0:00:00.000,0:00:03.000
Gewoonlijk overkomt het mij, zo'n carrièrecrisis,

0:00:03.000,0:00:05.000
best vaak eigenlijk, op zondagavond,

0:00:05.000,0:00:07.000
als het net donker begint te worden,

0:00:07.000,0:00:10.000
en de kloof tussen mijn verwachtingen

0:00:10.000,0:00:14.000
en de werkelijkheid zo pijnlijk groot is,

0:00:14.000,0:00:17.000
dat ik uiteindelijk mezelf in slaap lig te huilen.

0:00:17.000,0:00:19.000
Ik vertel dit allemaal omdat

0:00:19.000,0:00:22.000
dit niet zomaar iets is waar ik alleen mee zit.

0:00:22.000,0:00:24.000
Misschien denkt u er anders over,

0:00:24.000,0:00:26.000
maar ik denk dat wij tegenwoordig regelmatig

0:00:26.000,0:00:28.000
last hebben van een carrièrecrisis,

0:00:28.000,0:00:30.000
van momenten waarop onze zekerheden

0:00:30.000,0:00:32.000
over ons leven, ons werk

0:00:32.000,0:00:36.000
botsen met een bedreigende werkelijkheid.

0:00:36.000,0:00:39.000
Misschien is het nu wel makkelijker dan ooit om een goede boterham te verdienen.

0:00:39.000,0:00:42.000
Maar waarschijnlijk was het nooit zo moeilijk

0:00:42.000,0:00:45.000
om kalm te blijven, en vrij van carrièreangst.

0:00:45.000,0:00:47.000
Ik zou nu graag willen kijken

0:00:47.000,0:00:49.000
naar enkele van de redenen waarom

0:00:49.000,0:00:52.000
we dit gevoel van angst over ons werk hebben.

0:00:52.000,0:00:54.000
En of we misschien slachtoffer zijn van een carrièrecrisis,

0:00:54.000,0:00:58.000
wanneer we onszelf zachtjes in slaap huilen.

0:00:58.000,0:01:01.000
Een van de redenen waarom we hieraan lijden

0:01:01.000,0:01:03.000
is omdat we omringd worden door snobs.

0:01:03.000,0:01:06.000
Nu heb ik slecht nieuws,

0:01:06.000,0:01:09.000
vooral voor onze gasten uit het buitenland.

0:01:09.000,0:01:11.000
Snobisme kent één groot probleem.

0:01:11.000,0:01:13.000
Soms denken mensen die hier niet vandaan komen

0:01:13.000,0:01:15.000
dat snobisme een typisch Brits verschijnsel is

0:01:15.000,0:01:18.000
met onze fixatie op landhuizen en titels.

0:01:18.000,0:01:20.000
Helaas klopt dat niet.

0:01:20.000,0:01:22.000
Snobisme komt overal ter wereld voor.

0:01:22.000,0:01:24.000
Wij zijn een mondiale organisatie. Dit is een mondiaal fenomeen.

0:01:24.000,0:01:26.000
Het is er. Wat is een snob?

0:01:26.000,0:01:29.000
Een snob is iemand die op basis van een klein stukje van jou

0:01:29.000,0:01:32.000
een totaal beeld vormt van wie je bent.

0:01:32.000,0:01:34.000
Dat is snobisme.

0:01:34.000,0:01:36.000
En het heersende type snobisme

0:01:36.000,0:01:38.000
is momenteel carrièresnobisme.

0:01:38.000,0:01:40.000
Je herkent het meteen op feestjes

0:01:40.000,0:01:43.000
wanneer je die bekende vraag krijgt die zo kenmerkend is

0:01:43.000,0:01:46.000
voor de vroege 21e eeuw: "Wat doe je?"

0:01:46.000,0:01:48.000
En hoe je die vraag beantwoordt,

0:01:48.000,0:01:50.000
bepaalt of mensen enorm verheugd zijn je te zien,

0:01:50.000,0:01:52.000
of op hun horloge kijken en zich excuseren.

0:01:52.000,0:01:53.000
(Gelach)

0:01:53.000,0:01:56.000
Goed, het tegendeel van een snob is je moeder.

0:01:56.000,0:01:58.000
(Gelach)

0:01:58.000,0:02:01.000
Niet zozeer uw moeder of de mijne,

0:02:01.000,0:02:03.000
maar de ideale moeder zogezegd.

