0:00:00.296,0:00:04.760
Antik Yunanların nasıl giyindikleri,[br]nasıl yaşadıkları,

0:00:04.760,0:00:07.268
nasıl savaştıklarına dair[br]bilgi edinmemizi sağlayan

0:00:07.268,0:00:08.980
tarihi kayıtlar var...

0:00:09.004,0:00:10.528
Peki nasıl düşünürlerdi?

0:00:11.432,0:00:15.872
İnsanın düşünce sisteminin

0:00:15.896,0:00:17.768
hayal kurma,

0:00:17.792,0:00:19.189
bilinçli olma,

0:00:19.213,0:00:21.274
rüya görme yetimiz gibi [br]en derin yönlerinin

0:00:21.274,0:00:23.437
hep aynı olduğuna dair[br]genel bir görüş vardır.

0:00:23.437,0:00:24.461
Diğer bir ihtimal ise

0:00:24.461,0:00:28.118
kültürümüzü şekillendiren [br]sosyal dönüşümlerin

0:00:28.142,0:00:31.927
aynı şekilde insanın düşünce [br]kodlarını da değiştirmiş olmasıdır.

0:00:32.911,0:00:35.435
Bu konuda hepimizin [br]farklı görüşleri olabilir.

0:00:35.459,0:00:38.336
Aslında bu uzun zamandır [br]süregelen felsefi bir tartışmadır.

0:00:38.644,0:00:41.371
Peki bu konu bilimle de[br]bağlantılı olabilir mi?

0:00:42.834,0:00:45.340
Ben şunu önermek isterim;

0:00:45.364,0:00:50.136
aynı şekilde, sadece birkaç kalıntıdan[br]hareketle Antik Yunan şehirlerinin

0:00:50.160,0:00:52.548
eski yapısını anlayabiliriz,

0:00:52.572,0:00:56.698
çünkü bir kültürün yazma eserleri,[br]insanın düşüncesinin

0:00:56.722,0:00:58.865
arkeolojik kayıtları, kalıntılarıdır.

0:00:59.905,0:01:01.079
Aslında,

0:01:01.103,0:01:03.309
insan kültürüne dair [br]çok eski birkaç kitabın

0:01:03.333,0:01:06.701
bir çeşit psikolojik analizlerini yaparak

0:01:06.701,0:01:13.146
Julian Jaynes, 70'li yıllarda çok garip[br]ve radikal bir hipotez ortaya attı:

0:01:13.146,0:01:15.293
3.000 yıl önce,

0:01:15.317,0:01:20.205
insanlar bugünkü tabirle şizofrendi.

0:01:21.753,0:01:23.581
Jaynes bu tezini şuna dayandırıyordu:

0:01:23.581,0:01:26.586
Bu kitaplarda anlatılan ilk insanlar,

0:01:26.610,0:01:28.514
mütemadiyen

0:01:28.538,0:01:31.554
farklı geleneklerde [br]ve dünyanın farklı yerlerinde

0:01:31.578,0:01:35.110
tanrılardan ya da ilham perilerinden

0:01:35.134,0:01:38.174
geldiğini hissettikleri sesler duyuyor ve[br]itaat ediyormuş gibi

0:01:38.198,0:01:39.396
davranışlar sergiliyordu,

0:01:40.063,0:01:42.832
bugün halüsinasyon dediğimiz şey.

0:01:43.888,0:01:46.514
Ancak, zaman geçtikçe

0:01:46.538,0:01:50.189
bu iç seslerin sahipleri, [br]yaratıcıları olduklarını

0:01:50.213,0:01:52.728
anlamaya başladılar.

0:01:53.316,0:01:56.031
Böylece, "iç gözlem" sahibi oldular:

0:01:56.055,0:01:58.538
Kendi düşünceleri hakkında [br]düşünme yetisi.

