[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:01.71,0:00:04.53,Default,,0000,0000,0000,,Сите сме атомски поврзани.
Dialogue: 0,0:00:04.91,0:00:07.86,Default,,0000,0000,0000,,Фундаментално, универзално.
Dialogue: 0,0:00:07.89,0:00:09.49,Default,,0000,0000,0000,,Но што значи тоа?
Dialogue: 0,0:00:10.67,0:00:13.62,Default,,0000,0000,0000,,Јас сум астрофизичар, и како таков
Dialogue: 0,0:00:13.62,0:00:17.66,Default,,0000,0000,0000,,моја одговорност е да ја следам\Nкосмичката историја
Dialogue: 0,0:00:17.71,0:00:20.51,Default,,0000,0000,0000,,на секој поединечен ваш атом.
Dialogue: 0,0:00:21.39,0:00:23.61,Default,,0000,0000,0000,,Всушност, би рекол
Dialogue: 0,0:00:23.64,0:00:27.20,Default,,0000,0000,0000,,дека едно од најголемите постигнувања\Nна модерната астрономија
Dialogue: 0,0:00:27.22,0:00:32.39,Default,,0000,0000,0000,,е согледувањето како всушност нашите атоми\Nбиле соединети.
Dialogue: 0,0:00:33.82,0:00:36.66,Default,,0000,0000,0000,,Додека водородот и хелиумот биле создадени
Dialogue: 0,0:00:36.69,0:00:39.76,Default,,0000,0000,0000,,во текот на првите 2 минути\Nна Големата експлозија,
Dialogue: 0,0:00:39.78,0:00:42.18,Default,,0000,0000,0000,,потеклото на потешките елементи,
Dialogue: 0,0:00:42.20,0:00:46.51,Default,,0000,0000,0000,,како што е железото во крвта,\Nкислородот што го вдишуваме,
Dialogue: 0,0:00:46.54,0:00:48.82,Default,,0000,0000,0000,,силициумот во вашите компјутери.
Dialogue: 0,0:00:48.85,0:00:51.98,Default,,0000,0000,0000,,лежи токму во животниот циклус на ѕвездите
Dialogue: 0,0:00:53.39,0:00:59.41,Default,,0000,0000,0000,,Нуклеарните реакции земаат полесни\Nелементи и ги трансформираат во потешки,
Dialogue: 0,0:00:59.44,0:01:01.94,Default,,0000,0000,0000,,и тоа го предизикува блескањето \Nна ѕвездите
Dialogue: 0,0:01:01.97,0:01:04.06,Default,,0000,0000,0000,,и нивното конечно експлодирање,
Dialogue: 0,0:01:04.08,0:01:09.50,Default,,0000,0000,0000,,што како резултат го збогатува универзумот\Nсо овие потешки елементи.
Dialogue: 0,0:01:09.97,0:01:14.22,Default,,0000,0000,0000,,Значи, без ѕвездената смрт
Dialogue: 0,0:01:15.10,0:01:17.29,Default,,0000,0000,0000,,не би го имало кислородот
Dialogue: 0,0:01:17.32,0:01:21.02,Default,,0000,0000,0000,,или другите елементи\Nпотешки од водородот и хелиумот,
Dialogue: 0,0:01:21.02,0:01:22.94,Default,,0000,0000,0000,,па оттука не би имало ни живот.
Dialogue: 0,0:01:24.15,0:01:27.70,Default,,0000,0000,0000,,Во нашите тела има повеќе атоми
Dialogue: 0,0:01:27.73,0:01:29.67,Default,,0000,0000,0000,,одошто ѕвезди во универзумот.
Dialogue: 0,0:01:30.64,0:01:33.18,Default,,0000,0000,0000,,И овие атоми се исклучително издржливи.