0:02:03.000,0:02:05.000
Iemand die niet geeft om wat je bereikt hebt.

0:02:05.000,0:02:07.000
Maar helaas zijn de meeste mensen niet onze moeder.

0:02:07.000,0:02:10.000
Veel mensen koppelen de hoeveelheid tijd,

0:02:10.000,0:02:12.000
en liefde, niet in de zin van romantische liefde,

0:02:12.000,0:02:14.000
al zou dat wel wat zijn,

0:02:14.000,0:02:16.000
maar liefde in het algemeen, en respect

0:02:16.000,0:02:19.000
die ze ons willen geven, direct aan

0:02:19.000,0:02:21.000
onze positie op de sociale ladder.

0:02:21.000,0:02:24.000
En dat verklaart grotendeels waarom we zoveel om onze carrière geven.

0:02:24.000,0:02:28.000
En we zoveel waarde zijn gaan hechten aan materiële zaken.

0:02:28.000,0:02:31.000
Vaak wordt gezegd dat dit een materialistisch tijdperk is,

0:02:31.000,0:02:33.000
en dat we allemaal hebzuchtig zijn.

0:02:33.000,0:02:35.000
We zijn echter niet zozeer materialistisch,

0:02:35.000,0:02:37.000
we leven gewoon in een maatschappij

0:02:37.000,0:02:39.000
die een bepaalde emotionele beloning koppelt

0:02:39.000,0:02:42.000
aan de verwerving van materiële zaken.

0:02:42.000,0:02:45.000
We willen niet de spullen maar de beloning.

0:02:45.000,0:02:47.000
Zo kunnen we luxeartikelen ook bekijken.

0:02:47.000,0:02:49.000
Als u straks iemand in een Ferrari ziet rondrijden,

0:02:49.000,0:02:51.000
denk dan niet: "Daar gaat een hebberig iemand",

0:02:51.000,0:02:54.000
maar: "Dat is iemand die heel kwetsbaar is en liefde nodig heeft."

0:02:54.000,0:02:59.000
Met andere woorden -- (gelach)

0:02:59.000,0:03:01.000
voel medeleven in plaats van minachting.

0:03:01.000,0:03:03.000
Er zijn nog andere redenen --

0:03:03.000,0:03:04.000
(Gelach)

0:03:04.000,0:03:06.000
Er zijn redenen waarom het nu misschien moeilijker is

0:03:06.000,0:03:08.000
om kalm te blijven dan ooit te voren.

0:03:08.000,0:03:11.000
Eén reden, en dat is paradoxaal omdat die gekoppeld is aan iets prettigs,

0:03:11.000,0:03:14.000
is de hoop die we hebben voor onze carrière.

0:03:14.000,0:03:16.000
Nog nooit waren de verwachtingen zo hooggespannen

0:03:16.000,0:03:19.000
over wat mensen tijdens hun leven kunnen bereiken.

0:03:19.000,0:03:22.000
Overal krijgen we te horen dat iedereen alles kan bereiken.

0:03:22.000,0:03:24.000
We hebben de klassenmaatschappij afgeschaft.

0:03:24.000,0:03:26.000
In ons stelsel kan iedereen opklimmen

0:03:26.000,0:03:28.000
naar elke gewenste positie.

0:03:28.000,0:03:30.000
Dat is een mooie gedachte.

0:03:30.000,0:03:34.000
Daarbij hoort het idee van gelijkheid: in wezen zijn we allen gelijk.

0:03:34.000,0:03:36.000
Er zijn geen scherp afgebakende

0:03:36.000,0:03:38.000
hiërarchieën meer.

0:03:38.000,0:03:40.000
Hierin schuilt één groot probleem.

0:03:40.000,0:03:42.000
En dat probleem heet afgunst.

0:03:42.000,0:03:45.000
Afgunst, er rust een groot taboe op.

0:03:45.000,0:03:48.000
Maar het is wel dé overheersende emotie in de moderne samenleving.

0:03:48.000,0:03:52.000
En afgunst is gekoppeld aan het idee van gelijkheid. Dat zit zo:

0:03:52.000,0:03:55.000
Het zou heel ongebruikelijk zijn als iemand hier, of een van onze kijkers,

0:03:55.000,0:03:57.000
jaloers zou zijn op de koningin.

0:03:57.000,0:04:00.000
Ook al is ze veel rijker dan u,

0:04:00.000,0:04:03.000
en heeft ze een heel groot huis.

