1
00:00:01,122 --> 00:00:02,813
मागचं वर्ष

2
00:00:02,837 --> 00:00:04,040
फारच वाईट गेलं.

3
00:00:04,064 --> 00:00:05,862
(हशा)

4
00:00:08,571 --> 00:00:12,123
मी पहिल्यांदाच 
नायजेरियन जोलोफ भात खाल्ला.

5
00:00:12,147 --> 00:00:13,729
(हशा)

6
00:00:14,616 --> 00:00:17,475
खरोखरीच सांगतो,

7
00:00:17,499 --> 00:00:20,313
त्यावेळी मी अत्यंत कठीण 
परिस्थितीतून जात होतो.

8
00:00:21,235 --> 00:00:23,416
प्रचंड ताणाला तोंड देता देता

9
00:00:23,440 --> 00:00:25,463
मला चिंताविकाराचा झटका आला.

10
00:00:26,542 --> 00:00:29,232
काही दिवशी, मी कुठलंच काम करू शकत नसे.

11
00:00:30,336 --> 00:00:32,232
आणि इतर दिवशी,

12
00:00:32,256 --> 00:00:35,545
मला बिछान्यात पडून रडत राहावं 
असं वाटत असे.

13
00:00:36,658 --> 00:00:41,907
ताण आणि चिंताविकार याबद्दल 
मनोविकार तज्ज्ञांशी बोलावं,

14
00:00:41,931 --> 00:00:44,034
असं माझ्या डॉक्टरांनी सुचवलं.

15
00:00:44,769 --> 00:00:46,071
मनोविकार?

16
00:00:46,972 --> 00:00:50,862
माझी वाचाच बसली. 
मी जोरजोरात मान हलवून विरोध दर्शवला.

17
00:00:53,245 --> 00:00:56,997
मला प्रचंड शरम वाटली.

18
00:00:58,413 --> 00:01:01,851
या लांच्छनास्पद जाणिवेचं ओझं 
मला जाणवू लागलं.

19
00:01:03,139 --> 00:01:05,498
माझं कुटुंब प्रेमळ आहे. 
त्यांचा मला आधार वाटतो.

20
00:01:05,522 --> 00:01:07,829
जीवाला जीव देणारे मित्र आहेत.

21
00:01:07,853 --> 00:01:12,422
तरीही या वेदनेबद्दल कुणाशी बोलावं,

22
00:01:12,446 --> 00:01:14,476
ही कल्पनाच मी सहन करू शकलो नाही.

23
00:01:16,004 --> 00:01:20,471
आफ्रिकन मर्दानगीच्या कल्पनांच्या 
भक्कम तटबंदीमध्ये

24
00:01:20,495 --> 00:01:22,785
मी गुदमरून गेलो होतो.

25
00:01:23,765 --> 00:01:25,880
"लोकांपुढे खरोखरीचे प्रश्न असतात, संगू.

26
00:01:25,904 --> 00:01:27,359
तुझ्या नसत्या कल्पना आवर."

27
00:01:28,956 --> 00:01:30,937
"मानसिक आरोग्य" हे शब्द प्रथम ऐकले,


28
00:01:31,880 --> 00:01:35,843
तेव्हा मी नुकताच घानाहून बोटीने येऊन, 
न्यू जर्सीतल्या पेडी स्कूलचा

29
00:01:35,867 --> 00:01:37,798
निवासी विद्यार्थी झालो होतो.

30
00:01:39,067 --> 00:01:42,473
त्याच महिन्यात मी सात जीवलग गमावण्याचा

31
00:01:42,497 --> 00:01:45,050
विदारक अनुभव घेतला होता.

32
00:01:46,569 --> 00:01:48,025
माझ्यावरच्या या आपत्तीमुळे

33
00:01:48,049 --> 00:01:52,113
शाळेच्या नर्सला माझी काळजी वाटली. 
देव तिचं भलं करो.

