0:00:01.000,0:00:03.000
Mi scias tion, kion vi pensas.

0:00:03.000,0:00:05.000
Vi pensas, ke mi perdiĝis,

0:00:05.000,0:00:07.000
kaj iu baldaŭ venos surscenejen

0:00:07.000,0:00:09.000
por ĝentile regvidi min al mia seĝo.

0:00:09.000,0:00:15.000
(aplaŭdo)

0:00:15.000,0:00:18.000
Mi ofte spertas tion en Dubajo.

0:00:18.000,0:00:20.000
"Vi venis por ferii, ĉu ne, s-ino?"

0:00:20.000,0:00:22.000
(ridoj)

0:00:22.000,0:00:25.000
"Aŭ por viziti la infanojn, ĉu?

0:00:25.000,0:00:27.000
Kiom longe vi restos?"

0:00:27.000,0:00:30.000
Nu fakte, dum ankoraŭ longa tempo, mi esperas.

0:00:30.000,0:00:33.000
Mi loĝas kaj instruas ĉe la Persa Golfo

0:00:33.000,0:00:35.000
dum pli ol 30 jaroj.

0:00:35.000,0:00:39.000
(aplaŭdo)

0:00:39.000,0:00:43.000
Kaj dum tiu tempo, mi vidis multajn ŝanĝojn.

0:00:43.000,0:00:45.000
Nu, tiu statistiko

0:00:45.000,0:00:47.000
estas ege ŝoka.

0:00:47.000,0:00:49.000
Kaj mi volas paroli al vi hodiaŭ

0:00:49.000,0:00:51.000
pri malapero de lingvoj

0:00:51.000,0:00:54.000
kaj la tutmondiĝo de la angla.

0:00:54.000,0:00:56.000
Mi volas rakonti al vi pri mia amikino,

0:00:56.000,0:00:59.000
kiu instruis la anglan al plenkreskuloj en Abudabio.

0:00:59.000,0:01:01.000
Kaj iun tagon,

0:01:01.000,0:01:03.000
ŝi decidis fari lecionon en la ĝardeno

0:01:03.000,0:01:05.000
por instrui al ili vortojn pri la naturo.

0:01:05.000,0:01:07.000
Sed je la fino estis ŝi, kiu lernis

0:01:07.000,0:01:09.000
la arabajn vortojn por la lokaj plantoj,

0:01:09.000,0:01:11.000
kune kun la diversaj manieroj uzi ilin --

0:01:11.000,0:01:14.000
resanige, ŝminke,

0:01:14.000,0:01:17.000
kuire, kiel herboj.

0:01:17.000,0:01:19.000
Kiel tiuj studentoj eksciis pri ĉio ĉi?

0:01:19.000,0:01:21.000
Evidente, de siaj geavoj

0:01:21.000,0:01:24.000
kaj eĉ de la pra-geavoj.

0:01:24.000,0:01:27.000
Mi ne bezonas klarigi al vi kiom gravas

0:01:27.000,0:01:29.000
la eblo komuniki

0:01:29.000,0:01:31.000
tra la generacioj.

0:01:31.000,0:01:33.000
Sed bedaŭrinde, nuntempe,

0:01:33.000,0:01:35.000
lingvoj formortas

0:01:35.000,0:01:37.000
je rapideco kiel neniam antaŭe.

0:01:37.000,0:01:40.000
Unu lingvo formortas ĉiun 14-an tagon.

0:01:41.000,0:01:43.000
Nu, samtempe,

0:01:43.000,0:01:45.000
la angla estas la senkonkura tutmonda lingvo.

0:01:45.000,0:01:47.000
Ĉu tiuj faktoj estas ligitaj?

0:01:47.000,0:01:49.000
Mi ne scias.

0:01:49.000,0:01:52.000
Sed mi ja scias, ke mi vidis multajn ŝanĝojn.

0:01:52.000,0:01:55.000
Kiam mi unuafoje venis al la Persa Golfo, mi venis al Kuvajto

0:01:55.000,0:01:58.000
en periodo kiam la vivo tie estis ankoraŭ malfacila.

