WEBVTT

00:00:09.205 --> 00:00:11.191
"Xin lỗi, điện thoại tôi hết pin."

00:00:11.191 --> 00:00:13.271
"Tôi không sao cả. Tôi ổn."

00:00:13.271 --> 00:00:16.753
"Những luận điệu đó
hoàn toàn vô căn cứ."

00:00:16.753 --> 00:00:20.100
"Công ty không biết
về bất cứ hành vi sai trật nào"

00:00:21.210 --> 00:00:23.139
"Anh yêu em."

00:00:23.139 --> 00:00:26.401
Chúng ta nghe ở bất cứ đâu
từ 10 đến 200 lời nói dối mỗi ngày,

00:00:26.401 --> 00:00:29.738
và chúng ta dành phần lớn lịch sử
để tìm những cách phát hiện chúng,

00:00:29.738 --> 00:00:32.706
từ những hình thức tra tấn thời trung cổ
cho đến những máy dò,

00:00:32.706 --> 00:00:36.048
kiểm tra huyết áp và hơi thở,
phân tích mức độ căng thẳng giọng nói,

00:00:36.048 --> 00:00:38.731
theo dõi cử động mắt, quét sóng não,

00:00:38.731 --> 00:00:41.921
và cả những máy điện não đồ 400 pound.

00:00:41.921 --> 00:00:45.106
Nhưng bất chấp việc máy móc
được sử dụng,

00:00:45.106 --> 00:00:48.075
phần lớn đều bị lừa
nếu có đủ thời gian chuẩn bị,

00:00:48.075 --> 00:00:51.857
và không có loại nào có đủ độ tin cậy
để sử dụng tại tòa.

00:00:51.857 --> 00:00:54.381
Nhưng, nếu như vấn đề
không nằm ở công nghệ,

00:00:54.381 --> 00:00:59.016
mà có lẽ ở lời nói dối
tạo ra sự thay đổi sinh học?

00:00:59.016 --> 00:01:01.597
Sẽ ra sao nếu chúng ta
tiếp cận một cách trực tiếp hơn,

00:01:01.597 --> 00:01:04.495
sử dụng khoa học truyền thông
để phân tích chính lời nói dối?

00:01:05.146 --> 00:01:09.203
Ở mức độ tâm lý học, chúng ta nói dối để
vẽ nên bức tranh tốt đẹp hơn về bản thân,

00:01:09.203 --> 00:01:12.835
kết nối khả năng tưởng tượng của chúng ta
với người chúng ta mơ ước trở thành

00:01:12.835 --> 00:01:15.133
hơn là bản thân hiện tại.

00:01:15.133 --> 00:01:19.497
Nhưng trong khi bộ não đang bận mơ tưởng,
nó để lộ ra rất nhiều dấu hiệu.

00:01:19.497 --> 00:01:23.638
Khả năng lý trí chỉ điều khiển khoảng
5% biểu hiện nhận thức.

00:01:23.638 --> 00:01:25.324
bao gồm giao tiếp,

00:01:25.324 --> 00:01:28.704
trong khi 95% còn lại xảy ra
cách vô thức,

00:01:28.704 --> 00:01:31.810
và dựa trên tài liệu
kiểm định thực tế,

00:01:31.810 --> 00:01:34.212
những câu chuyên dựa trên
kinh nghiệm tưởng tượng

00:01:34.212 --> 00:01:38.069
có chât lượng khác với
những chuyện dựa trên kinh nghiệm thực tế.

00:01:38.069 --> 00:01:42.081
Điều đó gợi ý rằng tạo ra một câu chuyện
giả về chủ đề cá nhân

00:01:42.081 --> 00:01:45.066
dẫn đến việc một khuôn mẫu ngôn ngữ khác
được sử dụng. .

00:01:45.066 --> 00:01:48.191
Một công nghệ được gọi là
phân tích ngôn ngữ

00:01:48.191 --> 00:01:50.931
góp phần giúp xác định
4 mẫu thường gặp

00:01:50.931 --> 00:01:53.137
trong ngôn ngữ tiềm thức của lời nói dối,

00:01:54.153 --> 00:01:58.473
Đầu tiên, người ta ít nói về chính mình,
khi tạo ra một lời nói dối.

