0:00:01.122,0:00:02.813
Ostatni rok...[br]

0:00:02.837,0:00:04.040
był dla mnie jak piekło.

0:00:04.064,0:00:05.862
(Śmiech)

0:00:08.571,0:00:12.123
Pierwszy raz zjadłem nigeryjski "jollof".

0:00:12.147,0:00:13.729
(Śmiech)

0:00:14.616,0:00:17.475
Tak na poważnie,

0:00:17.499,0:00:20.313
przeszedłem przez wewnętrzny chaos.

0:00:21.235,0:00:23.416
Zmierzyłem się z ogromnym stresem,

0:00:23.440,0:00:25.463
doświadczyłem ataku paniki.

0:00:26.542,0:00:29.232
Nie mogłem pracować przez kilka dni.

0:00:30.336,0:00:32.488
A w inne dni

0:00:32.488,0:00:36.658
chciało mi się tylko leżeć i płakać.

0:00:36.658,0:00:41.907
Lekarz spytał, czy chciałbym pomówić[br]ze specjalistą od zdrowia psychicznego

0:00:41.931,0:00:44.034
o stresie i lęku.

0:00:44.769,0:00:46.071
Zdrowie psychiczne?

0:00:46.972,0:00:50.862
Zamilkłem i energicznie pokręciłem głową.

0:00:53.245,0:00:56.997
Poczułem głęboki wstyd.

0:00:58.413,0:01:01.851
Poczułem ciężar piętna.

0:01:03.139,0:01:05.498
Mam kochającą, oddaną rodzinę

0:01:05.522,0:01:07.829
i niewiarygodnie lojalnych przyjaciół,

0:01:07.853,0:01:10.852
a jednak nie umiałem przemóc się,

0:01:10.852,0:01:14.476
żeby powiedzieć komuś o moim bólu.

0:01:16.004,0:01:20.471
Czułem się przyduszony surową strukturą

0:01:20.495,0:01:22.785
afrykańskiej męskości.

0:01:23.765,0:01:25.880
"Ludzie mają prawdziwe problemy, Sangu.

0:01:25.904,0:01:27.359
Ogarnij się!"

0:01:28.956,0:01:31.877
Gdy pierwszy raz usłyszałem [br]o zdrowiu psychicznym,

0:01:31.880,0:01:35.843
byłem uczniem w szkole z internatem,[br]świeżo po przyjeździe z Ghany

0:01:35.867,0:01:37.798
do Peddie School w New Jersey.

0:01:39.067,0:01:42.473
Spotkało mnie brutalne przeżycie:

0:01:42.497,0:01:45.050
straciłem w miesiąc siedem bliskich osób.

0:01:46.569,0:01:48.025
Pielęgniarkę szkolną

0:01:48.049,0:01:52.113
martwiły moje przejścia, [br]niech ją Bóg błogosławi,

0:01:52.137,0:01:54.087
pytała o moje zdrowie psychiczne.

0:01:55.426,0:01:57.409
Pomyślałem: "Odbiło jej?

0:01:58.214,0:02:00.658
Nie wie, że jestem Afrykaninem?".

0:02:00.682,0:02:01.680
(Śmiech)

0:02:01.680,0:02:04.071
Tak jak Okonkwa w powieści[br]"Wszystko rozpada się",

0:02:04.071,0:02:08.356
mężczyźni z Afryki ani nie myślą[br]o uczuciach, ani ich nie pokazują.

0:02:08.971,0:02:10.662
Radzimy sobie z problemami.

0:02:10.686,0:02:12.229
(Brawa)

0:02:13.181,0:02:15.180
Radzimy sobie z problemami.

0:02:15.204,0:02:19.975
Zadzwoniłem do brata[br]i śmiałem się z "oyibo", białych ludzi,

0:02:19.999,0:02:21.856
z ich dziwnych chorób,

0:02:21.880,0:02:25.118
depresji, ADD i tych "dziwnych rzeczy".

0:02:26.500,0:02:28.491
Dorastając w Afryce Zachodniej,

0:02:28.515,0:02:32.896
pojęcie "psychiczny" oznacza szaleńca

0:02:32.920,0:02:35.163
z brudnymi dredami,

0:02:35.187,0:02:37.963
który bredzi półnagi na ulicy.

0:02:39.084,0:02:40.904
Znamy ten typ człowieka.

0:02:40.928,0:02:43.209
Rodzice ostrzegali nas przed nim.

0:02:43.400,0:02:45.465
"Mamo, dlaczego on jest szalony?".