0:04:03.000,0:04:07.000
We zijn niet jaloers op haar omdat ze te ongewoon is.

0:04:07.000,0:04:09.000
Ze is gewoon te vreemd.

0:04:09.000,0:04:11.000
We begrijpen haar niet. Ze praat gek.

0:04:11.000,0:04:13.000
Ze is raar.

0:04:13.000,0:04:17.000
Dus we snappen haar niet. En als je iemand niet snapt, voel je ook geen afgunst.

0:04:17.000,0:04:20.000
Hoe meer twee mensen op elkaar lijken, qua leeftijd, achtergrond,

0:04:20.000,0:04:23.000
hoe meer zij zich in elkaar herkennen, hoe groter de kans op afgunst is.

0:04:23.000,0:04:26.000
Ga daarom trouwens ook nooit naar een schoolreünie.

0:04:26.000,0:04:29.000
We identificeren ons met niemand zo sterk

0:04:29.000,0:04:31.000
als met onze oude klasgenoten.

0:04:31.000,0:04:34.000
Maar het probleem is dat onze maatschappij de hele wereld verandert

0:04:34.000,0:04:36.000
in een school. Iedereen draagt jeans, iedereen is hetzelfde.

0:04:36.000,0:04:38.000
Maar toch ook weer niet.

0:04:38.000,0:04:41.000
Naast het gevoel van gelijkheid bestaan dus ook enorme verschillen.

0:04:41.000,0:04:44.000
En dat levert een zeer gespannen situatie op.

0:04:44.000,0:04:46.000
Tegenwoordig is het net zo onwaarschijnlijk

0:04:46.000,0:04:48.000
om even rijk en beroemd te worden als Bill Gates,

0:04:48.000,0:04:50.000
als het in de 17e eeuw was

0:04:50.000,0:04:53.000
om toe te treden tot de Franse adel.

0:04:53.000,0:04:55.000
Maar het voelt niet zo.

0:04:55.000,0:04:58.000
Tijdschriften en andere media geven ons het gevoel

0:04:58.000,0:05:01.000
dat als we maar energie hebben, wat handige technische ideeën,

0:05:01.000,0:05:05.000
en een garage, wij óók iets groots kunnen beginnen.

0:05:05.000,0:05:06.000
(Gelach)

0:05:06.000,0:05:09.000
En de gevolgen hiervan zijn te vinden in de boekwinkel.

0:05:09.000,0:05:12.000
Als u daar bij de zelfhulpafdeling kijkt,

0:05:12.000,0:05:14.000
wat ik soms doe,

0:05:14.000,0:05:16.000
als u de zelfhulpboeken analyseert die nu

0:05:16.000,0:05:18.000
worden uitgegeven, zijn er in wezen twee soorten.

0:05:18.000,0:05:21.000
De eerste zegt: "Je kunt het! Alles is mogelijk!"

0:05:21.000,0:05:24.000
En de andere soort vertelt hoe we moeten omgaan

0:05:24.000,0:05:27.000
met wat we een 'lage eigendunk' noemen,

0:05:27.000,0:05:29.000
of 'een negatief zelfbeeld'.

0:05:29.000,0:05:31.000
Er is een wezenlijk verband

0:05:31.000,0:05:35.000
tussen een samenleving die mensen voorhoudt dat ze alles kunnen,

0:05:35.000,0:05:37.000
en het hebben van een negatief zelfbeeld.

0:05:37.000,0:05:39.000
Dat is een andere manier waarop iets positiefs

0:05:39.000,0:05:41.000
een lelijk bijeffect kan hebben.

0:05:41.000,0:05:44.000
Er is nog een reden waarom we ons angstiger voelen

0:05:44.000,0:05:48.000
over onze carrière en onze status in de wereld, dan ooit te voren.

0:05:48.000,0:05:50.000
En die is ook weer gekoppeld aan iets prettigs.

0:05:50.000,0:05:53.000
Namelijk: meritocratie.

0:05:53.000,0:05:55.000
Iedereen, politici links en rechts,

0:05:55.000,0:05:57.000
is het erover eens dat meritocratie mooi is

0:05:57.000,0:06:01.000
en we moeten streven naar een echte meritocratische samenleving.

0:06:01.000,0:06:05.000
Maar wat is een meritocratische samenleving?

0:06:05.000,0:06:07.000
Dat is een maatschappij waarin je,

0:06:07.000,0:06:09.000
als je talent en energie en vaardigheden hebt,

0:06:09.000,0:06:11.000
de top zult bereiken. Niet houdt je tegen.