Dialogue: 0,0:01:33.74,0:01:35.90,Default,,0000,0000,0000,,Потеклото на нашите атоми
Dialogue: 0,0:01:35.93,0:01:41.28,Default,,0000,0000,0000,,може да се проследи до ѕвезди\Nкои ги произвеле во нивната внатрешност
Dialogue: 0,0:01:41.31,0:01:45.53,Default,,0000,0000,0000,,и ги расфрлале\Nширум Млечниот пат,
Dialogue: 0,0:01:45.55,0:01:47.54,Default,,0000,0000,0000,,пред милијарди години.
Dialogue: 0,0:01:48.01,0:01:49.43,Default,,0000,0000,0000,,И секако, јас би го знаел ова,
Dialogue: 0,0:01:49.46,0:01:52.58,Default,,0000,0000,0000,,затоа што сум сертифициран\Nѕвезден погребник.
Dialogue: 0,0:01:52.88,0:01:54.36,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:01:54.39,0:02:00.13,Default,,0000,0000,0000,,И денес, сакам да ве однесам на\Nпатување кое започнува со експлозија
Dialogue: 0,0:02:00.16,0:02:03.73,Default,,0000,0000,0000,,на супернова и завршува со воздухот\Nкој го дишеме токму сега.
Dialogue: 0,0:02:06.58,0:02:08.44,Default,,0000,0000,0000,,Од што е изградено нашето тело?
Dialogue: 0,0:02:09.19,0:02:14.85,Default,,0000,0000,0000,,Деведесет и шест проценти\Nсе состојат од само 4 елемента:
Dialogue: 0,0:02:15.49,0:02:19.45,Default,,0000,0000,0000,,водород, јаглерод, кислород и азот.
Dialogue: 0,0:02:21.22,0:02:25.55,Default,,0000,0000,0000,,Главниот лик на оваа космичка приказна\Nе кислородот.
Dialogue: 0,0:02:27.06,0:02:31.79,Default,,0000,0000,0000,,Освен тоа што огромен дел од\Nнашите тела е направен од кислород,
Dialogue: 0,0:02:31.82,0:02:36.52,Default,,0000,0000,0000,,туку кислородот е оној елемент кој\Nсе бори да го заштити животот на планетата
Dialogue: 0,0:02:37.49,0:02:39.86,Default,,0000,0000,0000,,Поголемиот дел од кислородот\Nво универзумот
Dialogue: 0,0:02:39.88,0:02:44.93,Default,,0000,0000,0000,,бил всушност произведен\Nво текот на целата историја на универзумот
Dialogue: 0,0:02:44.95,0:02:46.95,Default,,0000,0000,0000,,во овие супернова екплозии.
Dialogue: 0,0:02:47.76,0:02:52.45,Default,,0000,0000,0000,,Овие супернова експлозии\Nја означуваат смртта на огромни ѕвезди.
Dialogue: 0,0:02:52.47,0:02:54.81,Default,,0000,0000,0000,,И во текот на еден\Nизвонреден месец,
Dialogue: 0,0:02:54.83,0:02:59.01,Default,,0000,0000,0000,,една супернова експлозија може\Nда свети повеќе отколку цела галаксија
Dialogue: 0,0:02:59.03,0:03:01.44,Default,,0000,0000,0000,,која содржи милијарди ѕвезди.
Dialogue: 0,0:03:01.82,0:03:03.49,Default,,0000,0000,0000,,Навистина извонредно.
Dialogue: 0,0:03:05.05,0:03:09.93,Default,,0000,0000,0000,,Затоа што огромните ѕвезди\Nгорат посветло
Dialogue: 0,0:03:09.95,0:03:13.90,Default,,0000,0000,0000,,и имаат поспектакуларна смрт\Nод останатите ѕвезди.
Dialogue: 0,0:03:14.73,0:03:18.24,Default,,0000,0000,0000,,Нуклеарната фузија е всушност\Nживотната крв на сите ѕвезди,
Dialogue: 0,0:03:18.27,0:03:19.87,Default,,0000,0000,0000,,вклучувајќи го и Сонцето.
Dialogue: 0,0:03:19.89,0:03:24.34,Default,,0000,0000,0000,,и како резултат таа е изворот\Nна сета енергија на Земјата.
