1
00:00:01,286 --> 00:00:05,317
Anne ve babanızın 
size verdiği en önemli hediye

2
00:00:05,341 --> 00:00:08,005
genomunuzu oluşturan

3
00:00:08,005 --> 00:00:09,649
üç milyar harflik iki set DNA'dır.

4
00:00:10,014 --> 00:00:12,491
Ama üç milyar parçalı her şey gibi

5
00:00:12,515 --> 00:00:13,915
bu hediye de hassastır.

6
00:00:14,815 --> 00:00:18,355
Güneş ışığı, sigara, sağlıksız beslenme,

7
00:00:18,379 --> 00:00:21,371
hatta hücrelerinizin yaptığı
spontane hatalar bile,

8
00:00:21,395 --> 00:00:23,318
genomunuzda değişikliğe sebep olur.

9
00:00:24,942 --> 00:00:28,220
DNA'daki en yaygın değişim türü

10
00:00:28,244 --> 00:00:31,677
tek bir harfin veya bazın takasıdır,


11
00:00:31,677 --> 00:00:35,738
mesela C'nin farklı bir harfle, 
mesela T, G veya A ile takası gibi.

12
00:00:36,744 --> 00:00:40,117
Herhangi bir günde 
vücudunuzdaki hücreler topluca

13
00:00:40,141 --> 00:00:44,977
bu tek harfli takasları biriktirir, 
buna "nokta mutasyonu" da denir.

14
00:00:46,147 --> 00:00:48,678
Bu nokta mutasyonlarının çoğu zararsızdır.

15
00:00:48,702 --> 00:00:49,860
Ama arada sırada,

16
00:00:49,884 --> 00:00:53,877
bir nokta mutasyonu bir hücredeki
önemli bir yeteneği aksatır

17
00:00:53,901 --> 00:00:57,256
veya bir hücrenin zararlı şekilde 
yanlış davranmasına sebep olur.

18
00:00:58,099 --> 00:01:01,098
Eğer bu mutasyon ailenizden miras kaldıysa

19
00:01:01,122 --> 00:01:03,782
veya gelişiminizde yeterince
erken meydana geldiyse,

20
00:01:03,806 --> 00:01:06,772
bunun sonucunda 
hücrelerinizin birçoğu veya hepsi

21
00:01:06,796 --> 00:01:08,708
bu zararlı mutasyonu içerir.

22
00:01:09,153 --> 00:01:12,423
Yüzlerce milyon insanda bir görülen

23
00:01:12,447 --> 00:01:14,058
genetik bir hastalığınız olur,

24
00:01:14,082 --> 00:01:17,085
orak hücre anemisi, progeria,

25
00:01:17,109 --> 00:01:20,230
kas distrofisi veya
Tay-Sachs hastalığı gibi.

26
00:01:22,225 --> 00:01:25,407
Nokta mutasyonlardan kaynaklanan
ağır genetik hastalıklar

27
00:01:25,431 --> 00:01:27,424
özellikle sinir bozucudur

28
00:01:27,448 --> 00:01:30,352
çünkü genelde biliriz ki 
hastalığa sebep olan

29
00:01:30,376 --> 00:01:34,576
o tek harf değişimi 
teoride onu tedavi edebilir.

30
00:01:35,268 --> 00:01:38,117
Milyonlarca insanda orak hücre anemisi var

31
00:01:38,141 --> 00:01:41,212
çünkü hemoglobin genlerinin
her iki kopyasında da

32
00:01:41,236 --> 00:01:43,597
tek bir A'dan T'ye mutasyon var.

33
00:01:45,529 --> 00:01:48,661
Progeria hastası çocuklar
genomlarında tek bir pozisyonda

34
00:01:48,685 --> 00:01:50,853
normalde C olan yerde

35
00:01:50,877 --> 00:01:52,276
bir T ile doğar,

36
00:01:53,125 --> 00:01:56,564
bunun sonucunda da 
bu muhteşem, parlak zekâlı çocuklar

37
00:01:56,588 --> 00:02:00,564
çok hızlı yaşlanır ve yaklaşık
14 yaşında hayatını kaybeder.