0:01:59.785,0:02:03.182
Yani Jaynes'in teorisi bilinçlilik;

0:02:03.206,0:02:06.372
en azından bugün [br]bizim anladığımız şekliyle,

0:02:06.396,0:02:09.936
kendi öz varlığımızın kılavuzu olduğumuzu[br]hissettiğimiz yer,

0:02:09.960,0:02:12.697
oldukça yeni bir kültürel gelişmedir.

0:02:13.456,0:02:15.242
Bu çok müthiş bir teoridir,

0:02:15.266,0:02:17.079
fakat çok az ve çok spesifik örnekler

0:02:17.079,0:02:20.715
üzerine kurulmuş olan[br]bariz bir sorunu var.

0:02:21.085,0:02:22.848
İç gözlem teorisinin

0:02:22.872,0:02:27.623
insanlık tarihinde[br]3.000 yıl önce oluşup oluşmadığı

0:02:27.647,0:02:30.631
nicel ve nesnel bir yöntemle [br]incelenebilir.

0:02:31.543,0:02:35.106
Bunun ele alınma şeklindeki [br]sorun da gayet açık.

0:02:35.130,0:02:38.590
Platon bir gün kalkmış[br]ve şunu yazmış değildir:

0:02:38.614,0:02:40.273
"Selam, ben Platon,

0:02:40.297,0:02:43.186
bugünden itibaren tam bir[br]iç gözlem bilincim var."

0:02:43.210,0:02:45.503
(Gülüşmeler)

0:02:45.527,0:02:48.860
Aslında bu bize tam olarak problemin[br]esasının ne olduğunu gösteriyor.

0:02:49.467,0:02:53.522
Daha önce hiç kullanılmamış bir kavramın[br]ortaya çıkışını bulmamız gerekiyor.

0:02:54.434,0:02:58.744
"İç gözlem" kelimesi[br]analiz yapmak istediğimiz kitaplarda

0:02:58.768,0:03:00.687
bir kez bulunmadı.

0:03:01.728,0:03:05.815
Öyleyse bunu çözmemizin yolu[br]kelimeler alanı oluşturmak.

0:03:06.571,0:03:09.858
Bu bütün kelimeleri kapsayan[br]öyle büyüklükte bir alan ki,

0:03:09.882,0:03:12.684
herhangi ikisi arasındaki mesafe[br]

0:03:12.708,0:03:15.591
ne kadar yakın bağlantılı [br]olduklarının göstergesidir.

0:03:16.460,0:03:17.611
Mesela,

0:03:17.635,0:03:20.532
"köpek" ve "kedi" kelimelerinin[br]bir arada olmasını,

0:03:20.556,0:03:24.387
fakat "greyfurt" ve "algoritma" [br]kelimelerinin uzak olmasını istersiniz.

0:03:24.809,0:03:28.705
Bunun alandaki herhangi iki kelime[br]için de geçerli olması gerekir.

0:03:29.626,0:03:32.967
Kelimeler alanı oluşturabileceğimiz[br]farklı yollar var.

0:03:32.991,0:03:34.634
Bir tanesi, uzmanlara sormak;

0:03:34.658,0:03:36.754
sözlüklerle yaptığımızın[br]biraz benzeri gibi.

0:03:36.896,0:03:38.324
Diğer bir yol ise,

0:03:38.348,0:03:42.063
en basit varsayımı izlemektir;[br]iki kelime bağlantılı ise,

0:03:42.087,0:03:44.436
bunların aynı cümlelerde,

0:03:44.460,0:03:45.913
aynı paragraflarda,

0:03:45.937,0:03:47.707
aynı belgelerde

0:03:47.731,0:03:50.913
geçmeleri rastlantısal olmasından[br]daha muhtemeldir.

0:03:52.231,0:03:54.281
Bu basit hipotezin,

0:03:54.305,0:03:55.611
basit yöntemin de,

0:03:55.635,0:03:57.242
bu çok karmaşık

0:03:57.266,0:03:58.825
ve büyük boyutlu alan gerçeğiyle

0:03:58.825,0:04:01.743
ilgisi olan birkaç sayısal hileyle

0:04:01.767,0:04:03.642
gerçekten işe yaradığı ortaya çıkıyor.