Dialogue: 0,0:03:25.72,0:03:30.04,Default,,0000,0000,0000,,Можете да ги замислите ѕвездите \Nкако фабрики за фузија
Dialogue: 0,0:03:30.06,0:03:33.01,Default,,0000,0000,0000,,кои се напојуваат преку\Nсудирите на атомите
Dialogue: 0,0:03:33.03,0:03:35.34,Default,,0000,0000,0000,,во нивната жешка и густа внатрешност.
Dialogue: 0,0:03:35.64,0:03:38.20,Default,,0000,0000,0000,,Ѕвезди како нашето Сонце,
Dialogue: 0,0:03:38.22,0:03:39.70,Default,,0000,0000,0000,,кои се релативно мали,
Dialogue: 0,0:03:39.73,0:03:41.94,Default,,0000,0000,0000,,го претвораат водородот во хелиум,
Dialogue: 0,0:03:41.97,0:03:45.75,Default,,0000,0000,0000,,но потешките ѕвезди со маса \N8-пати поголема од Сонцето
Dialogue: 0,0:03:45.78,0:03:47.96,Default,,0000,0000,0000,,го продолжуваат циклусот на горење
Dialogue: 0,0:03:47.96,0:03:51.92,Default,,0000,0000,0000,,дури и откако ќе се потроши хелиумот\Nво нивните јадра.
Dialogue: 0,0:03:53.39,0:03:55.27,Default,,0000,0000,0000,,И сега,
Dialogue: 0,0:03:55.29,0:03:58.46,Default,,0000,0000,0000,,огромната ѕвезда е останата\Nсо јаглеродно јадро,
Dialogue: 0,0:03:58.48,0:04:01.67,Default,,0000,0000,0000,,кое, како што знаете,\Nе основна компонента на животот.
Dialogue: 0,0:04:02.78,0:04:06.51,Default,,0000,0000,0000,,Ова јаглеродно јадро продолжува \Nда колабира
Dialogue: 0,0:04:06.54,0:04:09.04,Default,,0000,0000,0000,,и како резултат,\Nима покачување на температурата,
Dialogue: 0,0:04:09.07,0:04:13.02,Default,,0000,0000,0000,,што дозволува да се случуваат\Nдруги нуклеарни реакции,
Dialogue: 0,0:04:13.05,0:04:15.68,Default,,0000,0000,0000,,потоа јаглеродот преминува во кислород,
Dialogue: 0,0:04:15.70,0:04:19.36,Default,,0000,0000,0000,,во неон, силициум, сулфур
Dialogue: 0,0:04:19.39,0:04:21.01,Default,,0000,0000,0000,,и конечно во железо.
Dialogue: 0,0:04:21.67,0:04:23.53,Default,,0000,0000,0000,,И железото е крајот.
Dialogue: 0,0:04:24.57,0:04:25.72,Default,,0000,0000,0000,,Зошто?
Dialogue: 0,0:04:25.74,0:04:28.28,Default,,0000,0000,0000,,Бидејќи железото има најврзано\Nјадро во универзумот,
Dialogue: 0,0:04:28.30,0:04:32.70,Default,,0000,0000,0000,,што значи дека не можеме да извлечеме \Nенергија горејќи железо.
Dialogue: 0,0:04:33.27,0:04:38.93,Default,,0000,0000,0000,,Тогаш кога целото јадро\Nна огромната ѕвезда е составено од железо,
Dialogue: 0,0:04:38.95,0:04:40.35,Default,,0000,0000,0000,,таа снемува гориво.
Dialogue: 0,0:04:40.87,0:04:44.01,Default,,0000,0000,0000,,И тоа е неверојатно лош ден за една ѕвезда
Dialogue: 0,0:04:44.03,0:04:47.66,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:04:48.40,0:04:51.18,Default,,0000,0000,0000,,Без гориво, не може да генерира топлина,
Dialogue: 0,0:04:52.43,0:04:55.23,Default,,0000,0000,0000,,и поради тоа гравитацијата \Nпобедува во битката.
