:06:12.000,0:06:14.000
Ngunit kabutihang-palad para sa mundo,

0:06:14.000,0:06:17.000
hindi niya kinailangang pumasa sa isang pagsusulit sa Ingles.

0:06:17.000,0:06:20.000
Sapagkat ito ay nagsimula lamang noong 1964

0:06:20.000,0:06:22.000
sa pamamagitan ng TOEFL,

0:06:22.000,0:06:24.000
ang pagsusulit sa Amerikanong Ingles .

0:06:24.000,0:06:26.000
Ngayon ito ay lumawak na.

0:06:26.000,0:06:29.000
Laganap na ngayon ang napakaraming uri ng pagsusulit sa Ingles.

0:06:29.000,0:06:31.000
At milyon milyong mag-aaral

0:06:31.000,0:06:33.000
ang kumukuha nito bawat taon.

0:06:33.000,0:06:35.000
At ngayon, maaari mong isipin, ikaw at ako,

0:06:35.000,0:06:37.000
ang halaga ng mga ito ay hindi masama, sila at nararapat lamang

0:06:37.000,0:06:39.000
ngunit ito ay nagiging hadlang

0:06:39.000,0:06:41.000
para sa napakaraming mahihirap na tao.

0:06:41.000,0:06:43.000
Kaya sa pamamagitan nito, agad nating silang tinatanggihan.

0:06:43.000,0:06:46.000
(Palakpakan)

0:06:46.000,0:06:49.000
Naalala ko ang isang ulo ng balita kamakailan lamang:

0:06:49.000,0:06:51.000
"Edukasyon: Isang Dakilang Tagapaghati."

0:06:51.000,0:06:53.000
Ngayon naintindihan ko ito,

0:06:53.000,0:06:56.000
Naunawaan ko kung bakit ang mga tao ay nakapokus sa Ingles.

0:06:56.000,0:06:59.000
Nais nilang ibigay sa kanilang mga anak ang kaginhawahan sa buhay.

0:07:00.000,0:07:03.000
Para makamit ito, kailangan nila ng isang Kanluraning karunugan.

0:07:03.000,0:07:05.000
Sapagkat, syempre, ang pinakamagagandang hanap-buhay

0:07:05.000,0:07:08.000
ay napupunta sa mga taong galing sa Kanluraning Pamantasan,

0:07:08.000,0:07:10.000
na akin nang nabanggit kanina.

0:07:10.000,0:07:12.000
Ito ay paikot-ikot lamang.

0:07:12.000,0:07:14.000
Okay.

0:07:14.000,0:07:16.000
Hayaan ninyo akong isalaysay ang isang kwento tungkol sa dalawang siyentipiko,

0:07:16.000,0:07:18.000
dalawang siyentipikong Ingles.

0:07:18.000,0:07:20.000
Mayroon silang isang ekperimento

0:07:20.000,0:07:22.000
sa may kinalaman sa genetika

0:07:22.000,0:07:25.000
at sa unahan at likurang biyas ng mga hayop.

0:07:25.000,0:07:27.000
Ngunit hindi nila makuha ang nais nilang kahantungan.

0:07:27.000,0:07:29.000
Hindi na nila alam ang dapat gawin,

0:07:29.000,0:07:32.000
hanggang dumating ang isang siyentipikong Aleman

0:07:32.000,0:07:35.000
na nakapagtanto na sila ay gumagamit ng dalawang magkaibang salita

0:07:35.000,0:07:37.000
para sa unahan at likurang biyas ng hayop,

0:07:37.000,0:07:41.000
samantalang sa genetika ay walang pagkakaiba

0:07:41.000,0:07:43.000
at maging sa wikang Aleman.

0:07:43.000,0:07:45.000
Kaya ayun,

0:07:45.000,0:07:47.000
nagkaroon ng kasagutan ang kanilang suliranin.

0:07:47.000,0:07:49.000
Kung ikaw ay hindi makapag-iisip,

0:07:49.000,0:07:52.000
ikaw ay hindi na makakagalaw.

0:07:52.000,0:07:54.000
Ngunit kapag ang ibang wika ay maykakayahang maisip ang kaisipang ito,

0:07:54.000,0:07:56.000
at, sa pagtutulungan,

0:07:56.000,0:07:59.000
maaaring malawak ang ating makamit at matutuhan.

