1
00:00:01,122 --> 00:00:02,812
Vorig jaar...

2
00:00:02,836 --> 00:00:04,040
was een hel.

3
00:00:04,064 --> 00:00:05,862
(Gelach)

4
00:00:08,571 --> 00:00:12,123
Ik at voor de eerste keer 
Nigeriaanse ‘jollof’.

5
00:00:12,147 --> 00:00:13,729
(Gelach)

6
00:00:14,616 --> 00:00:17,475
Maar eigenlijk, serieus nu,

7
00:00:17,499 --> 00:00:20,313
lag ik helemaal overhoop.

8
00:00:21,235 --> 00:00:23,416
Onder de druk van enorme stress

9
00:00:23,440 --> 00:00:25,463
kreeg ik een angstaanval.

10
00:00:26,542 --> 00:00:29,232
Soms kon ik niet werken.

11
00:00:30,336 --> 00:00:32,232
Op andere dagen

12
00:00:32,256 --> 00:00:35,545
wilde ik alleen maar 
in mijn bed liggen huilen.

13
00:00:36,658 --> 00:00:41,907
Mijn arts vroeg of ik met iemand 
uit de geestelijke gezondheidszorg

14
00:00:41,931 --> 00:00:44,034
wilde spreken over mijn stress en angst.

15
00:00:44,769 --> 00:00:46,071
Geestelijke gezondheid?

16
00:00:46,972 --> 00:00:50,862
Ik sprong op en schudde 
hevig mijn hoofd in protest.

17
00:00:53,245 --> 00:00:56,997
Ik kreeg een diep gevoel van schaamte.

18
00:00:58,413 --> 00:01:01,851
Wat zouden mensen wel niet denken?

19
00:01:03,139 --> 00:01:05,498
Ik heb een liefdevolle, 
ondersteunende familie

20
00:01:05,522 --> 00:01:07,829
en ongelooflijk trouwe vrienden,

21
00:01:07,853 --> 00:01:12,422
maar ik dacht er nog niet eens aan 
om met iemand te spreken

22
00:01:12,446 --> 00:01:14,476
over mijn gevoel van pijn.

23
00:01:16,004 --> 00:01:20,471
Ik voelde me verstikt 
door de strakke architectuur

24
00:01:20,495 --> 00:01:22,785
van onze Afrikaanse mannelijkheid.

25
00:01:23,765 --> 00:01:25,880
"Mensen hebben reële problemen, Sangu.

26
00:01:25,904 --> 00:01:27,359
Zet je eroverheen!"

27
00:01:28,956 --> 00:01:31,787
De eerste keer dat ik hoorde
over ‘geestelijke gezondheid’,

28
00:01:31,880 --> 00:01:35,843
was ik een kostschoolstudent 
recht van de boot uit Ghana,

29
00:01:35,867 --> 00:01:37,798
aan de Peddie School in New Jersey.

30
00:01:39,067 --> 00:01:42,473
Ik had net de brute ervaring doorgemaakt

31
00:01:42,497 --> 00:01:45,050
om in dezelfde maand 
zeven geliefden te verliezen.

32
00:01:46,569 --> 00:01:48,025
De school-verpleegkundige,

33
00:01:48,049 --> 00:01:52,113
bezorgd over wat ik had doorgemaakt 
-- God zegene haar ziel --

34
00:01:52,137 --> 00:01:54,087
vroeg naar mijn geestelijke gezondheid.

35
00:01:55,426 --> 00:01:57,409
"Is ze wel goed wijs?", dacht ik.

36
00:01:58,214 --> 00:02:00,658
Weet ze dan niet 
dat ik een Afrikaanse man ben?

37
00:02:00,682 --> 00:02:01,696
(Gelach)

38
00:02:01,720 --> 00:02:03,681
Net zoals Okonkwo in ‘Things Fall Apart’

39
00:02:03,681 --> 00:02:08,356
verwerken noch uiten wij, 
Afrikaanse mannen, onze emoties.

40
00:02:08,971 --> 00:02:10,662
Wij rekenen af onze problemen.

