WEBVTT

00:00:00.857 --> 00:00:03.516
Słyszeliście o IQ, 
ogólnym ilorazie inteligencji,

00:00:03.516 --> 00:00:06.192
ale ile wynosi wasz 
iloraz inteligencji psychologicznej?

00:00:06.192 --> 00:00:07.979
Czy wiecie, co wami powoduje

00:00:07.979 --> 00:00:10.374
i czy potraficie przewidywać 
reakcje innych ludzi

00:00:10.374 --> 00:00:11.880
lub nawet swoje własne?

00:00:11.880 --> 00:00:15.159
Ile z tego, co sądzicie, że wiecie 
o psychologii, jest nieprawdą?

00:00:15.159 --> 00:00:18.947
Sprawdźmy to, przyglądając się 
10 największym mitom psychologii.

NOTE Paragraph

00:00:18.947 --> 00:00:22.343
Pewnie słyszeliście, że męska 
i żeńska psychika różni się tak bardzo,

00:00:22.343 --> 00:00:24.955
jakby mężczyźni pochodzili z Marsa, 
a kobiety z Wenus.

00:00:24.955 --> 00:00:27.394
Lecz jak bardzo różnimy się
w rzeczywistości?

00:00:27.394 --> 00:00:29.258
Dowiemy się, przyglądając się obszarom,

00:00:29.258 --> 00:00:31.495
w których naprawdę istnieją 
między nami różnice

00:00:31.495 --> 00:00:34.973
i analizując psychologiczne różnice 
między płciami w tej samej skali.

00:00:34.973 --> 00:00:36.906
Prawdziwą różnicą jest odległość,

00:00:36.906 --> 00:00:39.103
na jaką kobieta i mężczyzna 
mogą rzucić piłkę.

00:00:39.103 --> 00:00:40.803
Patrząc na dane dotyczące mężczyzn,

00:00:40.803 --> 00:00:42.784
widzimy krzywą rozkładu normalnego.

00:00:42.784 --> 00:00:46.342
Część mężczyzn potrafi rzucić piłkę 
bardzo daleko, a część nie,

00:00:46.342 --> 00:00:48.442
Większość rzuca przeciętnie.

00:00:48.442 --> 00:00:50.416
U kobiet rozkład jest taki sam,

00:00:50.416 --> 00:00:52.465
ale mamy istotną różnicę.

00:00:52.465 --> 00:00:54.913
Przeciętny mężczyzna 
może rzucić piłkę dalej

00:00:54.913 --> 00:00:56.620
niż 98% wszystkich kobiet.

00:00:56.620 --> 00:00:57.771
Spójrzmy teraz,

00:00:57.771 --> 00:01:00.302
jak psychologiczne różnice między płciami

00:01:00.302 --> 00:01:02.504
rozłożą się na tej samej skali.

00:01:02.504 --> 00:01:04.090
Każdy psycholog powie wam,

00:01:04.090 --> 00:01:07.065
że mężczyźni mają lepszą 
orientację przestrzenną niż kobiety,

00:01:07.065 --> 00:01:08.973
przykładem jest czytanie map.

00:01:08.973 --> 00:01:11.863
To prawda, spójrzmy jednak 
na skalę tej różnicy.

00:01:11.863 --> 00:01:15.250
Jest mała. Linie są tak blisko siebie, 
że prawie się pokrywają.

00:01:15.250 --> 00:01:19.244
Przeciętna kobieta jest lepsza 
niż 33% mężczyzn.

00:01:19.244 --> 00:01:21.125
A oczywiście, gdyby było to 50%,

00:01:21.125 --> 00:01:23.761
umiejętności obu płci byłyby identyczne.

00:01:23.761 --> 00:01:26.839
Warto pamiętać, że ta różnica 
oraz kolejna, o której powiem,

00:01:26.839 --> 00:01:29.494
to największe różnice między płciami

00:01:29.494 --> 00:01:31.491
odkryte dotąd w psychologii.

00:01:31.491 --> 00:01:32.212
Oto kolejna.

00:01:32.212 --> 00:01:34.650
Każdy psycholog powie, 
że kobiety są lepsze

00:01:34.650 --> 00:01:36.315
w językach obcych i gramatyce.