0:04:04.155,0:04:06.957
Size hemen ne kadar [br]başarılı olduğunu göstereyim,

0:04:06.981,0:04:10.893
bu tablo aşina olduğumuz bazı kelimeleri[br]analiz ettiğimizde aldığımız sonuç.

0:04:11.607,0:04:12.792
İlk olarak, kelimelerin

0:04:12.816,0:04:16.094
otomatik olarak anlamsal gruplara [br]yerleştiğini görebilirsiniz.

0:04:16.118,0:04:18.335
Meyveleri görürsünüz, [br]vücudun bölümleri,

0:04:18.359,0:04:20.784
bilgisayarın bölümleri,[br]bilimsel terimleri vs.

0:04:21.119,0:04:25.341
Bu işlem aynı zamanda kavramları[br]hiyerarşik düzenlediğimizi saptıyor.

0:04:25.852,0:04:27.003
Örneğin,

0:04:27.027,0:04:30.624
bilimsel terimlerin alt başlıklara[br]ayrıldığını görebilirsiniz;

0:04:30.648,0:04:32.748
astronomi ve fizik terimleri gibi.

0:04:33.338,0:04:35.584
Sonrasında çok ince şeyler var.

0:04:35.608,0:04:37.513
Mesela, astronomi kelimesi,

0:04:37.537,0:04:39.352
bulunduğu yer biraz garip duruyor,

0:04:39.376,0:04:41.424
aslında tam da olması gereken yerde,

0:04:41.448,0:04:43.043
olduğu şey;

0:04:43.067,0:04:44.337
gerçek bir bilim

0:04:44.361,0:04:45.897
ve tanımladığı şeyler olan

0:04:45.921,0:04:47.413
astronomi terimleri arasında.

0:04:48.182,0:04:50.073
Bunu böyle devam ettirebiliriz.

0:04:50.097,0:04:52.157
Aslında, biraz dikkatli bakarsanız

0:04:52.181,0:04:54.039
ve rastlantısal bir yol oluşturursanız,

0:04:54.063,0:04:57.229
biraz şiirle uğraşmak gibi gelir.

0:04:58.018,0:04:59.900
Çünkü, bu alanda yürümek

0:04:59.924,0:05:02.864
zihinde dolaşmak gibidir.

0:05:04.027,0:05:05.644
Son olarak,

0:05:05.668,0:05:09.708
bu işlem aynı zamanda [br]sezgilerimizi tanımlar;

0:05:09.732,0:05:13.628
hangi kelimelerin iç gözlem grubunda[br]yer alması gerektiğini.

0:05:13.652,0:05:14.875
Örneğin,

0:05:14.899,0:05:18.878
"benlik", "suç", "akıl", "duygu"[br]gibi kelimeler

0:05:18.902,0:05:20.791
"iç gözlem" ile çok yakındır,

0:05:20.815,0:05:21.966
fakat diğerleri

0:05:21.990,0:05:24.267
"kırmızı", "futbol", "mum", "muz"[br]gibi kelimeler

0:05:24.267,0:05:25.633
çok daha uzaktır.

0:05:26.054,0:05:28.816
Alanı oluşturduğumuzda,

0:05:28.840,0:05:31.666
iç gözlemin tarihçesi konusu

0:05:31.690,0:05:34.023
veya önceden[br]soyut ve bir şekilde muğlak

0:05:34.047,0:05:38.826
görünen herhangi bir kavramın [br]gelişim aşamaları,

0:05:38.850,0:05:40.454
somutlaşır,

0:05:40.478,0:05:43.216
niceliksel bilgiye uyumlu olur.

0:05:44.216,0:05:46.978
Bütün yapmamız gereken,[br]kitapları alıp

0:05:47.002,0:05:48.383
sayısallaştırmak

0:05:48.407,0:05:51.216
ve bu kelimeler dizisini[br]bir yörünge olarak alıp

0:05:51.240,0:05:53.209
alana yansıtmaktı,

0:05:53.233,0:05:56.987
sonra da bu yörüngenin[br]iç gözlem kavramının yakınında dolanarak

0:05:57.011,0:06:00.003
kayda değer zaman geçirip [br]geçirmediğini sormaktı.