Dialogue: 0,0:04:56.23,0:04:59.95,Default,,0000,0000,0000,,Железното јадро нема друг избор,\Nосвен да се сплеска,
Dialogue: 0,0:04:59.97,0:05:02.80,Default,,0000,0000,0000,,достигнувајќи неверојатни густини.
Dialogue: 0,0:05:03.36,0:05:06.66,Default,,0000,0000,0000,,Замислете 300 милиони тони
Dialogue: 0,0:05:06.68,0:05:09.68,Default,,0000,0000,0000,,смалени на простор\Nголем колку една коцка шеќер.
Dialogue: 0,0:05:10.46,0:05:15.07,Default,,0000,0000,0000,,Со овие екстремно големи густини,\Nјадрото всушност дава отпор на распаѓањето
Dialogue: 0,0:05:15.09,0:05:16.69,Default,,0000,0000,0000,,и како резултат,
Dialogue: 0,0:05:16.71,0:05:20.60,Default,,0000,0000,0000,,целиот овој материјал\Nотскокнува од јадрото.
Dialogue: 0,0:05:21.55,0:05:22.82,Default,,0000,0000,0000,,И овој драматичен отскок,
Dialogue: 0,0:05:22.84,0:05:26.81,Default,,0000,0000,0000,,кој се случува во една фракција\Nод секундата,
Dialogue: 0,0:05:26.83,0:05:32.66,Default,,0000,0000,0000,,е одговорен за отфрлување на \Nостатокот од ѕвездата во сите насоки,
Dialogue: 0,0:05:32.69,0:05:35.42,Default,,0000,0000,0000,,најпосле формирајќи супернова експлозија.
Dialogue: 0,0:05:38.45,0:05:43.68,Default,,0000,0000,0000,,Но, за жал, од перспектива на\Nастрофизичар,
Dialogue: 0,0:05:43.70,0:05:47.10,Default,,0000,0000,0000,,условите во центрите на \Nѕвездите кои експлодираат
Dialogue: 0,0:05:47.13,0:05:49.41,Default,,0000,0000,0000,,не можат да се рекреираат во лабораторија.
Dialogue: 0,0:05:49.43,0:05:50.44,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:05:50.47,0:05:54.08,Default,,0000,0000,0000,,За среќа на човештвото,\Nне сме способни да го направиме тоа.
Dialogue: 0,0:05:54.11,0:05:55.82,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:05:55.84,0:05:57.06,Default,,0000,0000,0000,,Но што значи тоа?
Dialogue: 0,0:05:57.09,0:05:58.77,Default,,0000,0000,0000,,Значи дека како астрофизичари,
Dialogue: 0,0:05:58.79,0:06:03.15,Default,,0000,0000,0000,,треба да се потпираме на софистицирани\Nкомпјутерски симулации
Dialogue: 0,0:06:03.18,0:06:06.97,Default,,0000,0000,0000,,за да може да ги разбереме\Nовие комплексни феномени.
Dialogue: 0,0:06:08.36,0:06:12.15,Default,,0000,0000,0000,,Овие симулации можат да бидат искористени\Nза да се сфати како гасот се однесува
Dialogue: 0,0:06:12.18,0:06:14.12,Default,,0000,0000,0000,,под такви екстремни услови.
Dialogue: 0,0:06:14.89,0:06:17.42,Default,,0000,0000,0000,,И да бидат искористени да \Nодговорат на важни прашања
Dialogue: 0,0:06:17.44,0:06:20.62,Default,,0000,0000,0000,,како, „Што крајно ја раскинува\Nмасивната ѕвезда?"
Dialogue: 0,0:06:20.64,0:06:24.72,Default,,0000,0000,0000,,„Како оваа имплозија може\Nда се претвори во експлозија?"