38
00:02:02,358 --> 00:02:04,041
Tıp tarihi boyunca,

39
00:02:04,065 --> 00:02:07,125
yaşayan sistemlerde etkili bir şekilde


40
00:02:07,149 --> 00:02:08,918
mutasyonları belirlemenin,

41
00:02:08,942 --> 00:02:12,142
hastalığa sebep olan T'yi
tekrar C yapmanın bir yolu yoktu.

42
00:02:13,482 --> 00:02:15,450
Belki de şu ana kadar.

43
00:02:15,474 --> 00:02:19,664
Çünkü benim laboratuvarım
bunu geliştirmeyi başardı,

44
00:02:19,688 --> 00:02:21,488
buna "baz düzenlemesi" diyoruz.

45
00:02:23,277 --> 00:02:25,301
Baz düzenlemesini başarmamızın hikâyesi

46
00:02:25,325 --> 00:02:27,999
aslında üç milyar yıl önce başlıyor.

47
00:02:29,055 --> 00:02:31,715
Bakterileri enfeksiyon kaynağı olarak 
düşünüyoruz

48
00:02:31,739 --> 00:02:35,053
ama bakterilerin kendisi de
enfeksiyona yatkın,

49
00:02:35,077 --> 00:02:37,484
özellikle de virüslerden kaynaklananlara.

50
00:02:37,871 --> 00:02:40,022
Yaklaşık üç milyar yıl önce,

51
00:02:40,046 --> 00:02:43,926
bakteriler viral enfeksiyona karşı 
bir savunma mekanizması geliştirdi.

52
00:02:45,649 --> 00:02:48,434
Bu savunma mekanizması 
şimdi CRISPR olarak biliniyor.

53
00:02:48,828 --> 00:02:51,833
Ve CRISPR'ın savaş başlığı
DNA'ya moleküler makas gibi davranan,

54
00:02:51,857 --> 00:02:55,635
çiftli helisi iki parçaya ayırarak


55
00:02:55,659 --> 00:02:58,087
onu kesen mor bir protein.

56
00:02:59,323 --> 00:03:03,143
Eğer CRISPR bakteriyel 
ve viral DNA'ları ayırt edemeseydi,

57
00:03:03,143 --> 00:03:05,562
çok da kullanışlı 
bir savunma mekanizması olmazdı.

58
00:03:06,315 --> 00:03:09,100
Ama CRISPR'ın en büyüleyici özelliği

59
00:03:09,124 --> 00:03:14,161
makasların sadece 
spesifik bir DNA dizisini aramak,

60
00:03:14,185 --> 00:03:16,608
bağlanmak ve kesmek üzere

61
00:03:16,632 --> 00:03:19,370
programlanabiliyor olması.

62
00:03:20,911 --> 00:03:24,308
Yani bir bakteri bir virüsle
ilk kez karşılaştığında,

63
00:03:24,332 --> 00:03:27,705
o virüsün küçük bir parçasını saklayıp

64
00:03:27,729 --> 00:03:31,373
CRISPR makaslarını 
gelecekteki bir enfeksiyon sırasında

65
00:03:31,397 --> 00:03:34,933
o viral DNA dizisini kesmeye
programlayabiliyor.

66
00:03:35,778 --> 00:03:40,691
Bir virüsün DNA'sını kesmek
kesilen viral genin fonksiyonunu aksatır,

67
00:03:40,715 --> 00:03:43,417
dolayısıyla da 
virüsün yaşam süresini bozar.

68
00:03:46,059 --> 00:03:50,860
Emmanuelle Charpentier, George Church,
Jennifer Doudna

69
00:03:50,884 --> 00:03:53,537
ve Feng Zhang gibi önemli araştırmacılar

70
00:03:53,561 --> 00:03:57,530
altı yıl önce CRISPR makaslarının
bizim seçtiğimiz DNA dizilerini

71
00:03:57,554 --> 00:04:00,141
kesebildiğini gösterdiler,

72
00:04:00,165 --> 00:04:02,534
genomumuzdaki diziler de buna dâhil,

73
00:04:02,558 --> 00:04:05,901
bakterinin seçtiği
viral DNA dizileri yerine.

