WEBVTT

00:00:01.286 --> 00:00:05.317
Anne ve babanızın 
size verdiği en önemli hediye

00:00:05.341 --> 00:00:08.005
genomunuzu oluşturan

00:00:08.005 --> 00:00:09.649
üç milyar harflik iki set DNA'dır.

00:00:10.014 --> 00:00:12.491
Ama üç milyar parçalı her şey gibi

00:00:12.515 --> 00:00:13.915
bu hediye de hassastır.

00:00:14.815 --> 00:00:18.355
Güneş ışığı, sigara, sağlıksız beslenme,

00:00:18.379 --> 00:00:21.371
hatta hücrelerinizin yaptığı
spontane hatalar bile,

00:00:21.395 --> 00:00:23.318
genomunuzda değişikliğe sebep olur.

00:00:24.942 --> 00:00:28.220
DNA'daki en yaygın değişim türü

00:00:28.244 --> 00:00:31.677
tek bir harfin veya bazın takasıdır,


00:00:31.677 --> 00:00:35.738
mesela C'nin farklı bir harfle, 
mesela T, G veya A ile takası gibi.

00:00:36.744 --> 00:00:40.117
Herhangi bir günde 
vücudunuzdaki hücreler topluca

00:00:40.141 --> 00:00:44.977
bu tek harfli takasları biriktirir, 
buna "nokta mutasyonu" da denir.

NOTE Paragraph

00:00:46.147 --> 00:00:48.678
Bu nokta mutasyonlarının çoğu zararsızdır.

00:00:48.702 --> 00:00:49.860
Ama arada sırada,

00:00:49.884 --> 00:00:53.877
bir nokta mutasyonu bir hücredeki
önemli bir yeteneği aksatır

00:00:53.901 --> 00:00:57.256
veya bir hücrenin zararlı şekilde 
yanlış davranmasına sebep olur.

00:00:58.099 --> 00:01:01.098
Eğer bu mutasyon ailenizden miras kaldıysa

00:01:01.122 --> 00:01:03.782
veya gelişiminizde yeterince
erken meydana geldiyse,

00:01:03.806 --> 00:01:06.772
bunun sonucunda 
hücrelerinizin birçoğu veya hepsi

00:01:06.796 --> 00:01:08.708
bu zararlı mutasyonu içerir.

00:01:09.153 --> 00:01:12.423
Yüzlerce milyon insanda bir görülen

00:01:12.447 --> 00:01:14.058
genetik bir hastalığınız olur,

00:01:14.082 --> 00:01:17.085
orak hücre anemisi, progeria,

00:01:17.109 --> 00:01:20.230
kas distrofisi veya
Tay-Sachs hastalığı gibi.

NOTE Paragraph

00:01:22.225 --> 00:01:25.407
Nokta mutasyonlardan kaynaklanan
ağır genetik hastalıklar

00:01:25.431 --> 00:01:27.424
özellikle sinir bozucudur

00:01:27.448 --> 00:01:30.352
çünkü genelde biliriz ki 
hastalığa sebep olan

00:01:30.376 --> 00:01:34.576
o tek harf değişimi 
teoride onu tedavi edebilir.

00:01:35.268 --> 00:01:38.117
Milyonlarca insanda orak hücre anemisi var

00:01:38.141 --> 00:01:41.212
çünkü hemoglobin genlerinin
her iki kopyasında da

00:01:41.236 --> 00:01:43.597
tek bir A'dan T'ye mutasyon var.

00:01:45.529 --> 00:01:48.661
Progeria hastası çocuklar
genomlarında tek bir pozisyonda

00:01:48.685 --> 00:01:50.853
normalde C olan yerde

00:01:50.877 --> 00:01:52.276
bir T ile doğar,

00:01:53.125 --> 00:01:56.564
bunun sonucunda da 
bu muhteşem, parlak zekâlı çocuklar

00:01:56.588 --> 00:02:00.564
çok hızlı yaşlanır ve yaklaşık
14 yaşında hayatını kaybeder.