00:01:36.315 --> 00:01:38.904
Oto rezultaty standardowego
testu z gramatyki.

00:01:38.904 --> 00:01:40.861
Wyniki kobiet. Wyniki mężczyzn.

00:01:40.861 --> 00:01:44.560
Tak, przeciętna kobieta jest lepsza, 
ale linie są tak blisko siebie,

00:01:44.560 --> 00:01:47.897
że 33% mężczyzn jest lepszych 
od przeciętnej kobiety,

00:01:47.897 --> 00:01:49.720
a gdyby liczba ta wynosiła 50%,

00:01:49.720 --> 00:01:52.462
oznaczałoby to całkowitą 
równość płci w tym zakresie.

00:01:52.462 --> 00:01:55.163
Czyli nie różnią się jak Mars i Wenus.

00:01:55.163 --> 00:01:57.250
Bardziej jak Mars i Snickers:

00:01:57.250 --> 00:02:01.612
praktycznie to samo, ale jeden jest 
trochę bardziej odjechany.

00:02:01.612 --> 00:02:03.638
Nie powiem, który.

NOTE Paragraph

00:02:03.638 --> 00:02:05.353
Już się rozgrzaliśmy.

00:02:05.353 --> 00:02:08.569
Zrobię wam teraz psychoanalizę 
za pomocą słynnego testu Rorschacha.

00:02:08.569 --> 00:02:12.122
Widzicie pewnie dwa misie, 
dwoje ludzi lub coś takiego.

00:02:12.122 --> 00:02:13.875
Ale co, według was, robią?

00:02:13.875 --> 00:02:17.059
Podnieście rękę, 
jeśli uważacie, że się witają.

00:02:17.059 --> 00:02:18.860
Niewiele osób. W porządku.

00:02:18.860 --> 00:02:21.477
Podnieście rękę, jeśli sądzicie, 
że przybijają piątkę.

00:02:21.477 --> 00:02:23.307
Dobrze. Kto myśli, że walczą?

00:02:23.307 --> 00:02:24.562
Tylko kilka osób.

00:02:24.562 --> 00:02:27.639
Dobrze. Ten, kto sądzi,
że się witają lub przybijają piątkę

00:02:27.639 --> 00:02:29.630
ma sympatyczne usposobienie.

00:02:29.630 --> 00:02:31.220
Kto myśli, że walczą,

00:02:31.220 --> 00:02:33.536
jest człowiekiem bardziej agresywnym.

00:02:33.536 --> 00:02:35.476
Albo kochasz albo walczysz.

00:02:35.476 --> 00:02:36.763
Co powiecie o tym?

00:02:36.763 --> 00:02:40.265
To nie jest właściwie głosowanie, 
więc na trzy: krzyknijcie, co widzicie.

00:02:40.265 --> 00:02:43.549
Raz, dwa, trzy. 
(Publiczność krzyczy)

00:02:43.549 --> 00:02:45.781
Usłyszałem "chomik". 
Kto powiedział "chomik"?

00:02:45.781 --> 00:02:46.798
To było niepokojące.

00:02:46.798 --> 00:02:48.411
Tamten facet powiedział "chomik".

00:02:48.411 --> 00:02:51.599
Powinniście zobaczyć tu 
jakieś dwunożne zwierzę

00:02:51.599 --> 00:02:53.983
oraz jego lustrzane odbicie.

00:02:53.983 --> 00:02:57.414
Jeśli tak nie było, 
oznacza to trudności

00:02:57.414 --> 00:03:01.504
w skomplikowanych sytuacjach, 
gdy dużo się dzieje.

NOTE Paragraph

00:03:01.504 --> 00:03:03.859
Tylko, że, oczywiście, 
to wcale tego nie oznacza.

00:03:03.859 --> 00:03:06.400
Testy Rorschacha nie są miarodajne

00:03:06.400 --> 00:03:08.675
przy diagnozowaniu osobowości

00:03:08.675 --> 00:03:11.136
i współcześni psycholodzy ich nie stosują.

