1
00:00:09,205 --> 00:00:11,191
"Xin lỗi, điện thoại tôi hết pin."

2
00:00:11,191 --> 00:00:13,271
"Tôi không sao cả. Tôi ổn."

3
00:00:13,271 --> 00:00:16,753
"Những luận điệu đó
hoàn toàn vô căn cứ."

4
00:00:16,753 --> 00:00:20,100
"Công ty không biết
về bất cứ hành vi sai trật nào"

5
00:00:21,210 --> 00:00:23,139
"Anh yêu em."

6
00:00:23,139 --> 00:00:26,401
Chúng ta nghe ở bất cứ đâu
từ 10 đến 200 lời nói dối mỗi ngày,

7
00:00:26,401 --> 00:00:29,738
và chúng ta dành phần lớn lịch sử
để tìm những cách phát hiện chúng,

8
00:00:29,738 --> 00:00:32,706
từ những hình thức tra tấn thời trung cổ
cho đến những máy dò,

9
00:00:32,706 --> 00:00:36,048
kiểm tra huyết áp và hơi thở,
phân tích mức độ căng thẳng giọng nói,

10
00:00:36,048 --> 00:00:38,731
theo dõi cử động mắt, quét sóng não,

11
00:00:38,731 --> 00:00:41,921
và cả những máy điện não đồ 400 pound.

12
00:00:41,921 --> 00:00:45,106
Nhưng bất chấp việc máy móc
được sử dụng,

13
00:00:45,106 --> 00:00:48,075
phần lớn đều bị lừa
nếu có đủ thời gian chuẩn bị,

14
00:00:48,075 --> 00:00:51,857
và không có loại nào có đủ độ tin cậy
để sử dụng tại tòa.

15
00:00:51,857 --> 00:00:54,381
Nhưng, nếu như vấn đề
không nằm ở công nghệ,

16
00:00:54,381 --> 00:00:59,016
mà có lẽ ở lời nói dối
tạo ra sự thay đổi sinh học?

17
00:00:59,016 --> 00:01:01,597
Sẽ ra sao nếu chúng ta
tiếp cận một cách trực tiếp hơn,

18
00:01:01,597 --> 00:01:04,495
sử dụng khoa học truyền thông
để phân tích chính lời nói dối?

19
00:01:05,146 --> 00:01:09,203
Ở mức độ tâm lý học, chúng ta nói dối để
vẽ nên bức tranh tốt đẹp hơn về bản thân,

20
00:01:09,203 --> 00:01:12,835
kết nối khả năng tưởng tượng của chúng ta
với người chúng ta mơ ước trở thành

21
00:01:12,835 --> 00:01:15,133
hơn là bản thân hiện tại.

22
00:01:15,133 --> 00:01:19,497
Nhưng trong khi bộ não đang bận mơ tưởng,
nó để lộ ra rất nhiều dấu hiệu.

23
00:01:19,497 --> 00:01:23,638
Khả năng lý trí chỉ điều khiển khoảng
5% biểu hiện nhận thức.

24
00:01:23,638 --> 00:01:25,324
bao gồm giao tiếp,

25
00:01:25,324 --> 00:01:28,704
trong khi 95% còn lại xảy ra
cách vô thức,

26
00:01:28,704 --> 00:01:31,810
và dựa trên tài liệu
kiểm định thực tế,

27
00:01:31,810 --> 00:01:34,212
những câu chuyên dựa trên
kinh nghiệm tưởng tượng

28
00:01:34,212 --> 00:01:38,069
có chât lượng khác với
những chuyện dựa trên kinh nghiệm thực tế.

29
00:01:38,069 --> 00:01:42,081
Điều đó gợi ý rằng tạo ra một câu chuyện
giả về chủ đề cá nhân

30
00:01:42,081 --> 00:01:45,066
dẫn đến việc một khuôn mẫu ngôn ngữ khác
được sử dụng. .

31
00:01:45,066 --> 00:01:48,191
Một công nghệ được gọi là
phân tích ngôn ngữ

32
00:01:48,191 --> 00:01:50,931
góp phần giúp xác định
4 mẫu thường gặp

33
00:01:50,931 --> 00:01:53,137
trong ngôn ngữ tiềm thức của lời nói dối,

34
00:01:54,153 --> 00:01:58,473
Đầu tiên, người ta ít nói về chính mình,
khi tạo ra một lời nói dối.