00:02:02.358 --> 00:02:04.041
Tıp tarihi boyunca,

00:02:04.065 --> 00:02:07.125
yaşayan sistemlerde etkili bir şekilde


00:02:07.149 --> 00:02:08.918
mutasyonları belirlemenin,

00:02:08.942 --> 00:02:12.142
hastalığa sebep olan T'yi
tekrar C yapmanın bir yolu yoktu.

00:02:13.482 --> 00:02:15.450
Belki de şu ana kadar.

00:02:15.474 --> 00:02:19.664
Çünkü benim laboratuvarım
bunu geliştirmeyi başardı,

00:02:19.688 --> 00:02:21.488
buna "baz düzenlemesi" diyoruz.

NOTE Paragraph

00:02:23.277 --> 00:02:25.301
Baz düzenlemesini başarmamızın hikâyesi

00:02:25.325 --> 00:02:27.999
aslında üç milyar yıl önce başlıyor.

00:02:29.055 --> 00:02:31.715
Bakterileri enfeksiyon kaynağı olarak 
düşünüyoruz

00:02:31.739 --> 00:02:35.053
ama bakterilerin kendisi de
enfeksiyona yatkın,

00:02:35.077 --> 00:02:37.484
özellikle de virüslerden kaynaklananlara.

00:02:37.871 --> 00:02:40.022
Yaklaşık üç milyar yıl önce,

00:02:40.046 --> 00:02:43.926
bakteriler viral enfeksiyona karşı 
bir savunma mekanizması geliştirdi.

00:02:45.649 --> 00:02:48.434
Bu savunma mekanizması 
şimdi CRISPR olarak biliniyor.

00:02:48.828 --> 00:02:51.833
Ve CRISPR'ın savaş başlığı
DNA'ya moleküler makas gibi davranan,

00:02:51.857 --> 00:02:55.635
çiftli helisi iki parçaya ayırarak


00:02:55.659 --> 00:02:58.087
onu kesen mor bir protein.

00:02:59.323 --> 00:03:03.143
Eğer CRISPR bakteriyel 
ve viral DNA'ları ayırt edemeseydi,

00:03:03.143 --> 00:03:05.562
çok da kullanışlı 
bir savunma mekanizması olmazdı.

NOTE Paragraph

00:03:06.315 --> 00:03:09.100
Ama CRISPR'ın en büyüleyici özelliği

00:03:09.124 --> 00:03:14.161
makasların sadece 
spesifik bir DNA dizisini aramak,

00:03:14.185 --> 00:03:16.608
bağlanmak ve kesmek üzere

00:03:16.632 --> 00:03:19.370
programlanabiliyor olması.

00:03:20.911 --> 00:03:24.308
Yani bir bakteri bir virüsle
ilk kez karşılaştığında,

00:03:24.332 --> 00:03:27.705
o virüsün küçük bir parçasını saklayıp

00:03:27.729 --> 00:03:31.373
CRISPR makaslarını 
gelecekteki bir enfeksiyon sırasında

00:03:31.397 --> 00:03:34.933
o viral DNA dizisini kesmeye
programlayabiliyor.

00:03:35.778 --> 00:03:40.691
Bir virüsün DNA'sını kesmek
kesilen viral genin fonksiyonunu aksatır,

00:03:40.715 --> 00:03:43.417
dolayısıyla da 
virüsün yaşam süresini bozar.

NOTE Paragraph

00:03:46.059 --> 00:03:50.860
Emmanuelle Charpentier, George Church,
Jennifer Doudna

00:03:50.884 --> 00:03:53.537
ve Feng Zhang gibi önemli araştırmacılar

00:03:53.561 --> 00:03:57.530
altı yıl önce CRISPR makaslarının
bizim seçtiğimiz DNA dizilerini

00:03:57.554 --> 00:04:00.141
kesebildiğini gösterdiler,

00:04:00.165 --> 00:04:02.534
genomumuzdaki diziler de buna dâhil,

00:04:02.558 --> 00:04:05.901
bakterinin seçtiği
viral DNA dizileri yerine.