00:01:58.473 --> 00:02:02.240
Họ viết hoặc nói nhiều hơn về người khác,
thường dùng đến ngôi thứ ba

00:02:02.240 --> 00:02:05.258
để tạo khoảng cách và phân biệt
họ với lời nói dối của họ,

00:02:05.258 --> 00:02:07.126
nghe có vẻ càng giả tạo hơn:

00:02:07.126 --> 00:02:09.994
"Tuyệt đối không có party nào
đã được tố chức trong nhà cả"

00:02:09.994 --> 00:02:11.845
hay "Tôi không có tổ chức tiệc ở đây,"

00:02:13.178 --> 00:02:15.733
Thứ hai, lời nói dối
có khuynh hướng phủ định,

00:02:15.733 --> 00:02:19.252
vì trong tiềm thức,
họ cảm thấy có lỗi vì nói dối.

00:02:19.252 --> 00:02:21.448
Ví dụ, một lời nói dối có dạng như,

00:02:21.448 --> 00:02:25.619
"Xin lỗi, chiếc điện thoại ngu ngốc
của tôi hết pin. Tôi ghét điều đó."

00:02:25.619 --> 00:02:28.873
Thứ ba, lời nói dối giải thích sự kiện
bằng một cụm từ đơn giản

00:02:28.877 --> 00:02:32.006
trong khi bộ não chúng ta cố
để tạo nên một lời nói dối phức tạp.

00:02:32.006 --> 00:02:33.355
Phán xét và đánh giá

00:02:33.355 --> 00:02:36.159
là những thứ phức tạp
đối với bộ não để xử lý.

00:02:36.159 --> 00:02:38.630
Một tổng thống Mỹ đã có
một tuyên bố nổi tiếng:

00:02:38.630 --> 00:02:41.808
"Tôi không có mối quan hệ tình cảm nào
với cô ta."

00:02:41.808 --> 00:02:44.659
Và cuối cùng, trong khi lời nói dối
cố để miêu tả đơn giản,

00:02:44.659 --> 00:02:47.960
nó lại có khuynh hướng sử dụng câu dài
và cấu trúc phức tạp,

00:02:47.960 --> 00:02:49.692
chèn thêm những từ không cần thiết

00:02:49.692 --> 00:02:53.484
và không thích hợp nhưng nghe có vẻ
có căn cứ để thêm vào lời nói dối.

00:02:53.484 --> 00:02:56.164
Một tổng thống bị cáo buộc khác tuyên bố:

00:02:56.164 --> 00:02:59.504
"Tôi có thể khẳng định dứt khoát rằng,
cuộc điều tra đã chỉ ra

00:02:59.504 --> 00:03:01.357
không một nhân viên Nhà Trắng nào,

00:03:01.357 --> 00:03:03.660
không một ai đang làm việc ở hiện tại

00:03:03.660 --> 00:03:06.584
bị dính líu đến vụ tai nạn kì lạ này."

00:03:06.584 --> 00:03:10.128
Chúng ta hãy áp dụng phân tích ngôn ngữ
vào một vài ví dụ nổi tiếng.

00:03:10.128 --> 00:03:13.263
Nhà vô địch 7 lần của Tour de France,
Lance Amstrong.

00:03:13.263 --> 00:03:15.413
Khi so sánh một bài phỏng vấn năm 2005,

00:03:15.413 --> 00:03:18.300
trong đó anh ta phủ nhận việc sử dụng
chất kích thích

00:03:18.300 --> 00:03:21.218
với một bài năm 2013,
mà anh ta thừa nhận,

00:03:21.218 --> 00:03:25.208
anh ta sử dụng thêm các đại từ
tăng gần 3/4 lần.

00:03:25.208 --> 00:03:27.809
Chú ý sự tương phản của 2 câu nói sau đây.

00:03:27.809 --> 00:03:32.176
Một: "OK, bạn biết đó, một gã ở Pháp,
trong một phòng thí nghiệm tại Paris

00:03:32.176 --> 00:03:36.107
mở mẫu thử của bạn ra, là Jean-Francis,
và gã kiểm tra nó.

00:03:36.107 --> 00:03:38.804
Và rồi bạn nhận một cú điện từ báo chí
và nói rằng:

00:03:38.804 --> 00:03:41.585
"Chúng tôi tìm thấy EPO
gấp 6 lần cho phép."

00:03:42.893 --> 00:03:45.068
Hai: "Tôi đánh mất mình qua chuyện đó.

