O ano pasado foi un inferno. (Gargalladas) Foi a miña primeira vez que comín "jollof" nixeriano (Gargalladas) Ben, agora en serio, estaba pasando por unha moi mala etapa. Por culpa dun tremendo estrés sufrín un ataque de ansiedade. Algúns días non podía nin traballar. Outros só quería deitarme na cama e chorar. O meu doutor preguntoume se quería falar cun profesional da saúde mental sobre o meu estrés e a miña ansiedade. Saúde mental?! Pecheime por completo e sacudín a cabeza protestando. Tiven un profundo sentimento de vergoña. Sentín o peso do estigma. Teño unha familia marabillosa que sempre me apoia e uns amigos incriblemente leais, e aínda así non podía nin pensar na idea de falar con alguén sobre o meu sentimento de dor. Sentíame abafado pola ríxida arquitectura da masculinidade africana. "A xente ten problemas reais, Sangu", "Supérao!" A primeira vez que oín "saúde mental", era un estudante de internado recén chegado en barco desde Gana á escola Peddie en Nova Iersei. Acababa de pasar pola brutal experiencia de perder sete seres queridos nun mes. A enfermeira da escola, preocupada polo que acababa de sufrir -deus a bendiga-, preguntoume pola miña saúde mental. "Está tola ou que?", pensei, "non sabe que son un home africano?" (Gargalladas) Como Okonkwo en "Todo se esfarela", os homes africanos non procesamos nin expresamos as nosas emocións. Encaramos os nosos problemas. (Aplausos) Afrontamos os nosos problemas. Chamei ao meu irmán e rimos da xente "obiyo" -xente branca- e das súas enfermidades raras -depresión, TDA e esas "cousas raras". Ao medrar en África occidental, cando a xente usa o termo "mental", o que se nos vén á cabeza é un home tolo con pelo sucio e guedellas, dando voltas medio espido pola rúa. Todos coñecemos esa clase de persoas. Os nosos pais xa nos advertiron sobre elas. "Mamá, mamá, por que está tolo?", "Drogas! E só con mirares ás drogas, ti tamén acabarás coma el!" (Gargalladas) Colle unha pneumonía e túa nai levarate correndo ao hospital máis próximo para que che dean tratamento. Pero atrévete a dicir que tes depresión e o cura da túa parroquia empezará a expulsar os demos e a culpar ás meigas da túa vila Segundo a Organización Mundial da Saúde, a saúde mental é poder asumir as cousas estresantes da vida diaria; traballar productiva e frutiferamente; e ser quen de contribuír á túa comunidade. A saúde mental inclúe o noso benestar emocional, psicolóxico e social. A nivel global, o 75% dos casos de enfermidades mentais atópanse en países con baixos ingresos. Malia isto, a maioría dos gobernos africanos inviste menos dun 1% dos seus orzamentos en saúde mental. Aínda peor, temos unha grave carencia de psiquiatras en África. Estímase que en Nixeria, por exemplo, temos 200 nun país de case 200 millóns de persoas. En toda África, o 90% da nosa xente carece de acceso a tratamentos. Como resultado disto, sufrimos en soidade, silenciados polo estigma. Nós, como africanos, adoitamos responder á saúde mental con distanciamento, ignorancia, culpa, medo e rabia. Nun estudo realizado por Arboleda-Flórez, preguntouse directamente "cal é a causa das enfermidades mentais?". O 34% dos nixerianos entrevistados responderon que o abuso de drogas; O 19% dixeron que a ira divina e o desexo de Deus. (Gargalladas) 12% meigaría e posesión espiritual. Pero poucos falaron doutras causas coñecidas de enfermidades mentais, como a xenética, o estado socio-económico, a guerra, os conflictos ou a perda dun ser querido. A estigmatización das enfermidades mentais normalmente leva ao ostracismo e á demonización de quen as sofre. O fotoxornalista Robin Hammond documentou algúns destes abusos en Uganda, en Somalia, e aquí, en Nixeria. Para min o estigma é persoal. En 2009 recibín unha chamada frenética no medio da noite. Ao meu mellor amigo no mundo, un home brillante, filosófico, encantador e moderno, diagnosticáranlle esquizofrenia. Puiden ver con desagrado algúns dos amigos cos que medramos. Escoitei as gargalladas. Oín as cubilladas. "Oíches que toleou?" (Inglés Kru) "Toleou!" Comentarios despectivos, degradantes sobre a súa condición, palabras que nunca diríamos sobre alguén con cancro ou alguén con malaria. Dalgún xeito, cando se trata de enfermidades mentais, a nosa ignorancia fai desaparecer toda empatía. Estiven ao seu lado mentres a súa comunidade o illaba, pero o noso amor nunca vacilou. Apaixoneime pola saúde mental inspirado pola súa situación. Axudei a fundar o grupo de antigos alumnos especialmente interesados na saúde mental na miña universidade. E durante a miña estancia como titor residente na escola de posgrao, apoiei a moitos estudantes de grao nos seus retos coa saúde mental. Vin como estudantes africanos loitaban e non eran capaces de falar con ninguén. Incluso con ese coñecemento e coas súas historias ao lombo, eu, á miña vez, loitei, e non puiden falar con ninguén cando me enfrontei á miña ansiedade, tan profundo é o noso medo a ser "o home tolo". Todos nós pero especialmente nosoutros, os africanos necesitamos entender que as nosas loitas mentais non nos privan da nosa virilidade, nin que o trauma destrúe a nosa forza. Temos que ver que a saúde mental é tan importante como a física. Temos que deixar de sufrir en silencio. Temos que parar de estigmatizar as enfermidades e de traumatizar os afectados. Fala cos teus amigos. Fala cos teus seres queridos. Fala con profesionais da saúde. Se vulnerable. E faino coa confianza de que non estás so. Fala ben alto se estás sufrindo. Sendo honestos co que sentimos non nos fai débiles; fainos humanos. É hora de acabar co estigma asociado coas enfermidades mentais. Así que a próxima vez que oias "mental", non penses no "home tolo". Pensa en min. (Aplausos) Grazas. (Aplausos)