1
00:00:09,205 --> 00:00:11,195
"Izvini, ispraznio mi se telefon."

2
00:00:11,195 --> 00:00:13,494
"Nije mi ništa. Dobro sam."

3
00:00:13,494 --> 00:00:16,847
"Ovi navodi su potpuno neosnovani."

4
00:00:16,847 --> 00:00:20,799
"Kompanija nije bila svesna
bilo kakvog prestupa."

5
00:00:20,799 --> 00:00:23,543
"Volim te."

6
00:00:23,543 --> 00:00:26,586
Dnevno čujemo između 10 i 200 laži,

7
00:00:26,586 --> 00:00:30,022
i provedemo veći deo naše istorije
pronalazeći načine da ih detektujemo,

8
00:00:30,022 --> 00:00:32,700
od srednjovekovnih sprava za mučenje,
do poligrafa,

9
00:00:32,700 --> 00:00:36,042
kontrole krvnog pritiska i disanja,
analizatora stresa u glasu,

10
00:00:36,042 --> 00:00:38,725
praćenje kretanja očiju,
infracrvenih skenera mozga,

11
00:00:38,725 --> 00:00:42,324
i elektroencefalograma
od skoro 200 kilograma.

12
00:00:42,324 --> 00:00:45,296
Ali iako su ovi uređaji radili
pod određenim okolnostima,

13
00:00:45,296 --> 00:00:48,156
većina se može prevariti
uz dovoljnu pripremu.

14
00:00:48,156 --> 00:00:52,121
I nijedan nije dovoljno pouzdan
da bi bio prihvatljiv na sudu.

15
00:00:52,121 --> 00:00:54,665
Ali šta ako problem nije u tehnikama,

16
00:00:54,665 --> 00:00:58,706
već u osnovnoj pretpostavci da laganje
izaziva fiziološke promene?

17
00:00:58,706 --> 00:01:01,071
Šta ako bismo se okrenuli
neposrednijem pristupu,

18
00:01:01,071 --> 00:01:05,146
i koristili komunikacione nauke
kako bismo analizirali same laži?

19
00:01:05,146 --> 00:01:09,773
Na psihološkom nivou, delom lažemo
kako bismo stvorili bolju sliku sebe,

20
00:01:09,773 --> 00:01:12,859
povezivajući svoje fantazije za osobu
koju bismo voleli da budemo

21
00:01:12,859 --> 00:01:15,317
umesto osobe koja jesmo.

22
00:01:15,317 --> 00:01:19,569
Ali dok je naš mozak zauzet sanjanjem,
dopušta mnogim signalima da se provuku.

23
00:01:19,569 --> 00:01:23,728
Naša svest kontroliše oko 5%
naših kognitivnih funkcija,

24
00:01:23,728 --> 00:01:25,288
koje uključuju komunikaciju,

25
00:01:25,288 --> 00:01:28,931
dok se drugih 95% dešava
bez da smo toga svesni.

26
00:01:28,931 --> 00:01:31,874
Prema literaturi koja govori
o nadgledanju stvarnosti,

27
00:01:31,874 --> 00:01:35,426
priče bazirane na izmišljenim iskustvima
kvalitativno su drugačije

28
00:01:35,426 --> 00:01:38,117
od onih baziranih na stvarnim iskustvima.

29
00:01:38,117 --> 00:01:42,143
To sugeriše da stvaranje izmišljene priče
o ličnoj temi zahteva posla

30
00:01:42,143 --> 00:01:45,226
i za rezultat ima drugačiji
obrazac upotrebe jezika.

31
00:01:45,226 --> 00:01:48,231
Tehnologija poznata kao
lingvistička analiza teksta

32
00:01:48,231 --> 00:01:50,955
pomogla je u identifikovanju
4 takva zajednička obrasca

33
00:01:50,955 --> 00:01:53,942
u podsvesnom jeziku obmane.

34
00:01:53,942 --> 00:01:58,497
Prvo, lažovi manje upućuju na sebe
prilikom lažnih izjava.

