WEBVTT

00:00:01.122 --> 00:00:02.813
Ostatni rok...


00:00:02.837 --> 00:00:04.040
był dla mnie jak piekło.

NOTE Paragraph

00:00:04.064 --> 00:00:05.862
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:00:08.571 --> 00:00:12.123
Pierwszy raz zjadłem nigeryjski "jollof".

NOTE Paragraph

00:00:12.147 --> 00:00:13.729
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:00:14.616 --> 00:00:17.475
Tak na poważnie,

00:00:17.499 --> 00:00:20.313
przeszedłem przez wewnętrzny chaos.

00:00:21.235 --> 00:00:23.416
Zmierzyłem się z ogromnym stresem,

00:00:23.440 --> 00:00:25.463
doświadczyłem ataku paniki.

00:00:26.542 --> 00:00:29.232
Nie mogłem pracować przez kilka dni.

00:00:30.336 --> 00:00:32.488
A w inne dni

00:00:32.488 --> 00:00:36.658
chciało mi się tylko leżeć i płakać.

NOTE Paragraph

00:00:36.658 --> 00:00:41.907
Lekarz spytał, czy chciałbym pomówić
ze specjalistą od zdrowia psychicznego

00:00:41.931 --> 00:00:44.034
o stresie i lęku.

00:00:44.769 --> 00:00:46.071
Zdrowie psychiczne?

00:00:46.972 --> 00:00:50.862
Zamilkłem i energicznie pokręciłem głową.

00:00:53.245 --> 00:00:56.997
Poczułem głęboki wstyd.

00:00:58.413 --> 00:01:01.851
Poczułem ciężar piętna.

00:01:03.139 --> 00:01:05.498
Mam kochającą, oddaną rodzinę

00:01:05.522 --> 00:01:07.829
i niewiarygodnie lojalnych przyjaciół,

00:01:07.853 --> 00:01:10.852
a jednak nie umiałem przemóc się,

00:01:10.852 --> 00:01:14.476
żeby powiedzieć komuś o moim bólu.

00:01:16.004 --> 00:01:20.471
Czułem się przyduszony surową strukturą

00:01:20.495 --> 00:01:22.785
afrykańskiej męskości.

00:01:23.765 --> 00:01:25.880
"Ludzie mają prawdziwe problemy, Sangu.

00:01:25.904 --> 00:01:27.359
Ogarnij się!"

NOTE Paragraph

00:01:28.956 --> 00:01:31.877
Gdy pierwszy raz usłyszałem 
o zdrowiu psychicznym,

00:01:31.880 --> 00:01:35.843
byłem uczniem w szkole z internatem,
świeżo po przyjeździe z Ghany

00:01:35.867 --> 00:01:37.798
do Peddie School w New Jersey.

00:01:39.067 --> 00:01:42.473
Spotkało mnie brutalne przeżycie:

00:01:42.497 --> 00:01:45.050
straciłem w miesiąc siedem bliskich osób.

00:01:46.569 --> 00:01:48.025
Pielęgniarkę szkolną

00:01:48.049 --> 00:01:52.113
martwiły moje przejścia, 
niech ją Bóg błogosławi,

00:01:52.137 --> 00:01:54.087
pytała o moje zdrowie psychiczne.

00:01:55.426 --> 00:01:57.409
Pomyślałem: "Odbiło jej?

00:01:58.214 --> 00:02:00.658
Nie wie, że jestem Afrykaninem?".

NOTE Paragraph

00:02:00.682 --> 00:02:01.680
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:01.680 --> 00:02:04.071
Tak jak Okonkwa w powieści
"Wszystko rozpada się",

00:02:04.071 --> 00:02:08.356
mężczyźni z Afryki ani nie myślą
o uczuciach, ani ich nie pokazują.

00:02:08.971 --> 00:02:10.662
Radzimy sobie z problemami.

NOTE Paragraph

00:02:10.686 --> 00:02:12.229
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:02:13.181 --> 00:02:15.180
Radzimy sobie z problemami.

00:02:15.204 --> 00:02:19.975
Zadzwoniłem do brata
i śmiałem się z "oyibo", białych ludzi,

00:02:19.999 --> 00:02:21.856
z ich dziwnych chorób,

00:02:21.880 --> 00:02:25.118
depresji, ADD i tych "dziwnych rzeczy".

00:02:26.500 --> 00:02:28.491
Dorastając w Afryce Zachodniej,

00:02:28.515 --> 00:02:32.896
pojęcie "psychiczny" oznacza szaleńca

00:02:32.920 --> 00:02:35.163
z brudnymi dredami,

00:02:35.187 --> 00:02:37.963
który bredzi półnagi na ulicy.

00:02:39.084 --> 00:02:40.904
Znamy ten typ człowieka.

00:02:40.928 --> 00:02:43.209
Rodzice ostrzegali nas przed nim.

00:02:43.400 --> 00:02:45.465
"Mamo, dlaczego on jest szalony?".