0:01:58.000,0:02:00.000
Fakte, antaŭ ne tiom longa tempo.

0:02:00.000,0:02:03.000
Tio estas iom tro frua.

0:02:03.000,0:02:05.000
Sed ĉiukaze,

0:02:05.000,0:02:07.000
la Brita Konsilio dungis min

0:02:07.000,0:02:09.000
kaj ĉirkaŭ 25 aliajn geinstruistojn.

0:02:09.000,0:02:11.000
Kaj ni estis la unuaj ne-islamanaj

0:02:11.000,0:02:14.000
instruistoj en la ŝtataj lernejoj tie en Kuvajto.

0:02:14.000,0:02:16.000
Oni venigis nin por instrui la anglan

0:02:16.000,0:02:20.000
ĉar la registaro volis modernigi la landon

0:02:20.000,0:02:23.000
kaj fortikigi la civitanojn per edukado.

0:02:23.000,0:02:25.000
Kaj evidente, ankaŭ Britio profitis

0:02:25.000,0:02:28.000
pro iom de la bela nafta riĉeco.

0:02:28.000,0:02:30.000
Bone.

0:02:30.000,0:02:33.000
Jen la plej grava ŝanĝo, kiun mi vidis --

0:02:33.000,0:02:35.000
la instruado de la angla

0:02:35.000,0:02:37.000
nun ŝanĝiĝis

0:02:37.000,0:02:41.000
de reciproke avantaĝa afero

0:02:41.000,0:02:44.000
al grandega internacia komerco tia, kia ĝi estas hodiaŭ.

0:02:44.000,0:02:48.000
Ne plu simple unu fremda lingvo en la lerneja fakaro.

0:02:48.000,0:02:50.000
Kaj ne plu la ekskluziva tereno

0:02:50.000,0:02:52.000
de la patrina lando Anglio.

0:02:52.000,0:02:54.000
Ĝi iĝis laŭmoda komerco

0:02:54.000,0:02:57.000
por ĉiu angla-parolanta lando de la tero.

0:02:57.000,0:02:59.000
Kaj kial ne?

0:02:59.000,0:03:02.000
Ne forgesu, ke la plej bona edukado --

0:03:02.000,0:03:05.000
laŭ la plej lasta Tutmonda Vicordigo de Universitatoj --

0:03:05.000,0:03:07.000
troviĝas en la universitatoj

0:03:07.000,0:03:11.000
de Britio kaj Usono.

0:03:11.000,0:03:15.000
Do ĉiu volas havi anglalingvan edukadon, kompreneble.

0:03:15.000,0:03:17.000
Sed se vi ne estas denaska anglaparolanto,

0:03:17.000,0:03:19.000
vi devas fari teston.

0:03:19.000,0:03:21.000
Nu, ĉu estas pravigeble

0:03:21.000,0:03:23.000
malakcepti studonton

0:03:23.000,0:03:25.000
laŭ nur lingva kriterio?

0:03:25.000,0:03:27.000
Eble vi havus komputilan scienciston,

0:03:27.000,0:03:29.000
kiu estas geniulo.

0:03:29.000,0:03:32.000
Ĉu vere li bezonus la saman lingvokapablon kiel advokato, ekzemple?

0:03:32.000,0:03:35.000
Nu, mi kredas, ke ne.

0:03:36.000,0:03:39.000
Ni instruistoj de la angla malakceptadas ilin ĉiutage.

0:03:39.000,0:03:41.000
Ni starigas halt-ŝildon,

0:03:41.000,0:03:43.000
kaj ni abrupte haltigas ilin.

0:03:43.000,0:03:45.000
Ili ne rajtas plu sekvadi siajn revojn

0:03:45.000,0:03:48.000
ĝis kiam ili sukcesos kun la angla lingvo.

0:03:49.000,0:03:52.000
Nu, imagu tion:

0:03:52.000,0:03:56.000
se mi renkontus unulingvan nederlandanon,

0:03:56.000,0:03:58.000
kiu havus la kuracilon kontraŭ kancero,

0:03:58.000,0:04:01.000
ĉu mi rifuzus al li studlokon en mia brita universitato?