00:03:45.068 --> 00:03:47.923
Tôi chắc rằng cũng có người
không thể điều khiển được nó,

00:03:47.923 --> 00:03:49.680
và dĩ nhiên tôi cũng không thể,

00:03:49.680 --> 00:03:52.678
và tôi đã từng điều khiển được mọi thứ
trong cuộc sống của mình.

00:03:52.678 --> 00:03:55.366
Tôi điều khiển mọi tác động
của cuộc sống mình."

00:03:55.366 --> 00:03:58.658
Trong lời phủ nhận của mình, 
Armstrong miêu tả một hoàn cảnh giả định

00:03:58.658 --> 00:04:00.297
tập trung vào một đối tượng khác,

00:04:00.301 --> 00:04:03.029
và hoàn cảnh đó
hoàn toàn không liên quan đến bản thân,

00:04:03.029 --> 00:04:05.886
Trong lời thú nhận,
anh ta làm chủ tình thế của mình,

00:04:05.886 --> 00:04:08.561
đào sâu cảm xúc và động cơ cá nhân.

00:04:08.561 --> 00:04:12.504
Nhưng việc sử dụng đại từ nhân xưng
chỉ là một dấu hiệu của nói dối.

00:04:12.504 --> 00:04:15.243
Hãy cùng xem xét một ví dụ
từ vị thượng nghị sĩ tiền nhiệm

00:04:15.243 --> 00:04:17.471
và ứng cử viên tổng thống Mỹ John Edwards:

00:04:17.471 --> 00:04:20.830
"Tôi chỉ biết người cha trên danh nghĩa
đã nói trước công chúng rằng

00:04:20.830 --> 00:04:22.694
ông ta là cha của đứa bé.

00:04:22.694 --> 00:04:25.710
Tôi cũng không bị ràng buộc bởi bất cứ
văn bản

00:04:25.714 --> 00:04:29.188
yêu cầu hay hỗ trợ chi trả
dưới bất cứ hình thức nào

00:04:29.188 --> 00:04:32.353
cho mẹ hay cha của đứa bé."

00:04:32.377 --> 00:04:36.396
Không chỉ dùng một cách diễn tả dài dòng
để nói rằng "Đó không phải con tôi"

00:04:36.396 --> 00:04:39.282
mà Edward còn không hề
gọi tên của những người khác,

00:04:39.282 --> 00:04:43.051
thay vào đó là "đứa trẻ",
"người phụ nữ", và "cha trên danh nghĩa"

00:04:43.051 --> 00:04:46.190
Bây giờ hãy xem những lời
khi ông ta thừa nhận mối quan hệ cha con:

00:04:46.190 --> 00:04:47.741
"Tôi là cha của Quinn.

00:04:47.741 --> 00:04:49.998
Tôi sẽ làm mọi thứ để nuôi nó

00:04:49.998 --> 00:04:53.061
với tình yêu và sự hỗ trợ mà
con đáng được nhận."

00:04:53.061 --> 00:04:54.744
Câu nói ngắn gọn và trực tiếp,

00:04:54.744 --> 00:04:58.279
gọi tên của đứa bé và xác nhận
vai trò của ông ta trên cuộc đời bé.

00:04:58.279 --> 00:05:01.486
Vậy làm sao để áp dụng kĩ thuật
phảt hiện nói dối này vào đời sống?

00:05:01.486 --> 00:05:05.233
Đầu tiên, hãy nhớ rằng có rất nhiều
lời nói dối mà chúng ta gặp hàng ngày

00:05:05.233 --> 00:05:09.820
và ít khi chúng trở nên nghiêm trọng
như trong các ví dụ và đôi lúc là vô hại

00:05:09.820 --> 00:05:12.480
nhưng cũng thật thú vị
khi phát hiện được các manh mối,

00:05:12.480 --> 00:05:16.168
như là việc liên hệ bản thân,
dùng câu phủ định,

00:05:16.168 --> 00:05:18.571
giải thích sơ sài
và các câu rối rắm.


00:05:19.759 --> 00:05:22.819
Nó sẽ giúp bạn tránh khỏi việc
đánh giá quá cao một cổ phiếu,

00:05:22.819 --> 00:05:25.734
một sản phẩm không hiệu quả,
hay ngay cả một mối quan hệ tồi.