1
00:00:00,857 --> 00:00:03,516
Słyszeliście o IQ, 
ogólnym ilorazie inteligencji,

2
00:00:03,516 --> 00:00:06,192
ale ile wynosi wasz 
iloraz inteligencji psychologicznej?

3
00:00:06,192 --> 00:00:07,979
Czy wiecie, co wami powoduje

4
00:00:07,979 --> 00:00:10,374
i czy potraficie przewidywać 
reakcje innych ludzi

5
00:00:10,374 --> 00:00:11,880
lub nawet swoje własne?

6
00:00:11,880 --> 00:00:15,159
Ile z tego, co sądzicie, że wiecie 
o psychologii, jest nieprawdą?

7
00:00:15,159 --> 00:00:18,947
Sprawdźmy to, przyglądając się 
10 największym mitom psychologii.

8
00:00:18,947 --> 00:00:22,343
Pewnie słyszeliście, że męska 
i żeńska psychika różni się tak bardzo,

9
00:00:22,343 --> 00:00:24,955
jakby mężczyźni pochodzili z Marsa, 
a kobiety z Wenus.

10
00:00:24,955 --> 00:00:27,394
Lecz jak bardzo różnimy się
w rzeczywistości?

11
00:00:27,394 --> 00:00:29,258
Dowiemy się, przyglądając się obszarom,

12
00:00:29,258 --> 00:00:31,495
w których naprawdę istnieją 
między nami różnice

13
00:00:31,495 --> 00:00:34,973
i analizując psychologiczne różnice 
między płciami w tej samej skali.

14
00:00:34,973 --> 00:00:36,906
Prawdziwą różnicą jest odległość,

15
00:00:36,906 --> 00:00:39,103
na jaką kobieta i mężczyzna 
mogą rzucić piłkę.

16
00:00:39,103 --> 00:00:40,803
Patrząc na dane dotyczące mężczyzn,

17
00:00:40,803 --> 00:00:42,784
widzimy krzywą rozkładu normalnego.

18
00:00:42,784 --> 00:00:46,342
Część mężczyzn potrafi rzucić piłkę 
bardzo daleko, a część nie,

19
00:00:46,342 --> 00:00:48,442
Większość rzuca przeciętnie.

20
00:00:48,442 --> 00:00:50,416
U kobiet rozkład jest taki sam,

21
00:00:50,416 --> 00:00:52,465
ale mamy istotną różnicę.

22
00:00:52,465 --> 00:00:54,913
Przeciętny mężczyzna 
może rzucić piłkę dalej

23
00:00:54,913 --> 00:00:56,620
niż 98% wszystkich kobiet.

24
00:00:56,620 --> 00:00:57,771
Spójrzmy teraz,

25
00:00:57,771 --> 00:01:00,302
jak psychologiczne różnice między płciami

26
00:01:00,302 --> 00:01:02,504
rozłożą się na tej samej skali.

27
00:01:02,504 --> 00:01:04,090
Każdy psycholog powie wam,

28
00:01:04,090 --> 00:01:07,065
że mężczyźni mają lepszą 
orientację przestrzenną niż kobiety,

29
00:01:07,065 --> 00:01:08,973
przykładem jest czytanie map.

30
00:01:08,973 --> 00:01:11,863
To prawda, spójrzmy jednak 
na skalę tej różnicy.

31
00:01:11,863 --> 00:01:15,250
Jest mała. Linie są tak blisko siebie, 
że prawie się pokrywają.

32
00:01:15,250 --> 00:01:19,244
Przeciętna kobieta jest lepsza 
niż 33% mężczyzn.

33
00:01:19,244 --> 00:01:21,125
A oczywiście, gdyby było to 50%,

34
00:01:21,125 --> 00:01:23,761
umiejętności obu płci byłyby identyczne.

35
00:01:23,761 --> 00:01:26,839
Warto pamiętać, że ta różnica 
oraz kolejna, o której powiem,

36
00:01:26,839 --> 00:01:29,494
to największe różnice między płciami

37
00:01:29,494 --> 00:01:31,491
odkryte dotąd w psychologii.

38
00:01:31,491 --> 00:01:32,212
Oto kolejna.

39
00:01:32,212 --> 00:01:34,650
Każdy psycholog powie, 
że kobiety są lepsze

40
00:01:34,650 --> 00:01:36,315
w językach obcych i gramatyce.