41
00:02:10,686 --> 00:02:12,229
(Applaus)

42
00:02:13,181 --> 00:02:15,180
Wij pakken onze problemen aan.

43
00:02:15,204 --> 00:02:19,975
Ik belde mijn broer en we lachten 
over die ‘Oyibo’ mensen -- witte mensen --

44
00:02:19,999 --> 00:02:21,856
en hun vreemde ziekten:

45
00:02:21,880 --> 00:02:25,118
depressie, ADD en die ‘rare dingen’.

46
00:02:26,500 --> 00:02:28,491
Door op te groeien in West-Afrika

47
00:02:28,515 --> 00:02:32,896
krijg je bij de term ‘mentaal’ 
het beeld van een gek

48
00:02:32,920 --> 00:02:35,163
met vuile dreadlocks

49
00:02:35,187 --> 00:02:37,963
die halfnaakt op straat loopt.

50
00:02:39,084 --> 00:02:40,904
We kennen die man allemaal.

51
00:02:40,928 --> 00:02:43,209
Onze ouders waarschuwden ons voor hem.

52
00:02:43,820 --> 00:02:45,365
"Mama, mama, waarom is hij gek?"

53
00:02:45,389 --> 00:02:46,455
"Drugs!

54
00:02:46,455 --> 00:02:49,224
Als je zelfs maar naar drugs kijkt, 
eindig je als hem."

55
00:02:49,224 --> 00:02:50,417
(Gelach)

56
00:02:50,980 --> 00:02:52,859
Krijg een longontsteking

57
00:02:52,859 --> 00:02:55,821
en je moeder sleept je 
naar het dichtstbijzijnde ziekenhuis

58
00:02:55,821 --> 00:02:57,097
voor medische behandeling.

59
00:02:58,090 --> 00:03:00,706
Maar durf te zeggen dat je depressief bent

60
00:03:01,458 --> 00:03:04,860
en je lokale pastor 
komt de demonen uitdrijven

61
00:03:04,884 --> 00:03:06,878
en de heksen in je dorp de schuld geven.

62
00:03:07,298 --> 00:03:11,454
Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie
ben je geestelijk gezond

63
00:03:11,454 --> 00:03:15,383
als je kan omgaan met de normale
stressfactoren van het leven;

64
00:03:15,921 --> 00:03:19,364
als je productief
en renderend kunt werken;

65
00:03:19,388 --> 00:03:23,015
en een bijdrage kunt
leveren aan je gemeenschap.

66
00:03:23,501 --> 00:03:25,536
Geestelijke gezondheid behelst

67
00:03:25,536 --> 00:03:29,586
ons emotionele, 
psychologische en sociale welzijn.

68
00:03:30,856 --> 00:03:35,616
Wereldwijd wordt 75 procent 
van alle gevallen van geestesziekte

69
00:03:35,640 --> 00:03:38,274
gevonden in landen met lage inkomens.

70
00:03:38,298 --> 00:03:40,750
Toch geven de meeste Afrikaanse regeringen

71
00:03:40,750 --> 00:03:44,361
minder dan één procent van hun begroting
voor gezondheidszorg uit

72
00:03:44,385 --> 00:03:46,341
aan geestelijke gezondheidszorg.

73
00:03:46,681 --> 00:03:47,861
Erger nog,

74
00:03:47,885 --> 00:03:52,004
we hebben een ernstig tekort 
aan psychiaters in Afrika.

75
00:03:52,836 --> 00:03:57,119
In Nigeria schat men hun aantal op 200 --

76
00:03:57,812 --> 00:04:00,833
in een land van bijna 200 miljoen.

77
00:04:02,422 --> 00:04:03,891
In heel Afrika

78
00:04:03,915 --> 00:04:07,818
heeft 90 procent van onze bevolking 
geen toegang tot behandeling.

79
00:04:08,681 --> 00:04:10,434
Dientengevolge

80
00:04:10,458 --> 00:04:13,462
lijden we in eenzaamheid,

81
00:04:13,486 --> 00:04:15,930
het zwijgen opgelegd door het stigma.