00:03:11.136 --> 00:03:14.135
Ostatnie badania wykazały,

00:03:14.135 --> 00:03:17.614
że diagnozując osobowość
za pomocą testów Rorschacha

00:03:17.614 --> 00:03:19.356
stwierdzono schozofrenię

00:03:19.356 --> 00:03:24.229
u jednej szóstej 
zupełnie zdrowych uczestników.

NOTE Paragraph

00:03:24.229 --> 00:03:26.522
Jeżeli źle poszedł ci ten test,

00:03:26.522 --> 00:03:28.736
może nie jesteś wzrokowcem.

00:03:28.736 --> 00:03:31.105
Zróbmy więc inny szybki test.

00:03:31.105 --> 00:03:34.883
Przez podniesienie rąk: 
czy przy pieczeniu ciasta

00:03:34.883 --> 00:03:37.652
wolisz używać książki 
kucharskiej z obrazkami?

00:03:37.652 --> 00:03:39.672
Tak, kilka osób.

00:03:39.672 --> 00:03:42.412
Żeby ktoś mówił ci, co robić?

00:03:42.412 --> 00:03:45.635
Czy po prostu spróbować, 
patrząc jak wychodzi w trakcie?

00:03:45.635 --> 00:03:46.567
Sporo osób.

00:03:46.567 --> 00:03:48.287
Odpowiedź A oznacza,

00:03:48.287 --> 00:03:50.459
że jesteś wzrokowcem

00:03:50.459 --> 00:03:53.987
i uczysz się najlepiej z informacji 
przedstawionych wizualnie.

00:03:53.987 --> 00:03:56.569
B wybierają słuchowcy,

00:03:56.569 --> 00:04:00.294
którzy wolą informacje dźwiękowe.

00:04:00.294 --> 00:04:03.229
Opcja C oznacza, że jesteś kinestetykiem,

00:04:03.229 --> 00:04:06.630
uczysz się najlepiej 
poprzez praktyczne czynności.

NOTE Paragraph

00:04:06.630 --> 00:04:08.788
Tylko, jak już zapewne zgadliście,

00:04:08.788 --> 00:04:11.607
to wszystko jest całkowitym mitem.

00:04:11.607 --> 00:04:15.465
Style uczenia nie są poparte 
żadnymi naukowymi dowodami.

00:04:15.465 --> 00:04:19.021
Podczas ściśle kontrolowanych 
empirycznych badań,

00:04:19.021 --> 00:04:21.362
gdy uczniowie mają się czegoś nauczyć,

00:04:21.362 --> 00:04:23.762
fakt, czy preferują dany styl, czy nie,

00:04:23.762 --> 00:04:27.338
nie ma żadnego wpływu 
na ilość zapamiętanych informacji.

00:04:27.338 --> 00:04:29.404
Jeśli pomyślicie o tym
chociaż przez chwilę,

00:04:29.404 --> 00:04:31.262
to całkiem logiczne.

00:04:31.262 --> 00:04:34.054
To logiczne, że najlepszy sposób 
zaprezentowania materiału

00:04:34.054 --> 00:04:37.352
zależy nie od ciebie, ale od tego, 
czego chcesz się nauczyć.

00:04:37.357 --> 00:04:39.479
Czy można nauczyć się prowadzić samochód

00:04:39.479 --> 00:04:41.667
jedynie słuchając czyichś instrukcji,

00:04:41.667 --> 00:04:43.525
a nie prowadząc samodzielnie?

00:04:43.525 --> 00:04:45.341
Czy rozwiązałbyś układ równań,

00:04:45.341 --> 00:04:48.097
podstawiając wszystko 
w pamięci bez zapisywania?

00:04:48.097 --> 00:04:50.588
Czy powtórzyłbyś materiał 
na egzamin z architektury

00:04:50.588 --> 00:04:53.451
przez taniec interpretacyjny, 
jeśli jesteś kinestetykiem?

00:04:53.451 --> 00:04:56.202
Nie. Trzeba dopasować formę prezentacji

00:04:56.202 --> 00:04:59.977
do rodzaju materiału, 
a nie do swoich preferencji.

NOTE Paragraph

00:04:59.977 --> 00:05:02.126
Wiem, że wielu z was kończy szkołę średnią

00:05:02.126 --> 00:05:04.628
i niedawno otrzymaliście 
wyniki egzaminów końcowych.