0:06:11.000,0:06:14.000
Het is een prachtidee. Het probleem is

0:06:14.000,0:06:16.000
dat als je echt in een samenleving gelooft

0:06:16.000,0:06:19.000
waar degenen die de top verdienen, de top ook bereiken,

0:06:19.000,0:06:22.000
je dus ook, en op een veel kwalijker manier,

0:06:22.000,0:06:25.000
in een samenleving gelooft waar degenen die de goot verdienen,

0:06:25.000,0:06:28.000
ook in de goot belanden, en daar blijven.

0:06:28.000,0:06:31.000
Met andere woorden: je positie in het leven is ineens

0:06:31.000,0:06:33.000
niet meer toevallig, maar verdiend.

0:06:33.000,0:06:36.000
En dat maakt mislukken nog veel verpletterender.

0:06:36.000,0:06:38.000
Wanneer je in de middeleeuwen, in Engeland,

0:06:38.000,0:06:40.000
een heel arm iemand zag,

0:06:40.000,0:06:43.000
werd die persoon 'onfortuinlijk' genoemd.

0:06:43.000,0:06:47.000
Iemand die letterlijk niet door het fortuin was gezegend, een onfortuinlijke.

0:06:47.000,0:06:49.000
Vandaag de dag, en vooral in Amerika,

0:06:49.000,0:06:51.000
wordt iemand in de onderste regionen van de samenleving

0:06:51.000,0:06:54.000
onvriendelijk aangeduid als een 'loser', een verliezer.

0:06:54.000,0:06:57.000
Er is een wezenlijk verschil tussen een onfortuinlijke en een verliezer.

0:06:57.000,0:07:00.000
En dat illustreert 400 jaar evolutie in de samenleving

0:07:00.000,0:07:03.000
en ons geloof in wie er verantwoordelijk is voor ons leven.

0:07:03.000,0:07:06.000
Het zijn niet langer de goden, wij zijn het. Wij hebben het heft in handen.

0:07:06.000,0:07:08.000
Dat is fantastisch als het goed met je gaat,

0:07:08.000,0:07:10.000
maar vernietigend als dat niet zo is.

0:07:10.000,0:07:13.000
In het slechtste geval leidt dat volgens sociologen

0:07:13.000,0:07:17.000
als Emil Durkheim tot hogere zelfmoordcijfers.

0:07:17.000,0:07:20.000
Zelfmoord komt vaker voor in ontwikkelde, individualistische landen

0:07:20.000,0:07:22.000
dan in andere delen van de wereld.

0:07:22.000,0:07:24.000
En een van de redenen daarvoor is dat mensen alles

0:07:24.000,0:07:26.000
wat er met hen gebeurt, heel persoonlijk opvatten.

0:07:26.000,0:07:30.000
Zij zijn eigenaar van hun eigen succes, maar ook van hun eigen falen.

0:07:30.000,0:07:32.000
Is er ook nog ontsnapping mogelijk aan die druk

0:07:32.000,0:07:34.000
die ik zojuist heb geschetst?

0:07:34.000,0:07:36.000
Ik denk van wel. Laten we het eens bekijken.

0:07:36.000,0:07:38.000
Neem nu de meritocratie.

0:07:38.000,0:07:41.000
Het idee dat iedereen krijgt wat hem toekomt.

0:07:41.000,0:07:44.000
Volgens mij een idioot idee, volslagen idioot.

0:07:44.000,0:07:46.000
Ik steun elke linkse of rechtse politicus

0:07:46.000,0:07:48.000
met enigszins acceptabele meritocratische denkbeelden.

0:07:48.000,0:07:50.000
Ik ben zelf ook een meritocraat in die zin.

0:07:50.000,0:07:52.000
Maar het is gekkenwerk om te denken dat we ooit

0:07:52.000,0:07:56.000
een werkelijke meritocratie zullen bereiken. Een onmogelijke droom.

0:07:56.000,0:07:58.000
De gedachte dat we een samenleving creëren

0:07:58.000,0:08:00.000
waar letterlijk iedereen punten krijgt,

0:08:00.000,0:08:02.000
de goeden bovenaan en de slechten onderaan,

0:08:02.000,0:08:04.000
en dat dit helemaal naar behoren werkt, dat is onmogelijk.

0:08:04.000,0:08:06.000
Er zijn gewoon te veel onzekere factoren.