41
00:01:36,315 --> 00:01:38,904
Oto rezultaty standardowego
testu z gramatyki.

42
00:01:38,904 --> 00:01:40,861
Wyniki kobiet. Wyniki mężczyzn.

43
00:01:40,861 --> 00:01:44,560
Tak, przeciętna kobieta jest lepsza, 
ale linie są tak blisko siebie,

44
00:01:44,560 --> 00:01:47,897
że 33% mężczyzn jest lepszych 
od przeciętnej kobiety,

45
00:01:47,897 --> 00:01:49,720
a gdyby liczba ta wynosiła 50%,

46
00:01:49,720 --> 00:01:52,462
oznaczałoby to całkowitą 
równość płci w tym zakresie.

47
00:01:52,462 --> 00:01:55,163
Czyli nie różnią się jak Mars i Wenus.

48
00:01:55,163 --> 00:01:57,250
Bardziej jak Mars i Snickers:

49
00:01:57,250 --> 00:02:01,612
praktycznie to samo, ale jeden jest 
trochę bardziej odjechany.

50
00:02:01,612 --> 00:02:03,638
Nie powiem, który.

51
00:02:03,638 --> 00:02:05,353
Już się rozgrzaliśmy.

52
00:02:05,353 --> 00:02:08,569
Zrobię wam teraz psychoanalizę 
za pomocą słynnego testu Rorschacha.

53
00:02:08,569 --> 00:02:12,122
Widzicie pewnie dwa misie, 
dwoje ludzi lub coś takiego.

54
00:02:12,122 --> 00:02:13,875
Ale co, według was, robią?

55
00:02:13,875 --> 00:02:17,059
Podnieście rękę, 
jeśli uważacie, że się witają.

56
00:02:17,059 --> 00:02:18,860
Niewiele osób. W porządku.

57
00:02:18,860 --> 00:02:21,477
Podnieście rękę, jeśli sądzicie, 
że przybijają piątkę.

58
00:02:21,477 --> 00:02:23,307
Dobrze. Kto myśli, że walczą?

59
00:02:23,307 --> 00:02:24,562
Tylko kilka osób.

60
00:02:24,562 --> 00:02:27,639
Dobrze. Ten, kto sądzi,
że się witają lub przybijają piątkę

61
00:02:27,639 --> 00:02:29,630
ma sympatyczne usposobienie.

62
00:02:29,630 --> 00:02:31,220
Kto myśli, że walczą,

63
00:02:31,220 --> 00:02:33,536
jest człowiekiem bardziej agresywnym.

64
00:02:33,536 --> 00:02:35,476
Albo kochasz albo walczysz.

65
00:02:35,476 --> 00:02:36,763
Co powiecie o tym?

66
00:02:36,763 --> 00:02:40,265
To nie jest właściwie głosowanie, 
więc na trzy: krzyknijcie, co widzicie.

67
00:02:40,265 --> 00:02:43,549
Raz, dwa, trzy. 
(Publiczność krzyczy)

68
00:02:43,549 --> 00:02:45,781
Usłyszałem "chomik". 
Kto powiedział "chomik"?

69
00:02:45,781 --> 00:02:46,798
To było niepokojące.

70
00:02:46,798 --> 00:02:48,411
Tamten facet powiedział "chomik".

71
00:02:48,411 --> 00:02:51,599
Powinniście zobaczyć tu 
jakieś dwunożne zwierzę

72
00:02:51,599 --> 00:02:53,983
oraz jego lustrzane odbicie.

73
00:02:53,983 --> 00:02:57,414
Jeśli tak nie było, 
oznacza to trudności

74
00:02:57,414 --> 00:03:01,504
w skomplikowanych sytuacjach, 
gdy dużo się dzieje.

75
00:03:01,504 --> 00:03:03,859
Tylko, że, oczywiście, 
to wcale tego nie oznacza.

76
00:03:03,859 --> 00:03:06,400
Testy Rorschacha nie są miarodajne

77
00:03:06,400 --> 00:03:08,675
przy diagnozowaniu osobowości

78
00:03:08,675 --> 00:03:11,136
i współcześni psycholodzy ich nie stosują.