00:05:04.628 --> 00:05:06.976
Jeżeli was rozczarowały,

00:05:06.976 --> 00:05:09.323
nie możecie obarczać winą 
waszego stylu nauki,

00:05:09.323 --> 00:05:12.950
ale możecie winić wasze geny.

00:05:12.950 --> 00:05:16.635
Ostatnie badania 
na University College London

00:05:16.635 --> 00:05:19.189
wykazały, że za 58% różnic

00:05:19.189 --> 00:05:22.440
między wynikami poszczególnych uczniów

00:05:22.440 --> 00:05:24.277
odpowiedzialność ponoszą geny.

00:05:24.277 --> 00:05:27.233
To bardzo precyzyjna liczba, prawda?

00:05:27.233 --> 00:05:33.392
W porównaniu wpływu genów i środowiska

00:05:33.392 --> 00:05:35.071
pomadają badania nad bliźniętami.

00:05:35.071 --> 00:05:38.647
Bliźnięta jednojajowe wychowują się 
w 100% identycznym środowisku

00:05:38.647 --> 00:05:40.551
i mają w 100% identyczne geny.

00:05:40.551 --> 00:05:43.773
Bliźnięta dwujajowe żyją 
w 100% identycznym środowisku,

00:05:43.773 --> 00:05:47.509
ale tak jak każde rodzeństwo 
dzielą jedynie 50% genów.

00:05:47.509 --> 00:05:51.507
Porównując, jak podobne są wyniki

00:05:51.507 --> 00:05:53.628
bliźniąt jedno- oraz dwujajowych

00:05:53.628 --> 00:05:55.364
i wykonując sprytne obliczenia,

00:05:55.364 --> 00:05:58.995
możemy zrozumieć, 
na ile przy sukcesach szkolnych

00:05:58.995 --> 00:06:01.401
liczy się środowisko, 
a ile zawdzięczamy genom.

00:06:01.401 --> 00:06:05.178
Okazuje się, że wpływ genów wynosi 58%.

00:06:05.178 --> 00:06:08.941
Nie chodzi tu o podważanie wartości 
pracy ucznia i nauczyciela.

00:06:08.941 --> 00:06:12.072
Jeżeli wyniki egzaminów końcowych 
nie spełniły twoich oczekiwań,

00:06:12.072 --> 00:06:16.578
możesz próbować zrzucić winę na rodziców, 
a przynajmniej na ich geny.

NOTE Paragraph

00:06:16.578 --> 00:06:18.266
Nie ma natomiast znaczenia,

00:06:18.266 --> 00:06:21.068
czy masz bardziej rozwiniętą 
prawą czy lewą półkulę mózgu.

00:06:21.068 --> 00:06:22.879
To jest kolejny mit.

00:06:22.879 --> 00:06:25.476
Mitem jest to, że lewa półkula 
odpowiada za logikę,

00:06:25.476 --> 00:06:27.435
dobrze radzi sobie 
z takimi równaniami,

00:06:27.435 --> 00:06:31.534
a prawa półkula jest bardziej kreatywna 
i odpowiada za zdolności muzyczne.

00:06:31.534 --> 00:06:34.465
To nieprawda, bo praktycznie 
we wszystko, co robisz,

00:06:34.465 --> 00:06:37.275
angażują się razem 
prawie wszystkie części mózgu,

00:06:37.275 --> 00:06:40.595
nawet przy codziennych czynnościach,
jak zwykła rozmowa.

00:06:40.595 --> 00:06:43.938
Ten mit przetrwał pewnie dlatego,

00:06:43.938 --> 00:06:46.180
że jest w nim ziarnko prawdy.

00:06:46.180 --> 00:06:47.960
Powiązany z nim mit głosi,

00:06:47.960 --> 00:06:51.073
że leworęczni są bardziej kreatywni.

00:06:51.073 --> 00:06:54.527
Ma to sens, bo półkule mózgowe 
kontrolują przeciwne ręce.

00:06:54.527 --> 00:06:56.637
U leworęcznych prawa półkula mózgu

00:06:56.637 --> 00:06:59.278
jest trochę bardziej aktywna niż lewa,

00:06:59.278 --> 00:07:02.606
a prawa półkula ma być bardziej kreatywna.