0:08:06.000,0:08:08.000
Ongelukken, hoe je geboren wordt,

0:08:08.000,0:08:11.000
er kan zomaar iets op iemands hoofd vallen, ziekte, wat dan ook.

0:08:11.000,0:08:13.000
We kunnen dat nooit allemaal een cijfer geven.

0:08:13.000,0:08:15.000
We zullen nooit iedereen op waarde kunnen schatten.

0:08:15.000,0:08:18.000
Een prachtig citaat van Augustinus uit "De Stad van God"

0:08:18.000,0:08:22.000
luidt dat het een zonde is iemand te beoordelen op zijn ambt.

0:08:22.000,0:08:24.000
Met andere woorden:

0:08:24.000,0:08:26.000
het is een zonde je een beeld te vormen van iemand

0:08:26.000,0:08:28.000
op grond van zijn visitekaartje.

0:08:28.000,0:08:30.000
Het is niet de positie die telt.

0:08:30.000,0:08:32.000
En volgens Augustinus

0:08:32.000,0:08:34.000
kan alleen God iedereen op zijn plaats zetten.

0:08:34.000,0:08:36.000
En dat gebeurt op de Dag des Oordeels

0:08:36.000,0:08:38.000
met engelen en trompetten en de hemel die opensplijt.

0:08:38.000,0:08:41.000
Krankzinnig idee voor een vrijdenker zoals ik.

0:08:41.000,0:08:43.000
Toch schuilt er iets heel waardevols in dat idee.

0:08:43.000,0:08:47.000
Het betekent: oordeel niet te snel.

0:08:47.000,0:08:50.000
Je kunt iemands werkelijke waarde niet weten.

0:08:50.000,0:08:52.000
Dat is een deel van iemand dat wij niet kennen.

0:08:52.000,0:08:55.000
En we moeten niet doen alsof dat wel zo is.

0:08:55.000,0:08:58.000
Er is nog iets anders dat soelaas biedt.

0:08:58.000,0:09:01.000
Wanneer we denken aan mislukken in het leven,

0:09:01.000,0:09:03.000
zijn we hier niet zozeer bang voor vanwege

0:09:03.000,0:09:05.000
het verlies van inkomen of status.

0:09:05.000,0:09:09.000
We vrezen het oordeel en de spot van anderen. En terecht.

0:09:09.000,0:09:11.000
Weet u, de belangrijkste bron voor spot

0:09:11.000,0:09:13.000
is vandaag de dag de krant.

0:09:13.000,0:09:15.000
U kunt de krant niet openslaan of hij staat vol met

0:09:15.000,0:09:17.000
mensen die er een zooitje van hebben gemaakt.

0:09:17.000,0:09:20.000
Met de foute persoon naar bed geweest, fout spul geslikt.

0:09:20.000,0:09:22.000
Een foute wet aangenomen of wat dan ook.

0:09:22.000,0:09:25.000
En nu zijn zij een bron van spot.

0:09:25.000,0:09:28.000
Dus ze zijn mislukt. En worden 'losers' genoemd.

0:09:28.000,0:09:30.000
Maar is er dan geen alternatief?

0:09:30.000,0:09:32.000
De westerse traditie kent een prachtig alternatief.

0:09:32.000,0:09:35.000
Dat is de tragedie.

0:09:35.000,0:09:38.000
Het treurspel uit de theaters van de oude Grieken

0:09:38.000,0:09:40.000
in de vijfde eeuw voor Christus, was een kunstvorm

0:09:40.000,0:09:43.000
gewijd aan het falen van mensen.

0:09:43.000,0:09:47.000
En hen mededogen verlenen,

0:09:47.000,0:09:51.000
wat ze in het gewone leven niet zouden krijgen.

0:09:51.000,0:09:52.000
Toen ik een paar jaar geleden hierover nadacht,

0:09:52.000,0:09:54.000
ging ik naar "The Sunday Sport",

0:09:54.000,0:09:57.000
een sensatiekrantje dat ik niet zou aanraden te gaan lezen

0:09:57.000,0:09:59.000
als u het niet al kent.

0:09:59.000,0:10:01.000
En ik had een gesprek met hen

0:10:01.000,0:10:04.000
over enkele van de grote westerse tragedies.