74
00:04:06,550 --> 00:04:09,084
Ama sonuçlar aslında benzer.

75
00:04:09,606 --> 00:04:12,074
Genomunuzdaki bir DNA dizisini 
kesmek de genelde

76
00:04:12,098 --> 00:04:16,225
rastgele DNA harf karışımlarının

77
00:04:16,997 --> 00:04:20,608
kesilen yerde 
ve silinmesine yol açarak

78
00:04:20,608 --> 00:04:22,641
kesilen genin fonksiyonunu bozuyor.

79
00:04:24,625 --> 00:04:28,506
Genleri bozmak bazı uygulamalar için
çok kullanışlı olabilir.

80
00:04:30,005 --> 00:04:34,306
Ama genetik hastalık yaratan
çoğu nokta mutasyonu için,

81
00:04:34,330 --> 00:04:38,687
zaten değişmiş geni
sadece kesmek hastaya fayda sağlamaz

82
00:04:38,711 --> 00:04:42,679
çünkü değişmiş genin fonksiyonu
yeniden yüklenmeli,

83
00:04:42,703 --> 00:04:44,318
daha fazla bozulmamalı.

84
00:04:45,259 --> 00:04:48,141
Yani orak hücre anemisine sebep olan


85
00:04:48,165 --> 00:04:50,688
bu zaten değişmiş hemoglobin genini kesmek

86
00:04:50,712 --> 00:04:54,228
hastaların tekrar sağlıklı kırmızı 
kan hücreleri yapmasını sağlamayacak.

87
00:04:55,631 --> 00:04:59,972
Bazen kesilmiş bölgeyi saran
DNA dizilimlerinin yerine koymak için

88
00:04:59,996 --> 00:05:03,417
hücrelerin içine 
yeni DNA dizileri uygulayabilsek de

89
00:05:03,441 --> 00:05:07,765
bu süreç, maalesef, 
çoğu hücre türünde işe yaramaz

90
00:05:07,789 --> 00:05:10,230
ve bozulmuş genin sonucu
baskın gelmeye devam eder.

91
00:05:11,527 --> 00:05:14,323
Birçok bilim insanı gibi, 
insanlarda genetik hastalıkları

92
00:05:14,323 --> 00:05:17,827
tedavi edebileceğimiz hatta 
belki de tamamen iyileştirebileceğimiz

93
00:05:17,827 --> 00:05:19,072
bir gelecek hayal ettim.

94
00:05:19,135 --> 00:05:22,936
Ama çoğu genetik hastalığa yol açan

95
00:05:22,960 --> 00:05:25,984
sabit nokta mutasyonlarını 
onarmanın bir yolu olmamasını

96
00:05:26,008 --> 00:05:28,396
yolumuzda duran 
büyük bir sorun olarak gördüm.

97
00:05:29,194 --> 00:05:32,492
Bir kimyager olarak, öğrencilerimle
direkt olarak tek bir DNA bazına

98
00:05:32,492 --> 00:05:37,061
kimya uygulamanın yollarını geliştirmek
için çalışmaya başladım,

99
00:05:37,085 --> 00:05:42,704
genetik hastalığa sebep olan değişimleri
bozmak yerine gerçekten onarmak için.

100
00:05:44,522 --> 00:05:47,054
Çabalarımızın sonucu "baz düzenleyici"

101
00:05:47,054 --> 00:05:48,482
dediğimiz moleküler makineler.

102
00:05:49,618 --> 00:05:55,093
CRISPR makaslarının programlanabilir
arama yöntemini kullanıyorlar

103
00:05:55,117 --> 00:05:58,053
ama DNA'yı kesmek yerine,

104
00:05:58,077 --> 00:06:00,172
genin geri kalanını bozmadan

105
00:06:00,172 --> 00:06:03,295
direkt olarak bir bazı 
başka bir baza dönüştürüyorlar.

