WEBVTT

00:00:01.006 --> 00:00:06.156
Mamy dane historyczne, dzięki którym
wiemy, jak ubierali się starożytni Grecy,

00:00:06.180 --> 00:00:07.434
jak żyli,

00:00:07.458 --> 00:00:08.980
jak walczyli...

00:00:09.004 --> 00:00:10.528
ale jak myśleli?

NOTE Paragraph

00:00:11.432 --> 00:00:15.872
Jeden z poglądów przyjmuje,
że najgłębsze aspekty ludzkiej myśli,

00:00:15.896 --> 00:00:17.768
nasza zdolność wyobraźni,

00:00:17.792 --> 00:00:19.189
świadomości,

00:00:19.213 --> 00:00:20.444
marzeń,

00:00:20.468 --> 00:00:22.087
zawsze były takie same.

00:00:22.872 --> 00:00:24.371
Inna możliwość to

00:00:24.395 --> 00:00:28.118
że zmiany społeczne,
które ukształtowały naszą kulturę,

00:00:28.142 --> 00:00:31.927
mogły również zmienić
strukturalny podział myśli.

NOTE Paragraph

00:00:32.911 --> 00:00:35.435
Opinie na ten temat mogą się różnić.

00:00:35.459 --> 00:00:38.176
To w zasadzie 
odwieczny dylemat filozoficzny.

00:00:38.644 --> 00:00:41.371
Ale czy to pytanie da się zbadać naukowo?

NOTE Paragraph

00:00:42.834 --> 00:00:45.340
Chciałbym zaproponować,

00:00:45.364 --> 00:00:50.136
żeby tak, jak odtwarzamy
wygląd starożytnych greckich miast

00:00:50.160 --> 00:00:52.548
na podstawie kilku cegieł,

00:00:52.572 --> 00:00:56.698
przyjąć, że zapisy kulturowe
to dane archeologiczne,

00:00:56.722 --> 00:00:58.865
skamieliny ludzkiej myśli.

NOTE Paragraph

00:00:59.905 --> 00:01:01.079
I faktycznie,

00:01:01.103 --> 00:01:03.379
dokonując pewnej formy
analizy psychologicznej

00:01:03.379 --> 00:01:06.877
kilku z najstarszych ksiąg
z ludzkiego dorobku,

00:01:06.901 --> 00:01:12.856
w latach 70. Julian Jaynes wysnuł
bardzo odważną hipotezę:

00:01:12.880 --> 00:01:15.293
żyjący 3000 lat temu ludzie

00:01:15.317 --> 00:01:20.205
dzisiaj uchodziliby za schizofreników.

00:01:21.753 --> 00:01:23.971
Stwierdził to w oparciu o fakt,

00:01:23.971 --> 00:01:26.586
że pierwsi ludzie opisani w tych księgach

00:01:26.610 --> 00:01:28.514
niezmiennie zachowywali się,

00:01:28.538 --> 00:01:31.554
niezależnie od tradycji czy miejsca,

00:01:31.578 --> 00:01:35.110
jak gdyby słyszeli i słuchali głosów

00:01:35.134 --> 00:01:38.174
ich zdaniem pochodzących od bogów

00:01:38.198 --> 00:01:39.396
lub od muz...

00:01:40.063 --> 00:01:42.832
Co dzisiaj nazwalibyśmy halucynacjami.

00:01:43.888 --> 00:01:46.514
Dopiero z upływem czasu

00:01:46.538 --> 00:01:50.189
zaczynali rozumieć,
że to oni byli twórcami,

00:01:50.213 --> 00:01:52.728
właścicielami tych wewnętrznych głosów.

00:01:53.316 --> 00:01:56.031
W ten sposób zyskali introspekcję:

00:01:56.055 --> 00:01:58.538
umiejętność myślenia
o swoich własnych myślach.