0:04:01.000,0:04:03.000
Mi dirus, ke ne.

0:04:03.000,0:04:06.000
Tamen, ja precize tion ni faras.

0:04:06.000,0:04:09.000
Ni instruistoj de la angla estas la gardistoj ĉe la pordego.

0:04:09.000,0:04:12.000
Kaj vi devas unue montri al ni,

0:04:12.000,0:04:15.000
ke vi sufiĉe bone regas la anglan.

0:04:16.000,0:04:18.000
Povas esti danĝere

0:04:18.000,0:04:21.000
doni tro da povo

0:04:21.000,0:04:23.000
al iu mallarĝa segmento de la socio.

0:04:23.000,0:04:26.000
Eble la barilo estus tro universala.

0:04:26.000,0:04:28.000
Bone.

0:04:28.000,0:04:31.000
"Sed," mi aŭdas vin diri,

0:04:31.000,0:04:33.000
"kio pri la esplorado?

0:04:33.000,0:04:35.000
Ĉio estas en la angla."

0:04:35.000,0:04:37.000
Do la libroj estas en la angla,

0:04:37.000,0:04:39.000
la ĵurnaloj estas en la angla,

0:04:39.000,0:04:42.000
sed tio estas memplenuma profetaĵo

0:04:42.000,0:04:44.000
Tio plifortigas la neprigon de la angla.

0:04:44.000,0:04:46.000
Kaj tiel plu.

0:04:46.000,0:04:49.000
Mi demandas vin, kio pri tradukado?

0:04:49.000,0:04:53.000
Pensu pri la Islama Ora Epoko,

0:04:53.000,0:04:56.000
kiam okazis multege da tradukado.

0:04:56.000,0:04:59.000
Ili tradukis el la latina kaj la greka

0:04:59.000,0:05:01.000
al la araba kaj la persa,

0:05:01.000,0:05:03.000
kaj sekvis tradukoj

0:05:03.000,0:05:05.000
al la ĝermanaj lingvoj de Eŭropo

0:05:05.000,0:05:07.000
kaj la latinidaj lingvoj.

0:05:07.000,0:05:11.000
Kaj tiel, lumo brilis sur la Malluma Epoko de Eŭropo.

0:05:12.000,0:05:14.000
Nu, ne miskomprenu min,

0:05:14.000,0:05:16.000
ĉiuj vi instruistoj de la angla:

0:05:16.000,0:05:18.000
mi ne kontraŭas la instruadon de la angla.

0:05:18.000,0:05:20.000
Mi ŝategas, ke ni havas tutmondan lingvon.

0:05:20.000,0:05:23.000
Ni bezonas tion nun pli ol iam ajn antaŭe.

0:05:23.000,0:05:25.000
Sed mi kontraŭas uzi ĝin

0:05:25.000,0:05:27.000
kiel barilon.

0:05:27.000,0:05:30.000
Ĉu vere ni volas troviĝi kun nur 600 lingvoj

0:05:30.000,0:05:33.000
kaj unu ĉeflingvo, eble la angla, eble la ĉina?

0:05:33.000,0:05:36.000
Ni bezonas pli ol tion. Kie ni metu la limon?

0:05:36.000,0:05:38.000
Tiu sistemo

0:05:38.000,0:05:41.000
egaligas inteligenton

0:05:41.000,0:05:44.000
al scipovo de la angla

0:05:44.000,0:05:46.000
kaj tio estas tute arbitra.

0:05:46.000,0:05:52.000
(aplaŭdo)

0:05:52.000,0:05:54.000
Mi volas rememorigi vin

0:05:54.000,0:05:57.000
ke la gigantoj, sur kies ŝultroj

0:05:57.000,0:05:59.000
staras la hodiaŭa intelektularo

0:05:59.000,0:06:01.000
ne estis devigataj posedi la anglan,

0:06:01.000,0:06:03.000
ili ne devis havi diplomon pri la angla.

0:06:03.000,0:06:06.000
Jen bona ekzemplo: Einstein.