00:02:45.465 --> 00:02:46.455
"Przez narkotyki!

00:02:46.455 --> 00:02:49.174
Możesz skończyć tak jak on,
jeśli tylko na nie spojrzysz".

NOTE Paragraph

00:02:49.174 --> 00:02:50.227
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:50.980 --> 00:02:53.045
Zachorujcie na zapalenie płuc,

00:02:53.069 --> 00:02:56.871
a matka pogna z wami
do najbliższego szpitala na leczenie.

00:02:58.090 --> 00:03:00.706
Ale ośmielcie się stwierdzić depresję,

00:03:01.458 --> 00:03:04.860
a lokalny pastor będzie wypędzać demony

00:03:04.884 --> 00:03:06.988
i oskarżać wiedźmy w wiosce.

NOTE Paragraph

00:03:07.298 --> 00:03:10.198
Według WHO

00:03:10.222 --> 00:03:13.280
zdrowie psychiczne oznacza radzenie sobie

00:03:13.304 --> 00:03:15.003
ze stresującymi sytuacjami w życiu,

00:03:15.921 --> 00:03:19.364
tak, żeby pracować owocnie i wydajnie,

00:03:19.388 --> 00:03:23.015
i żeby wnieść wkład dla społeczeństwa.

00:03:23.501 --> 00:03:30.113
Zdrowie psychiczne to emocjonalny,
psychologiczny i społeczny dobrobyt.

00:03:30.856 --> 00:03:35.616
75% przypadków chorób psychicznych

00:03:35.640 --> 00:03:38.268
występuje w biednych państwach.

00:03:38.268 --> 00:03:40.140
Jednakże większość afrykańskich rządów

00:03:40.154 --> 00:03:44.361
inwestuje mniej niż 1% budżetu
w opiekę zdrowotną,

00:03:44.385 --> 00:03:45.661
w zdrowie psychiczne.

NOTE Paragraph

00:03:46.681 --> 00:03:47.861
Co gorsza,

00:03:47.885 --> 00:03:52.004
mamy poważny niedobór
psychiatrów w Afryce.

00:03:52.836 --> 00:03:57.119
Dla przykładu, szacuje się, 
że w Nigerii jest ich 200,

00:03:57.812 --> 00:04:00.833
w blisko 200 milionowym państwie.

00:04:02.422 --> 00:04:03.891
W całej Afryce,

00:04:03.915 --> 00:04:07.818
90% osób nie ma dostępu do leczenia.

00:04:08.681 --> 00:04:10.434
W rezultacie

00:04:10.458 --> 00:04:13.462
cierpimy w samotności,

00:04:13.486 --> 00:04:15.930
uciszeni przez piętno.

NOTE Paragraph

00:04:17.498 --> 00:04:22.173
My, Afrykańczycy, często reagujemy
na zdrowie psychiczne z dystansem,

00:04:22.844 --> 00:04:24.046
ignorancją,

00:04:24.535 --> 00:04:25.713
poczuciem winy,

00:04:26.134 --> 00:04:27.340
strachem

00:04:27.934 --> 00:04:29.220
i złością.

00:04:30.309 --> 00:04:34.986
Arboleda-Flórez przeprowadził badanie,

00:04:35.010 --> 00:04:38.668
które pytało o przyczynę 
chorób psychicznych.

00:04:39.667 --> 00:04:44.951
34% nigeryjskich respondentów 
podało nadużywanie narkotyków,

00:04:46.340 --> 00:04:51.524
19% podało boski gniew i wolę Boga,

NOTE Paragraph

00:04:51.548 --> 00:04:52.853
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:53.450 --> 00:04:58.978
12% podało czarną magię i opętanie.

00:04:59.796 --> 00:05:04.356
Niewiele osób podało inne
znane przyczyny chorób psychicznych,

00:05:04.380 --> 00:05:06.026
takie jak geny,

00:05:06.050 --> 00:05:07.986
status społecznoekonomiczny,

00:05:08.010 --> 00:05:09.605
wojnę,

00:05:09.629 --> 00:05:11.042
konflikt

00:05:11.066 --> 00:05:12.581
albo stratę bliskiej osoby.

00:05:14.009 --> 00:05:16.896
Potępianie chorób psychicznych

00:05:16.920 --> 00:05:21.386
często skutkuje ostracyzmem
i demonizowaniem chorych.

00:05:22.435 --> 00:05:26.431
Fotoreporter Robin Hammond 
udokumentował takie złe traktowanie

00:05:26.455 --> 00:05:27.848
w Ugandzie,

00:05:28.845 --> 00:05:30.174
w Somalii,

00:05:31.269 --> 00:05:33.098
a także tu, w Nigerii.

NOTE Paragraph

00:05:35.554 --> 00:05:40.326
Piętno jest osobiste.

00:05:42.122 --> 00:05:43.751
W 2009 roku

00:05:44.796 --> 00:05:47.902
odebrałem szaleńczy telefon w środku nocy.