35
00:01:58,473 --> 00:02:02,240
Họ viết hoặc nói nhiều hơn về người khác,
thường dùng đến ngôi thứ ba

36
00:02:02,240 --> 00:02:05,258
để tạo khoảng cách và phân biệt
họ với lời nói dối của họ,

37
00:02:05,258 --> 00:02:07,126
nghe có vẻ càng giả tạo hơn:

38
00:02:07,126 --> 00:02:09,994
"Tuyệt đối không có party nào
đã được tố chức trong nhà cả"

39
00:02:09,994 --> 00:02:11,845
hay "Tôi không có tổ chức tiệc ở đây,"

40
00:02:13,178 --> 00:02:15,733
Thứ hai, lời nói dối
có khuynh hướng phủ định,

41
00:02:15,733 --> 00:02:19,252
vì trong tiềm thức,
họ cảm thấy có lỗi vì nói dối.

42
00:02:19,252 --> 00:02:21,448
Ví dụ, một lời nói dối có dạng như,

43
00:02:21,448 --> 00:02:25,619
"Xin lỗi, chiếc điện thoại ngu ngốc
của tôi hết pin. Tôi ghét điều đó."

44
00:02:25,619 --> 00:02:28,873
Thứ ba, lời nói dối giải thích sự kiện
bằng một cụm từ đơn giản

45
00:02:28,877 --> 00:02:32,006
trong khi bộ não chúng ta cố
để tạo nên một lời nói dối phức tạp.

46
00:02:32,006 --> 00:02:33,355
Phán xét và đánh giá

47
00:02:33,355 --> 00:02:36,159
là những thứ phức tạp
đối với bộ não để xử lý.

48
00:02:36,159 --> 00:02:38,630
Một tổng thống Mỹ đã có
một tuyên bố nổi tiếng:

49
00:02:38,630 --> 00:02:41,808
"Tôi không có mối quan hệ tình cảm nào
với cô ta."

50
00:02:41,808 --> 00:02:44,659
Và cuối cùng, trong khi lời nói dối
cố để miêu tả đơn giản,

51
00:02:44,659 --> 00:02:47,960
nó lại có khuynh hướng sử dụng câu dài
và cấu trúc phức tạp,

52
00:02:47,960 --> 00:02:49,692
chèn thêm những từ không cần thiết

53
00:02:49,692 --> 00:02:53,484
và không thích hợp nhưng nghe có vẻ
có căn cứ để thêm vào lời nói dối.

54
00:02:53,484 --> 00:02:56,164
Một tổng thống bị cáo buộc khác tuyên bố:

55
00:02:56,164 --> 00:02:59,504
"Tôi có thể khẳng định dứt khoát rằng,
cuộc điều tra đã chỉ ra

56
00:02:59,504 --> 00:03:01,357
không một nhân viên Nhà Trắng nào,

57
00:03:01,357 --> 00:03:03,660
không một ai đang làm việc ở hiện tại

58
00:03:03,660 --> 00:03:06,584
bị dính líu đến vụ tai nạn kì lạ này."

59
00:03:06,584 --> 00:03:10,128
Chúng ta hãy áp dụng phân tích ngôn ngữ
vào một vài ví dụ nổi tiếng.

60
00:03:10,128 --> 00:03:13,263
Nhà vô địch 7 lần của Tour de France,
Lance Amstrong.

61
00:03:13,263 --> 00:03:15,413
Khi so sánh một bài phỏng vấn năm 2005,

62
00:03:15,413 --> 00:03:18,300
trong đó anh ta phủ nhận việc sử dụng
chất kích thích

63
00:03:18,300 --> 00:03:21,218
với một bài năm 2013,
mà anh ta thừa nhận,

64
00:03:21,218 --> 00:03:25,208
anh ta sử dụng thêm các đại từ
tăng gần 3/4 lần.

65
00:03:25,208 --> 00:03:27,809
Chú ý sự tương phản của 2 câu nói sau đây.

66
00:03:27,809 --> 00:03:32,176
Một: "OK, bạn biết đó, một gã ở Pháp,
trong một phòng thí nghiệm tại Paris

67
00:03:32,176 --> 00:03:36,107
mở mẫu thử của bạn ra, là Jean-Francis,
và gã kiểm tra nó.

68
00:03:36,107 --> 00:03:38,804
Và rồi bạn nhận một cú điện từ báo chí
và nói rằng:

69
00:03:38,804 --> 00:03:41,585
"Chúng tôi tìm thấy EPO
gấp 6 lần cho phép."

70
00:03:42,893 --> 00:03:45,068
Hai: "Tôi đánh mất mình qua chuyện đó.