0:06:07.000,0:06:10.000
Flanke, oni konsideris lin nelernema en la lernejo,

0:06:10.000,0:06:12.000
ĉar li fakte estis disleksia.

0:06:12.000,0:06:14.000
Sed feliĉe por la mondo,

0:06:14.000,0:06:17.000
li ne devis sukcesi en ekzameno pri la angla.

0:06:17.000,0:06:20.000
Ĉar tio komenciĝis nur en 1964,

0:06:20.000,0:06:22.000
kun la t.n. TOEFL,

0:06:22.000,0:06:24.000
la usona testo pri la angla.

0:06:24.000,0:06:26.000
Nun tio eksplodis.

0:06:26.000,0:06:29.000
Estas multege da testoj pri la angla.

0:06:29.000,0:06:31.000
Kaj milionoj kaj milionoj da lernantoj

0:06:31.000,0:06:33.000
ĉiujare faras tiujn testojn.

0:06:33.000,0:06:35.000
Nu, eble vi pensas — vi kaj mi —

0:06:35.000,0:06:37.000
ke la prezoj por tio ne estas tiom altaj,

0:06:37.000,0:06:39.000
sed ili estas maleblige altaj

0:06:39.000,0:06:41.000
por multaj milionoj da malriĉaj homoj.

0:06:41.000,0:06:43.000
Do ni tuj malakceptas tiujn homojn.

0:06:43.000,0:06:46.000
(aplaŭdo)

0:06:46.000,0:06:49.000
Mi memoras titolon en gazeto, kiun mi ĵus vidis:

0:06:49.000,0:06:51.000
"Edukado: La Granda Disiĝo."

0:06:51.000,0:06:53.000
Nun mi komprenas,

0:06:53.000,0:06:56.000
kial homoj koncentriĝas je la angla.

0:06:56.000,0:06:59.000
Ili volas doni al siaj infanoj la plej bonan ŝancon por la vivo.

0:07:00.000,0:07:03.000
Kaj por fari tion, ili bezonas riĉlandan edukadon.

0:07:03.000,0:07:05.000
Ĉar, evidente, la plej bonajn laborlokojn

0:07:05.000,0:07:08.000
prenas homoj el la riĉlandaj universitatoj,

0:07:08.000,0:07:10.000
kiel mi antaŭe montris.

0:07:10.000,0:07:12.000
Estas diabla cirklo.

0:07:12.000,0:07:14.000
Jen.

0:07:14.000,0:07:16.000
Aŭskultu rakonton pri du sciencistoj,

0:07:16.000,0:07:18.000
du anglaj sciencistoj.

0:07:18.000,0:07:20.000
Ili faris eksperimenton

0:07:20.000,0:07:22.000
pri genetiko

0:07:22.000,0:07:25.000
rilate al antaŭaj kaj malantaŭaj gamboj de bestoj.

0:07:25.000,0:07:27.000
Kaj ili ne trovis la rezultojn, kiujn ili serĉis.

0:07:27.000,0:07:29.000
Ili vere ne sciis kion fari,

0:07:29.000,0:07:32.000
ĝis kiam alvenis germana sciencisto

0:07:32.000,0:07:35.000
kiu rimarkis, ke ili uzis du apartajn vortojn

0:07:35.000,0:07:37.000
por la antaŭaj kaj malantaŭaj gamboj,

0:07:37.000,0:07:41.000
sed la genetiko ne konas tiun distingon,

0:07:41.000,0:07:43.000
same kiel la germana lingvo.

0:07:43.000,0:07:45.000
Do trovite,

0:07:45.000,0:07:47.000
problemo solvita.

0:07:47.000,0:07:49.000
Se vi ne kapablas havi iun penson,

0:07:49.000,0:07:52.000
vi blokiĝas.

0:07:52.000,0:07:54.000
Sed se alia lingvo ja ebligas tiun penson,

0:07:54.000,0:07:56.000
tiam, per kunlaboro,

0:07:56.000,0:07:59.000
ni povas atingi kaj lerni tiom pli multe.