106
00:06:04,674 --> 00:06:08,832
Yani doğal oluşumlu CRISPR proteinlerini
moleküler makaslar olarak düşünürseniz

107
00:06:08,856 --> 00:06:11,642
baz düzenleyicileri kalem olarak düşünün,

108
00:06:11,666 --> 00:06:15,162
aslında bir DNA bazının atomlarını 
yeniden düzenleyerek

109
00:06:16,098 --> 00:06:19,901
başka bir baz olmasını sağlamak için
bir DNA harfini başka bir harf olarak

110
00:06:19,925 --> 00:06:22,259
direkt yeniden yazabilen kalemler.

111
00:06:23,513 --> 00:06:25,689
Baz düzenleyiciler doğada yok.

112
00:06:26,683 --> 00:06:29,817
Hatta, ilk baz düzenleyiciyi,
burada görüyorsunuz,

113
00:06:29,817 --> 00:06:31,294
aynı organizmadan bile gelmeyen

114
00:06:31,318 --> 00:06:33,548
üç farklı proteinden oluşturduk.

115
00:06:34,151 --> 00:06:39,248
CRISPR makaslarını alıp 
DNA'yı kesme yeteneğini etkisiz kılarken

116
00:06:39,272 --> 00:06:43,811
programlanmış bir şekilde hedeflenen 
bir DNA dizisini bulup bağlama yetisini

117
00:06:43,835 --> 00:06:45,369
sürdürerek başladık.

118
00:06:46,351 --> 00:06:49,548
Mavi ile gösterilen 
etkisiz hâle getirilmiş CRISPR makaslarına

119
00:06:49,548 --> 00:06:51,720
ikinci bir kırmızı protein ekledik,

120
00:06:51,744 --> 00:06:56,045
bu da C DNA bazında 
kimyasal bir reaksiyon gösterip

121
00:06:56,069 --> 00:06:59,402
onu T gibi davranan bir baza dönüştürdü.

122
00:07:00,958 --> 00:07:04,100
Sonra, ilk iki proteine,
değişmiş bazın hücre tarafından

123
00:07:04,124 --> 00:07:05,474
atılmasını engelleyen

124
00:07:05,498 --> 00:07:09,098
morla gösterilen proteini
eklememiz gerekti.

125
00:07:10,466 --> 00:07:13,308
Açık sonuç, ilk kez genomlarda
belirlenmiş konumlarda

126
00:07:13,332 --> 00:07:17,450
C'leri T'lere çevirmemizi sağlayan

127
00:07:17,474 --> 00:07:19,637
tasarlanmış üç parçalı bir protein.

128
00:07:21,490 --> 00:07:24,522
Ama bu noktada bile
işimizin sadece yarısı bitmişti.

129
00:07:24,546 --> 00:07:27,172
Çünkü hücrelerde sabit olmak için,

130
00:07:27,196 --> 00:07:30,855
bir DNA çiftli helisin iki zinciri
baz çiftleri oluşturmalı.

131
00:07:32,125 --> 00:07:35,783
Ve C sadece G ile,

132
00:07:35,807 --> 00:07:38,809
T de sadece A ile çiftleştiğinden,

133
00:07:39,752 --> 00:07:44,598
bir DNA zincirinde sadece bir C'yi
bir T'ye çevirmek uyumsuzluk,

134
00:07:44,622 --> 00:07:47,471
iki DNA zinciri arasında 


135
00:07:47,495 --> 00:07:51,763
hücrenin hangi zinciri yenileyeceğine
karar vermesi gereken bir çatışma yaratır.

136
00:07:53,149 --> 00:07:57,490
Zinciri çentikleyerek, değişmemiş zinciri
değişecek olan diye işaretlemek için

137
00:07:58,649 --> 00:08:02,515
bu üç kısımlı proteini

138
00:08:02,539 --> 00:08:04,450
düzenleyebileceğimizi fark ettik.