71
00:03:45,068 --> 00:03:47,923
Tôi chắc rằng cũng có người
không thể điều khiển được nó,

72
00:03:47,923 --> 00:03:49,680
và dĩ nhiên tôi cũng không thể,

73
00:03:49,680 --> 00:03:52,678
và tôi đã từng điều khiển được mọi thứ
trong cuộc sống của mình.

74
00:03:52,678 --> 00:03:55,366
Tôi điều khiển mọi tác động
của cuộc sống mình."

75
00:03:55,366 --> 00:03:58,658
Trong lời phủ nhận của mình, 
Armstrong miêu tả một hoàn cảnh giả định

76
00:03:58,658 --> 00:04:00,297
tập trung vào một đối tượng khác,

77
00:04:00,301 --> 00:04:03,029
và hoàn cảnh đó
hoàn toàn không liên quan đến bản thân,

78
00:04:03,029 --> 00:04:05,886
Trong lời thú nhận,
anh ta làm chủ tình thế của mình,

79
00:04:05,886 --> 00:04:08,561
đào sâu cảm xúc và động cơ cá nhân.

80
00:04:08,561 --> 00:04:12,504
Nhưng việc sử dụng đại từ nhân xưng
chỉ là một dấu hiệu của nói dối.

81
00:04:12,504 --> 00:04:15,243
Hãy cùng xem xét một ví dụ
từ vị thượng nghị sĩ tiền nhiệm

82
00:04:15,243 --> 00:04:17,471
và ứng cử viên tổng thống Mỹ John Edwards:

83
00:04:17,471 --> 00:04:20,830
"Tôi chỉ biết người cha trên danh nghĩa
đã nói trước công chúng rằng

84
00:04:20,830 --> 00:04:22,694
ông ta là cha của đứa bé.

85
00:04:22,694 --> 00:04:25,710
Tôi cũng không bị ràng buộc bởi bất cứ
văn bản

86
00:04:25,714 --> 00:04:29,188
yêu cầu hay hỗ trợ chi trả
dưới bất cứ hình thức nào

87
00:04:29,188 --> 00:04:32,353
cho mẹ hay cha của đứa bé."

88
00:04:32,377 --> 00:04:36,396
Không chỉ dùng một cách diễn tả dài dòng
để nói rằng "Đó không phải con tôi"

89
00:04:36,396 --> 00:04:39,282
mà Edward còn không hề
gọi tên của những người khác,

90
00:04:39,282 --> 00:04:43,051
thay vào đó là "đứa trẻ",
"người phụ nữ", và "cha trên danh nghĩa"

91
00:04:43,051 --> 00:04:46,190
Bây giờ hãy xem những lời
khi ông ta thừa nhận mối quan hệ cha con:

92
00:04:46,190 --> 00:04:47,741
"Tôi là cha của Quinn.

93
00:04:47,741 --> 00:04:49,998
Tôi sẽ làm mọi thứ để nuôi nó

94
00:04:49,998 --> 00:04:53,061
với tình yêu và sự hỗ trợ mà
con đáng được nhận."

95
00:04:53,061 --> 00:04:54,744
Câu nói ngắn gọn và trực tiếp,

96
00:04:54,744 --> 00:04:58,279
gọi tên của đứa bé và xác nhận
vai trò của ông ta trên cuộc đời bé.

97
00:04:58,279 --> 00:05:01,486
Vậy làm sao để áp dụng kĩ thuật
phảt hiện nói dối này vào đời sống?

98
00:05:01,486 --> 00:05:05,233
Đầu tiên, hãy nhớ rằng có rất nhiều
lời nói dối mà chúng ta gặp hàng ngày

99
00:05:05,233 --> 00:05:09,820
và ít khi chúng trở nên nghiêm trọng
như trong các ví dụ và đôi lúc là vô hại

100
00:05:09,820 --> 00:05:12,480
nhưng cũng thật thú vị
khi phát hiện được các manh mối,

101
00:05:12,480 --> 00:05:16,168
như là việc liên hệ bản thân,
dùng câu phủ định,

102
00:05:16,168 --> 00:05:18,571
giải thích sơ sài
và các câu rối rắm.


103
00:05:19,759 --> 00:05:22,819
Nó sẽ giúp bạn tránh khỏi việc
đánh giá quá cao một cổ phiếu,

104
00:05:22,819 --> 00:05:25,734
một sản phẩm không hiệu quả,
hay ngay cả một mối quan hệ tồi.