0:06:00.760,0:06:01.956
Böylelikle,

0:06:01.980,0:06:04.092
Antik Yunan geleneğinde iç gözlemin

0:06:04.116,0:06:06.117
gelişim aşamalarını analiz edebilecektik,

0:06:06.117,0:06:08.663
bunun için geçerli belgelerimiz mevcuttu.

0:06:09.631,0:06:11.886
Bütün kitapları aldık,

0:06:11.910,0:06:14.194
tarihsel sıraya koyduk.

0:06:14.218,0:06:15.970
Her bir kitabın kelimelerini yazar

0:06:15.994,0:06:17.955
ve alana yansıtırız,

0:06:17.979,0:06:21.011
sonra da her kelimenin iç gözleme[br]ne kadar yakın olduğunu arar

0:06:21.035,0:06:22.415
ve onu ortalarız.

0:06:22.590,0:06:25.788
Sonra da süre ilerledikçe

0:06:25.812,0:06:29.064
kitapların iç gözlem kavramına

0:06:29.088,0:06:30.842
yakınlaşıp yakınlaşmadığına bakarız.

0:06:30.866,0:06:34.667
Bu, tam olarak[br]antik Yunan geleneğinde olan şey.

0:06:35.698,0:06:38.905
Bunu Homerik gelenekte yazılmış [br]en eski kitaplarda görebilirsiniz;

0:06:38.905,0:06:42.261
iç gözleme yaklaşan kitaplarda[br]küçük bir artış var.

0:06:42.285,0:06:44.491
Fakat milattan dört yüzyıl kadar önce,

0:06:44.515,0:06:49.223
çok hızlı bir şekilde artarak,[br]kitapların neredeyse beş katı

0:06:49.247,0:06:51.747
iç gözlem kavramına [br]gittikçe daha fazla

0:06:51.771,0:06:53.453
yakınlaşmaya başlıyor.

0:06:54.159,0:06:56.583
Bunun güzel bir yanı ise,

0:06:56.607,0:06:57.805
şimdi bu işlemin

0:06:57.829,0:07:01.976
farklı, bağımsız bir gelenekte geçerli[br]olup olmadığını sorabilmemiz.

0:07:02.962,0:07:06.138
Bunun üzerine, aynı analizi[br]Yahudi-Hristiyan geleneğine uyguladık

0:07:06.162,0:07:08.883
ve hemen hemen aynı yapıyı gördük.

0:07:09.548,0:07:14.183
Yine, Eski Ahit'in en eski kayıtlarında[br]küçük bir yükseliş görürsünüz

0:07:14.207,0:07:16.241
ve sonra bu Yeni Ahit'in yeni kayıtlarında

0:07:16.241,0:07:17.984
çok daha hızlı bir şekilde yükselir.

0:07:18.008,0:07:20.260
Daha sonra milattan yaklaşık[br]dört yüzyıl sonra,

0:07:20.260,0:07:22.191
Saint Augustine'in "İtiraflar"ında

0:07:22.215,0:07:24.072
iç gözlemin zirvesine ulaşırız.

0:07:24.897,0:07:26.841
Bu çok önemliydi,

0:07:26.865,0:07:30.238
çünkü Saint Augustine bilim adamları,

0:07:30.262,0:07:32.434
dil bilimciler, tarihçiler tarafından

0:07:32.458,0:07:34.536
iç gözlemin kurucusu olarak tanınmıştı.

0:07:35.060,0:07:38.357
Aslında kimileri modern psikolojinin[br]fikir öncüsü olduğuna inanır.