0:08:01.000,0:08:03.000
Mia filino

0:08:03.000,0:08:06.000
venis al Anglio de Kuvajto.

0:08:06.000,0:08:09.000
Ŝi estis studinta sciencon kaj matematikon per la araba,

0:08:09.000,0:08:12.000
en arablingva lernejo.

0:08:12.000,0:08:15.000
Ŝi devis angligi ĝin en la gimnazio.

0:08:15.000,0:08:17.000
Kaj ŝi estis la plej bona lernanto en la klasoj

0:08:17.000,0:08:19.000
pri tiuj fakoj.

0:08:19.000,0:08:21.000
Tio montras ke,

0:08:21.000,0:08:23.000
kiam lernantoj venas al ni el fremdaj landoj,

0:08:23.000,0:08:25.000
eble ni ne sufiĉe rekonas

0:08:25.000,0:08:27.000
ties sciojn

0:08:27.000,0:08:30.000
kiam ili scias tion en sia propra lingvo.

0:08:30.000,0:08:32.000
Kiam lingvo mortas,

0:08:32.000,0:08:35.000
ni ne scias kion ni perdas kun tiu lingvo.

0:08:35.000,0:08:39.000
Tiel estas -- mi ne scias ĉu vi vidis tion per CNN --

0:08:39.000,0:08:41.000
ili donis Heroan Premion

0:08:41.000,0:08:44.000
al juna ŝafista knabo en Kenjo

0:08:44.000,0:08:47.000
kiu ne povis studi vespere en sia vilaĝo

0:08:47.000,0:08:49.000
samkiel la aliaj vilaĝaj infanoj,

0:08:49.000,0:08:51.000
ĉar la kerosena lampo fumis

0:08:51.000,0:08:53.000
kaj tio damaĝis liajn okulojn.

0:08:53.000,0:08:56.000
Kaj ĉiukaze, ili neniam havis sufiĉe da keroseno,

0:08:56.000,0:08:59.000
ĉar kion oni povas aĉeti per po unu dolaro tage?

0:08:59.000,0:09:01.000
Do, li inventis

0:09:01.000,0:09:04.000
senkostan persunan lampon.

0:09:04.000,0:09:06.000
Kaj nun la infanoj en lia vilaĝo

0:09:06.000,0:09:08.000
same sukcesas en la lernejo

0:09:08.000,0:09:12.000
kiel la infanoj, kiuj havas elektron hejme.

0:09:12.000,0:09:18.000
(aplaŭdo)

0:09:18.000,0:09:20.000
Kiam li ricevis la premion,

0:09:20.000,0:09:22.000
li diris tiujn belajn vortojn:

0:09:22.000,0:09:25.000
"La infanoj povas gvidi Afrikon el ĝia hodiaŭa stato,

0:09:25.000,0:09:27.000
malluma kontinento,

0:09:27.000,0:09:29.000
al lumplena kontinento."

0:09:29.000,0:09:31.000
Jen simpla ideo,

0:09:31.000,0:09:34.000
sed ĝi povus havi tre longdistancajn konsekvencojn.

0:09:35.000,0:09:37.000
Sen lumo --

0:09:37.000,0:09:40.000
ĉu fizika aŭ metafora --

0:09:40.000,0:09:43.000
homoj ne povas sukcesi en niaj ekzamenoj,

0:09:43.000,0:09:46.000
kaj ni neniam povas scii tion, kion ili scias.

0:09:46.000,0:09:49.000
Ni ne lasu ilin kaj nin

0:09:49.000,0:09:51.000
en la mallumo.

0:09:51.000,0:09:54.000
Ni festu la diversecon.

0:09:54.000,0:09:57.000
Okupiĝu pri via lingvo.

0:09:57.000,0:10:01.000
Uzu ĝin por disvastigi plej bonajn ideojn.

0:10:01.000,0:10:08.000
(aplaŭdo) "Neniu vidas flori tiun belan floron, Kaj en soleco ĝi malŝparas sian gloron."

0:10:08.000,0:10:10.000
Koran dankon.

0:10:10.000,0:10:13.000
(aplaŭdo)