0:00:01.006,0:00:03.790
Existen rexistros históricos [br]que nos permiten saber

0:00:03.790,0:00:05.880
como vestían os antigos gregos,

0:00:06.150,0:00:07.264
como vivían,

0:00:07.458,0:00:08.600
como loitaban...

0:00:09.004,0:00:10.528
mais, como pensaban?

0:00:11.432,0:00:15.562
Unha idea natural é que os aspectos máis[br]profundos do pensamento humano

0:00:15.796,0:00:17.582
--a nosa capacidade para imaxinar,

0:00:17.792,0:00:19.056
para sermos conscientes,

0:00:19.453,0:00:20.284
para soñar--

0:00:20.468,0:00:22.087
foron sempre os mesmos.

0:00:22.872,0:00:24.168
Outra posibilidade

0:00:24.395,0:00:27.693
é que as transformacións sociais[br]que deran forma á nosa cultura

0:00:28.142,0:00:31.927
puideran cambiar tamén as columnas[br]estruturais do pensamento humano.

0:00:32.911,0:00:35.435
Pode que todos teñamos opinións[br]diferentes sobre isto.

0:00:35.459,0:00:38.070
Realmente, trátase[br]dun vello debate filosófico.

0:00:38.644,0:00:41.346
No entanto, pode abordarse[br]esta pregunta desde a ciencia?

0:00:42.834,0:00:45.050
Gustaríame propoñer que,

0:00:45.364,0:00:49.755
do mesmo xeito que recreamos o[br]aspecto das antigas cidades gregas

0:00:50.160,0:00:52.067
a partir duns cantos ladrillos,

0:00:52.572,0:00:56.132
vexamos os escritos dunha cultura[br]como os rexistros arqueolóxicos,

0:00:56.722,0:00:58.865
os fósiles do pensamento humano.

0:00:59.905,0:01:00.944
E, de feito,

0:01:01.103,0:01:03.309
facendo algún tipo de análise psicolóxica

0:01:03.333,0:01:06.164
dalgúns dos libros máis antigos[br]da cultura humana,

0:01:07.211,0:01:11.947
Julian Jaynes suxeriu nos 70[br]unha hipótese tan arriscada como radical:

0:01:12.880,0:01:14.734
que hai só 3.000 anos,

0:01:15.317,0:01:20.205
os humanos eran[br]o que hoxe chamaríamos esquizofrénicos.

0:01:21.753,0:01:23.261
E fixo esta afirmación

0:01:23.285,0:01:26.342
baseándose en que os primeiros humanos[br]descritos neses libros

0:01:26.610,0:01:28.514
comportábanse de xeito sistemático

0:01:28.538,0:01:31.130
nas diferentes tradicións[br]e lugares do mundo,

0:01:31.578,0:01:34.709
como se escoitasen e obedecesen voces

0:01:35.134,0:01:37.798
que eles crían que procedían dos Deuses,

0:01:38.198,0:01:39.396
ou das musas...

0:01:40.063,0:01:42.832
e que hoxe chamariamos alucinacións.

0:01:43.888,0:01:46.174
E só máis tarde, co paso do tempo,

0:01:46.538,0:01:49.899
comezaron a recoñecer[br]que eles mesmos eran os creadores,

0:01:50.213,0:01:52.609
os donos daquelas voces interiores.

0:01:53.316,0:01:55.690
E a partir disto, gañaron introspección:

0:01:56.055,0:01:58.538
a capacidade de pensar[br]sobre os propios pensamentos.

0:01:59.785,0:02:02.800
Así que a teoría de Jaynes[br]é que a consciencia,

0:02:03.206,0:02:05.840
polo menos da forma[br]en que a percibimos hoxe,

0:02:06.396,0:02:09.669
sentindo que somos pilotos[br]na nosa propia existencia,

0:02:09.960,0:02:12.634
é un avance cultural bastante recente.

0:02:13.456,0:02:15.176
E esta teoría é formidable,

0:02:15.176,0:02:16.453
mais ten un problema obvio

0:02:16.453,0:02:20.460
que é o feito de estar construída[br]sobre uns poucos exemplos moi específicos.

0:02:21.085,0:02:22.848
De xeito que a pregunta é se a teoría

0:02:22.872,0:02:27.057
de que a introspección desenvolvida[br]na historia humana hai só 3.000 anos

0:02:27.647,0:02:30.871
se pode examinar desde un punto de vista[br]cuantitativo e obxectivo.