0:10:04.000,0:10:06.000
Ik was benieuwd hoe zij de essentie zouden vatten

0:10:06.000,0:10:09.000
van bepaalde verhalen als ze als nieuws

0:10:09.000,0:10:12.000
op een zaterdagmiddag bij de redactie zouden binnenkomen.

0:10:12.000,0:10:14.000
Dus vertelde ik over Othello. Ze kenden het verhaal niet maar waren wel geboeid.

0:10:14.000,0:10:15.000
(Gelach)

0:10:15.000,0:10:18.000
En ik vroeg hen een krantenkop voor dit verhaal te maken.

0:10:18.000,0:10:21.000
Het werd: "Immigrant doodt senatorsdochter uit blinde liefde"

0:10:21.000,0:10:23.000
in chocoladeletters.

0:10:23.000,0:10:25.000
Ik vertelde ze het verhaal van Madame Bovary.

0:10:25.000,0:10:27.000
Een ontdekking waarover ze ook heel enthousiast waren.

0:10:27.000,0:10:32.000
Ze schreven: "Koopzieke overspelige slikt rattengif na kredietfraude".

0:10:32.000,0:10:33.000
(Gelach)

0:10:33.000,0:10:35.000
En nu mijn favoriet.

0:10:35.000,0:10:37.000
Die jongens zijn echt geniaal op hun manier.

0:10:37.000,0:10:39.000
Mijn favoriet is "Koning Oedipus" van Sophokles.

0:10:39.000,0:10:42.000
"Verblind na sex met moeder".

0:10:42.000,0:10:45.000
(Gelach)

0:10:45.000,0:10:47.000
(Applaus)

0:10:47.000,0:10:50.000
Dus aan de ene kant van mijn spectrum

0:10:50.000,0:10:52.000
staat het boulevardblaadje.

0:10:52.000,0:10:55.000
En aan de andere kant de tragedie en het treurspel.

0:10:55.000,0:10:57.000
Ik bepleit dus in feite dat we iets

0:10:57.000,0:10:59.000
zouden moeten leren van het treurspel.

0:10:59.000,0:11:02.000
Het zou idioot zijn Hamlet een 'loser' te noemen.

0:11:02.000,0:11:05.000
Hij is geen verliezer, ook al heeft hij verloren.

0:11:05.000,0:11:07.000
Dat is de boodschap van de tragedie voor ons,

0:11:07.000,0:11:10.000
en waarom het zo ontzettend belangrijk is.

0:11:10.000,0:11:12.000
Wat er tegenwoordig ook aan de hand is,

0:11:12.000,0:11:14.000
en waarom we zo benauwd zijn,

0:11:14.000,0:11:17.000
is dat de samenleving geen kern heeft die niet-menselijk is.

0:11:17.000,0:11:19.000
We zijn de eersten die in een wereld leven

0:11:19.000,0:11:22.000
waarin we niets anders aanbidden dan onszelf.

0:11:22.000,0:11:24.000
We hebben een hoge dunk van onszelf. Prima.

0:11:24.000,0:11:27.000
We zijn op de maan geweest. We hebben hele bijzondere dingen gedaan.

0:11:27.000,0:11:29.000
En dus zijn we geneigd onszelf te aanbidden.

0:11:29.000,0:11:31.000
Onze helden zijn menselijke helden.

0:11:31.000,0:11:33.000
Dat is nog nooit eerder voorgekomen.

0:11:33.000,0:11:35.000
De meeste andere samenlevingen hadden in de kern

0:11:35.000,0:11:37.000
de aanbidding voor iets bovenaards: een god,

0:11:37.000,0:11:39.000
een geest, een natuurkracht, het heelal.

0:11:39.000,0:11:42.000
Wat dan ook, iets anders dat wordt aanbeden.

0:11:42.000,0:11:44.000
We zijn dat afgeleerd.

0:11:44.000,0:11:46.000
Daarom trekt de natuur ons ook zo aan.

0:11:46.000,0:11:49.000
Niet omdat dat zo gezond is, ook al wordt het vaak wel zo gebracht.

0:11:49.000,0:11:53.000
Maar omdat het een vlucht is uit het menselijke mierennest.

0:11:53.000,0:11:55.000
Een vlucht voor onze eigen rivaliteit,

0:11:55.000,0:11:57.000
en onze eigen drama's.

0:11:57.000,0:11:59.000
Daarom zien we graag gletsjers en oceanen,

0:11:59.000,0:12:03.000
en beschouwen we de aarde van buitenaf.