79
00:03:11,136 --> 00:03:14,135
Ostatnie badania wykazały,

80
00:03:14,135 --> 00:03:17,614
że diagnozując osobowość
za pomocą testów Rorschacha

81
00:03:17,614 --> 00:03:19,356
stwierdzono schozofrenię

82
00:03:19,356 --> 00:03:24,229
u jednej szóstej 
zupełnie zdrowych uczestników.

83
00:03:24,229 --> 00:03:26,522
Jeżeli źle poszedł ci ten test,

84
00:03:26,522 --> 00:03:28,736
może nie jesteś wzrokowcem.

85
00:03:28,736 --> 00:03:31,105
Zróbmy więc inny szybki test.

86
00:03:31,105 --> 00:03:34,883
Przez podniesienie rąk: 
czy przy pieczeniu ciasta

87
00:03:34,883 --> 00:03:37,652
wolisz używać książki 
kucharskiej z obrazkami?

88
00:03:37,652 --> 00:03:39,672
Tak, kilka osób.

89
00:03:39,672 --> 00:03:42,412
Żeby ktoś mówił ci, co robić?

90
00:03:42,412 --> 00:03:45,635
Czy po prostu spróbować, 
patrząc jak wychodzi w trakcie?

91
00:03:45,635 --> 00:03:46,567
Sporo osób.

92
00:03:46,567 --> 00:03:48,287
Odpowiedź A oznacza,

93
00:03:48,287 --> 00:03:50,459
że jesteś wzrokowcem

94
00:03:50,459 --> 00:03:53,987
i uczysz się najlepiej z informacji 
przedstawionych wizualnie.

95
00:03:53,987 --> 00:03:56,569
B wybierają słuchowcy,

96
00:03:56,569 --> 00:04:00,294
którzy wolą informacje dźwiękowe.

97
00:04:00,294 --> 00:04:03,229
Opcja C oznacza, że jesteś kinestetykiem,

98
00:04:03,229 --> 00:04:06,630
uczysz się najlepiej 
poprzez praktyczne czynności.

99
00:04:06,630 --> 00:04:08,788
Tylko, jak już zapewne zgadliście,

100
00:04:08,788 --> 00:04:11,607
to wszystko jest całkowitym mitem.

101
00:04:11,607 --> 00:04:15,465
Style uczenia nie są poparte 
żadnymi naukowymi dowodami.

102
00:04:15,465 --> 00:04:19,021
Podczas ściśle kontrolowanych 
empirycznych badań,

103
00:04:19,021 --> 00:04:21,362
gdy uczniowie mają się czegoś nauczyć,

104
00:04:21,362 --> 00:04:23,762
fakt, czy preferują dany styl, czy nie,

105
00:04:23,762 --> 00:04:27,338
nie ma żadnego wpływu 
na ilość zapamiętanych informacji.

106
00:04:27,338 --> 00:04:29,404
Jeśli pomyślicie o tym
chociaż przez chwilę,

107
00:04:29,404 --> 00:04:31,262
to całkiem logiczne.

108
00:04:31,262 --> 00:04:34,054
To logiczne, że najlepszy sposób 
zaprezentowania materiału

109
00:04:34,054 --> 00:04:37,352
zależy nie od ciebie, ale od tego, 
czego chcesz się nauczyć.

110
00:04:37,357 --> 00:04:39,479
Czy można nauczyć się prowadzić samochód

111
00:04:39,479 --> 00:04:41,667
jedynie słuchając czyichś instrukcji,

112
00:04:41,667 --> 00:04:43,525
a nie prowadząc samodzielnie?

113
00:04:43,525 --> 00:04:45,341
Czy rozwiązałbyś układ równań,

114
00:04:45,341 --> 00:04:48,097
podstawiając wszystko 
w pamięci bez zapisywania?

115
00:04:48,097 --> 00:04:50,588
Czy powtórzyłbyś materiał 
na egzamin z architektury

116
00:04:50,588 --> 00:04:53,451
przez taniec interpretacyjny, 
jeśli jesteś kinestetykiem?

117
00:04:53,451 --> 00:04:56,202
Nie. Trzeba dopasować formę prezentacji

118
00:04:56,202 --> 00:04:59,977
do rodzaju materiału, 
a nie do swoich preferencji.

119
00:04:59,977 --> 00:05:02,126
Wiem, że wielu z was kończy szkołę średnią

120
00:05:02,126 --> 00:05:04,628
i niedawno otrzymaliście 
wyniki egzaminów końcowych.