0:02:31.543,0:02:34.796
E o problema de como abordar[br]isto é bastante obvio.

0:02:35.130,0:02:38.427
Non é coma se Platón se erguese[br]un día e logo escribise.

0:02:38.614,0:02:40.157
"Ola, son Platón,

0:02:40.167,0:02:43.196
e desde hoxe, teño unha conciencia[br]completamente introspectiva."

0:02:43.226,0:02:44.646
(Risas)

0:02:45.527,0:02:48.444
E isto, en verdade, dinos[br]cal é a esencia do problema.

0:02:49.467,0:02:53.522
Temos que atopar a emerxencia[br]dun concepto que nunca foi dito.

0:02:54.434,0:02:58.443
A palabra "introspección"[br]non aparece nin unha soa vez

0:02:58.768,0:03:00.687
nos libros que queremos analizar.

0:03:01.728,0:03:05.715
Así que a nosa forma de resolvelo[br]foi construír o espazo das palabras.

0:03:06.571,0:03:09.663
Este é un gran espazo[br]que contén todas as palabras

0:03:09.882,0:03:12.422
dispostas de modo [br]que a distancia entre dúas delas

0:03:12.708,0:03:15.443
é indicativa do estreitamente[br]relacionadas que están.

0:03:16.460,0:03:17.611
Por exemplo,

0:03:17.635,0:03:20.532
un espera que as palabras[br]"can" e "gato" estean moi próximas,

0:03:20.556,0:03:24.387
e que "pomelo" e "logaritmo"[br]estean moi separadas.

0:03:24.809,0:03:28.705
E isto débese cumprir para cada[br]par de palabras dentro do espazo.

0:03:29.666,0:03:32.717
E podemos construír o espazo das palabras[br]de diferentes maneiras.

0:03:32.911,0:03:34.634
Unha é preguntándolles aos expertos,

0:03:34.658,0:03:36.481
un pouco como facemos cos dicionarios.

0:03:36.896,0:03:38.324
Outra posibilidade

0:03:38.348,0:03:41.972
é seguir a simple suposición de que[br]cando dúas palabras están relacionadas

0:03:42.087,0:03:44.306
tenden a aparecer nas mesmas frases,

0:03:44.460,0:03:45.805
nos mesmos parágrafos,

0:03:45.937,0:03:47.424
nos mesmos documentos,

0:03:47.731,0:03:50.718
máis veces das que se esperaría[br]por simple casualidade.

0:03:52.231,0:03:53.930
E esta sinxela hipótese,

0:03:54.305,0:03:55.518
este simple método,

0:03:55.635,0:03:57.446
cunha serie de trucos computacionais

0:03:57.446,0:03:58.655
relacionados co feito

0:03:58.679,0:04:01.305
de que este é un espazo complexo[br]e de gran dimensión,

0:04:01.767,0:04:03.432
resultou ser moi efectivo.

0:04:04.155,0:04:06.829
E para darvos unha mostra[br]do ben que funciona,

0:04:06.981,0:04:10.808
este é o resultado conseguido cando[br]analizamos algunhas palabras familiares.

0:04:11.607,0:04:12.792
Podedes ver primeiro

0:04:12.816,0:04:15.977
que as palabras se organizan [br]automaticamente en campos semánticos.

0:04:16.118,0:04:18.334
Velaí as froitas, as partes do corpo,

0:04:18.358,0:04:20.784
as partes do ordenador,[br]os termos científicos...

0:04:21.119,0:04:25.341
O algoritmo tamén identifica[br]que organizamos conceptos en xerarquías.

0:04:25.852,0:04:27.003
Por exemplo,

0:04:27.027,0:04:30.624
podedes ver que os termos científicos[br]se distribúen en dúas subcategorías

0:04:30.648,0:04:32.748
de termos astronómicos e físicos.

0:04:33.338,0:04:35.584
E logo temos cousas moi sutís.

0:04:35.608,0:04:37.513
Por exemplo, a palabra astronomía,

0:04:37.537,0:04:39.492
que parece ter unha disposición estraña,

0:04:39.492,0:04:41.265
está exactamente onde debería,

0:04:41.448,0:04:42.682
entre o que é,

0:04:43.067,0:04:44.129
unha ciencia real,

0:04:44.361,0:04:45.768
e entre o que describe,

0:04:45.921,0:04:47.384
os termos astronómicos.