0:12:03.000,0:12:07.000
We willen graag in contact zijn met iets dat niet-menselijk is.

0:12:07.000,0:12:11.000
Dat is enorm belangrijk voor ons.

0:12:11.000,0:12:14.000
Ik heb het nu gehad over succes en mislukken.

0:12:14.000,0:12:17.000
Een van de interessante kanten van succes

0:12:17.000,0:12:19.000
is dat we denken te weten wat het inhoudt.

0:12:19.000,0:12:21.000
Als ik zeg dat er iemand achter het scherm staat

0:12:21.000,0:12:24.000
die heel erg succesvol is, hebt u daar meteen allerlei ideeën bij.

0:12:24.000,0:12:26.000
U denkt dan dat diegene veel geld heeft verdiend,

0:12:26.000,0:12:29.000
of roem heeft verworven op een bepaald terrein.

0:12:29.000,0:12:31.000
Mijn eigen theorie over succes, en ik ben zeer

0:12:31.000,0:12:34.000
geïnteresseerd in succes, ik wil heel graag succes hebben.

0:12:34.000,0:12:36.000
Ik denk altijd: "Hoe kan ik succesvoller worden?"

0:12:36.000,0:12:38.000
Maar naarmate ik ouder word, ga ik ook meer relativeren

0:12:38.000,0:12:40.000
over wat het woord 'succes' eigenlijk betekent.

0:12:40.000,0:12:42.000
Dit is een inzicht dat ik had over succes.

0:12:42.000,0:12:45.000
Je kunt niet overal succesvol in zijn.

0:12:45.000,0:12:47.000
Er wordt veel gepraat over de balans tussen werken en leven.

0:12:47.000,0:12:50.000
Onzin. Je kunt niet alles hebben. Dat kan niet.

0:12:50.000,0:12:52.000
Dus elke visie op succes

0:12:52.000,0:12:54.000
moet ook erkennen wat er bij inschiet,

0:12:54.000,0:12:56.000
waar het element van verlies zit.

0:12:56.000,0:12:59.000
En wie wijs leeft, aanvaardt ook

0:12:59.000,0:13:02.000
dat er een element moet zijn van niet-slagen.

0:13:02.000,0:13:04.000
En heel vaak zijn onze ideeën

0:13:04.000,0:13:06.000
over wat succesvol leven inhoudt,

0:13:06.000,0:13:09.000
niet onze eigen ideeën.

0:13:09.000,0:13:11.000
We zuigen ze op van anderen.

0:13:11.000,0:13:13.000
Voor mannen is dat meestal de vader.

0:13:13.000,0:13:15.000
En voor vrouwen de moeder.

0:13:15.000,0:13:18.000
Deze boodschap wordt al zo'n 80 jaar door psychoanalytici verkondigd.

0:13:18.000,0:13:21.000
En ook al heeft niemand er echt goed naar geluisterd, ik denk dat het waar is.

0:13:21.000,0:13:23.000
Ook zuigen we boodschappen op

0:13:23.000,0:13:25.000
van alles wat op tv is, van reclames

0:13:25.000,0:13:27.000
tot markering, noem maar op.

0:13:27.000,0:13:29.000
Dit zijn enorm sterke krachten,

0:13:29.000,0:13:33.000
die bepalen wat we willen en hoe we onszelf zien.

0:13:33.000,0:13:36.000
Wanneer we horen dat bankier een respectabel beroep is

0:13:36.000,0:13:38.000
willen we allemaal bankier worden.

0:13:38.000,0:13:41.000
Zodra het niet meer zo respectabel is, zijn we niet meer geïnteresseerd.

0:13:41.000,0:13:44.000
We zijn zeer ontvankelijk.

0:13:44.000,0:13:47.000
Dus wat ik wil bepleiten is niet

0:13:47.000,0:13:49.000
dat we onze ideeën over succes opgeven.

0:13:49.000,0:13:51.000
Maar we moeten wel zorgen dat het onze eigen ideeën zijn.

0:13:51.000,0:13:53.000
We moeten ons concentreren op onze ideeën.

0:13:53.000,0:13:56.000
Er ons ervan verzekeren dat ze van ons zijn,

0:13:56.000,0:13:58.000
dat we echt de makers van onze eigen ambities zijn.

0:13:58.000,0:14:00.000
Want het is erg genoeg als je niet krijgt wat je wilt.