121
00:05:04,628 --> 00:05:06,976
Jeżeli was rozczarowały,

122
00:05:06,976 --> 00:05:09,323
nie możecie obarczać winą 
waszego stylu nauki,

123
00:05:09,323 --> 00:05:12,950
ale możecie winić wasze geny.

124
00:05:12,950 --> 00:05:16,635
Ostatnie badania 
na University College London

125
00:05:16,635 --> 00:05:19,189
wykazały, że za 58% różnic

126
00:05:19,189 --> 00:05:22,440
między wynikami poszczególnych uczniów

127
00:05:22,440 --> 00:05:24,277
odpowiedzialność ponoszą geny.

128
00:05:24,277 --> 00:05:27,233
To bardzo precyzyjna liczba, prawda?

129
00:05:27,233 --> 00:05:33,392
W porównaniu wpływu genów i środowiska

130
00:05:33,392 --> 00:05:35,071
pomadają badania nad bliźniętami.

131
00:05:35,071 --> 00:05:38,647
Bliźnięta jednojajowe wychowują się 
w 100% identycznym środowisku

132
00:05:38,647 --> 00:05:40,551
i mają w 100% identyczne geny.

133
00:05:40,551 --> 00:05:43,773
Bliźnięta dwujajowe żyją 
w 100% identycznym środowisku,

134
00:05:43,773 --> 00:05:47,509
ale tak jak każde rodzeństwo 
dzielą jedynie 50% genów.

135
00:05:47,509 --> 00:05:51,507
Porównując, jak podobne są wyniki

136
00:05:51,507 --> 00:05:53,628
bliźniąt jedno- oraz dwujajowych

137
00:05:53,628 --> 00:05:55,364
i wykonując sprytne obliczenia,

138
00:05:55,364 --> 00:05:58,995
możemy zrozumieć, 
na ile przy sukcesach szkolnych

139
00:05:58,995 --> 00:06:01,401
liczy się środowisko, 
a ile zawdzięczamy genom.

140
00:06:01,401 --> 00:06:05,178
Okazuje się, że wpływ genów wynosi 58%.

141
00:06:05,178 --> 00:06:08,941
Nie chodzi tu o podważanie wartości 
pracy ucznia i nauczyciela.

142
00:06:08,941 --> 00:06:12,072
Jeżeli wyniki egzaminów końcowych 
nie spełniły twoich oczekiwań,

143
00:06:12,072 --> 00:06:16,578
możesz próbować zrzucić winę na rodziców, 
a przynajmniej na ich geny.

144
00:06:16,578 --> 00:06:18,266
Nie ma natomiast znaczenia,

145
00:06:18,266 --> 00:06:21,068
czy masz bardziej rozwiniętą 
prawą czy lewą półkulę mózgu.

146
00:06:21,068 --> 00:06:22,879
To jest kolejny mit.

147
00:06:22,879 --> 00:06:25,476
Mitem jest to, że lewa półkula 
odpowiada za logikę,

148
00:06:25,476 --> 00:06:27,435
dobrze radzi sobie 
z takimi równaniami,

149
00:06:27,435 --> 00:06:31,534
a prawa półkula jest bardziej kreatywna 
i odpowiada za zdolności muzyczne.

150
00:06:31,534 --> 00:06:34,465
To nieprawda, bo praktycznie 
we wszystko, co robisz,

151
00:06:34,465 --> 00:06:37,275
angażują się razem 
prawie wszystkie części mózgu,

152
00:06:37,275 --> 00:06:40,595
nawet przy codziennych czynnościach,
jak zwykła rozmowa.

153
00:06:40,595 --> 00:06:43,938
Ten mit przetrwał pewnie dlatego,

154
00:06:43,938 --> 00:06:46,180
że jest w nim ziarnko prawdy.

155
00:06:46,180 --> 00:06:47,960
Powiązany z nim mit głosi,

156
00:06:47,960 --> 00:06:51,073
że leworęczni są bardziej kreatywni.

157
00:06:51,073 --> 00:06:54,527
Ma to sens, bo półkule mózgowe 
kontrolują przeciwne ręce.

158
00:06:54,527 --> 00:06:56,637
U leworęcznych prawa półkula mózgu

159
00:06:56,637 --> 00:06:59,278
jest trochę bardziej aktywna niż lewa,

160
00:06:59,278 --> 00:07:02,606
a prawa półkula ma być bardziej kreatywna.