00:04:06.550 --> 00:04:09.084
Ama sonuçlar aslında benzer.

00:04:09.606 --> 00:04:12.074
Genomunuzdaki bir DNA dizisini 
kesmek de genelde

00:04:12.098 --> 00:04:16.225
rastgele DNA harf karışımlarının

00:04:16.997 --> 00:04:20.608
kesilen yerde 
ve silinmesine yol açarak

00:04:20.608 --> 00:04:22.641
kesilen genin fonksiyonunu bozuyor.

NOTE Paragraph

00:04:24.625 --> 00:04:28.506
Genleri bozmak bazı uygulamalar için
çok kullanışlı olabilir.

00:04:30.005 --> 00:04:34.306
Ama genetik hastalık yaratan
çoğu nokta mutasyonu için,

00:04:34.330 --> 00:04:38.687
zaten değişmiş geni
sadece kesmek hastaya fayda sağlamaz

00:04:38.711 --> 00:04:42.679
çünkü değişmiş genin fonksiyonu
yeniden yüklenmeli,

00:04:42.703 --> 00:04:44.318
daha fazla bozulmamalı.

00:04:45.259 --> 00:04:48.141
Yani orak hücre anemisine sebep olan


00:04:48.165 --> 00:04:50.688
bu zaten değişmiş hemoglobin genini kesmek

00:04:50.712 --> 00:04:54.228
hastaların tekrar sağlıklı kırmızı 
kan hücreleri yapmasını sağlamayacak.

00:04:55.631 --> 00:04:59.972
Bazen kesilmiş bölgeyi saran
DNA dizilimlerinin yerine koymak için

00:04:59.996 --> 00:05:03.417
hücrelerin içine 
yeni DNA dizileri uygulayabilsek de

00:05:03.441 --> 00:05:07.765
bu süreç, maalesef, 
çoğu hücre türünde işe yaramaz

00:05:07.789 --> 00:05:10.230
ve bozulmuş genin sonucu
baskın gelmeye devam eder.

NOTE Paragraph

00:05:11.527 --> 00:05:14.323
Birçok bilim insanı gibi, 
insanlarda genetik hastalıkları

00:05:14.323 --> 00:05:17.827
tedavi edebileceğimiz hatta 
belki de tamamen iyileştirebileceğimiz

00:05:17.827 --> 00:05:19.072
bir gelecek hayal ettim.

00:05:19.135 --> 00:05:22.936
Ama çoğu genetik hastalığa yol açan

00:05:22.960 --> 00:05:25.984
sabit nokta mutasyonlarını 
onarmanın bir yolu olmamasını

00:05:26.008 --> 00:05:28.396
yolumuzda duran 
büyük bir sorun olarak gördüm.

NOTE Paragraph

00:05:29.194 --> 00:05:32.492
Bir kimyager olarak, öğrencilerimle
direkt olarak tek bir DNA bazına

00:05:32.492 --> 00:05:37.061
kimya uygulamanın yollarını geliştirmek
için çalışmaya başladım,

00:05:37.085 --> 00:05:42.704
genetik hastalığa sebep olan değişimleri
bozmak yerine gerçekten onarmak için.

00:05:44.522 --> 00:05:47.054
Çabalarımızın sonucu "baz düzenleyici"

00:05:47.054 --> 00:05:48.482
dediğimiz moleküler makineler.

00:05:49.618 --> 00:05:55.093
CRISPR makaslarının programlanabilir
arama yöntemini kullanıyorlar

00:05:55.117 --> 00:05:58.053
ama DNA'yı kesmek yerine,

00:05:58.077 --> 00:06:00.172
genin geri kalanını bozmadan

00:06:00.172 --> 00:06:03.295
direkt olarak bir bazı 
başka bir baza dönüştürüyorlar.