NOTE Paragraph

00:01:59.785 --> 00:02:03.182
Według teorii Jaynesa świadomość,

00:02:03.206 --> 00:02:06.372
przynajmniej tak,
jak postrzegamy ją dzisiaj,

00:02:06.396 --> 00:02:09.936
gdzie uważamy się
za pilotów naszego istnienia,

00:02:09.960 --> 00:02:12.697
jest stosunkowo nowym
osiągnięciem kulturowym.

00:02:13.456 --> 00:02:15.242
Ta teoria jest dosyć efektowna,

00:02:15.266 --> 00:02:16.699
ale ma oczywistą wadę.

00:02:16.723 --> 00:02:20.715
Jest oparta na niewielu
i bardzo konkretnych przykładach.

00:02:21.085 --> 00:02:22.848
Pytanie brzmi, czy teorię,

00:02:22.872 --> 00:02:27.623
że introspekcja wytworzyła się
w ludziach dopiero około 3000 lat temu

00:02:27.647 --> 00:02:30.631
można zbadać w ilościowy
i obiektywny sposób.

NOTE Paragraph

00:02:31.543 --> 00:02:35.106
Problem z takim badaniem jest jasny.

00:02:35.130 --> 00:02:38.590
Przecież Platon nie napisał ot, tak:

00:02:38.614 --> 00:02:40.273
"Cześć, jestem Platon

00:02:40.297 --> 00:02:43.186
i od dzisiaj mam w pełni
introspektywną świadomość".

NOTE Paragraph

00:02:43.210 --> 00:02:45.503
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:45.527 --> 00:02:48.860
To wskazuje na sedno problemu.

00:02:49.467 --> 00:02:53.522
Musimy wykryć pojawienie się
pojęcia, o którym się nie mówi.

00:02:54.434 --> 00:02:58.744
Słowo introspekcja
ani razu nie pojawia się

00:02:58.768 --> 00:03:00.687
w analizowanych książkach.

NOTE Paragraph

00:03:01.728 --> 00:03:05.815
Należałoby zbudować przestrzeń ze słów.

00:03:06.571 --> 00:03:09.858
To ogromna przestrzeń,
zawierająca wszystkie słowa

00:03:09.882 --> 00:03:12.684
tak, że dystans pomiędzy nimi

00:03:12.708 --> 00:03:15.591
wskazuje, jak blisko są powiązane.

00:03:16.460 --> 00:03:17.611
Na przykład

00:03:17.635 --> 00:03:20.532
słowa "pies" i "kot" powinny
być bardzo blisko siebie,

00:03:20.556 --> 00:03:24.387
a słowa "grejpfrut" i "logarytm" daleko.

00:03:24.809 --> 00:03:28.705
Musi tyczyć się to każdej
pary wyrazów w tej przestrzeni.

NOTE Paragraph

00:03:29.626 --> 00:03:32.967
Taką przestrzeń wyrazową
można stworzyć na wiele sposobów.

00:03:32.991 --> 00:03:34.634
Można zapytać ekspertów,

00:03:34.658 --> 00:03:36.554
tak jak pytamy słowniki.

00:03:36.896 --> 00:03:38.324
Inna możliwość

00:03:38.348 --> 00:03:40.227
to zastosowanie prostego założenia,

00:03:40.227 --> 00:03:44.436
że powiązane słowa
występują w tych samych zdaniach,

00:03:44.460 --> 00:03:45.913
tych samych paragrafach,

00:03:45.937 --> 00:03:47.707
tych samych dokumentach,

00:03:47.731 --> 00:03:50.913
częściej niż wskazywałby na to przypadek.

00:03:52.231 --> 00:03:54.281
Ta prosta hipoteza,

00:03:54.305 --> 00:03:55.605
prosta metoda,

00:03:55.605 --> 00:03:57.682
dzięki kilku sztuczkom obliczeniowym

00:03:57.682 --> 00:04:01.743
bo mamy do czynienia ze złożoną 
i wielowymiarową przestrzenią,

00:04:01.767 --> 00:04:03.432
okazuje się skuteczna.