34
00:01:52,137 --> 00:01:54,087
तिने माझ्या मानसिक आरोग्याबद्दल विचारलं.

35
00:01:55,426 --> 00:01:57,409
मला वाटलं, "ही मेंटल आहे का?"

36
00:01:58,214 --> 00:02:00,658
मी एक आफ्रिकन पुरुष आहे, 
हे तिला ठाऊक नाही का?

37
00:02:00,682 --> 00:02:01,696
(हशा)


38
00:02:01,720 --> 00:02:03,591
"थिंग्ज फाॅल अपार्ट" मधल्या


39
00:02:03,615 --> 00:02:08,356
ओकोन्कोवोप्रमाणे, आम्ही आफ्रिकन पुरुष 
भावना व्यक्त न करता, प्रक्रिया न करता

40
00:02:08,971 --> 00:02:10,662
समस्या दडपून टाकतो.

41
00:02:10,686 --> 00:02:12,229
(टाळ्या)

42
00:02:13,181 --> 00:02:15,180
आम्ही समस्या दडपून टाकतो.

43
00:02:15,204 --> 00:02:19,975
मी माझ्या भावाला फोन केला आणि 
आम्ही हसलो - ओईबो (गोऱ्या) लोकांना,

44
00:02:19,999 --> 00:02:21,856
आणि त्यांच्या विचित्र आजारांना.

45
00:02:21,880 --> 00:02:25,118
नैराश्य, ए डी डी यासारख्या 
चमत्कारिक गोष्टींना.

46
00:02:26,500 --> 00:02:28,491
लहानपणी, पश्चिम आफ्रिकेत असताना

47
00:02:28,515 --> 00:02:32,896
कोणी "मेंटल" शब्द वापरला, 
की एक वेडा आठवे.

48
00:02:32,920 --> 00:02:35,163
मलिन केसांच्या जटा घेऊन

49
00:02:35,187 --> 00:02:37,963
अर्धनग्न अवस्थेत रस्तोरस्ती भटकणारा.

50
00:02:39,084 --> 00:02:40,904
आम्हां सगळ्यांना तो ठाऊक होता.

51
00:02:40,928 --> 00:02:43,209
पालक आम्हांला 
त्याच्यापासून सावध राहायला सांगत.

52
00:02:43,820 --> 00:02:45,365
"आई, आई, तो वेडा कसा झाला?"

53
00:02:45,389 --> 00:02:46,601
"ड्रग्ज !"

54
00:02:46,625 --> 00:02:49,014
"ड्रग्ज कडे नुसतं पाहिलंस ना, 
तरी असा वेडा होशील."

55
00:02:49,038 --> 00:02:50,227
(हशा)

56
00:02:50,980 --> 00:02:53,045
न्यूमोनिया झाला असता,

57
00:02:53,069 --> 00:02:55,661
तर आई लगेच सर्वात जवळच्या
हॉस्पिटलमध्ये घेऊन गेली असती.

58
00:02:55,661 --> 00:02:57,087
वैद्यकीय उपचारासाठी.

59
00:02:58,090 --> 00:03:00,706
पण नैराश्य आलं आहे असं सांगण्याचं 
धाडस केलं असतं,

60
00:03:01,458 --> 00:03:04,860
तर पाद्री भूतपिशाच्च उतरवायला 
आला असता, आणि चेटक्यांवर

61
00:03:04,884 --> 00:03:06,728
त्याचं खापर फोडलं असतं.

62
00:03:07,298 --> 00:03:10,198
जागतिक आरोग्य संस्थेनुसार, 
मानसिक आरोग्य म्हणजे

63
00:03:10,222 --> 00:03:13,280
आयुष्यात माफक ताण निर्माण करणाऱ्या 


64
00:03:13,304 --> 00:03:15,003
घटकांना तोंड देता येणे,

65
00:03:15,921 --> 00:03:19,364
काही उपयुक्त काम करता येणे

66
00:03:19,388 --> 00:03:23,015
आणि आपल्या समाजात हातभार लावता येणे.