00:06:04.674 --> 00:06:08.832
Yani doğal oluşumlu CRISPR proteinlerini
moleküler makaslar olarak düşünürseniz

00:06:08.856 --> 00:06:11.642
baz düzenleyicileri kalem olarak düşünün,

00:06:11.666 --> 00:06:15.162
aslında bir DNA bazının atomlarını 
yeniden düzenleyerek

00:06:16.098 --> 00:06:19.901
başka bir baz olmasını sağlamak için
bir DNA harfini başka bir harf olarak

00:06:19.925 --> 00:06:22.259
direkt yeniden yazabilen kalemler.

NOTE Paragraph

00:06:23.513 --> 00:06:25.689
Baz düzenleyiciler doğada yok.

00:06:26.683 --> 00:06:29.817
Hatta, ilk baz düzenleyiciyi,
burada görüyorsunuz,

00:06:29.817 --> 00:06:31.294
aynı organizmadan bile gelmeyen

00:06:31.318 --> 00:06:33.548
üç farklı proteinden oluşturduk.

00:06:34.151 --> 00:06:39.248
CRISPR makaslarını alıp 
DNA'yı kesme yeteneğini etkisiz kılarken

00:06:39.272 --> 00:06:43.811
programlanmış bir şekilde hedeflenen 
bir DNA dizisini bulup bağlama yetisini

00:06:43.835 --> 00:06:45.369
sürdürerek başladık.

00:06:46.351 --> 00:06:49.548
Mavi ile gösterilen 
etkisiz hâle getirilmiş CRISPR makaslarına

00:06:49.548 --> 00:06:51.720
ikinci bir kırmızı protein ekledik,

00:06:51.744 --> 00:06:56.045
bu da C DNA bazında 
kimyasal bir reaksiyon gösterip

00:06:56.069 --> 00:06:59.402
onu T gibi davranan bir baza dönüştürdü.

00:07:00.958 --> 00:07:04.100
Sonra, ilk iki proteine,
değişmiş bazın hücre tarafından

00:07:04.124 --> 00:07:05.474
atılmasını engelleyen

00:07:05.498 --> 00:07:09.098
morla gösterilen proteini
eklememiz gerekti.

00:07:10.466 --> 00:07:13.308
Açık sonuç, ilk kez genomlarda
belirlenmiş konumlarda

00:07:13.332 --> 00:07:17.450
C'leri T'lere çevirmemizi sağlayan

00:07:17.474 --> 00:07:19.637
tasarlanmış üç parçalı bir protein.

NOTE Paragraph

00:07:21.490 --> 00:07:24.522
Ama bu noktada bile
işimizin sadece yarısı bitmişti.

00:07:24.546 --> 00:07:27.172
Çünkü hücrelerde sabit olmak için,

00:07:27.196 --> 00:07:30.855
bir DNA çiftli helisin iki zinciri
baz çiftleri oluşturmalı.

00:07:32.125 --> 00:07:35.783
Ve C sadece G ile,

00:07:35.807 --> 00:07:38.809
T de sadece A ile çiftleştiğinden,

00:07:39.752 --> 00:07:44.598
bir DNA zincirinde sadece bir C'yi
bir T'ye çevirmek uyumsuzluk,

00:07:44.622 --> 00:07:47.471
iki DNA zinciri arasında 


00:07:47.495 --> 00:07:51.763
hücrenin hangi zinciri yenileyeceğine
karar vermesi gereken bir çatışma yaratır.

00:07:53.149 --> 00:07:57.490
Zinciri çentikleyerek, değişmemiş zinciri
değişecek olan diye işaretlemek için

00:07:58.649 --> 00:08:02.515
bu üç kısımlı proteini

00:08:02.539 --> 00:08:04.450
düzenleyebileceğimizi fark ettik.