NOTE Paragraph

00:04:04.155 --> 00:04:06.957
Żeby pokazać, jak dobrze to działa,

00:04:06.981 --> 00:04:10.893
oto wyniki analizy kilku znanych słów.

00:04:11.607 --> 00:04:12.792
Można zobaczyć,

00:04:12.816 --> 00:04:16.094
że słowa automatycznie organizują się
w sąsiedztwa semantyczne.

00:04:16.118 --> 00:04:18.069
Mamy owoce, części ciała,

00:04:18.069 --> 00:04:20.784
części komputera,
pojęcia naukowe i tak dalej.

NOTE Paragraph

00:04:21.119 --> 00:04:25.341
Algorytm również wykrywa,
że porządkujemy pojęcia w hierarchii.

00:04:25.852 --> 00:04:27.003
Na przykład

00:04:27.027 --> 00:04:30.624
pojęcia naukowe dzielą się
na dwie subkategorie

00:04:30.648 --> 00:04:32.748
pojęć astronomicznych i fizycznych.

00:04:33.338 --> 00:04:35.584
Mamy też bardzo subtelne podziały.

00:04:35.608 --> 00:04:37.513
Na przykład słowo "astronomia",

00:04:37.537 --> 00:04:39.352
które trochę tutaj dziwi,

00:04:39.376 --> 00:04:41.424
jest tam, gdzie być powinno,

00:04:41.448 --> 00:04:43.043
pomiędzy tym, czym jest,

00:04:43.067 --> 00:04:44.337
czyli nauką,

00:04:44.361 --> 00:04:45.897
a tym, co opisuje,

00:04:45.921 --> 00:04:48.183
czyli pojęciami astronomicznymi.

NOTE Paragraph

00:04:48.183 --> 00:04:50.073
Można dużo o tym mówić.

00:04:50.097 --> 00:04:52.157
Jeżeli się temu przyjrzeć

00:04:52.181 --> 00:04:54.039
i zbudować losowe trajektorie,

00:04:54.063 --> 00:04:57.229
widać, że w zasadzie przypomina to poezję.

00:04:58.018 --> 00:04:59.900
A to dlatego,

00:04:59.924 --> 00:05:02.864
że wędrówka w tej przestrzeni
przypomina wędrówkę w umyśle.

NOTE Paragraph

00:05:04.027 --> 00:05:05.644
Wreszcie ten algorytm

00:05:05.668 --> 00:05:09.708
określa nasze przypuszczenia

00:05:09.732 --> 00:05:13.628
odnośnie tego, które słowa 
prowadzą do introspekcji.

00:05:13.652 --> 00:05:14.875
Na przykład

00:05:14.899 --> 00:05:18.878
słowa, jak "ja", "wina", 
"powód", "emocja",

00:05:18.902 --> 00:05:20.791
są blisko słowa "introspekcja",

00:05:20.815 --> 00:05:21.966
ale inne słowa,

00:05:21.990 --> 00:05:24.157
jak "czerwony", "piłka",
"świeczka", "banan",

00:05:24.181 --> 00:05:25.633
są oddalone.

NOTE Paragraph

00:05:26.054 --> 00:05:28.816
Po stworzeniu takiej przestrzeni

00:05:28.840 --> 00:05:31.666
kwestia historii introspekcji

00:05:31.690 --> 00:05:34.023
albo historii jakiegokolwiek pojęcia,

00:05:34.047 --> 00:05:38.826
które mogłoby wydawać się
abstrakcyjne i niejasne,

00:05:38.850 --> 00:05:40.454
staje się wymierna,

00:05:40.478 --> 00:05:43.216
otwarta na naukę ilościową.

NOTE Paragraph

00:05:44.216 --> 00:05:46.978
Pozostaje tylko wziąć książki,

00:05:47.002 --> 00:05:48.383
zdigitalizować je,

00:05:48.407 --> 00:05:51.216
następnie przelać
strumień słów jako trajektorię

00:05:51.240 --> 00:05:53.209
i odwzorować je w przestrzeni,

00:05:53.233 --> 00:05:56.501
aby sprawdzić, czy ta trajektoria

00:05:56.501 --> 00:06:00.003
krąży blisko pojęcia introspekcji.