0:04:48.182,0:04:50.073
E poderiamos seguir e seguir con isto.

0:04:50.097,0:04:52.157
En verdade, se ollades para isto un anaco,

0:04:52.181,0:04:54.039
e unides traxectorias aleatoriamente,

0:04:54.063,0:04:57.229
veredes que se parece[br]un pouco a facer poesía.

0:04:58.018,0:04:59.900
Pasa isto porque, dalgún xeito,

0:04:59.924,0:05:02.864
camiñar por este espazo[br]é como camiñar pola mente.

0:05:04.027,0:05:05.644
E por último,

0:05:05.668,0:05:09.465
este algoritmo tamén identifica[br]cales son as nosas intuicións,

0:05:09.732,0:05:13.390
sobre que palabras deberían ir primeiro[br]ao campo da introspección.

0:05:13.652,0:05:14.875
Así, por exemplo,

0:05:14.899,0:05:18.770
palabras como "eu," "culpa,"[br]"razón," "emoción,"

0:05:18.902,0:05:20.695
están moi preto de "introspección,"

0:05:20.815,0:05:21.966
mentres que outras,

0:05:21.990,0:05:24.160
como "vermello," "fútbol,"[br]"candea," "plátano"

0:05:24.181,0:05:25.425
están moi lonxe.

0:05:26.054,0:05:28.343
E unha vez que construímos o espazo,

0:05:28.840,0:05:31.366
a pregunta sobre a historia[br]da introspección,

0:05:31.690,0:05:33.768
ou sobre a historia de calquera concepto

0:05:34.047,0:05:38.450
que antes parecía abstracta e[br]dalgún xeito difusa,

0:05:38.850,0:05:40.277
vólvese concreta,

0:05:40.478,0:05:43.129
é abordable desde a ciencia cuantitativa.

0:05:44.216,0:05:46.700
Todo o que temos que facer é[br]coller os libros,

0:05:47.002,0:05:48.222
dixitalizalos,

0:05:48.407,0:05:50.914
e tomar este fluxo de palabras[br]como unha traxectoria,

0:05:51.240,0:05:52.969
proxectándoo no espazo,

0:05:53.233,0:05:56.675
e logo preguntármonos se esta traxectoria[br]pasa un tempo significativo

0:05:57.011,0:05:59.860
circulando preto do concepto[br]de introspección.

0:06:00.760,0:06:01.956
E con isto,

0:06:01.980,0:06:04.192
poderiamos analizar[br]a historia da introspección

0:06:04.192,0:06:05.957
na tradición da antiga Grecia,

0:06:06.061,0:06:08.663
da cal temos o mellor rexistro[br]escrito dispoñible.

0:06:09.631,0:06:11.956
Así que o que fixemos foi[br]coller todos os libros,

0:06:11.956,0:06:13.845
ordenámolos cronoloxicamente,

0:06:14.068,0:06:15.820
e de cada libro collemos as palabras

0:06:15.820,0:06:17.645
e proxectámolas no espazo,

0:06:18.109,0:06:21.027
logo miramos o cerca[br]que cada palabra estaba da introspección,

0:06:21.027,0:06:22.257
e fixemos unha media.

0:06:22.590,0:06:25.316
Despois preguntámonos se,[br]a medida que pasaba o tempo,

0:06:25.812,0:06:28.930
eses libros se achegaban máis e máis

0:06:29.088,0:06:30.509
ao concepto da introspección.

0:06:30.866,0:06:34.667
E isto é exactamente o que sucede[br]na tradición da Grecia antiga.

0:06:35.698,0:06:39.035
Pódese ver que, dentro dos libros[br]máis antigos na tradición homérica

0:06:39.035,0:06:42.261
hai unha pequena aproximación[br]á introspección.

0:06:42.505,0:06:44.491
Pero uns catro séculos antes de Cristo,

0:06:44.515,0:06:49.223
comeza a despegar rapidamente[br]ata case quintuplicarse

0:06:49.247,0:06:51.747
a aproximación paulatina dos libros

0:06:51.771,0:06:53.453
ao concepto de introspección.

0:06:54.159,0:06:56.104
E algo bo disto

0:06:56.567,0:06:58.065
é que agora podémonos preguntar

0:06:58.065,0:07:01.812
se isto tamén é certo nunha tradición[br]diferente e independente.