0:02:45.465,0:02:46.455
"Przez narkotyki!

0:02:46.455,0:02:49.174
Możesz skończyć tak jak on,[br]jeśli tylko na nie spojrzysz".

0:02:49.174,0:02:50.227
(Śmiech)

0:02:50.980,0:02:53.045
Zachorujcie na zapalenie płuc,

0:02:53.069,0:02:56.871
a matka pogna z wami[br]do najbliższego szpitala na leczenie.

0:02:58.090,0:03:00.706
Ale ośmielcie się stwierdzić depresję,

0:03:01.458,0:03:04.860
a lokalny pastor będzie wypędzać demony

0:03:04.884,0:03:06.988
i oskarżać wiedźmy w wiosce.

0:03:07.298,0:03:10.198
Według WHO

0:03:10.222,0:03:13.280
zdrowie psychiczne oznacza radzenie sobie

0:03:13.304,0:03:15.003
ze stresującymi sytuacjami w życiu,

0:03:15.921,0:03:19.364
tak, żeby pracować owocnie i wydajnie,

0:03:19.388,0:03:23.015
i żeby wnieść wkład dla społeczeństwa.

0:03:23.501,0:03:30.113
Zdrowie psychiczne to emocjonalny,[br]psychologiczny i społeczny dobrobyt.

0:03:30.856,0:03:35.616
75% przypadków chorób psychicznych

0:03:35.640,0:03:38.268
występuje w biednych państwach.

0:03:38.268,0:03:40.140
Jednakże większość afrykańskich rządów

0:03:40.154,0:03:44.361
inwestuje mniej niż 1% budżetu[br]w opiekę zdrowotną,

0:03:44.385,0:03:45.661
w zdrowie psychiczne.

0:03:46.681,0:03:47.861
Co gorsza,

0:03:47.885,0:03:52.004
mamy poważny niedobór[br]psychiatrów w Afryce.

0:03:52.836,0:03:57.119
Dla przykładu, szacuje się, [br]że w Nigerii jest ich 200,

0:03:57.812,0:04:00.833
w blisko 200 milionowym państwie.

0:04:02.422,0:04:03.891
W całej Afryce,

0:04:03.915,0:04:07.818
90% osób nie ma dostępu do leczenia.

0:04:08.681,0:04:10.434
W rezultacie

0:04:10.458,0:04:13.462
cierpimy w samotności,

0:04:13.486,0:04:15.930
uciszeni przez piętno.

0:04:17.498,0:04:22.173
My, Afrykańczycy, często reagujemy[br]na zdrowie psychiczne z dystansem,

0:04:22.844,0:04:24.046
ignorancją,

0:04:24.535,0:04:25.713
poczuciem winy,

0:04:26.134,0:04:27.340
strachem

0:04:27.934,0:04:29.220
i złością.

0:04:30.309,0:04:34.986
Arboleda-Flórez przeprowadził badanie,

0:04:35.010,0:04:38.668
które pytało o przyczynę [br]chorób psychicznych.

0:04:39.667,0:04:44.951
34% nigeryjskich respondentów [br]podało nadużywanie narkotyków,

0:04:46.340,0:04:51.524
19% podało boski gniew i wolę Boga,

0:04:51.548,0:04:52.853
(Śmiech)

0:04:53.450,0:04:58.978
12% podało czarną magię i opętanie.

0:04:59.796,0:05:04.356
Niewiele osób podało inne[br]znane przyczyny chorób psychicznych,

0:05:04.380,0:05:06.026
takie jak geny,

0:05:06.050,0:05:07.986
status społecznoekonomiczny,

0:05:08.010,0:05:09.605
wojnę,

0:05:09.629,0:05:11.042
konflikt

0:05:11.066,0:05:12.581
albo stratę bliskiej osoby.

0:05:14.009,0:05:16.896
Potępianie chorób psychicznych

0:05:16.920,0:05:21.386
często skutkuje ostracyzmem[br]i demonizowaniem chorych.

0:05:22.435,0:05:26.431
Fotoreporter Robin Hammond [br]udokumentował takie złe traktowanie

0:05:26.455,0:05:27.848
w Ugandzie,

0:05:28.845,0:05:30.174
w Somalii,

0:05:31.269,0:05:33.098
a także tu, w Nigerii.

0:05:35.554,0:05:40.326
Piętno jest osobiste.

0:05:42.122,0:05:43.751
W 2009 roku

0:05:44.796,0:05:47.902
odebrałem szaleńczy telefon w środku nocy.