161
00:07:02,606 --> 00:07:04,643
Nie jest prawdą samo w sobie,

162
00:07:04,643 --> 00:07:07,204
że leworęczni są bardziej kreatywni.

163
00:07:07,204 --> 00:07:09,619
Prawdą jest, że ludzie oburęczni,

164
00:07:09,619 --> 00:07:12,312
którzy używają obu rąk 
do różnych czynności,

165
00:07:12,312 --> 00:07:16,074
myślą bardziej kreatywnie niż jednoręczni.

166
00:07:16,074 --> 00:07:20,346
Oburęczność wymaga 
dużej współpracy obu półkul,

167
00:07:20,346 --> 00:07:24,298
co pomaga w kreatywnym 
elastycznym myśleniu.

168
00:07:24,298 --> 00:07:26,113
Mit kreatywnej osoby leworęcznej

169
00:07:26,113 --> 00:07:28,171
powstał z faktu, że oburęczność

170
00:07:28,171 --> 00:07:31,298
występuje częściej u osób 
lewo- niż praworęcznych.

171
00:07:31,298 --> 00:07:34,347
Mamy więc znowu ziarnko prawdy,

172
00:07:34,347 --> 00:07:36,184
ale nie jest jej wiele.

173
00:07:36,184 --> 00:07:38,301
Podobny mit, o którym pewnie słyszeliście,

174
00:07:38,301 --> 00:07:40,874
mówi, że wykorzystujemy tylko 10% mózgu.

175
00:07:40,874 --> 00:07:42,490
To też zupełny mit.

176
00:07:42,490 --> 00:07:45,339
Niemal wszystko co robimy, 
najbardziej codzienne czynności,

177
00:07:45,339 --> 00:07:48,142
angażują prawie cały nasz mózg.

178
00:07:48,142 --> 00:07:50,693
Natomiast rzeczywiście większość z nas

179
00:07:50,693 --> 00:07:55,273
nie wykorzystuje możliwości mózgu 
do maksimum.

180
00:07:55,273 --> 00:07:58,239
Co pomoże pobudzić mózg?

181
00:07:58,239 --> 00:08:00,377
Może powinniśmy posłuchać Mozarta.

182
00:08:00,377 --> 00:08:03,095
Słyszeliście o efekcie Mozarta?

183
00:08:03,095 --> 00:08:06,052
Słuchanie Mozarta ma ci dodać inteligencji

184
00:08:06,052 --> 00:08:08,681
i poprawić wyniki na testach I.Q.

185
00:08:08,681 --> 00:08:10,326
Co interesujące

186
00:08:10,326 --> 00:08:13,767
w tym micie jest ziarno prawdy.

187
00:08:13,767 --> 00:08:15,541
Badanie wykazało,

188
00:08:15,541 --> 00:08:19,322
że uczestnicy słuchający
przez kilka minut muzyki Mozarta,

189
00:08:19,322 --> 00:08:21,621
uzyskali lepsze wyniki na testach IQ

190
00:08:21,621 --> 00:08:25,034
niż ci, którzy siedzieli w ciszy.

191
00:08:25,034 --> 00:08:28,758
Jednak do kolejnego badania wybrano 
osoby lubiące muzykę Mozarta,

192
00:08:28,758 --> 00:08:32,637
oraz grupę fanów 
powieści grozy Stephena Kinga.

193
00:08:32,637 --> 00:08:36,771
Puszczano im muzykę lub powieści.

194
00:08:36,771 --> 00:08:39,279
U osób, które wolały 
muzykę Mozarta od powieści,

195
00:08:39,279 --> 00:08:42,010
IQ pobudzane było przez muzykę,

196
00:08:42,010 --> 00:08:44,848
a osobom preferującym powieści

197
00:08:44,848 --> 00:08:47,955
bardziej pomagało słuchanie 
twórczości Stephena Kinga

198
00:08:47,955 --> 00:08:49,170
niż muzyki Mozarta.

199
00:08:49,170 --> 00:08:51,933
Wynika z tego,
że słuchanie tego, co lubisz,

200
00:08:51,933 --> 00:08:55,184
ożywia cię i pobudza czasowo IQ

201
00:08:55,184 --> 00:08:57,111
w wąskim zakresie zadań.