0:07:02.962,0:07:06.138
Así que empregamos esta mesma análise[br]na tradición xudeocristiá,

0:07:06.162,0:07:08.883
e obtivemos virtualmente o mesmo patrón.

0:07:09.548,0:07:14.183
De novo, un pequeno aumento nos libros[br]máis antigos do Antigo Testamento,

0:07:14.207,0:07:16.121
e logo un aumento moito máis rápido

0:07:16.145,0:07:17.984
nos libros do Novo Testamento.

0:07:18.008,0:07:19.960
E logo chegamos ó cumio da introspección

0:07:20.064,0:07:22.191
n’as “Confesións de Santo Agostiño”,

0:07:22.215,0:07:24.072
uns catrocentos anos despois de Cristo.

0:07:24.897,0:07:26.554
E isto foi moi importante,

0:07:26.865,0:07:30.238
porque Santo Agostiño[br]foi recoñecido por eruditos,

0:07:30.262,0:07:32.174
filólogos, historiadores,

0:07:32.458,0:07:34.536
como un dos fundadores da instrospección.

0:07:35.060,0:07:38.357
En verdade, algúns considérano[br]o pai da psicoloxía moderna.

0:07:39.012,0:07:40.723
Así que o noso algoritmo,

0:07:40.875,0:07:43.717
que ten a virtude de ser cuantitativo,

0:07:43.741,0:07:44.821
de ser obxectivo,

0:07:45.028,0:07:46.762
e, por suposto, sumamente veloz

0:07:47.068,0:07:49.195
--opera nunha fracción de segundo--

0:07:49.489,0:07:52.660
pode captar algunhas[br]das conclusións máis importantes

0:07:53.016,0:07:55.238
desta longa tradición de investigación.

0:07:56.317,0:07:59.608
E isto é dalgún xeito[br]unha das belezas da ciencia,

0:07:59.992,0:08:03.165
que é que agora esta idea pode trasladarse

0:08:03.492,0:08:06.063
e estenderse a moitos dominios distintos.

0:08:06.769,0:08:11.229
Así que do mesmo xeito que preguntamos[br]sobre o pasado da percepción humana,

0:08:11.560,0:08:14.745
quizais a pregunta máis complicada[br]que podemos formularnos

0:08:14.990,0:08:19.045
é se isto pode contarnos algo[br]sobre o futuro da nosa propia consciencia.

0:08:19.550,0:08:21.020
Dito de forma máis precisa,

0:08:21.044,0:08:23.015
se as palabras que pronunciamos hoxe

0:08:23.484,0:08:28.184
poden dicir algo sobre onde estarán[br]as nosas mentes nuns cantos días,

0:08:28.705,0:08:29.856
nuns cantos meses

0:08:29.880,0:08:30.895
ou nuns cantos anos.

0:08:31.597,0:08:34.522
E da mesma forma en que moitos de nós[br]levamos sensores

0:08:34.640,0:08:36.203
que nos miden o ritmo cardíaco,

0:08:36.451,0:08:37.668
a respiración,

0:08:37.744,0:08:38.966
os xenes,

0:08:39.434,0:08:42.349
coa esperanza de que poida axudarnos[br]a previr enfermidades,

0:08:43.030,0:08:46.565
podemos preguntarnos se monitorizando[br]e analizando as palabras que dicimos,

0:08:46.655,0:08:48.960
chiamos, enviamos por correo, escribimos,

0:08:49.362,0:08:54.066
estas poden indicar antes de tempo[br]se algo vai ir mal nas nosas mentes.

0:08:55.087,0:08:56.621
E canda Guillermo Cecchi,

0:08:56.645,0:08:59.407
o meu irmán nesta aventura,

0:08:59.670,0:09:01.172
fixémonos cargo desta tarefa.

0:09:02.228,0:09:07.615
E fixémolo analizando [br]o discurso gravado de 34 mozos

0:09:07.784,0:09:10.562
que tiñan un alto risco[br]de desenvolver esquizofrenia.

0:09:11.434,0:09:13.925
O que fixemos foi medir[br]o discurso no día un,

0:09:14.229,0:09:17.549
e logo preguntarnos se as propiedades[br]dese discurso poderían predicir,

0:09:17.605,0:09:20.101
nun intervalo de case tres anos,

0:09:20.125,0:09:22.160
o futuro desenvolvemento da psicose.