0:05:49.359,0:05:51.707
U mojego najlepszego przyjaciela,

0:05:51.731,0:05:56.870
błyskotliwego, skłonnego do refleksji,[br]urzekającego, młodego mężczyzny,

0:05:56.894,0:05:59.045
zdiagnozowano schizofrenię.

0:06:00.604,0:06:05.022
Widziałem, jak odsunęło się[br]kilku przyjaciół, z którymi dorastaliśmy.

0:06:07.316,0:06:08.839
Słyszałem chichoty.

0:06:09.628,0:06:11.220
Słyszałem szepty.

0:06:12.186,0:06:14.416
"Słyszałeś, że on oszalał?"

0:06:15.275,0:06:17.195
"Odbiło mu!"

0:06:17.849,0:06:22.169
Obraźliwe i poniżające[br]komentarze o jego stanie,

0:06:22.193,0:06:26.170
słowa, których nigdy[br]nie powiemy o chorym na raka

0:06:26.194,0:06:27.954
albo o chorym na malarię.

0:06:28.664,0:06:32.343
Gdy jednak chodzi o choroby psychiczne,

0:06:32.367,0:06:35.417
ignorancja miażdży empatię.

0:06:36.719,0:06:40.888
Stałem u jego boku[br]gdy środowisko się od niego odsunęło.

0:06:42.160,0:06:44.492
Nasza miłość nigdy się nie zachwiała.

0:06:45.848,0:06:48.927
Zainteresowało mnie zdrowie psychiczne.

0:06:49.874,0:06:52.506
Zainspirowany jego nieszczęściem,

0:06:52.530,0:06:55.853
pomogłem w założeniu[br]grupy wsparcia dla uczniów

0:06:55.877,0:06:57.532
w moim koledżu.

0:06:57.556,0:07:00.933
W ramach pracy korepetytora[br]na studiach magisterskich

0:07:00.957,0:07:04.919
wspierałem wielu licencjatów[br]z problemami psychicznymi.

0:07:05.451,0:07:07.966
Widziałem problemy afrykańskich studentów

0:07:07.990,0:07:09.827
z rozmową na ten temat.

0:07:10.746,0:07:14.742
Nawet z tą wiedzą i ich historiami,

0:07:14.766,0:07:16.752
sam miałem trudności,

0:07:16.776,0:07:21.349
żeby porozmawiać z kimś,[br]gdy mierzyłem się z własnym lękiem,

0:07:21.373,0:07:25.335
tak wielki jest strach[br]przed opinią szaleńca.

0:07:27.915,0:07:29.113
Wszyscy,

0:07:29.878,0:07:32.065
ale w szczególności my, Afrykańczycy,

0:07:32.955,0:07:38.862
musimy uświadomić sobie, że choroby[br]psychiczne nie ujmują nam męskości,

0:07:38.886,0:07:41.777
a trauma nie neguje naszej siły.

0:07:42.936,0:07:47.645
Musimy uznać zdrowie psychiczne[br]za ważne na równi z fizycznym.

0:07:48.583,0:07:52.986
Musimy przestać cierpieć w ciszy.

0:07:54.119,0:07:57.577
Musimy zaprzestać piętnowania choroby

0:07:57.601,0:07:59.807
i ranienia chorych.

0:08:01.579,0:08:03.038
Porozmawiajcie z przyjaciółmi.

0:08:04.014,0:08:05.590
Porozmawiajcie z bliskimi.

0:08:06.574,0:08:08.339
Porozmawiajcie ze specjalistami.

0:08:09.617,0:08:10.895
Bądźcie otwarci.

0:08:11.795,0:08:13.672
Czyńcie to z przekonaniem,

0:08:14.515,0:08:17.042
że nie jesteście sami.

0:08:18.191,0:08:20.371
Odezwijcie się, jeśli macie kłopoty.

0:08:22.594,0:08:26.121
Uczciwe podejście do samopoczucia

0:08:26.145,0:08:27.804
nie oznacza słabości.

0:08:28.809,0:08:30.352
Oznacza, że jesteśmy ludźmi.

0:08:31.679,0:08:36.225
Czas zakończyć piętnowanie[br]chorób psychicznych.

0:08:37.110,0:08:40.521
Więc kiedy znów usłyszycie[br]słowo "psychiczny",

0:08:41.408,0:08:43.403
nie myślcie o szaleńcu.

0:08:44.343,0:08:45.552
Pomyślcie o mnie.

0:08:45.976,0:08:47.900
(Brawa)

0:08:47.924,0:08:49.207
Dziękuję.

0:08:49.231,0:08:53.223
(Brawa)