202
00:08:57,111 --> 00:08:59,479
Nie oznacza to, że słuchanie Mozarta

203
00:08:59,479 --> 00:09:01,104
lub powieści Stephena Kinga

204
00:09:01,104 --> 00:09:05,306
na dłuższą metę zwiększy ci inteligencję.

205
00:09:05,306 --> 00:09:07,466
Inna wersja mitu Mozarta mówi,

206
00:09:07,466 --> 00:09:12,834
że jego muzyka poprawia też zdrowie.

207
00:09:12,834 --> 00:09:14,822
Niezbyt się to sprawdziło u osoby,

208
00:09:14,822 --> 00:09:17,451
która słuchała tej muzyki 
niemal codziennie,

209
00:09:17,451 --> 00:09:19,169
czyli samego Mozarta,

210
00:09:19,169 --> 00:09:22,149
który cierpiał na rzeżączkę, 
czarną ospę, zapalenie stawów

211
00:09:22,149 --> 00:09:26,663
oraz, co, jak wielu sądzi, 
w końcu go zabiło - kiłę.

212
00:09:26,673 --> 00:09:30,035
Być może powinien być ostrożniejszy

213
00:09:30,035 --> 00:09:32,613
przy doborze partnerek seksualnych.

214
00:09:32,613 --> 00:09:34,772
Ale jak wybieramy partnera?

215
00:09:34,772 --> 00:09:39,798
Mitem rozprzestrzenianym 
czasem przez socjologów

216
00:09:39,798 --> 00:09:43,421
jest to, że nasze preferencje 
są produktem kultury

217
00:09:43,421 --> 00:09:45,352
i zależą od kultury.

218
00:09:45,352 --> 00:09:47,496
Jednak dane tego nie potwierdzają.

219
00:09:47,496 --> 00:09:51,541
W słynnym badaniu zapytano ludzi
z 32 różnych kultur

220
00:09:51,541 --> 00:09:53,117
od Amerykanów po Zulusów,

221
00:09:53,117 --> 00:09:55,483
czego szukają w partnerze.

222
00:09:55,483 --> 00:09:57,852
W każdej kulturze

223
00:09:57,852 --> 00:10:01,567
mężczyźni przykładali większą wagę 
do fizycznej atrakcyjności

224
00:10:01,567 --> 00:10:02,867
niż kobiety.

225
00:10:02,867 --> 00:10:04,608
Również w każdej kulturze

226
00:10:04,608 --> 00:10:09,222
kobiety bardziej niż mężczyźni 
zwracały uwagę na ambicję i zarobki.

227
00:10:09,222 --> 00:10:10,605
W każdej kulturze

228
00:10:10,605 --> 00:10:13,130
mężczyźni woleli 
kobiety młodsze od siebie,

229
00:10:13,130 --> 00:10:15,939
średnio chyba o 2,66 roku,

230
00:10:15,939 --> 00:10:17,588
i również w każdej kulturze

231
00:10:17,588 --> 00:10:20,188
kobiety preferowały 
starszych od siebie mężczyzn,

232
00:10:20,188 --> 00:10:22,998
średnio o 3,42 roku,

233
00:10:22,998 --> 00:10:26,713
Stąd popularność starszych kochanków.

234
00:10:26,713 --> 00:10:29,290
Przejdźmy od zdobywania partnera

235
00:10:29,290 --> 00:10:33,212
do zdobywania punktów w koszykówce, 
piłce nożnej lub w innym sporcie.

236
00:10:33,212 --> 00:10:37,353
Mitem jest "gorąca ręka", 
jak mówią Amerykanie,

237
00:10:37,353 --> 00:10:39,553
lub inaczej "dobra passa",

238
00:10:39,553 --> 00:10:42,393
kiedy po prostu nie można spudłować.

239
00:10:42,393 --> 00:10:47,897
Tak naprawdę statystyczna zależność 
między trafieniami i pudłami

240
00:10:47,897 --> 00:10:50,004
okazuje się prawie zawsze losowa.

241
00:10:50,004 --> 00:10:52,579
Mózg tworzy wzory na podstawie 
przypadkowych zdarzeń.

242
00:10:52,579 --> 00:10:53,936
Przy rzucaniu monetą

243
00:10:53,936 --> 00:10:57,572
trafią się gdzieś pasma orłów i reszek.