0:08:01.000,0:08:03.000
Ang aking anak na babae,

0:08:03.000,0:08:06.000
ay nagpunta mula Inglatera patungo sa Kuwait

0:08:06.000,0:08:09.000
Nag-aral siya ng agham at aghambilang sa salitang Arabe.

0:08:09.000,0:08:12.000
Ito ay isang paaralang Arabe.

0:08:12.000,0:08:15.000
Kinailangan niya itong isalin sa Ingles sa kanyang paaralang panggramatika.

0:08:15.000,0:08:17.000
At siya ang pinakamagaling sa kanyang klase

0:08:17.000,0:08:19.000
at sa kaniyang mga asignatura.

0:08:19.000,0:08:21.000
Na nagsasabi sa atin

0:08:21.000,0:08:23.000
na, kapag ang isang mag-aaral ang nagtungo sa atin mula sa ibang bansa,

0:08:23.000,0:08:25.000
maaaring hindi natin sila nabibigyang halaga

0:08:25.000,0:08:27.000
at ang kanilang mga nalalaman,

0:08:27.000,0:08:30.000
at ang kaalaman nilang ito ay nasa kanilang sariling wika.

0:08:30.000,0:08:32.000
Kapag ang isang wika ay namatay,

0:08:32.000,0:08:35.000
hindi natin malalaman kung ano ang nawala kasama ng wikang ito.

0:08:35.000,0:08:39.000
Ito ay -- Hindi ko alam kung ito ay napanood ninyo sa CNN kamakailan lamang --

0:08:39.000,0:08:41.000
ibinigay nila ang Heroes Award

0:08:41.000,0:08:44.000
sa isang pastol na batang Kenyan

0:08:44.000,0:08:47.000
na hindi makapag-aral sa gabi sa kanyang pamayanan

0:08:47.000,0:08:49.000
tulad ng lahat ng ibang bata,

0:08:49.000,0:08:51.000
sapagkat ang lamparang de gaas

0:08:51.000,0:08:53.000
kapag ito ay umuusok ay nakakasakit sa kanyang mata.

0:08:53.000,0:08:56.000
At maging ang gaas ay hindi sapat,

0:08:56.000,0:08:59.000
sapagkat ano ang mabibili ng isang dolyar isang araw?

0:08:59.000,0:09:01.000
Kaya lumikha siya

0:09:01.000,0:09:04.000
ng isang cost-free solar lamp.

0:09:04.000,0:09:06.000
At ngayon, ang mga kabataan sa kanyang pamayanan

0:09:06.000,0:09:08.000
ay nakakakuha ng kaparehong marka sa paaralan

0:09:08.000,0:09:12.000
kagaya ng mga kabataan na mayroong elektrisidad sa kanilang tahanan.

0:09:12.000,0:09:18.000
(Palakpakan)

0:09:18.000,0:09:20.000
Nang tanggapin niya ang kanyang parangal,

0:09:20.000,0:09:22.000
Binanggit niya ang mga wikang ito:

0:09:22.000,0:09:25.000
"Ang kabataan ay may kakayahang akayin ang Aprika mula sa kalagayan nito ngayon,

0:09:25.000,0:09:27.000
isang lupain sa kadiliman,

0:09:27.000,0:09:29.000
patungo sa isang lupain ng kaliwanagan."

0:09:29.000,0:09:31.000
Isang payak ng ideya,

0:09:31.000,0:09:34.000
ngunit maaari itong magkaron ng isang makabuluhang kahihinatnan.

0:09:35.000,0:09:37.000
Ang mga taong walang kaliwanagan,

0:09:37.000,0:09:40.000
maging ito ay pisikal o metaporikal,

0:09:40.000,0:09:43.000
ay hindi maaaring makapasa sa ating mga pagsusulit,

0:09:43.000,0:09:46.000
at hindi natin kailanman matutuklasan ang kanilang mga nalalaman.

0:09:46.000,0:09:49.000
Huwag nating hayaang masadlak sila at maging tayo

0:09:49.000,0:09:51.000
sa dilim.

0:09:51.000,0:09:54.000
Ipagdiwang natin ang pagkakaiba-iba.

0:09:54.000,0:09:57.000
Intindihin ang iyong sariling wika.

0:09:57.000,0:10:01.000
Gamitin ninyo ito sa pagpapalaganap ng mga dakilang ideya.

0:10:01.000,0:10:08.000
(Palakpakan)

0:10:08.000,0:10:10.000
Maraming salamat sa inyong lahat.

0:10:10.000,0:10:13.000
(Palakpakan)