00:07:02.606 --> 00:07:04.643
Nie jest prawdą samo w sobie,

00:07:04.643 --> 00:07:07.204
że leworęczni są bardziej kreatywni.

00:07:07.204 --> 00:07:09.619
Prawdą jest, że ludzie oburęczni,

00:07:09.619 --> 00:07:12.312
którzy używają obu rąk 
do różnych czynności,

00:07:12.312 --> 00:07:16.074
myślą bardziej kreatywnie niż jednoręczni.

00:07:16.074 --> 00:07:20.346
Oburęczność wymaga 
dużej współpracy obu półkul,

00:07:20.346 --> 00:07:24.298
co pomaga w kreatywnym 
elastycznym myśleniu.

00:07:24.298 --> 00:07:26.113
Mit kreatywnej osoby leworęcznej

00:07:26.113 --> 00:07:28.171
powstał z faktu, że oburęczność

00:07:28.171 --> 00:07:31.298
występuje częściej u osób 
lewo- niż praworęcznych.

00:07:31.298 --> 00:07:34.347
Mamy więc znowu ziarnko prawdy,

00:07:34.347 --> 00:07:36.184
ale nie jest jej wiele.

NOTE Paragraph

00:07:36.184 --> 00:07:38.301
Podobny mit, o którym pewnie słyszeliście,

00:07:38.301 --> 00:07:40.874
mówi, że wykorzystujemy tylko 10% mózgu.

00:07:40.874 --> 00:07:42.490
To też zupełny mit.

00:07:42.490 --> 00:07:45.339
Niemal wszystko co robimy, 
najbardziej codzienne czynności,

00:07:45.339 --> 00:07:48.142
angażują prawie cały nasz mózg.

NOTE Paragraph

00:07:48.142 --> 00:07:50.693
Natomiast rzeczywiście większość z nas

00:07:50.693 --> 00:07:55.273
nie wykorzystuje możliwości mózgu 
do maksimum.

00:07:55.273 --> 00:07:58.239
Co pomoże pobudzić mózg?

00:07:58.239 --> 00:08:00.377
Może powinniśmy posłuchać Mozarta.

00:08:00.377 --> 00:08:03.095
Słyszeliście o efekcie Mozarta?

00:08:03.095 --> 00:08:06.052
Słuchanie Mozarta ma ci dodać inteligencji

00:08:06.052 --> 00:08:08.681
i poprawić wyniki na testach I.Q.

00:08:08.681 --> 00:08:10.326
Co interesujące

00:08:10.326 --> 00:08:13.767
w tym micie jest ziarno prawdy.

00:08:13.767 --> 00:08:15.541
Badanie wykazało,

00:08:15.541 --> 00:08:19.322
że uczestnicy słuchający
przez kilka minut muzyki Mozarta,

00:08:19.322 --> 00:08:21.621
uzyskali lepsze wyniki na testach IQ

00:08:21.621 --> 00:08:25.034
niż ci, którzy siedzieli w ciszy.

00:08:25.034 --> 00:08:28.758
Jednak do kolejnego badania wybrano 
osoby lubiące muzykę Mozarta,

00:08:28.758 --> 00:08:32.637
oraz grupę fanów 
powieści grozy Stephena Kinga.

00:08:32.637 --> 00:08:36.771
Puszczano im muzykę lub powieści.

00:08:36.771 --> 00:08:39.279
U osób, które wolały 
muzykę Mozarta od powieści,

00:08:39.279 --> 00:08:42.010
IQ pobudzane było przez muzykę,

00:08:42.010 --> 00:08:44.848
a osobom preferującym powieści

00:08:44.848 --> 00:08:47.955
bardziej pomagało słuchanie 
twórczości Stephena Kinga

00:08:47.955 --> 00:08:49.170
niż muzyki Mozarta.

00:08:49.170 --> 00:08:51.933
Wynika z tego,
że słuchanie tego, co lubisz,

00:08:51.933 --> 00:08:55.184
ożywia cię i pobudza czasowo IQ

00:08:55.184 --> 00:08:57.111
w wąskim zakresie zadań.