NOTE Paragraph

00:06:00.760 --> 00:06:01.956
W ten sposób

00:06:01.980 --> 00:06:04.092
można przeanalizować historię introspekcji

00:06:04.116 --> 00:06:06.037
w tradycji starożytnej Grecji,

00:06:06.061 --> 00:06:08.663
która ma najlepiej zachowaną literaturę.

00:06:09.631 --> 00:06:11.886
Wzięliśmy wszystkie księgi,

00:06:11.910 --> 00:06:14.194
uporządkowaliśmy je chronologicznie

00:06:14.218 --> 00:06:15.970
i słowa z każdej z książek

00:06:15.994 --> 00:06:17.955
odwzorowujemy w przestrzeni,

00:06:17.979 --> 00:06:21.011
a następnie sprawdzamy,
jak blisko są introspekcji

00:06:21.035 --> 00:06:22.265
i to uśredniamy.

00:06:22.590 --> 00:06:25.788
Później sprawdzamy, czy z upływem czasu

00:06:25.812 --> 00:06:29.064
książki stopniowo zbliżają się

00:06:29.088 --> 00:06:30.842
do pojęcia introspekcji.

NOTE Paragraph

00:06:30.866 --> 00:06:34.667
Otóż właśnie to ma miejsce
w greckiej tradycji.

00:06:35.698 --> 00:06:38.825
Można zobaczyć, że najstarsze
księgi tradycji homeryckiej

00:06:38.849 --> 00:06:42.261
zbliżają się do introspekcji powoli.

00:06:42.285 --> 00:06:44.491
Natomiast 400 lat przed Chrystusem

00:06:44.515 --> 00:06:50.431
prawie 5-krotnie przyspiesza przybliżanie

00:06:50.431 --> 00:06:53.453
do pojęcia introspekcji.

00:06:54.159 --> 00:06:56.317
Jedną z zalet tego podejścia

00:06:56.317 --> 00:06:57.935
jest możliwość sprawdzenia,

00:06:57.935 --> 00:07:01.976
czy dotyczy to również
innej, niezależnej tradycji.

NOTE Paragraph

00:07:02.962 --> 00:07:06.138
Przeprowadziliśmy podobną analizę
tradycji judeochrześcijańskiej

00:07:06.162 --> 00:07:08.883
i uzyskaliśmy praktycznie taki sam model.

00:07:09.548 --> 00:07:14.183
Powolny wzrost w najstarszych 
księgach Starego Testamentu,

00:07:14.207 --> 00:07:16.121
potem duże przyspieszenie

00:07:16.145 --> 00:07:17.984
w późnych księgach Nowego Testamentu.

00:07:18.008 --> 00:07:20.040
Kulminację introspekcji mamy

00:07:20.064 --> 00:07:22.191
w "Wyznaniach" świętego Augustyna

00:07:22.215 --> 00:07:24.072
około 400 lat po Chrystusie.

00:07:24.897 --> 00:07:26.841
To ważne,

00:07:26.865 --> 00:07:30.238
bo święty Augustyn uchodzi wśród uczonych,

00:07:30.262 --> 00:07:32.434
filologów, historyków,

00:07:32.458 --> 00:07:34.536
za jednego z prekursorów introspekcji.

00:07:35.060 --> 00:07:38.357
W zasadzie niektórzy uważają go
za ojca współczesnej psychologii.

NOTE Paragraph

00:07:39.012 --> 00:07:40.851
Nasz algorytm ma następujące zalety:

00:07:40.875 --> 00:07:43.717
jest ilościowy,

00:07:43.741 --> 00:07:45.004
obiektywny

00:07:45.028 --> 00:07:47.044
i oczywiście niezwykle szybki,

00:07:47.068 --> 00:07:49.465
działa w ułamku sekundy,

00:07:49.489 --> 00:07:52.992
pozwala wysnuć najistotniejsze wnioski

00:07:53.016 --> 00:07:55.238
w tej długiej tradycji dociekania.