0:07:39.012,0:07:40.851
Niceliksel olma

0:07:40.875,0:07:43.717
ve nesnel olma özelliği olan

0:07:43.741,0:07:45.004
işlemimiz

0:07:45.028,0:07:47.044
ve tabii ki son derece hızlı olarak--

0:07:47.068,0:07:49.465
anında çalışıyor --

0:07:49.489,0:07:52.992
bu uzun gelenek araştırmasına dair

0:07:53.016,0:07:55.238
bazı çok önemli sonuçlarını [br]elde edebiliyor.

0:07:56.317,0:07:59.968
Bu bir bakıma [br]bilimin güzelliklerinden biri,

0:07:59.992,0:08:03.468
öyle ki; bu fikir şu anda[br]pek çok farklı alana

0:08:03.492,0:08:06.063
aktarılabilir ve yaygınlaştırılabilir.

0:08:06.769,0:08:11.536
Aynı şekilde insan bilincinin[br]geçmişini sorduğumuzda,

0:08:11.560,0:08:14.966
belki de kendimize yönelteceğimiz[br]en zorlayıcı soru,

0:08:14.990,0:08:19.127
bunun kendi bilincimizin geleceğine dair[br]bir şeyler söyleyip söyleyemeyeceğidir.

0:08:19.550,0:08:21.020
Daha kesin konuşursak,

0:08:21.044,0:08:23.460
bugün kullandığımız kelimeler

0:08:23.484,0:08:28.681
acaba zihinlerimizin birkaç gün, [br]birkaç ay ya da birkaç yıl sonra

0:08:28.705,0:08:29.856
nerede olacağını

0:08:29.880,0:08:31.062
gösterebilir mi?

0:08:31.597,0:08:34.617
Aynı şekilde, pek çoğumuz

0:08:34.641,0:08:36.427
kalp atış hızımızı,

0:08:36.451,0:08:37.720
solunumumuzu,

0:08:37.744,0:08:39.411
genlerimizi

0:08:39.435,0:08:43.086
hastalıklardan koruyacağı umuduyla[br]sensörler kullanıyoruz,

0:08:43.110,0:08:46.631
söylediğimiz, tweet / e-posta attığımız,[br]yazdığımız kelimeleri

0:08:46.655,0:08:49.338
izleme ve incelemenin,[br]zihnimizde bir şeylerin

0:08:49.362,0:08:54.170
ters gidip gidemeyeceğini önceden[br]söyleyebilirliğini araştırabiliriz.

0:08:55.087,0:08:56.621
Bu maceradaki arkadaşım

0:08:56.645,0:08:59.646
Guillermo Cecchi'yle

0:08:59.670,0:09:01.225
bu görevi üstlendik.

0:09:02.228,0:09:07.760
Bunu şizofreni riski yüksek[br]34 gencin konuşma kayıtlarını

0:09:07.784,0:09:10.585
inceleyerek yaptık.

0:09:11.434,0:09:14.315
Yaptığımız şey şuydu;[br]önce konuşma şekline dikkat ettik

0:09:14.339,0:09:17.581
sonra da konuşmanın niteliklerinin[br]

0:09:17.605,0:09:20.101
yaklaşık üç yıllık bir zaman dilimi içinde

0:09:20.125,0:09:22.530
psikoz gelişimi öngörüp[br]göremeyeceğini araştırdık.

0:09:23.427,0:09:25.793
Fakat umduğumuzun aksine

0:09:25.817,0:09:28.934
hata üstüne hata yaptık.

0:09:29.793,0:09:33.675
Anlambilimde zihnin gelecekteki[br]düzenini öngörecek

0:09:33.699,0:09:36.492
tam olarak yeterli bilgi yoktu.

0:09:36.516,0:09:38.325
Bir grup şizofren ile

0:09:38.349,0:09:42.524
kontrol grubunu ayırmak için[br]yeteri kadar iyiydi,

0:09:42.548,0:09:45.260
tarihi metinlere yaptığımızın[br]bir benzeriydi,

0:09:45.284,0:09:48.278
fakat muhtemel psikoz başlangıcını[br]öngörmek için değildi.

0:09:49.164,0:09:50.870
Ama sonra fark ettik ki,

0:09:50.894,0:09:54.982
belki de önemli olan şey[br]ne söyledikleri değildi;

0:09:55.006,0:09:56.679
söyleme şekilleriydi.