82
00:04:17,498 --> 00:04:20,474
Wij Afrikanen reageren 
op geestelijke gezondheid vaak

83
00:04:20,474 --> 00:04:22,844
met afstandelijkheid,

84
00:04:22,844 --> 00:04:24,046
onwetendheid,

85
00:04:24,535 --> 00:04:25,713
schuld,

86
00:04:26,134 --> 00:04:27,340
angst

87
00:04:27,934 --> 00:04:29,220
en woede.

88
00:04:30,309 --> 00:04:34,986
In een studie van Arboleda-Flórez

89
00:04:35,010 --> 00:04:38,668
waarin de vraag wordt gesteld: "Wat is
de oorzaak van psychische ziekte?",

90
00:04:39,667 --> 00:04:43,490
antwoordt 34 procent
van de Nigeriaanse respondenten

91
00:04:43,680 --> 00:04:45,100
'drugsgebruik',

92
00:04:46,340 --> 00:04:51,478
19 procent zegt
'goddelijke toorn en de wil van God' --

93
00:04:51,548 --> 00:04:52,853
(Gelach)

94
00:04:53,450 --> 00:04:54,908
12 procent zegt

95
00:04:56,130 --> 00:04:58,896
'hekserij en spirituele bezetenheid'.

96
00:04:59,796 --> 00:05:04,356
Maar weinigen noemden andere bekende 
oorzaken van psychische aandoeningen

97
00:05:04,380 --> 00:05:06,026
als genetica,

98
00:05:06,050 --> 00:05:07,986
sociaal-economische status,

99
00:05:08,010 --> 00:05:09,605
oorlog,

100
00:05:09,629 --> 00:05:11,042
conflict

101
00:05:11,066 --> 00:05:12,811
of het verlies van een geliefde.

102
00:05:14,009 --> 00:05:16,896
De stigmatisering tegen geestesziekten

103
00:05:16,920 --> 00:05:21,386
resulteert vaak in het uitsluiten 
en demoniseren van patiënten.

104
00:05:22,435 --> 00:05:26,431
Fotograaf Robin Hammond documenteerde 
sommige van deze misstanden ...

105
00:05:26,455 --> 00:05:27,848
in Oeganda,

106
00:05:28,845 --> 00:05:30,174
in Somalië,

107
00:05:31,269 --> 00:05:33,098
en hier in Nigeria.

108
00:05:35,554 --> 00:05:36,896
Voor mij

109
00:05:38,057 --> 00:05:40,376
is het stigma persoonlijk.

110
00:05:42,122 --> 00:05:43,751
In 2009

111
00:05:44,796 --> 00:05:47,902
kreeg ik midden in de nacht 
een uitzinnig telefoontje.

112
00:05:49,359 --> 00:05:51,707
Mijn beste vriend in de wereld --

113
00:05:51,731 --> 00:05:56,870
een briljante, filosofische, 
charmante, hippe jonge man --

114
00:05:56,894 --> 00:05:59,045
was gediagnosticeerd met schizofrenie.

115
00:06:00,604 --> 00:06:01,946
Ik ben getuige geweest

116
00:06:01,946 --> 00:06:05,256
hoe sommige vrienden waarmee
we opgroeiden, afstand namen.

117
00:06:07,316 --> 00:06:08,839
Ik hoorde het gegrinnik.

118
00:06:09,628 --> 00:06:11,220
Ik hoorde het gefluister.

119
00:06:12,186 --> 00:06:14,416
"Heb je gehoord dat hij gek is geworden?"

120
00:06:15,275 --> 00:06:17,195
"Hij begon door te draaien!"

121
00:06:17,849 --> 00:06:22,169
Afkeurend, vernederend 
commentaar over zijn toestand --

122
00:06:22,193 --> 00:06:26,170
woorden die we nooit zouden zeggen
over iemand met kanker

123
00:06:26,194 --> 00:06:27,954
of iemand met malaria.

124
00:06:28,664 --> 00:06:32,343
Op een of andere manier, 
als het gaat om psychische aandoeningen

125
00:06:32,367 --> 00:06:35,417
neemt onze onwetendheid alle empathie weg.