67
00:03:23,501 --> 00:03:30,113
मानसिक आरोग्य याचा अर्थ आपले भावनिक, 
मानसशास्त्रीय आणि सामाजिक आरोग्य.

68
00:03:30,856 --> 00:03:35,616
जगातील मानसिक आजारांपैकी ७५ टक्के केसेस

69
00:03:35,640 --> 00:03:38,274
गरीब देशांत आढळतात.

70
00:03:38,298 --> 00:03:40,130
असं असूनही,
आफ्रिकेतील अनेक राज्यकर्ते

71
00:03:40,154 --> 00:03:44,361
त्यांच्या एकूण आरोग्यविषयक अंदाजपत्रकाच्या
एक टक्क्याहूनही कमी रक्कम

72
00:03:44,385 --> 00:03:45,661
मानसिक आरोग्यात गुंतवतात.

73
00:03:46,681 --> 00:03:47,861
त्याहूनही वाईट म्हणजे,

74
00:03:47,885 --> 00:03:52,004
आफ्रिकेत मानसोपचार तज्ज्ञांची संख्या 
अतिशय कमी आहे.

75
00:03:52,836 --> 00:03:57,119
उदाहरणार्थ, नायजेरियात केवळ २०० आहेत,

76
00:03:57,812 --> 00:04:00,833
आणि देशाची लोकसंख्या आहे २०० दशलक्ष.

77
00:04:02,422 --> 00:04:03,891
संपूर्ण आफ्रिकेत,

78
00:04:03,915 --> 00:04:07,818
९०% लोकांना मानसोपचार सहज उपलब्ध नाहीत.

79
00:04:08,681 --> 00:04:10,434
त्यामुळे, आम्ही एकाकी अवस्थेत

80
00:04:10,458 --> 00:04:13,462
केवळ सहन करीत राहतो.

81
00:04:13,486 --> 00:04:15,930
या कलंकामुळे मुके होतो.

82
00:04:17,498 --> 00:04:22,173
आम्ही आफ्रिकन लोक मानसिक समस्यांवर 
साधारणपणे हे उपाय वापरतो: दूर पळणे,

83
00:04:22,844 --> 00:04:24,046
अज्ञान,

84
00:04:24,535 --> 00:04:25,713
अपराधीपणा,

85
00:04:26,134 --> 00:04:27,340
भीती

86
00:04:27,934 --> 00:04:29,220
आणि संताप.

87
00:04:30,309 --> 00:04:34,986
अरबोलेडा फ्लोरेज यांनी आपल्या संशोधनात 
थेट प्रश्न विचारला,

88
00:04:35,010 --> 00:04:38,668
"मानसिक आजाराचं कारण काय?"

89
00:04:39,667 --> 00:04:44,951
३४ टक्के नायजेरियन प्रतिसादक म्हणाले, 
"ड्रग्जचा गैरवापर".

90
00:04:46,340 --> 00:04:51,524
१९ टक्के म्हणाले, "दैवी प्रकोप" 
आणि "परमेश्वराची इच्छा"

91
00:04:51,548 --> 00:04:52,853
(हशा)

92
00:04:53,450 --> 00:04:54,908
१२ टक्के म्हणाले,

93
00:04:56,130 --> 00:04:58,896
"चेटूक आणि भूतबाधा"

94
00:04:59,796 --> 00:05:04,356
पण काहींनी माहितीतल्या 
इतर कारणांचे दाखले दिले.

95
00:05:04,380 --> 00:05:06,026
जसे, "अनुवंशिकता",

96
00:05:06,050 --> 00:05:07,986
"आर्थिक आणि सामाजिक स्तर",

97
00:05:08,010 --> 00:05:09,605
"युद्ध",

98
00:05:09,629 --> 00:05:11,042
"प्रतिकूल परिस्थिती",

99
00:05:11,066 --> 00:05:12,581
"आप्ताचा मृत्यु".