35
00:01:58,497 --> 00:02:02,248
Više pričaju o drugima,
često koristeći treće lice

36
00:02:02,248 --> 00:02:05,509
kako bi se distancirali
i ogradili od svoje laži.

37
00:02:05,509 --> 00:02:07,158
Šta zvuči više veštački:

38
00:02:07,158 --> 00:02:09,990
"Apsolutno nikakva zabava
nije se odigrala u ovoj kući,"

39
00:02:09,990 --> 00:02:13,178
ili "Nisam organizovao zabavu ovde"?

40
00:02:13,178 --> 00:02:15,767
Drugo, lažovi teže da budu više negativni

41
00:02:15,767 --> 00:02:19,602
jer podsvesno osećaju krivicu
zbog laganja.

42
00:02:19,602 --> 00:02:21,422
Na primer, lažov će reći nešto ovako:

43
00:02:21,422 --> 00:02:25,613
"Izvini, crkla mi je baterija na glupom
telefonu. Mrzim ovu stvarčicu."

44
00:02:25,613 --> 00:02:28,877
Treće, lažovi obično objašnjavaju
događaje prostim jezikom

45
00:02:28,877 --> 00:02:32,155
jer se naš mozak muči
da konstruiše složenu laž.

46
00:02:32,155 --> 00:02:36,090
Rasuđivanje i procenjivanje su složene
stvari za naš mozak da preračuna.

47
00:02:36,090 --> 00:02:38,678
Kao što je predsednik SAD-a
jednom prilikom insistirao:

48
00:02:38,678 --> 00:02:41,998
"Ja nisam imao seksualnu vezu
sa tom ženom."

49
00:02:41,998 --> 00:02:44,683
I konačno, iako lažovi teže
ka jednostavnim opisima,

50
00:02:44,683 --> 00:02:48,158
imaju tendenciju da koriste duge
i uvijene rečenične strukture.

51
00:02:48,158 --> 00:02:49,764
Umetajući nepotrebne reči

52
00:02:49,764 --> 00:02:53,590
i nerelevantne ali činjeničke detalje
kako bi podupreli laž.

53
00:02:53,590 --> 00:02:56,164
Drugi predsednik, suočen sa skandalom,
izjavio je:

54
00:02:56,164 --> 00:02:59,574
"Mogu kategorički da kažem
da ova istraga nagoveštava

55
00:02:59,574 --> 00:03:02,751
da niko od osoblja Bele kuće,
niko iz administracije

56
00:03:02,751 --> 00:03:06,301
koja je trenutno zaposlena nije umešan
u ovaj veoma bizaran incident."

57
00:03:06,301 --> 00:03:10,188
Hajde da primenimo lingvističku analizu
na neke od poznatih primera.

58
00:03:10,188 --> 00:03:13,444
Uzmimo sedmostrukog pobednika
Tur de Fransa, Lensa Armstronga.

59
00:03:13,444 --> 00:03:15,397
Kada poredimo intervju iz 2005.

60
00:03:15,397 --> 00:03:18,274
u kojem je porekao dopingovanje

61
00:03:18,274 --> 00:03:21,212
sa intervjuom iz 2013.
u kojem je priznao doping,

62
00:03:21,212 --> 00:03:25,192
korišćenje ličnih zamenica poraslo je
za skoro tri četvrtine.

63
00:03:25,192 --> 00:03:27,859
Primetite kontrast između
sledeća dva citata:

64
00:03:27,859 --> 00:03:32,170
Prvi: "Ok, znate, neki tip u francuskoj...
u pariskoj laboratoriji

65
00:03:32,170 --> 00:03:36,131
otvori vaš uzorak, znate,
Žan Fransis taj i taj, i testira ga.

66
00:03:36,131 --> 00:03:38,816
I onda primite poziv iz novina i kažu vam:

67
00:03:38,816 --> 00:03:43,129
'Pronašli smo šest puta
da ste pozitivni na EPO.'"