126
00:06:36,719 --> 00:06:40,888
Ik stond aan zijn zijde 
als zijn gemeenschap hem isoleerde,

127
00:06:42,160 --> 00:06:44,492
maar onze genegenheid wankelde nooit.

128
00:06:45,848 --> 00:06:49,707
Geleidelijk aan begon ik gepassioneerd 
te raken over geestelijke gezondheid.

129
00:06:49,874 --> 00:06:52,330
Geïnspireerd door zijn benarde situatie,

130
00:06:52,330 --> 00:06:56,123
begon ik met een speciale-interessegroep 
over geestelijke gezondheid van alumni

131
00:06:56,123 --> 00:06:57,532
op mijn school.

132
00:06:57,556 --> 00:07:00,933
Tijdens mijn ambtsperiode 
als ingezeten leraar aan de universiteit,

133
00:07:00,957 --> 00:07:04,919
heb ik veel studenten met hun problemen 
in geestelijke gezondheid gesteund.

134
00:07:05,451 --> 00:07:07,966
Ik zag Afrikaanse studenten in problemen

135
00:07:07,990 --> 00:07:10,107
en niet in staat om met iemand te spreken.

136
00:07:10,746 --> 00:07:14,742
Zelfs met deze kennis
en hun verhalen kennende

137
00:07:14,766 --> 00:07:16,752
had ik op mijn beurt moeite

138
00:07:16,776 --> 00:07:21,349
en kon ik met niemand spreken 
over mijn eigen angsten,

139
00:07:21,373 --> 00:07:25,335
zo diep zit onze angst
om voor gek te worden versleten.

140
00:07:27,915 --> 00:07:29,113
Ieder van ons --

141
00:07:29,878 --> 00:07:32,065
maar wij Afrikanen vooral --

142
00:07:32,955 --> 00:07:38,862
moet beseffen dat onze geestelijke strijd 
geen afbreuk doet aan onze mannelijkheid,

143
00:07:38,886 --> 00:07:41,777
noch tasten onze trauma’s onze kracht aan.

144
00:07:42,936 --> 00:07:45,583
We moeten gaan inzien 
dat geestelijke gezondheid

145
00:07:45,583 --> 00:07:48,583
net zo belangrijk is 
als fysieke gezondheid.

146
00:07:48,583 --> 00:07:52,986
We moeten stoppen met lijden in stilte.

147
00:07:54,119 --> 00:07:57,577
We moeten stoppen 
met de ziekte te stigmatiseren

148
00:07:57,601 --> 00:07:59,807
en de lijders te traumatiseren.

149
00:08:01,579 --> 00:08:03,038
Praat met je vrienden.

150
00:08:04,014 --> 00:08:05,590
Praat met je dierbaren.

151
00:08:06,574 --> 00:08:08,929
Praat met professionals 
in de gezondheidszorg.

152
00:08:09,617 --> 00:08:10,895
Durf kwetsbaar te zijn

153
00:08:11,795 --> 00:08:13,672
met het vertrouwen

154
00:08:14,515 --> 00:08:17,042
dat je niet alleen bent.

155
00:08:18,191 --> 00:08:20,371
Spreek als je met iets worstelt.

156
00:08:22,594 --> 00:08:26,121
Eerlijk zijn over hoe we ons voelen,

157
00:08:26,145 --> 00:08:27,804
maakt ons niet zwak;

158
00:08:28,809 --> 00:08:30,352
het maakt ons menselijk.

159
00:08:31,679 --> 00:08:36,225
Het is tijd om een einde te maken aan 
het stigma van een psychische aandoening.

160
00:08:37,110 --> 00:08:40,520
Als je nog eens iets hoort over ‘mentaal’,

161
00:08:41,408 --> 00:08:43,403
denk dan niet gelijk aan ‘gek’.

162
00:08:44,343 --> 00:08:45,552
Denk aan mij.

163
00:08:45,976 --> 00:08:47,900
(Applaus)

164
00:08:47,924 --> 00:08:49,207
Dankjewel.

165
00:08:49,231 --> 00:08:53,223
(Applaus)