00:08:05.276 --> 00:08:07.805
Bu küçük çentik, hücreyi kandırıp

00:08:07.829 --> 00:08:12.776
çentiklenen zinciri yenilerken

00:08:12.800 --> 00:08:15.125
değişmemiş bir G yerine bir A koyduruyor,

00:08:15.149 --> 00:08:19.180
böylece eskiden bir C-G baz
eşlemesi olan şeyin sabit bir A-T'ye

00:08:19.204 --> 00:08:21.500
dönüşümünü tamamlıyor.

NOTE Paragraph

00:08:24.485 --> 00:08:27.236
Laboratuvarda, eski bir doktora
sonrası araştırmacısı olan

00:08:27.236 --> 00:08:30.831
Alexis Komor'ın liderliğinde 
birkaç yıllık sıkı çalışmadan sonra,

00:08:30.831 --> 00:08:34.317
bizim seçtiğimiz pozisyonlarda
C'leri T'ye ve G'leri A'ya çeviren

00:08:34.317 --> 00:08:37.037
bu birinci sınıf baz düzenleyiciyi

00:08:37.061 --> 00:08:39.220
geliştirmeyi başardık.

00:08:40.633 --> 00:08:45.863
Bilinen 35.000'den fazla hastalıkla
bağlantılı nokta mutasyonu arasında,

00:08:45.887 --> 00:08:49.672
bu ilk baz düzenleyicinin 
geri çevirebildiği iki tip mutasyon

00:08:49.696 --> 00:08:55.839
birlikte patojenik nokta mutasyonlarının
yüzde 14'ünü veya 5000 tanesini oluşturur.

00:08:56.593 --> 00:09:01.363
Ama hastalığa yol açan nokta
mutasyonlarının en büyük kesimini onarmak

00:09:01.387 --> 00:09:05.022
A'ları G'lere ve T'leri C'lere çevirebilen


00:09:05.046 --> 00:09:09.132
ikinci sınıf bir baz düzenleyiciyi
geliştirmeyi gerektirir.

00:09:10.846 --> 00:09:14.573
Eski bir doktora sonrası araştırmacısı 
olan Nicole Gaudelli'nin liderliğinde

00:09:14.597 --> 00:09:17.719
bu ikinci sınıf baz düzenleyiciyi
geliştirmeye başladık,

00:09:17.743 --> 00:09:23.870
bu, teoride patojenik nokta mutasyonlarını
yarısına kadar düzeltebilecekti,

00:09:23.894 --> 00:09:27.805
hızlı yaşlanmaya sebep olan progeriaya
yol açan mutasyon da dâhil.

NOTE Paragraph

00:09:30.107 --> 00:09:33.274
Bir kez daha CRISPR makaslarının

00:09:33.298 --> 00:09:37.366
hedef mekanizmasını ödünç alabileceğimizi

00:09:37.390 --> 00:09:42.551
ve yeni baz düzenleyiciyi genomdaki 
doğru alana getirebileceğimizi fark ettik.

00:09:43.543 --> 00:09:46.635
Ama hızla inanılmaz bir sorunla 
karşılaştık;

00:09:47.896 --> 00:09:50.324
yani, DNA'da A'yı G'ye

00:09:50.348 --> 00:09:54.400
veya T'yi C'ye çevirebilen

00:09:54.424 --> 00:09:55.585
bilinen bir protein yok.

00:09:56.760 --> 00:09:58.926
Bu kadar ciddi bir sorunla karşılaşınca,

00:09:58.950 --> 00:10:01.482
çoğu öğrenci muhtemelen
başka bir proje arardı

00:10:01.506 --> 00:10:03.246
veya başka bir proje danışmanı.

00:10:03.270 --> 00:10:04.434
(Kahkaha)

00:10:04.458 --> 00:10:05.864
Ama Nicole, o zamanlar 


00:10:05.864 --> 00:10:09.091
fazlasıyla iddialı görünen bir planla 
devam etmeyi uygun buldu.