139
00:08:05,276 --> 00:08:07,805
Bu küçük çentik, hücreyi kandırıp

140
00:08:07,829 --> 00:08:12,776
çentiklenen zinciri yenilerken

141
00:08:12,800 --> 00:08:15,125
değişmemiş bir G yerine bir A koyduruyor,

142
00:08:15,149 --> 00:08:19,180
böylece eskiden bir C-G baz
eşlemesi olan şeyin sabit bir A-T'ye

143
00:08:19,204 --> 00:08:21,500
dönüşümünü tamamlıyor.

144
00:08:24,485 --> 00:08:27,236
Laboratuvarda, eski bir doktora
sonrası araştırmacısı olan

145
00:08:27,236 --> 00:08:30,831
Alexis Komor'ın liderliğinde 
birkaç yıllık sıkı çalışmadan sonra,

146
00:08:30,831 --> 00:08:34,317
bizim seçtiğimiz pozisyonlarda
C'leri T'ye ve G'leri A'ya çeviren

147
00:08:34,317 --> 00:08:37,037
bu birinci sınıf baz düzenleyiciyi

148
00:08:37,061 --> 00:08:39,220
geliştirmeyi başardık.

149
00:08:40,633 --> 00:08:45,863
Bilinen 35.000'den fazla hastalıkla
bağlantılı nokta mutasyonu arasında,

150
00:08:45,887 --> 00:08:49,672
bu ilk baz düzenleyicinin 
geri çevirebildiği iki tip mutasyon

151
00:08:49,696 --> 00:08:55,839
birlikte patojenik nokta mutasyonlarının
yüzde 14'ünü veya 5000 tanesini oluşturur.

152
00:08:56,593 --> 00:09:01,363
Ama hastalığa yol açan nokta
mutasyonlarının en büyük kesimini onarmak

153
00:09:01,387 --> 00:09:05,022
A'ları G'lere ve T'leri C'lere çevirebilen


154
00:09:05,046 --> 00:09:09,132
ikinci sınıf bir baz düzenleyiciyi
geliştirmeyi gerektirir.

155
00:09:10,846 --> 00:09:14,573
Eski bir doktora sonrası araştırmacısı 
olan Nicole Gaudelli'nin liderliğinde

156
00:09:14,597 --> 00:09:17,719
bu ikinci sınıf baz düzenleyiciyi
geliştirmeye başladık,

157
00:09:17,743 --> 00:09:23,870
bu, teoride patojenik nokta mutasyonlarını
yarısına kadar düzeltebilecekti,

158
00:09:23,894 --> 00:09:27,805
hızlı yaşlanmaya sebep olan progeriaya
yol açan mutasyon da dâhil.

159
00:09:30,107 --> 00:09:33,274
Bir kez daha CRISPR makaslarının

160
00:09:33,298 --> 00:09:37,366
hedef mekanizmasını ödünç alabileceğimizi

161
00:09:37,390 --> 00:09:42,551
ve yeni baz düzenleyiciyi genomdaki 
doğru alana getirebileceğimizi fark ettik.

162
00:09:43,543 --> 00:09:46,635
Ama hızla inanılmaz bir sorunla 
karşılaştık;

163
00:09:47,896 --> 00:09:50,324
yani, DNA'da A'yı G'ye

164
00:09:50,348 --> 00:09:54,400
veya T'yi C'ye çevirebilen

165
00:09:54,424 --> 00:09:55,585
bilinen bir protein yok.

166
00:09:56,760 --> 00:09:58,926
Bu kadar ciddi bir sorunla karşılaşınca,

167
00:09:58,950 --> 00:10:01,482
çoğu öğrenci muhtemelen
başka bir proje arardı

168
00:10:01,506 --> 00:10:03,246
veya başka bir proje danışmanı.

169
00:10:03,270 --> 00:10:04,434
(Kahkaha)

170
00:10:04,458 --> 00:10:05,864
Ama Nicole, o zamanlar 


171
00:10:05,864 --> 00:10:09,091
fazlasıyla iddialı görünen bir planla 
devam etmeyi uygun buldu.