244
00:10:57,572 --> 00:11:00,683
Ponieważ mózg lubi widzieć wzorce 
tam, gdzie ich nie ma,

245
00:11:00,683 --> 00:11:03,284
przypisujemy tym powtórkom znaczenie

246
00:11:03,284 --> 00:11:05,591
i mówimy : "Tak, on dziś jest w formie",

247
00:11:05,591 --> 00:11:07,901
gdy tak naprawdę 
otrzymalibyśmy ten sam wzorzec,

248
00:11:07,901 --> 00:11:10,546
trafiając i pudłując przypadkowo.

249
00:11:11,406 --> 00:11:14,872
Wyjątkiem są tu rzuty karne.

250
00:11:14,872 --> 00:11:17,957
Ostatnie badania nad seriami 
rzutów karnych w piłce nożnej

251
00:11:17,957 --> 00:11:19,977
pokazały, że reprezentanci krajów

252
00:11:19,977 --> 00:11:22,601
o bardzo złych wynikach w rzutach karnych,

253
00:11:22,601 --> 00:11:24,784
jak, na przykład, Anglia,

254
00:11:24,784 --> 00:11:28,545
strzelają szybciej niż zawodnicy 
krajów o lepszych wynikach.

255
00:11:28,545 --> 00:11:31,865
Pewnie dlatego częściej pudłują.

256
00:11:31,865 --> 00:11:33,560
To rodzi pytanie,

257
00:11:33,560 --> 00:11:36,949
czy możemy jakoś poprawić ich wyniki.

258
00:11:36,949 --> 00:11:38,947
Można wprowadzić kary za pudłowanie

259
00:11:38,947 --> 00:11:42,366
i obserwować rezultat.

260
00:11:42,366 --> 00:11:45,998
To właśnie wpływ kary na naukę

261
00:11:45,998 --> 00:11:48,204
miał być rzekomo testowany

262
00:11:48,204 --> 00:11:50,516
przez uczestników eksperymentu Milgrama,

263
00:11:50,516 --> 00:11:53,744
o którym musieliście słyszeć, 
jeśli studiujecie psychologię.

264
00:11:53,744 --> 00:11:56,566
Uczestnicy byli przekonani,

265
00:11:56,566 --> 00:11:59,867
że zadają śmiertelne 
elektrowstrząsy współuczestnikowi,

266
00:11:59,867 --> 00:12:01,888
gdy źle odpowiedział na pytanie,

267
00:12:01,888 --> 00:12:04,697
tylko dlatego, że ktoś 
w białym kitlu im kazał.

268
00:12:04,697 --> 00:12:07,112
Ta historia to mit z trzech powodów.

269
00:12:07,112 --> 00:12:09,015
Po pierwsze i najważniejsze,

270
00:12:09,015 --> 00:12:12,748
fartuch nie był biały, tylko szary.

271
00:12:12,748 --> 00:12:16,423
Po drugie, przed badaniem 
poinformowano uczestników,

272
00:12:16,423 --> 00:12:18,930
i przypominano im, gdy się niepokoili,

273
00:12:18,930 --> 00:12:21,763
że chociaż wstrząsy były bolesne, 
to nie były śmiertelne

274
00:12:21,763 --> 00:12:24,285
i nie powodowały żadnej trwałej szkody.

275
00:12:24,285 --> 00:12:26,825
Po trzecie, uczestnicy 
nie zadawali elektrowstrząsów

276
00:12:26,825 --> 00:12:29,473
tylko dlatego, że ktoś w fartuchu 
kazał im to zrobić.

277
00:12:29,473 --> 00:12:31,515
Gdy rozmawiano z uczestnikami po badaniu,

278
00:12:31,515 --> 00:12:34,023
wszyscy twierdzili, 
że byli w pełni przekonani,

279
00:12:34,023 --> 00:12:37,807
że badanie o wpływie kary na naukę 
służyło ważnym celom naukowym

280
00:12:37,807 --> 00:12:40,326
i przyniesie nauce trwałe korzyści,

281
00:12:40,326 --> 00:12:42,655
przy których chwilowy,

282
00:12:42,655 --> 00:12:46,114
niezagrażający życiu dyskomfort 
uczestników ma mniejsze znaczenie.