100
00:05:14,009 --> 00:05:16,896
मानसिक आजार लांच्छनास्पद मानले गेल्यामुळे

101
00:05:16,920 --> 00:05:21,386
मनोरुग्ण बहिष्कृत होतात, 
वाईट ठरवले जातात.

102
00:05:22,435 --> 00:05:26,431
पत्रकार रॉबिन हॅमंड यांनी अशा 
प्रकारच्या छळाच्या नोंदी केल्या आहेत.

103
00:05:26,455 --> 00:05:27,848
युगांडात,

104
00:05:28,845 --> 00:05:30,174
सोमालियात

105
00:05:31,269 --> 00:05:33,098
आणि इथे नायजेरियात

106
00:05:35,554 --> 00:05:36,896
मला स्वतःला

107
00:05:38,057 --> 00:05:40,376
या लांच्छनाचा अनुभव आला आहे.

108
00:05:42,122 --> 00:05:43,751
२००९ मध्ये

109
00:05:44,796 --> 00:05:47,902
एका मध्यरात्री मला अत्यंत भयाकूल स्वरात 
एक फोन आला.

110
00:05:49,359 --> 00:05:51,707
माझ्या अत्यंत जिवलग मित्राला

111
00:05:51,731 --> 00:05:56,870
- एका बुद्धिमान, तत्वज्ञानी, आकर्षक, 
सुस्वरूप तरुण मुलाला -

112
00:05:56,894 --> 00:05:59,045
स्किझोफ्रेनिया झाला होता.

113
00:06:00,604 --> 00:06:05,022
हे ऐकून लहानपणापासूनचे आमचे काही मित्र 
मागे सरलेले मी पाहिले.

114
00:06:07,316 --> 00:06:08,839
त्यांना आडून हसताना पाहिलं.

115
00:06:09,628 --> 00:06:11,220
त्यांची कुजबुज ऐकली. 


116
00:06:12,186 --> 00:06:14,416
"त्याला वेड लागलंय. 
तुम्हाला ठाऊक आहे का?"

117
00:06:15,275 --> 00:06:17,805
"तो वेडा आहे!"

118
00:06:17,849 --> 00:06:22,169
त्याच्या अवस्थेबद्दल 
अपमानास्पद टीका टिप्पणी.

119
00:06:22,193 --> 00:06:26,170
कॅन्सर किंवा मलेरियाच्या रुग्णाबद्दल

120
00:06:26,194 --> 00:06:27,954
असे शब्द आपण कधीही बोलणार नाही.

121
00:06:28,664 --> 00:06:32,343
का कोण जाणे, मानसिक आरोग्याचा संबंध आला,
की आपलं अज्ञान,

122
00:06:32,367 --> 00:06:35,417
आपली अनुकंपा नष्ट करून टाकतं.

123
00:06:36,719 --> 00:06:40,888
समाजाने त्याला एकटं टाकलं, 
तेव्हा मी त्याच्या पाठीशी उभा राहिलो.

124
00:06:42,160 --> 00:06:44,492
आमची मैत्री कधीच कमी झाली नाही.

125
00:06:45,848 --> 00:06:48,927
नकळत मला मानसिक आरोग्याबद्दल 
प्रचंड ओढ निर्माण झाली.

126
00:06:49,874 --> 00:06:52,506
माझ्या मित्राच्या अवस्थेकडून
प्रेरणा घेऊन,

127
00:06:52,530 --> 00:06:55,853
मी मानसिक आरोग्याला वाहिलेला 
माजी विद्यार्थीगट

128
00:06:55,877 --> 00:06:57,532
कॉलेजमध्ये सुरु केला.

129
00:06:57,556 --> 00:07:00,933
आणि पदव्युत्तर कॉलेजचा 
निवासी शिक्षक असण्याच्या काळात

130
00:07:00,957 --> 00:07:04,919
अनेक विद्यार्थ्यांना मानसिक आरोग्य 
सावरण्यासाठी आधार दिला.