172
00:10:09,826 --> 00:10:11,809
Gerekli kimyayı uygulayacak 


173
00:10:11,809 --> 00:10:14,820
doğal oluşumlu proteinin eksikliği 
göz önünde bulundurulursa

174
00:10:14,820 --> 00:10:17,950
A'yı G gibi davranan 
bir baza çevirmek için

175
00:10:17,974 --> 00:10:21,809
laboratuvarda kendi proteinimizi
geliştirmeye karar verdik

176
00:10:21,833 --> 00:10:26,660
ve RNA'ya ilişkili kimya uygulayan
bir proteinden başladık.

177
00:10:27,230 --> 00:10:31,164
On milyonlarca protein değişkeni keşfeden


178
00:10:31,188 --> 00:10:35,180
ve sadece hayatta kalmak için 
gerekli olan kimyayı salgılayan

179
00:10:35,204 --> 00:10:37,222
o nadir değişkenlere izin veren

180
00:10:37,236 --> 00:10:40,467
güçlü olan hayatta kalsın tarzı 
Darvinci bir seçilim sistemi yaptık.

181
00:10:41,883 --> 00:10:44,271
Burada gösterilen protein ile sonuçlandı,

182
00:10:44,295 --> 00:10:47,152
DNA'daki A'yı, G'ye benzeyen bir baza

183
00:10:47,176 --> 00:10:49,268
dönüştürebilen ilk protein.

184
00:10:49,292 --> 00:10:50,895
Bu proteini mavi ile gösterilen

185
00:10:50,919 --> 00:10:53,490
etkisiz kalmış CRISPR makaslarına
ekleyince,

186
00:10:53,514 --> 00:10:55,522
ikinci sınıf bir baz düzenleyici ürettik,

187
00:10:55,546 --> 00:10:58,641
bu da A'ları G'lere dönüştürüyor,

188
00:10:58,665 --> 00:11:02,506
sonra ilk baz düzenleyicide kullandığımız

189
00:11:02,530 --> 00:11:04,450
zincir çentikleme stratejisini kullanıp

190
00:11:04,474 --> 00:11:09,939
hücreye, çentiklenmiş zinciri yenilerken
değişmemiş T'yi de

191
00:11:09,963 --> 00:11:11,638
bir C ile değiştirtiyor,

192
00:11:11,662 --> 00:11:15,833
böylece bir A-T baz ikilisinin G-C baz
ikilisine dönüşümünü tamamlıyor.

193
00:11:16,845 --> 00:11:18,892
(Alkış)

194
00:11:18,916 --> 00:11:20,086
Teşekkürler.

195
00:11:20,110 --> 00:11:23,467
(Alkış)

196
00:11:23,491 --> 00:11:25,826
ABD'deki akademisyen
bir bilim insanı olarak,

197
00:11:25,850 --> 00:11:27,997
lafımın alkışla bölünmesine 
alışkın değilim.

198
00:11:28,021 --> 00:11:31,172
(Kahkaha)

199
00:11:31,196 --> 00:11:35,601
Bu ilk iki sınıf baz düzenleyicilerden
birini sadece üç,

200
00:11:35,625 --> 00:11:38,399
birini de bir buçuk yıl önce geliştirdik.

201
00:11:39,267 --> 00:11:40,815
Ama bu kısa zamanda bile,

202
00:11:40,839 --> 00:11:44,561
baz düzenleme, biyomedikal araştırma
topluluğunda geniş çapta kullanıldı.

203
00:11:45,776 --> 00:11:50,141
Dünya çapında baz düzenleyicileri 
6000 defadan fazla istekleri üzerine

204
00:11:50,165 --> 00:11:54,036
1000'den fazla araştırmacıya gönderildi.

205
00:11:55,475 --> 00:11:58,991
Baz düzenleyiciler bakteriden bitkilere,


206
00:11:59,015 --> 00:12:02,743
farelerden primatlara 
tüm bu organizmalarda kullanılarak

207
00:12:02,767 --> 00:12:04,901
yüz araştırma makalesi yayınlandı bile.