Dialogue: 0,0:06:27.58,0:06:30.05,Default,,0000,0000,0000,,Има куп дебати во астрономското\Nподрачје,
Dialogue: 0,0:06:30.07,0:06:34.51,Default,,0000,0000,0000,,но сите се согласуваме дека неутрините,
Dialogue: 0,0:06:34.53,0:06:37.34,Default,,0000,0000,0000,,кои се едни 'недофатиливи'\Nелементарни честички,
Dialogue: 0,0:06:37.36,0:06:38.88,Default,,0000,0000,0000,,имаат многу важна улога.
Dialogue: 0,0:06:39.87,0:06:41.04,Default,,0000,0000,0000,,Да?
Dialogue: 0,0:06:41.06,0:06:44.02,Default,,0000,0000,0000,,Сега ќе ви покажам една \Nод тие симулации.
Dialogue: 0,0:06:46.51,0:06:52.16,Default,,0000,0000,0000,,Значи неутрините се создаваат во големи\Nколичини штом се распадне јадрото.
Dialogue: 0,0:06:52.18,0:06:53.35,Default,,0000,0000,0000,,Всушност,
Dialogue: 0,0:06:53.38,0:06:57.06,Default,,0000,0000,0000,,тие се одговорни за трансферот\Nна енергија во јадрото.
Dialogue: 0,0:06:57.70,0:07:00.31,Default,,0000,0000,0000,,Како термичката радијација во греалка,
Dialogue: 0,0:07:00.33,0:07:03.88,Default,,0000,0000,0000,,неутрините пумпаат енергија во јадрото,
Dialogue: 0,0:07:04.08,0:07:08.18,Default,,0000,0000,0000,,зголемувајќи ја можноста\Nза пореметување на ѕвездата.
Dialogue: 0,0:07:08.78,0:07:11.54,Default,,0000,0000,0000,,Всушност, во една фракција од секундата
Dialogue: 0,0:07:11.57,0:07:13.20,Default,,0000,0000,0000,,неутрините пумпаат \Nтолку многу енергија
Dialogue: 0,0:07:13.22,0:07:17.90,Default,,0000,0000,0000,,што притисокот се крева доволно високо\Nза да се формира шок бран
Dialogue: 0,0:07:17.92,0:07:21.64,Default,,0000,0000,0000,,кој потоа ја раскинува целата ѕвезда.
Dialogue: 0,0:07:22.01,0:07:26.28,Default,,0000,0000,0000,,И во тој шок бран, всушност,\Nсе создаваат елементите.
Dialogue: 0,0:07:28.24,0:07:29.96,Default,,0000,0000,0000,,Фала ви, неутрини.
Dialogue: 0,0:07:29.98,0:07:31.58,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:07:33.13,0:07:36.22,Default,,0000,0000,0000,,Суперновите светат силно,
Dialogue: 0,0:07:36.24,0:07:38.43,Default,,0000,0000,0000,,и за краток период на време,
Dialogue: 0,0:07:38.46,0:07:43.50,Default,,0000,0000,0000,,зрачат повеќе енергија од онаа\Nшто Сонцето ја зрачи цел свој животен век.
Dialogue: 0,0:07:44.85,0:07:47.56,Default,,0000,0000,0000,,Онаа точка светлина која што ја гледате,
Dialogue: 0,0:07:47.58,0:07:50.88,Default,,0000,0000,0000,,која што сигурно не беше таму претходно,
Dialogue: 0,0:07:50.91,0:07:53.19,Default,,0000,0000,0000,,гори како светилник,
Dialogue: 0,0:07:53.22,0:07:57.12,Default,,0000,0000,0000,,јасно означувајќи ја позицијата\Nна смрт на масивната ѕвезда.
Dialogue: 0,0:07:59.20,0:08:01.85,Default,,0000,0000,0000,,Во галаксија како нашиот Млечен Пат,
Dialogue: 0,0:08:01.87,0:08:05.78,Default,,0000,0000,0000,,проценуваме дека отприлика\Nеднаш во секои 50 години,
Dialogue: 0,0:08:05.81,0:08:07.58,Default,,0000,0000,0000,,една масивна ѕвезда умира.