0:09:57.679,0:09:58.899
Daha açık konuşursak,

0:09:58.923,0:10:01.750
kelimelerin hangi anlamsal grupta[br]oldukları değil,

0:10:01.774,0:10:04.374
bir anlamsal gruptan diğerinin

0:10:04.398,0:10:06.699
ne kadar uzağına ve [br]ne kadar hızlı geçtikleriydi.

0:10:07.247,0:10:08.978
Böylelikle "anlamsal tutarlılık"[br]

0:10:09.002,0:10:11.391
adını verdiğimiz, öncelikli olarak

0:10:11.415,0:10:16.219
konuşmanın sürerliğini[br]anlambilimsel bir başlık dâhilinde,

0:10:16.243,0:10:19.082
anlambilimsel bir kategori içinde[br]ölçen bu kritere ulaştık.

0:10:19.294,0:10:23.341
34 kişilik grupta,

0:10:23.365,0:10:27.024
anlamsal tutarlılığa dayanan işlemin[br]%100 doğrulukla

0:10:27.048,0:10:29.548
kimde psikoz oluştuğunu[br]veya oluşmayacağını

0:10:29.572,0:10:32.079
öngörebildiği ortaya çıktı.

0:10:32.976,0:10:35.913
Bu, mevcut klinik ölçümlerle

0:10:35.937,0:10:37.445
değil başarılmış,

0:10:37.469,0:10:40.595
yaklaşılmış bir şey bile değildi.

0:10:42.525,0:10:46.104
Çok net hatırlıyorum,[br]bu çalışmayı yaparken

0:10:46.128,0:10:48.445
bilgisayar başındaydım

0:10:48.469,0:10:51.104
ve Polo'nun birkaç tweetini gördüm--

0:10:51.128,0:10:54.295
kendisi Buenos Aires'teki ilk öğrencimdi

0:10:54.319,0:10:56.389
ve o sırada New York'taydı.

0:10:56.413,0:10:58.501
Bu tweet'lerde bir şey vardı;

0:10:58.525,0:11:02.026
ne olduğunu tam olarak anlayamadım[br]çünkü net bir şey söylemiyordu,

0:11:02.050,0:11:04.071
fakat ciddi bir şekilde içime doğdu,

0:11:04.095,0:11:07.050
güçlü bir sezgi hissettim,[br]bir şeyler ters gidiyordu.

0:11:08.347,0:11:11.070
Telefonu aldım ve Polo'yu aradım

0:11:11.094,0:11:13.013
ve gerçekten de keyfi yoktu.

0:11:13.362,0:11:15.299
Basit bir yolla;

0:11:15.323,0:11:17.814
satır aralarını okuyarak,

0:11:17.838,0:11:22.100
kelimeler sayesinde [br]hislerini algılayabiliyordum,

0:11:22.124,0:11:24.743
kolay fakat yardım etmek için[br]etkili bir yol.

0:11:25.987,0:11:27.625
Bugün size anlattığım şey şu;

0:11:27.649,0:11:30.157
hepimizde olan, hepimizin [br]paylaştığı "sezgiyi"

0:11:30.181,0:11:34.467
nasıl işleme dönüştürebileceğimizi

0:11:34.491,0:11:35.856
anlamaya gittikçe

0:11:35.880,0:11:37.077
yakınlaşıyoruz.

0:11:38.102,0:11:39.563
Bunu yaparak,

0:11:39.587,0:11:44.237
ileride yazdığımız, [br]söylediğimiz kelimelerin

0:11:44.261,0:11:49.882
nesnel, niceliksel ve [br]otomatikleştirilmiş analizini baz alarak

0:11:49.906,0:11:51.531
çok farklı bir akıl sağlığı türü

0:11:51.639,0:11:52.721
görebiliriz.

0:11:52.721,0:11:54.351
Teşekkürler.

0:11:54.375,0:12:01.258
(Alkışlar)