208
00:12:07,790 --> 00:12:09,051
Baz düzenleyicileri,

209
00:12:09,051 --> 00:12:12,626
insanlar üzerindeki klinik deneylere
girmek için henüz çok yeni olsa da

210
00:12:12,626 --> 00:12:17,612
bilim insanları baz düzenleyicileri
insanlarda hastalığa neden olan

211
00:12:17,636 --> 00:12:20,485
nokta mutasyonlarını düzeltmek için
hayvanlarda kullanarak

212
00:12:20,509 --> 00:12:24,418
bu amaca giden yolda 
ciddi bir dönüm noktasından geçti.

213
00:12:25,815 --> 00:12:26,590
Örneğin,

214
00:12:26,590 --> 00:12:29,797
laboratuvarımdaki iki diğer öğrenci 
Luke Koblan ve Jon Levy'nin

215
00:12:29,797 --> 00:12:33,220
başında olduğu bir bilim insanı grubu,
ikinci sınıf bir baz düzenleyiciyi

216
00:12:33,244 --> 00:12:37,363
progeria hastası bir fareye vermek için

217
00:12:37,387 --> 00:12:39,577
bir virüs kullandı,

218
00:12:39,601 --> 00:12:43,458
hastalığa sebep olan T'yi 
tekrar bir C'ye çevirdi

219
00:12:43,482 --> 00:12:47,588
ve sonuçlarını DNA, RNA 
ve protein seviyesinde tersine çevirdi.

220
00:12:48,580 --> 00:12:51,786
Baz düzenleyiciler hayvanlarda
hastalık sonuçlarını tersine çevirmek

221
00:12:51,786 --> 00:12:54,574
amacıyla da kullanıldı, mesela tirozinemi,

222
00:12:55,642 --> 00:12:59,260
beta talasemi, kas distrofisi,

223
00:12:59,284 --> 00:13:02,974
fenilketonüri, doğuştan sağırlık

224
00:13:02,998 --> 00:13:04,937
ve bir tür kalp damar hastalığı --

225
00:13:04,961 --> 00:13:09,823
her durumda, hastalığa sebep olan
veya katkı sağlayan

226
00:13:09,847 --> 00:13:12,400
nokta mutasyonunu direkt düzelterek.

227
00:13:13,688 --> 00:13:15,744
Bitkilerde, baz düzenleyicileri

228
00:13:15,768 --> 00:13:19,840
daha iyi ürünlere yol açacak 
tek DNA harfi değişimleri

229
00:13:19,864 --> 00:13:21,832
üretmek için kullanıldı.

230
00:13:22,253 --> 00:13:26,842
Biyologlar da baz düzenleyicileri, 
kanser gibi hastalıklarla ilişkili

231
00:13:26,866 --> 00:13:29,863
genlerde tek harflerin rolünü
incelemek için kullandılar.

232
00:13:31,046 --> 00:13:35,037
Kurucu ortağı olduğum iki firma,
Beam Therapeutics ve Pairwise Plants,

233
00:13:35,037 --> 00:13:38,849
baz düzenlemeyi, insanlardaki
genetik hastalıkları tedavi etmek

234
00:13:39,056 --> 00:13:41,092
ve tarımı geliştirmek için kullanıyor.

235
00:13:41,953 --> 00:13:43,919
Baz düzenlemenin tüm bu uygulamaları

236
00:13:43,943 --> 00:13:47,037
son üç yıldan az bir sürede gerçekleşti:

237
00:13:47,061 --> 00:13:49,425
bilimin tarihsel zaman ölçeğinde,

238
00:13:49,449 --> 00:13:50,731
göz açıp kapayana kadar.

239
00:13:51,737 --> 00:13:55,460
Yapmamız gereken biraz daha çalışma var,
baz düzenlemenin tam potansiyelini

240
00:13:55,460 --> 00:13:58,866
gerçekleştirerek genetik hastalıkları 
olan hastaların hayatlarını

241
00:13:58,866 --> 00:14:00,604
daha iyi hâle getirebilmesi için.