131
00:07:05,451 --> 00:07:07,966
आफ्रिकन विद्यार्थी मानसिक आजारांशी
झगडताना मी पाहिले.

132
00:07:07,990 --> 00:07:09,827
ते कोणाला काही सांगू शकत नव्हते.

133
00:07:10,746 --> 00:07:14,742
हे ठाऊक असताना, आणि त्या 
विद्यार्थ्यांच्या कहाण्या ठाऊक असतानाही,

134
00:07:14,766 --> 00:07:16,752
माझी वेळ आली, तेव्हा मीही तसाच झगडलो.

135
00:07:16,776 --> 00:07:21,349
माझ्या चिंताविकाराविषयी 
कोणालाच काही सांगू शकलो नाही.

136
00:07:21,373 --> 00:07:25,335
वेडा ठरण्याची भीती 
ही इतकी खोल रुजलेली असते.

137
00:07:27,915 --> 00:07:29,113
आपल्याला सर्वांनाच -

138
00:07:29,878 --> 00:07:32,065
आणि खासकरून आम्हां आफ्रिकन लोकांना -

139
00:07:32,955 --> 00:07:38,862
समजायला हवं, की मानसिक आजारांशी 
झगडण्यामुळे पौरुष कमी होत नाही.

140
00:07:38,886 --> 00:07:41,777
किंवा वेदनेच्या आघातामुळे 
सामर्थ्याला कलंक लागत नाही.

141
00:07:42,936 --> 00:07:47,645
मानसिक आजाराला, शारीरिक आजाराइतकंच 
महत्त्व द्यायला हवं.

142
00:07:48,583 --> 00:07:52,986
मूकपणे त्रास सहन करणं थांबवायला हवं.

143
00:07:54,119 --> 00:07:57,577
मानसिक आजाराला कलंक समजणं 
थांबवलंच पाहिजे,

144
00:07:57,601 --> 00:07:59,807
आणि मनोरुग्णाचा छळ करणंही.

145
00:08:01,579 --> 00:08:03,038
आपल्या मित्रांशी बोला.

146
00:08:04,014 --> 00:08:05,590
आप्तांशी बोला.

147
00:08:06,574 --> 00:08:08,339
आरोग्यसेवा देणाऱ्या व्यक्तींशी बोला.

148
00:08:09,617 --> 00:08:10,895
आधार घ्यायला लाजू नका.

149
00:08:11,795 --> 00:08:13,672
आपण एकटे नाही,

150
00:08:14,515 --> 00:08:17,042
असा विश्वास बाळगा.

151
00:08:18,191 --> 00:08:20,371
मानसिक आजाराशी झगडत असाल,
तर कोणाशी तरी बोला.

152
00:08:22,594 --> 00:08:26,121
आपल्या भावना बोलून दाखवण्यामुळे 


153
00:08:26,145 --> 00:08:27,804
आपलं दुबळेपण नव्हे,

154
00:08:28,809 --> 00:08:30,352
तर केवळ मनुष्यपण सिद्ध होतं.

155
00:08:31,679 --> 00:08:36,225
मानसिक आजारांना लागलेला कलंक 
धुवून टाकण्याची वेळ आता येऊन ठेपली आहे.

156
00:08:37,110 --> 00:08:40,521
यापुढे जेव्हा "मेंटल" शब्द ऐकाल,

157
00:08:41,408 --> 00:08:43,403
तेव्हा कोण्या वेड्याची नव्हे,

158
00:08:44,343 --> 00:08:45,552
तर माझी आठवण काढा.

159
00:08:45,976 --> 00:08:47,900
(टाळ्या)

160
00:08:47,924 --> 00:08:49,207
धन्यवाद.

161
00:08:49,231 --> 00:08:53,223
(टाळ्या)