00:08:57.111 --> 00:08:59.479
Nie oznacza to, że słuchanie Mozarta

00:08:59.479 --> 00:09:01.104
lub powieści Stephena Kinga

00:09:01.104 --> 00:09:05.306
na dłuższą metę zwiększy ci inteligencję.

NOTE Paragraph

00:09:05.306 --> 00:09:07.466
Inna wersja mitu Mozarta mówi,

00:09:07.466 --> 00:09:12.834
że jego muzyka poprawia też zdrowie.

00:09:12.834 --> 00:09:14.822
Niezbyt się to sprawdziło u osoby,

00:09:14.822 --> 00:09:17.451
która słuchała tej muzyki 
niemal codziennie,

00:09:17.451 --> 00:09:19.169
czyli samego Mozarta,

00:09:19.169 --> 00:09:22.149
który cierpiał na rzeżączkę, 
czarną ospę, zapalenie stawów

00:09:22.149 --> 00:09:26.663
oraz, co, jak wielu sądzi, 
w końcu go zabiło - kiłę.

00:09:26.673 --> 00:09:30.035
Być może powinien być ostrożniejszy

00:09:30.035 --> 00:09:32.613
przy doborze partnerek seksualnych.

00:09:32.613 --> 00:09:34.772
Ale jak wybieramy partnera?

NOTE Paragraph

00:09:34.772 --> 00:09:39.798
Mitem rozprzestrzenianym 
czasem przez socjologów

00:09:39.798 --> 00:09:43.421
jest to, że nasze preferencje 
są produktem kultury

00:09:43.421 --> 00:09:45.352
i zależą od kultury.

00:09:45.352 --> 00:09:47.496
Jednak dane tego nie potwierdzają.

00:09:47.496 --> 00:09:51.541
W słynnym badaniu zapytano ludzi
z 32 różnych kultur

00:09:51.541 --> 00:09:53.117
od Amerykanów po Zulusów,

00:09:53.117 --> 00:09:55.483
czego szukają w partnerze.

00:09:55.483 --> 00:09:57.852
W każdej kulturze

00:09:57.852 --> 00:10:01.567
mężczyźni przykładali większą wagę 
do fizycznej atrakcyjności

00:10:01.567 --> 00:10:02.867
niż kobiety.

00:10:02.867 --> 00:10:04.608
Również w każdej kulturze

00:10:04.608 --> 00:10:09.222
kobiety bardziej niż mężczyźni 
zwracały uwagę na ambicję i zarobki.

00:10:09.222 --> 00:10:10.605
W każdej kulturze

00:10:10.605 --> 00:10:13.130
mężczyźni woleli 
kobiety młodsze od siebie,

00:10:13.130 --> 00:10:15.939
średnio chyba o 2,66 roku,

00:10:15.939 --> 00:10:17.588
i również w każdej kulturze

00:10:17.588 --> 00:10:20.188
kobiety preferowały 
starszych od siebie mężczyzn,

00:10:20.188 --> 00:10:22.998
średnio o 3,42 roku,

00:10:22.998 --> 00:10:26.713
Stąd popularność starszych kochanków.

NOTE Paragraph

00:10:26.713 --> 00:10:29.290
Przejdźmy od zdobywania partnera

00:10:29.290 --> 00:10:33.212
do zdobywania punktów w koszykówce, 
piłce nożnej lub w innym sporcie.

00:10:33.212 --> 00:10:37.353
Mitem jest "gorąca ręka", 
jak mówią Amerykanie,

00:10:37.353 --> 00:10:39.553
lub inaczej "dobra passa",

00:10:39.553 --> 00:10:42.393
kiedy po prostu nie można spudłować.

00:10:42.393 --> 00:10:47.897
Tak naprawdę statystyczna zależność 
między trafieniami i pudłami

00:10:47.897 --> 00:10:50.004
okazuje się prawie zawsze losowa.

00:10:50.004 --> 00:10:52.579
Mózg tworzy wzory na podstawie 
przypadkowych zdarzeń.

00:10:52.579 --> 00:10:53.936
Przy rzucaniu monetą

00:10:53.936 --> 00:10:57.572
trafią się gdzieś pasma orłów i reszek.