0:09:23.427,0:09:25.793
Pero malia as nosas expectativas,

0:09:25.817,0:09:28.934
acadamos un fracaso tras outro.

0:09:29.793,0:09:33.410
Non había información [br]suficiente na semántica

0:09:33.699,0:09:36.313
coma para predicir[br]a futura organización da mente.

0:09:36.516,0:09:38.091
Era boa dabondo

0:09:38.349,0:09:42.253
para distinguir entre un grupo[br]de esquizofrénicos e un grupo de control,

0:09:42.548,0:09:44.690
como fixeramos cos textos antigos,

0:09:45.284,0:09:48.278
mais non para predicir[br]o inicio dunha psicose.

0:09:49.164,0:09:50.539
Porén, decatámonos

0:09:50.894,0:09:54.542
de que quizais o máis importante [br]non era o que estaban a dicir,

0:09:55.006,0:09:56.586
senón como o dicían.

0:09:57.679,0:09:58.873
Máis especificamente,

0:09:58.873,0:10:01.869
non se trataba do campo semántico[br]ao que pertencían as palabras,

0:10:01.869,0:10:04.374
senón do lonxe e rápido que saltaban

0:10:04.398,0:10:06.524
dun campo semántico a outro.

0:10:07.247,0:10:08.792
Así que elaboramos esta medida,

0:10:08.792,0:10:11.169
denominada "coherencia semántica",

0:10:11.415,0:10:16.219
que basicamente mide a persistencia[br]da fala dentro dun tema semántico,

0:10:16.243,0:10:17.772
nunha categoría semántica.

0:10:19.294,0:10:22.889
E resultou que neste grupo de 34 persoas,

0:10:23.365,0:10:27.024
o algoritmo baseado[br]na coherencia semántica puido predicir,

0:10:27.048,0:10:29.270
cunha precisión do 100 por cento,

0:10:29.572,0:10:32.079
quen desenvolvería psicose e quen non.

0:10:32.976,0:10:35.913
E isto foi algo que non se puido conseguir

0:10:35.937,0:10:37.445
--nin por aproximación--

0:10:37.469,0:10:40.595
con ningunha [br]das medidas clínicas existentes.

0:10:42.525,0:10:46.021
E recordo vividamente,[br]mentres traballaba nisto,

0:10:46.128,0:10:48.445
estaba eu sentado diante do ordenador

0:10:48.469,0:10:50.752
e vin uns cantos chíos de Polo

0:10:51.128,0:10:54.261
--Polo fora o meu primeiro estudante[br]en Bos Aires,

0:10:54.269,0:10:56.380
e naquel momento[br]estaba a vivir en Nova York

0:10:56.413,0:10:58.501
E había algo nos seus chíos

0:10:58.525,0:11:01.706
--non era quen de dicir o que,[br]non había nada explícito--

0:11:02.050,0:11:03.692
pero tiven un forte presentimento,

0:11:04.095,0:11:06.969
unha forte intuición, [br]de que algo non ía ben.

0:11:08.347,0:11:11.070
Así que collín o teléfono e chameino,

0:11:11.094,0:11:12.682
e era certo, non se sentía ben.

0:11:13.362,0:11:15.078
E este simple feito,

0:11:15.323,0:11:17.389
este ler entre liñas,

0:11:17.838,0:11:21.695
este sentir, a través das palabras,[br]os seus sentimentos,

0:11:22.124,0:11:25.023
foi unha forma de axudar[br]sinxela, pero moi efectiva.

0:11:25.987,0:11:27.318
O que vos digo hoxe

0:11:27.649,0:11:29.882
é que estamos preto de comprender

0:11:30.181,0:11:33.528
como converter esta intuición[br]que todos temos,

0:11:34.491,0:11:35.732
que todos compartimos,

0:11:35.880,0:11:37.077
nun algoritmo.

0:11:38.102,0:11:39.462
E, ao facelo,

0:11:39.587,0:11:43.639
poderiamos ver no futuro [br]unha forma moi diferente de saúde mental,

0:11:44.261,0:11:49.370
baseada nunha análise obxectiva,[br]cuantitativa e automatizada

0:11:49.906,0:11:51.369
das palabras que escribimos,

0:11:51.639,0:11:53.073
das palabras que dicimos.

0:11:53.320,0:11:54.431
Grazas.

0:11:55.075,0:11:58.325
(Aplausos)