0:14:00.000,0:14:03.000
Erger is het nog als je een idee hebt

0:14:03.000,0:14:06.000
van wat je wilt, maar uiteindelijk moet ontdekken

0:14:06.000,0:14:09.000
dat je dat eigenlijk helemaal niet wilde.

0:14:09.000,0:14:11.000
Hiermee ga ik afsluiten.

0:14:11.000,0:14:14.000
Wat ik nog wil benadrukken, is

0:14:14.000,0:14:16.000
hoe dan ook, succes, ja.

0:14:16.000,0:14:18.000
Maar laten we aanvaarden dat onze ideeën soms afwijken.

0:14:18.000,0:14:21.000
Laten we onze gedachten over succes eens nader beschouwen.

0:14:21.000,0:14:25.000
En ervoor zorgen dat onze ideeën over succes werkelijk van onszelf zijn.

0:14:25.000,0:14:27.000
Dank u wel.

0:14:27.000,0:14:43.000
(Applaus)

0:14:43.000,0:14:45.000
Chris Anderson: Dat was interessant. Hoe verzoent u

0:14:45.000,0:14:50.000
het idee van iemand die --

0:14:50.000,0:14:53.000
dat het slecht is iemand te zien als een 'loser',

0:14:53.000,0:14:57.000
met het idee van je leven in eigen hand nemen?

0:14:57.000,0:15:00.000
En dat een samenleving die dat stimuleert,

0:15:00.000,0:15:03.000
misschien niet zonder winnaars en verliezers kan?

0:15:03.000,0:15:06.000
Alain de Botton: Ja, ik denk dat het vooral de willekeur is

0:15:06.000,0:15:08.000
van het winnen en verliezen wat ik wilde benadrukken.

0:15:08.000,0:15:10.000
Want het accent ligt vandaag de dag zoveel

0:15:10.000,0:15:12.000
op de rechtvaardigheid van alles.

0:15:12.000,0:15:14.000
Daar spreken politici altijd over.

0:15:14.000,0:15:17.000
Nu geloof ik heilig in rechtvaardigheid, maar het is gewoon onmogelijk.

0:15:17.000,0:15:19.000
Dus moeten we alles doen wat we kunnen,

0:15:19.000,0:15:21.000
alles wat we kunnen om het na te streven.

0:15:21.000,0:15:23.000
Maar aan het eind van het liedje moeten we bedenken

0:15:23.000,0:15:26.000
dat wie we ook tegenover ons hebben, wat er ook met hen is gebeurd,

0:15:26.000,0:15:29.000
er een groot element van toeval meespeelt.

0:15:29.000,0:15:31.000
En daarvoor probeer ik ruimte te scheppen.

0:15:31.000,0:15:33.000
Anders wordt het wel erg claustrofobisch.

0:15:33.000,0:15:35.000
Chris Anderson: Maar gelooft u dat u

0:15:35.000,0:15:37.000
uw vriendelijkere, mildere filosofie over werk

0:15:37.000,0:15:41.000
kunt combineren met een succesvolle economie?

0:15:41.000,0:15:43.000
Of kan dat volgens u niet?

0:15:43.000,0:15:45.000
Of zouden we daar niet zoveel nadruk op moeten leggen?

0:15:45.000,0:15:48.000
Alain de Botton: De nachtmerrie is de gedachte dat

0:15:48.000,0:15:52.000
we mensen het best aan het werk krijgen door ze angst aan te jagen.

0:15:52.000,0:15:55.000
En hoe hardvochtiger de omgeving

0:15:55.000,0:15:57.000
hoe meer mensen de uitdaging aangaan.

0:15:57.000,0:16:01.000
Bedenk eens wie je als ideale vader zou willen hebben.

0:16:01.000,0:16:04.000
De ideale vader is iemand die streng maar zachtaardig is.

0:16:04.000,0:16:06.000
De lijn daartussen is moeilijk te trekken.

0:16:06.000,0:16:10.000
We hebben zogezegd vaderfiguren nodig in onze samenleving,

0:16:10.000,0:16:12.000
om te voorkomen dat we in extremen vervallen.

0:16:12.000,0:16:16.000
Dat is de autoritaire, straffende figuur aan de ene kant,

0:16:16.000,0:16:20.000
En de lakse, losgeslagen optie aan de andere kant.

0:16:20.000,0:16:22.000
Chris Anderson: Alain de Botton.

0:16:22.000,0:16:24.000
Alain de Botton: Dank u wel.

0:16:24.000,0:16:34.000
(Applaus)