00:10:09.826 --> 00:10:11.809
Gerekli kimyayı uygulayacak 


00:10:11.809 --> 00:10:14.820
doğal oluşumlu proteinin eksikliği 
göz önünde bulundurulursa

00:10:14.820 --> 00:10:17.950
A'yı G gibi davranan 
bir baza çevirmek için

00:10:17.974 --> 00:10:21.809
laboratuvarda kendi proteinimizi
geliştirmeye karar verdik

00:10:21.833 --> 00:10:26.660
ve RNA'ya ilişkili kimya uygulayan
bir proteinden başladık.

00:10:27.230 --> 00:10:31.164
On milyonlarca protein değişkeni keşfeden


00:10:31.188 --> 00:10:35.180
ve sadece hayatta kalmak için 
gerekli olan kimyayı salgılayan

00:10:35.204 --> 00:10:37.222
o nadir değişkenlere izin veren

00:10:37.236 --> 00:10:40.467
güçlü olan hayatta kalsın tarzı 
Darvinci bir seçilim sistemi yaptık.

00:10:41.883 --> 00:10:44.271
Burada gösterilen protein ile sonuçlandı,

00:10:44.295 --> 00:10:47.152
DNA'daki A'yı, G'ye benzeyen bir baza

00:10:47.176 --> 00:10:49.268
dönüştürebilen ilk protein.

00:10:49.292 --> 00:10:50.895
Bu proteini mavi ile gösterilen

00:10:50.919 --> 00:10:53.490
etkisiz kalmış CRISPR makaslarına
ekleyince,

00:10:53.514 --> 00:10:55.522
ikinci sınıf bir baz düzenleyici ürettik,

00:10:55.546 --> 00:10:58.641
bu da A'ları G'lere dönüştürüyor,

00:10:58.665 --> 00:11:02.506
sonra ilk baz düzenleyicide kullandığımız

00:11:02.530 --> 00:11:04.450
zincir çentikleme stratejisini kullanıp

00:11:04.474 --> 00:11:09.939
hücreye, çentiklenmiş zinciri yenilerken
değişmemiş T'yi de

00:11:09.963 --> 00:11:11.638
bir C ile değiştirtiyor,

00:11:11.662 --> 00:11:15.833
böylece bir A-T baz ikilisinin G-C baz
ikilisine dönüşümünü tamamlıyor.

NOTE Paragraph

00:11:16.845 --> 00:11:18.892
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:11:18.916 --> 00:11:20.086
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:11:20.110 --> 00:11:23.467
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:11:23.491 --> 00:11:25.826
ABD'deki akademisyen
bir bilim insanı olarak,

00:11:25.850 --> 00:11:27.997
lafımın alkışla bölünmesine 
alışkın değilim.

NOTE Paragraph

00:11:28.021 --> 00:11:31.172
(Kahkaha)

NOTE Paragraph

00:11:31.196 --> 00:11:35.601
Bu ilk iki sınıf baz düzenleyicilerden
birini sadece üç,

00:11:35.625 --> 00:11:38.399
birini de bir buçuk yıl önce geliştirdik.

00:11:39.267 --> 00:11:40.815
Ama bu kısa zamanda bile,

00:11:40.839 --> 00:11:44.561
baz düzenleme, biyomedikal araştırma
topluluğunda geniş çapta kullanıldı.

00:11:45.776 --> 00:11:50.141
Dünya çapında baz düzenleyicileri 
6000 defadan fazla istekleri üzerine

00:11:50.165 --> 00:11:54.036
1000'den fazla araştırmacıya gönderildi.

00:11:55.475 --> 00:11:58.991
Baz düzenleyiciler bakteriden bitkilere,


00:11:59.015 --> 00:12:02.743
farelerden primatlara 
tüm bu organizmalarda kullanılarak

00:12:02.767 --> 00:12:04.901
yüz araştırma makalesi yayınlandı bile.