00:10:57.572 --> 00:11:00.683
Ponieważ mózg lubi widzieć wzorce 
tam, gdzie ich nie ma,

00:11:00.683 --> 00:11:03.284
przypisujemy tym powtórkom znaczenie

00:11:03.284 --> 00:11:05.591
i mówimy : "Tak, on dziś jest w formie",

00:11:05.591 --> 00:11:07.901
gdy tak naprawdę 
otrzymalibyśmy ten sam wzorzec,

00:11:07.901 --> 00:11:10.546
trafiając i pudłując przypadkowo.

NOTE Paragraph

00:11:11.406 --> 00:11:14.872
Wyjątkiem są tu rzuty karne.

00:11:14.872 --> 00:11:17.957
Ostatnie badania nad seriami 
rzutów karnych w piłce nożnej

00:11:17.957 --> 00:11:19.977
pokazały, że reprezentanci krajów

00:11:19.977 --> 00:11:22.601
o bardzo złych wynikach w rzutach karnych,

00:11:22.601 --> 00:11:24.784
jak, na przykład, Anglia,

00:11:24.784 --> 00:11:28.545
strzelają szybciej niż zawodnicy 
krajów o lepszych wynikach.

00:11:28.545 --> 00:11:31.865
Pewnie dlatego częściej pudłują.

NOTE Paragraph

00:11:31.865 --> 00:11:33.560
To rodzi pytanie,

00:11:33.560 --> 00:11:36.949
czy możemy jakoś poprawić ich wyniki.

00:11:36.949 --> 00:11:38.947
Można wprowadzić kary za pudłowanie

00:11:38.947 --> 00:11:42.366
i obserwować rezultat.

00:11:42.366 --> 00:11:45.998
To właśnie wpływ kary na naukę

00:11:45.998 --> 00:11:48.204
miał być rzekomo testowany

00:11:48.204 --> 00:11:50.516
przez uczestników eksperymentu Milgrama,

00:11:50.516 --> 00:11:53.744
o którym musieliście słyszeć, 
jeśli studiujecie psychologię.

00:11:53.744 --> 00:11:56.566
Uczestnicy byli przekonani,

00:11:56.566 --> 00:11:59.867
że zadają śmiertelne 
elektrowstrząsy współuczestnikowi,

00:11:59.867 --> 00:12:01.888
gdy źle odpowiedział na pytanie,

00:12:01.888 --> 00:12:04.697
tylko dlatego, że ktoś 
w białym kitlu im kazał.

NOTE Paragraph

00:12:04.697 --> 00:12:07.112
Ta historia to mit z trzech powodów.

00:12:07.112 --> 00:12:09.015
Po pierwsze i najważniejsze,

00:12:09.015 --> 00:12:12.748
fartuch nie był biały, tylko szary.

00:12:12.748 --> 00:12:16.423
Po drugie, przed badaniem 
poinformowano uczestników,

00:12:16.423 --> 00:12:18.930
i przypominano im, gdy się niepokoili,

00:12:18.930 --> 00:12:21.763
że chociaż wstrząsy były bolesne, 
to nie były śmiertelne

00:12:21.763 --> 00:12:24.285
i nie powodowały żadnej trwałej szkody.

00:12:24.285 --> 00:12:26.825
Po trzecie, uczestnicy 
nie zadawali elektrowstrząsów

00:12:26.825 --> 00:12:29.473
tylko dlatego, że ktoś w fartuchu 
kazał im to zrobić.

00:12:29.473 --> 00:12:31.515
Gdy rozmawiano z uczestnikami po badaniu,

00:12:31.515 --> 00:12:34.023
wszyscy twierdzili, 
że byli w pełni przekonani,

00:12:34.023 --> 00:12:37.807
że badanie o wpływie kary na naukę 
służyło ważnym celom naukowym

00:12:37.807 --> 00:12:40.326
i przyniesie nauce trwałe korzyści,

00:12:40.326 --> 00:12:42.655
przy których chwilowy,

00:12:42.655 --> 00:12:46.114
niezagrażający życiu dyskomfort 
uczestników ma mniejsze znaczenie.