242
00:14:01,244 --> 00:14:04,024
Bu hastalıkların birçoğunun
temeldeki mutasyonu düzelterek

243
00:14:04,048 --> 00:14:05,897
organdaki hücrelerin kesiti ile bile

244
00:14:05,921 --> 00:14:09,437
tedavi edilebileceği düşünülse de

245
00:14:09,461 --> 00:14:12,437
baz düzenleyiciler gibi
moleküler makineleri

246
00:14:12,461 --> 00:14:14,228
insan hücrelerine sokmak

247
00:14:14,252 --> 00:14:15,421
zorlayıcı olabilir.

248
00:14:16,962 --> 00:14:20,289
Doğadaki virüslere,
nezleye sebep olacak moleküller yerine

249
00:14:20,289 --> 00:14:22,557
baz düzenleyiciler verdirmek

250
00:14:22,581 --> 00:14:25,268
başarıyla uygulanmış

251
00:14:25,292 --> 00:14:27,171
birkaç umut verici stratejiden biri.

252
00:14:28,058 --> 00:14:30,843
Bir baz çiftini başka bir baz çiftine
çevirebilmek için

253
00:14:30,843 --> 00:14:32,509
geri kalan şeyleri yapabilecek

254
00:14:32,509 --> 00:14:35,441
veya hedef dışı konumlardaki
istenmeyen düzenlemeyi küçültecek

255
00:14:35,465 --> 00:14:39,845
yeni moleküler makineler
geliştirmeye devam etmek

256
00:14:39,869 --> 00:14:41,069
çok önemli.

257
00:14:41,782 --> 00:14:45,232
Diğer bilim insanları,

258
00:14:45,232 --> 00:14:50,847
doktorlar, ahlak bilimciler ve devletlerle
ilişkiler kurup baz düzenlemenin

259
00:14:50,847 --> 00:14:53,672
dikkatle, güvenli ve etiğe uygun 
kullanılması olasılığını

260
00:14:53,672 --> 00:14:55,732
arttırmak ciddi bir zorunluluk.

261
00:14:57,525 --> 00:14:59,136
Bu zorluklara rağmen,

262
00:14:59,160 --> 00:15:02,815
sadece beş yıl önce bana gelip

263
00:15:02,839 --> 00:15:04,490
tüm dünyadaki araştırmacıların 


264
00:15:04,514 --> 00:15:07,747
laboratuvarda geliştirilmiş 
moleküler makineleri kullanarak

265
00:15:07,747 --> 00:15:11,074
insan genomunda belli bir konumdaki 
bir baz çiftini etkin bir şekilde

266
00:15:11,098 --> 00:15:12,280
ve diğer sonuçları

267
00:15:12,304 --> 00:15:14,923
minimumda tutarak

268
00:15:14,947 --> 00:15:18,772
direkt başka bir baz çiftine 
dönüştüreceğini söyleseydiniz,

269
00:15:18,796 --> 00:15:19,964
size şunu sorardım,

270
00:15:19,988 --> 00:15:22,462
"Hangi bilim kurgu kitabını okuyorsun?"

271
00:15:23,706 --> 00:15:27,166
Kendimiz tasarladığımız şeyi

272
00:15:27,190 --> 00:15:31,650
yapabilecek kadar yaratıcı 
ve yapamadığımız şeyi geliştirecek kadar

273
00:15:31,674 --> 00:15:34,599
cesur olan kararlı öğrencilerle,

274
00:15:34,623 --> 00:15:37,707
baz düzenleme 
bilim kurguyu andıran istekleri,

275
00:15:37,707 --> 00:15:41,544
bırakacağımız en önemli hediyenin
sadece üç milyar harf DNA değil

276
00:15:42,250 --> 00:15:45,481
buna ek olarak onları koruma

277
00:15:45,505 --> 00:15:48,530
ve onarma yolları olduğu

278
00:15:48,554 --> 00:15:51,664
heyecanlı bir gerçekliğe dönüştürdük.

279
00:15:52,339 --> 00:15:53,490
Teşekkürler.

280
00:15:53,514 --> 00:15:58,016
(Alkış)

281
00:15:58,040 --> 00:15:59,190
Teşekkürler.