283
00:12:47,025 --> 00:12:49,603
Dobrze, mówię już od około 12 minut,

284
00:12:49,603 --> 00:12:52,059
a wy pewnie, słuchając mnie,

285
00:12:52,059 --> 00:12:54,509
analizujecie mój styl 
wysławiania się i mowę ciała

286
00:12:54,509 --> 00:12:57,381
by wydedukować, 
czy trzeba przykładać wagę

287
00:12:57,381 --> 00:12:58,553
do tego, co mówię,

288
00:12:58,553 --> 00:13:00,577
czy mówię prawdę, czy kłamię.

289
00:13:00,577 --> 00:13:02,759
Jeśli tak jest, poniesiecie porażkę,

290
00:13:02,759 --> 00:13:05,104
bo chociaż sądzimy, 
że można rozpoznać kłamcę

291
00:13:05,104 --> 00:13:07,197
po mowie ciała i sposobie mówienia,

292
00:13:07,197 --> 00:13:09,760
setki testów psychologicznych wykazały,

293
00:13:09,760 --> 00:13:12,561
że w przypadku wszystkich, 
nawet policjantów i detektywów,

294
00:13:12,561 --> 00:13:16,061
wykrywanie kłamstw na podstawie 
mowy ciała i sposobu mówienia

295
00:13:16,061 --> 00:13:17,642
to po prostu zgadywanie.

296
00:13:17,642 --> 00:13:19,686
Istnieje jednak jeden wyjątek:

297
00:13:19,686 --> 00:13:21,938
apele rodziny do zaginionych krewnych.

298
00:13:21,938 --> 00:13:24,923
Jest łatwo przewidzieć, 
kiedy ci ludzie zaginęli,

299
00:13:24,923 --> 00:13:28,254
a kiedy apelujący sami 
zamordowali swoich krewnych.

300
00:13:28,254 --> 00:13:31,769
Fałszywi apelujący częściej kręcą głową, 
patrzą w inną stronę,

301
00:13:31,769 --> 00:13:33,483
popełniają błędy w wypowiedzi.

302
00:13:33,483 --> 00:13:35,498
Ci szczerzy często wyrażają nadzieję,

303
00:13:35,498 --> 00:13:37,843
że dana osoba bezpiecznie wróci do domu

304
00:13:37,843 --> 00:13:39,584
i unikają brutalnego języka.

305
00:13:39,584 --> 00:13:44,187
Na przykład, powiedzą raczej
"zaginiony" niż "zabity".

306
00:13:44,187 --> 00:13:46,844
Powoli czas kończyć.

307
00:13:46,844 --> 00:13:50,052
Przedstawię wam w 30 sekund

308
00:13:50,052 --> 00:13:53,423
ogólny mit psychologii.

309
00:13:53,423 --> 00:13:57,720
Mitem jest to, że psychologia 
to zbiór interesujących teorii,

310
00:13:57,720 --> 00:14:01,141
z których każda jest przydatna
i do czegoś służy.

311
00:14:01,141 --> 00:14:03,740
Mam nadzieję, że udało mi się 
w ciągu ostatnich minut,

312
00:14:03,740 --> 00:14:05,325
pokazać wam, że to nieprawda.

313
00:14:05,325 --> 00:14:08,584
Należy oceniać teorie psychologiczne

314
00:14:08,584 --> 00:14:10,468
sprawdzając ich założenia.

315
00:14:10,468 --> 00:14:13,289
To, że słuchanie Mozarta 
zwiększa inteligencję,

316
00:14:13,289 --> 00:14:18,056
to, że uczysz się najlepiej 
wykorzystując ulubiony sposób nauki

317
00:14:18,056 --> 00:14:21,521
i każde inne założenie można testować.

318
00:14:21,521 --> 00:14:23,306
Postęp możemy osiągnąć jedynie

319
00:14:23,306 --> 00:14:25,426
porównując te założenia z danymi

320
00:14:25,426 --> 00:14:27,755
uzyskanymi w ściśle 
kontrolowanych badaniach.

321
00:14:27,755 --> 00:14:30,889
Tylko w ten sposób możemy odkryć,

322
00:14:30,889 --> 00:14:33,513
które z tych teorii mają dobre podstawy,

323
00:14:33,513 --> 00:14:36,903
a które, jak te wszystkie, 
o których dziś mówiłem, są mitami.

324
00:14:36,903 --> 00:14:38,412
Dziękuję.

325
00:14:38,412 --> 00:14:41,872
(Brawa)