NOTE Paragraph

00:12:47.025 --> 00:12:49.603
Dobrze, mówię już od około 12 minut,

00:12:49.603 --> 00:12:52.059
a wy pewnie, słuchając mnie,

00:12:52.059 --> 00:12:54.509
analizujecie mój styl 
wysławiania się i mowę ciała

00:12:54.509 --> 00:12:57.381
by wydedukować, 
czy trzeba przykładać wagę

00:12:57.381 --> 00:12:58.553
do tego, co mówię,

00:12:58.553 --> 00:13:00.577
czy mówię prawdę, czy kłamię.

00:13:00.577 --> 00:13:02.759
Jeśli tak jest, poniesiecie porażkę,

00:13:02.759 --> 00:13:05.104
bo chociaż sądzimy, 
że można rozpoznać kłamcę

00:13:05.104 --> 00:13:07.197
po mowie ciała i sposobie mówienia,

00:13:07.197 --> 00:13:09.760
setki testów psychologicznych wykazały,

00:13:09.760 --> 00:13:12.561
że w przypadku wszystkich, 
nawet policjantów i detektywów,

00:13:12.561 --> 00:13:16.061
wykrywanie kłamstw na podstawie 
mowy ciała i sposobu mówienia

00:13:16.061 --> 00:13:17.642
to po prostu zgadywanie.

00:13:17.642 --> 00:13:19.686
Istnieje jednak jeden wyjątek:

00:13:19.686 --> 00:13:21.938
apele rodziny do zaginionych krewnych.

00:13:21.938 --> 00:13:24.923
Jest łatwo przewidzieć, 
kiedy ci ludzie zaginęli,

00:13:24.923 --> 00:13:28.254
a kiedy apelujący sami 
zamordowali swoich krewnych.

00:13:28.254 --> 00:13:31.769
Fałszywi apelujący częściej kręcą głową, 
patrzą w inną stronę,

00:13:31.769 --> 00:13:33.483
popełniają błędy w wypowiedzi.

00:13:33.483 --> 00:13:35.498
Ci szczerzy często wyrażają nadzieję,

00:13:35.498 --> 00:13:37.843
że dana osoba bezpiecznie wróci do domu

00:13:37.843 --> 00:13:39.584
i unikają brutalnego języka.

00:13:39.584 --> 00:13:44.187
Na przykład, powiedzą raczej
"zaginiony" niż "zabity".

NOTE Paragraph

00:13:44.187 --> 00:13:46.844
Powoli czas kończyć.

00:13:46.844 --> 00:13:50.052
Przedstawię wam w 30 sekund

00:13:50.052 --> 00:13:53.423
ogólny mit psychologii.

00:13:53.423 --> 00:13:57.720
Mitem jest to, że psychologia 
to zbiór interesujących teorii,

00:13:57.720 --> 00:14:01.141
z których każda jest przydatna
i do czegoś służy.

00:14:01.141 --> 00:14:03.740
Mam nadzieję, że udało mi się 
w ciągu ostatnich minut,

00:14:03.740 --> 00:14:05.325
pokazać wam, że to nieprawda.

00:14:05.325 --> 00:14:08.584
Należy oceniać teorie psychologiczne

00:14:08.584 --> 00:14:10.468
sprawdzając ich założenia.

00:14:10.468 --> 00:14:13.289
To, że słuchanie Mozarta 
zwiększa inteligencję,

00:14:13.289 --> 00:14:18.056
to, że uczysz się najlepiej 
wykorzystując ulubiony sposób nauki

00:14:18.056 --> 00:14:21.521
i każde inne założenie można testować.

00:14:21.521 --> 00:14:23.306
Postęp możemy osiągnąć jedynie

00:14:23.306 --> 00:14:25.426
porównując te założenia z danymi

00:14:25.426 --> 00:14:27.755
uzyskanymi w ściśle 
kontrolowanych badaniach.

00:14:27.755 --> 00:14:30.889
Tylko w ten sposób możemy odkryć,

00:14:30.889 --> 00:14:33.513
które z tych teorii mają dobre podstawy,

00:14:33.513 --> 00:14:36.903
a które, jak te wszystkie, 
o których dziś mówiłem, są mitami.

NOTE Paragraph

00:14:36.903 --> 00:14:38.412
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:14:38.412 --> 00:14:41.872
(Brawa)