00:07:56.317 --> 00:07:59.968
Tutaj tkwi piękno nauki,

00:07:59.992 --> 00:08:03.468
bo teraz możemy ten pomysł uogólnić

00:08:03.492 --> 00:08:06.063
i przenieść do wielu innych dziedzin.

NOTE Paragraph

00:08:06.769 --> 00:08:11.536
Podobnie jak pytaliśmy
o historię ludzkiej świadomości,

00:08:11.560 --> 00:08:14.966
chyba najtrudniejszym pytaniem,
jakie można zadać jest to,

00:08:14.990 --> 00:08:19.127
czy pomoże nam to przewidzieć
przyszłość własnej świadomości.

00:08:19.550 --> 00:08:21.020
Ściślej mówiąc,

00:08:21.044 --> 00:08:23.460
czy słowa wypowiadane dzisiaj

00:08:23.484 --> 00:08:26.495
mogą przewidzieć, gdzie nasze umysły

00:08:26.495 --> 00:08:29.856
będą za kilka dni, kilka miesięcy

00:08:29.880 --> 00:08:31.282
albo za kilka lat.

NOTE Paragraph

00:08:31.597 --> 00:08:34.617
Wiele osób nosi czujniki,

00:08:34.641 --> 00:08:36.427
które mierzą tętno,

00:08:36.451 --> 00:08:37.720
oddech,

00:08:37.744 --> 00:08:39.411
geny,

00:08:39.435 --> 00:08:43.086
bo wierzą, że pomoże to zapobiec chorobom.

00:08:43.110 --> 00:08:46.631
Można zapytać, czy monitorowanie
i analizowanie wypowiedzi,

00:08:46.655 --> 00:08:49.338
tweetów, maili, notatek,

00:08:49.362 --> 00:08:54.170
pozwoli zawczasu przewidzieć
nieprawidłowości w działaniu umysłu.

00:08:55.087 --> 00:08:56.621
Wspólnie z Guillermo Cecchi,

00:08:56.645 --> 00:08:59.646
który towarzyszył mi w tej przygodzie,

00:08:59.670 --> 00:09:01.225
podjęliśmy się tego zadania.

00:09:02.228 --> 00:09:07.760
Przeanalizowaliśmy nagrane
wypowiedzi 34 młodych ludzi,

00:09:07.784 --> 00:09:10.585
będących w grupie ryzyka
zachorowania na schizofrenię.

NOTE Paragraph

00:09:11.434 --> 00:09:14.315
Zbadaliśmy wypowiedzi pierwszego dnia,

00:09:14.339 --> 00:09:17.581
następnie zapytaliśmy, 
czy jej cechy pozwolą przewidzieć,

00:09:17.605 --> 00:09:20.101
w ciągu kolejnych 3 lat,

00:09:20.125 --> 00:09:22.160
przyszły rozwój psychozy.

00:09:23.427 --> 00:09:25.793
Ale wbrew naszym nadziejom

00:09:25.817 --> 00:09:28.934
odnosiliśmy porażkę za porażką.

00:09:29.793 --> 00:09:33.675
W semantyce było po prostu
zbyt mało informacji,

00:09:33.699 --> 00:09:36.492
żeby przewidzieć przyszłą 
organizację umysłu.

00:09:36.516 --> 00:09:39.185
Wystarczyło, by odróżnić

00:09:39.185 --> 00:09:42.524
grupę schizofreników od grupy kontrolnej,

00:09:42.548 --> 00:09:45.260
trochę jak z naszymi
starożytnymi tekstami,

00:09:45.284 --> 00:09:48.278
ale nie żeby przewidzieć
wystąpienie psychozy.

NOTE Paragraph

00:09:49.164 --> 00:09:50.870
Wtedy zdaliśmy sobie sprawę,

00:09:50.894 --> 00:09:54.982
że może ważniejsze jest nie to, co mówią,

00:09:55.006 --> 00:09:56.679
ale jak to mówią.