68
00:03:43,129 --> 00:03:46,757
Drugi: "Ja sam se izgubio u svemu tome.
Ja sam siguran da ima još ljudi koji

69
00:03:46,757 --> 00:03:49,728
to ne bi podneli, ali ja
zasigurno nisam mogao,

70
00:03:49,728 --> 00:03:52,750
a ja sam navikao da kontrolišem
sve u svom životu.

71
00:03:52,750 --> 00:03:55,412
Ja sam kontrolisao svaki ishod
u svom životu."

72
00:03:55,412 --> 00:03:58,318
U svom poricanju, Armstrong je opisao
hipotetičku situaciju

73
00:03:58,318 --> 00:04:00,321
fokusiranu na nekog drugog,

74
00:04:00,321 --> 00:04:03,003
potpuno odstranjujući sebe
iz čitave situacije.

75
00:04:03,003 --> 00:04:05,090
U svom priznanju,
on poseduje svoju izjavu,

76
00:04:05,090 --> 00:04:08,609
zadubljujući se u svoje lične
emocije i motivacije.

77
00:04:08,609 --> 00:04:12,576
Ali korišćenje ličnih zamenica
je samo jedan indikator obmane.

78
00:04:12,576 --> 00:04:14,909
Pogledajmo još jedan primer
od bivšeg senatora

79
00:04:14,909 --> 00:04:17,984
i kandidata za predsednika SAD-a,
Džona Edvardsa.

80
00:04:17,984 --> 00:04:20,662
"Ja samo znam da je navodni otac
javno izjavio

81
00:04:20,662 --> 00:04:22,678
da je on otac bebe.

82
00:04:22,678 --> 00:04:25,664
Ja takođe nisam bio angažovan
u bilo kakvoj aktivnosti

83
00:04:25,664 --> 00:04:29,172
koja je zahtevala, složila se
ili podržavala bilo kakve isplate

84
00:04:29,172 --> 00:04:32,377
ženi ili navodnom ocu bebe."

85
00:04:32,377 --> 00:04:36,420
To nije samo uvijeni način da se kaže:
"Beba nije moja.",

86
00:04:36,420 --> 00:04:39,330
nego Edvards nikada druge stranke
ne oslovljava imenom,

87
00:04:39,330 --> 00:04:42,075
umesto toga govori "ta beba",
"žena" i "navodni otac".

88
00:04:42,930 --> 00:04:46,416
Hajde sada da vidimo šta je imao da kaže
u svom priznanju očinstva.

89
00:04:46,416 --> 00:04:47,817
"Ja sam Kvinin otac.

90
00:04:47,817 --> 00:04:49,998
Uradiću sve što je u mojoj moći
da joj pružim

91
00:04:49,998 --> 00:04:52,967
ljubav i podršku koju zaslužuje."

92
00:04:52,967 --> 00:04:54,768
Izjava je kratka i direktna,

93
00:04:54,768 --> 00:04:58,327
dete je oslovljeno po imenu i adresira se
njegova uloga u njenom životu.

94
00:04:58,327 --> 00:05:01,558
I kako možete primeniti ove tehnike
osmatranja laži u svom životu?

95
00:05:01,558 --> 00:05:05,219
Prvo, setite se da su mnoge laži
na koje nailazimo u svakodnevnom životu

96
00:05:05,219 --> 00:05:09,704
mnogo manje ozbiljne od ovih primera,
i možda čak bezopasne.

97
00:05:09,704 --> 00:05:12,528
Ali ipak je vredno truda
biti svestan jasnih znakova

98
00:05:12,528 --> 00:05:16,240
kao što su minimalno korišćenje
ličnih zamenica, negativni jezik,

99
00:05:16,240 --> 00:05:19,518
jednostavna objašnjenja
i uvijena formulacija.

100
00:05:19,518 --> 00:05:22,843
Možda će vam pomoći da izbegnete
precenjene akcije,

101
00:05:22,843 --> 00:05:26,333
neefikasan proizvod ili čak užasnu vezu.