00:05:49.359 --> 00:05:51.707
U mojego najlepszego przyjaciela,

00:05:51.731 --> 00:05:56.870
błyskotliwego, skłonnego do refleksji,
urzekającego, młodego mężczyzny,

00:05:56.894 --> 00:05:59.045
zdiagnozowano schizofrenię.

00:06:00.604 --> 00:06:05.022
Widziałem, jak odsunęło się
kilku przyjaciół, z którymi dorastaliśmy.

00:06:07.316 --> 00:06:08.839
Słyszałem chichoty.

00:06:09.628 --> 00:06:11.220
Słyszałem szepty.

00:06:12.186 --> 00:06:14.416
"Słyszałeś, że on oszalał?"

00:06:15.275 --> 00:06:17.195
"Odbiło mu!"

00:06:17.849 --> 00:06:22.169
Obraźliwe i poniżające
komentarze o jego stanie,

00:06:22.193 --> 00:06:26.170
słowa, których nigdy
nie powiemy o chorym na raka

00:06:26.194 --> 00:06:27.954
albo o chorym na malarię.

00:06:28.664 --> 00:06:32.343
Gdy jednak chodzi o choroby psychiczne,

00:06:32.367 --> 00:06:35.417
ignorancja miażdży empatię.

00:06:36.719 --> 00:06:40.888
Stałem u jego boku
gdy środowisko się od niego odsunęło.

00:06:42.160 --> 00:06:44.492
Nasza miłość nigdy się nie zachwiała.

NOTE Paragraph

00:06:45.848 --> 00:06:48.927
Zainteresowało mnie zdrowie psychiczne.

00:06:49.874 --> 00:06:52.506
Zainspirowany jego nieszczęściem,

00:06:52.530 --> 00:06:55.853
pomogłem w założeniu
grupy wsparcia dla uczniów

00:06:55.877 --> 00:06:57.532
w moim koledżu.

00:06:57.556 --> 00:07:00.933
W ramach pracy korepetytora
na studiach magisterskich

00:07:00.957 --> 00:07:04.919
wspierałem wielu licencjatów
z problemami psychicznymi.

00:07:05.451 --> 00:07:07.966
Widziałem problemy afrykańskich studentów

00:07:07.990 --> 00:07:09.827
z rozmową na ten temat.

00:07:10.746 --> 00:07:14.742
Nawet z tą wiedzą i ich historiami,

00:07:14.766 --> 00:07:16.752
sam miałem trudności,

00:07:16.776 --> 00:07:21.349
żeby porozmawiać z kimś,
gdy mierzyłem się z własnym lękiem,

00:07:21.373 --> 00:07:25.335
tak wielki jest strach
przed opinią szaleńca.

NOTE Paragraph

00:07:27.915 --> 00:07:29.113
Wszyscy,

00:07:29.878 --> 00:07:32.065
ale w szczególności my, Afrykańczycy,

00:07:32.955 --> 00:07:38.862
musimy uświadomić sobie, że choroby
psychiczne nie ujmują nam męskości,

00:07:38.886 --> 00:07:41.777
a trauma nie neguje naszej siły.

00:07:42.936 --> 00:07:47.645
Musimy uznać zdrowie psychiczne
za ważne na równi z fizycznym.

00:07:48.583 --> 00:07:52.986
Musimy przestać cierpieć w ciszy.

00:07:54.119 --> 00:07:57.577
Musimy zaprzestać piętnowania choroby

00:07:57.601 --> 00:07:59.807
i ranienia chorych.

NOTE Paragraph

00:08:01.579 --> 00:08:03.038
Porozmawiajcie z przyjaciółmi.

00:08:04.014 --> 00:08:05.590
Porozmawiajcie z bliskimi.

00:08:06.574 --> 00:08:08.339
Porozmawiajcie ze specjalistami.

00:08:09.617 --> 00:08:10.895
Bądźcie otwarci.

00:08:11.795 --> 00:08:13.672
Czyńcie to z przekonaniem,

00:08:14.515 --> 00:08:17.042
że nie jesteście sami.

00:08:18.191 --> 00:08:20.371
Odezwijcie się, jeśli macie kłopoty.

00:08:22.594 --> 00:08:26.121
Uczciwe podejście do samopoczucia

00:08:26.145 --> 00:08:27.804
nie oznacza słabości.

00:08:28.809 --> 00:08:30.352
Oznacza, że jesteśmy ludźmi.

NOTE Paragraph

00:08:31.679 --> 00:08:36.225
Czas zakończyć piętnowanie
chorób psychicznych.

00:08:37.110 --> 00:08:40.521
Więc kiedy znów usłyszycie
słowo "psychiczny",

00:08:41.408 --> 00:08:43.403
nie myślcie o szaleńcu.

00:08:44.343 --> 00:08:45.552
Pomyślcie o mnie.

NOTE Paragraph

00:08:45.976 --> 00:08:47.900
(Brawa)

NOTE Paragraph

00:08:47.924 --> 00:08:49.207
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:08:49.231 --> 00:08:53.223
(Brawa)