NOTE Paragraph

00:12:07.790 --> 00:12:09.051
Baz düzenleyicileri,

00:12:09.051 --> 00:12:12.626
insanlar üzerindeki klinik deneylere
girmek için henüz çok yeni olsa da

00:12:12.626 --> 00:12:17.612
bilim insanları baz düzenleyicileri
insanlarda hastalığa neden olan

00:12:17.636 --> 00:12:20.485
nokta mutasyonlarını düzeltmek için
hayvanlarda kullanarak

00:12:20.509 --> 00:12:24.418
bu amaca giden yolda 
ciddi bir dönüm noktasından geçti.

00:12:25.815 --> 00:12:26.590
Örneğin,

00:12:26.590 --> 00:12:29.797
laboratuvarımdaki iki diğer öğrenci 
Luke Koblan ve Jon Levy'nin

00:12:29.797 --> 00:12:33.220
başında olduğu bir bilim insanı grubu,
ikinci sınıf bir baz düzenleyiciyi

00:12:33.244 --> 00:12:37.363
progeria hastası bir fareye vermek için

00:12:37.387 --> 00:12:39.577
bir virüs kullandı,

00:12:39.601 --> 00:12:43.458
hastalığa sebep olan T'yi 
tekrar bir C'ye çevirdi

00:12:43.482 --> 00:12:47.588
ve sonuçlarını DNA, RNA 
ve protein seviyesinde tersine çevirdi.

NOTE Paragraph

00:12:48.580 --> 00:12:51.786
Baz düzenleyiciler hayvanlarda
hastalık sonuçlarını tersine çevirmek

00:12:51.786 --> 00:12:54.574
amacıyla da kullanıldı, mesela tirozinemi,

00:12:55.642 --> 00:12:59.260
beta talasemi, kas distrofisi,

00:12:59.284 --> 00:13:02.974
fenilketonüri, doğuştan sağırlık

00:13:02.998 --> 00:13:04.937
ve bir tür kalp damar hastalığı --

00:13:04.961 --> 00:13:09.823
her durumda, hastalığa sebep olan
veya katkı sağlayan

00:13:09.847 --> 00:13:12.400
nokta mutasyonunu direkt düzelterek.

00:13:13.688 --> 00:13:15.744
Bitkilerde, baz düzenleyicileri

00:13:15.768 --> 00:13:19.840
daha iyi ürünlere yol açacak 
tek DNA harfi değişimleri

00:13:19.864 --> 00:13:21.832
üretmek için kullanıldı.

NOTE Paragraph

00:13:22.253 --> 00:13:26.842
Biyologlar da baz düzenleyicileri, 
kanser gibi hastalıklarla ilişkili

00:13:26.866 --> 00:13:29.863
genlerde tek harflerin rolünü
incelemek için kullandılar.

00:13:31.046 --> 00:13:35.037
Kurucu ortağı olduğum iki firma,
Beam Therapeutics ve Pairwise Plants,

00:13:35.037 --> 00:13:38.849
baz düzenlemeyi, insanlardaki
genetik hastalıkları tedavi etmek

00:13:39.056 --> 00:13:41.092
ve tarımı geliştirmek için kullanıyor.

00:13:41.953 --> 00:13:43.919
Baz düzenlemenin tüm bu uygulamaları

00:13:43.943 --> 00:13:47.037
son üç yıldan az bir sürede gerçekleşti:

00:13:47.061 --> 00:13:49.425
bilimin tarihsel zaman ölçeğinde,

00:13:49.449 --> 00:13:50.731
göz açıp kapayana kadar.

NOTE Paragraph

00:13:51.737 --> 00:13:55.460
Yapmamız gereken biraz daha çalışma var,
baz düzenlemenin tam potansiyelini

00:13:55.460 --> 00:13:58.866
gerçekleştirerek genetik hastalıkları 
olan hastaların hayatlarını

00:13:58.866 --> 00:14:00.604
daha iyi hâle getirebilmesi için.