00:09:57.679 --> 00:09:58.899
Dokładniej mówiąc,

00:09:58.923 --> 00:10:01.750
nie rozmieszczenie słów w danych
semantycznych sąsiedztwach,

00:10:01.774 --> 00:10:04.374
ale jak daleko i często słowa skakały

00:10:04.398 --> 00:10:06.699
z jednego sąsiedztwa do innego.

00:10:07.247 --> 00:10:08.978
Stworzyliśmy pomiar,

00:10:09.002 --> 00:10:11.391
który nazwaliśmy spójnością semantyczną,

00:10:11.415 --> 00:10:16.219
określającą stopień ograniczania się
do jednego tematu semantycznego,

00:10:16.243 --> 00:10:17.772
jednej semantycznej kategorii.

NOTE Paragraph

00:10:19.294 --> 00:10:23.341
Okazało się, że w tej 34-osobowej grupie

00:10:23.365 --> 00:10:27.024
algorytm oparty na spójności
semantycznej wykrywał

00:10:27.048 --> 00:10:29.548
ze 100% dokładnością

00:10:29.572 --> 00:10:32.079
u kogo wystąpi psychoza i u kogo nie.

00:10:32.976 --> 00:10:35.913
Było to coś nieosiągalnego,

00:10:35.937 --> 00:10:37.445
nawet w przybliżeniu,

00:10:37.469 --> 00:10:40.595
przy użyciu innych dostępnych
środków klinicznych.

NOTE Paragraph

00:10:42.525 --> 00:10:46.104
Dokładnie pamiętam,
kiedy nad tym pracowałem.

00:10:46.128 --> 00:10:48.445
Siedziałem przy komputerze

00:10:48.469 --> 00:10:51.104
i zobaczyłem kilka tweetów Polo.

00:10:51.128 --> 00:10:54.295
Polo był moim pierwszym
studentem w Buenos Aires,

00:10:54.319 --> 00:10:56.389
a wtedy mieszkał w Nowym Jorku.

00:10:56.413 --> 00:10:58.501
Było coś w tych tweetach,

00:10:58.525 --> 00:11:02.026
nie wiedziałem dokładnie co,
bo nie było nic powiedziane wyraźnie,

00:11:02.050 --> 00:11:04.071
ale miałem silne przeczucie,

00:11:04.095 --> 00:11:07.050
że dzieje się coś złego.

00:11:08.347 --> 00:11:11.070
Zadzwoniłem do Polo

00:11:11.094 --> 00:11:13.013
i w rzeczy samej nie czuł się dobrze.

00:11:13.362 --> 00:11:15.299
Ten prosty fakt,

00:11:15.323 --> 00:11:17.814
że czytając między wierszami,

00:11:17.838 --> 00:11:22.100
byłem w stanie wyczuć
przez słowa jego uczucia,

00:11:22.124 --> 00:11:24.743
był prostą, ale bardzo efektywną pomocą.

NOTE Paragraph

00:11:25.987 --> 00:11:27.625
Mówię wam dzisiaj,

00:11:27.649 --> 00:11:30.157
że zbliżamy się do zrozumienia,

00:11:30.181 --> 00:11:34.467
jak można przekształcić
intuicję, która wszyscy mamy,

00:11:34.491 --> 00:11:35.856
tę powszechną umiejętność,

00:11:35.880 --> 00:11:37.077
w algorytm.

00:11:38.102 --> 00:11:41.383
Dzięki temu w przyszłości

00:11:41.383 --> 00:11:44.237
podejście do zdrowia psychicznego

00:11:44.261 --> 00:11:49.882
może opierać się na obiektywnej, 
ilościowej i zautomatyzowanej analizie

00:11:49.906 --> 00:11:53.105
mówionych i pisanych słów.

00:11:53.105 --> 00:11:54.375
Gracias.

NOTE Paragraph

00:11:54.375 --> 00:12:01.258
(Brawa)