00:14:01.244 --> 00:14:04.024
Bu hastalıkların birçoğunun
temeldeki mutasyonu düzelterek

00:14:04.048 --> 00:14:05.897
organdaki hücrelerin kesiti ile bile

00:14:05.921 --> 00:14:09.437
tedavi edilebileceği düşünülse de

00:14:09.461 --> 00:14:12.437
baz düzenleyiciler gibi
moleküler makineleri

00:14:12.461 --> 00:14:14.228
insan hücrelerine sokmak

00:14:14.252 --> 00:14:15.421
zorlayıcı olabilir.

00:14:16.962 --> 00:14:20.289
Doğadaki virüslere,
nezleye sebep olacak moleküller yerine

00:14:20.289 --> 00:14:22.557
baz düzenleyiciler verdirmek

00:14:22.581 --> 00:14:25.268
başarıyla uygulanmış

00:14:25.292 --> 00:14:27.171
birkaç umut verici stratejiden biri.

00:14:28.058 --> 00:14:30.843
Bir baz çiftini başka bir baz çiftine
çevirebilmek için

00:14:30.843 --> 00:14:32.509
geri kalan şeyleri yapabilecek

00:14:32.509 --> 00:14:35.441
veya hedef dışı konumlardaki
istenmeyen düzenlemeyi küçültecek

00:14:35.465 --> 00:14:39.845
yeni moleküler makineler
geliştirmeye devam etmek

00:14:39.869 --> 00:14:41.069
çok önemli.

00:14:41.782 --> 00:14:45.232
Diğer bilim insanları,

00:14:45.232 --> 00:14:50.847
doktorlar, ahlak bilimciler ve devletlerle
ilişkiler kurup baz düzenlemenin

00:14:50.847 --> 00:14:53.672
dikkatle, güvenli ve etiğe uygun 
kullanılması olasılığını

00:14:53.672 --> 00:14:55.732
arttırmak ciddi bir zorunluluk.

NOTE Paragraph

00:14:57.525 --> 00:14:59.136
Bu zorluklara rağmen,

00:14:59.160 --> 00:15:02.815
sadece beş yıl önce bana gelip

00:15:02.839 --> 00:15:04.490
tüm dünyadaki araştırmacıların 


00:15:04.514 --> 00:15:07.747
laboratuvarda geliştirilmiş 
moleküler makineleri kullanarak

00:15:07.747 --> 00:15:11.074
insan genomunda belli bir konumdaki 
bir baz çiftini etkin bir şekilde

00:15:11.098 --> 00:15:12.280
ve diğer sonuçları

00:15:12.304 --> 00:15:14.923
minimumda tutarak

00:15:14.947 --> 00:15:18.772
direkt başka bir baz çiftine 
dönüştüreceğini söyleseydiniz,

00:15:18.796 --> 00:15:19.964
size şunu sorardım,

00:15:19.988 --> 00:15:22.462
"Hangi bilim kurgu kitabını okuyorsun?"

00:15:23.706 --> 00:15:27.166
Kendimiz tasarladığımız şeyi

00:15:27.190 --> 00:15:31.650
yapabilecek kadar yaratıcı 
ve yapamadığımız şeyi geliştirecek kadar

00:15:31.674 --> 00:15:34.599
cesur olan kararlı öğrencilerle,

00:15:34.623 --> 00:15:37.707
baz düzenleme 
bilim kurguyu andıran istekleri,

00:15:37.707 --> 00:15:41.544
bırakacağımız en önemli hediyenin
sadece üç milyar harf DNA değil

00:15:42.250 --> 00:15:45.481
buna ek olarak onları koruma

00:15:45.505 --> 00:15:48.530
ve onarma yolları olduğu

00:15:48.554 --> 00:15:51.664
heyecanlı bir gerçekliğe dönüştürdük.

NOTE Paragraph

00:15:52.339 --> 00:15:53.490
Teşekkürler.

NOTE Paragraph

00:15:53.514 --> 00:15:58.016
(Alkış)

NOTE Paragraph

00:15:58.040 --> 00:15:59.190
Teşekkürler.