Dialogue: 0,0:08:08.70,0:08:11.70,Default,,0000,0000,0000,,Ова значи дека некаде\Nво универзумот,
Dialogue: 0,0:08:11.72,0:08:15.15,Default,,0000,0000,0000,,секоја секунда има \Nпо една супернова експлозија.
Dialogue: 0,0:08:17.46,0:08:19.72,Default,,0000,0000,0000,,И за среќа на астрономите,
Dialogue: 0,0:08:19.75,0:08:23.09,Default,,0000,0000,0000,,некои од нив се пронајдени\Nво релативна близина на Земјата.
Dialogue: 0,0:08:24.36,0:08:30.02,Default,,0000,0000,0000,,Различни цивилизации\Nги имаат забележано овие супернова екплозии
Dialogue: 0,0:08:30.05,0:08:33.01,Default,,0000,0000,0000,,долго време пред да се измисли телескопот
Dialogue: 0,0:08:34.70,0:08:36.90,Default,,0000,0000,0000,,Најпозната од нив е најверојатно
Dialogue: 0,0:08:36.92,0:08:40.61,Default,,0000,0000,0000,,супернова експлозијата која ја создаде\NРаковидната Маглина.
Dialogue: 0,0:08:41.75,0:08:43.01,Default,,0000,0000,0000,,Да?
Dialogue: 0,0:08:43.04,0:08:49.09,Default,,0000,0000,0000,,Корејски и Кинески астрономи \Nја забележаа оваа супернова во 1054,
Dialogue: 0,0:08:49.12,0:08:51.80,Default,,0000,0000,0000,,сигурно како што забележале и\Nдомородците во Америка.
Dialogue: 0,0:08:53.37,0:08:58.63,Default,,0000,0000,0000,,Оваа супернова се одиграла околу \N5,600 светлосни години подалеку од Земјата
Dialogue: 0,0:08:59.20,0:09:01.40,Default,,0000,0000,0000,,И била толку неверојатно сјајна
Dialogue: 0,0:09:01.43,0:09:03.94,Default,,0000,0000,0000,,што астрономите можеле да ја видат\Nи преку ден.
Dialogue: 0,0:09:04.65,0:09:09.50,Default,,0000,0000,0000,,Била видлива со голо око\Nна ноќното небо отприлика уште две години.
Dialogue: 0,0:09:13.28,0:09:17.64,Default,,0000,0000,0000,,Околу 1,000 години подоцна,\Nшто можеме да видиме?
Dialogue: 0,0:09:18.06,0:09:22.17,Default,,0000,0000,0000,,Можеме да видиме нишки\Nкои беа експлодирани,
Dialogue: 0,0:09:22.20,0:09:24.71,Default,,0000,0000,0000,,движејќи се 400 километри во секунда.
Dialogue: 0,0:09:25.13,0:09:29.31,Default,,0000,0000,0000,,Овие нишки се од суштинско значење\Nза да разбереме
Dialogue: 0,0:09:29.33,0:09:31.26,Default,,0000,0000,0000,,како масивните ѕвезди умираат.
Dialogue: 0,0:09:31.75,0:09:33.12,Default,,0000,0000,0000,,Сликата која ја гледате
Dialogue: 0,0:09:33.14,0:09:35.58,Default,,0000,0000,0000,,беше составена од\Nвселенскиот телескоп Хабл
Dialogue: 0,0:09:35.61,0:09:37.48,Default,,0000,0000,0000,,во текот на три месеци.
Dialogue: 0,0:09:37.99,0:09:40.26,Default,,0000,0000,0000,,И е неверојатно важна за \Nастрономите
Dialogue: 0,0:09:40.29,0:09:43.47,Default,,0000,0000,0000,,бидејќи го носи\Nхемиското наследство
Dialogue: 0,0:09:43.50,0:09:45.23,Default,,0000,0000,0000,,на ѕвездата која експлодирала.
Dialogue: 0,0:09:45.76,0:09:50.83,Default,,0000,0000,0000,,Портокаловите нишки кои ги гледате,\Nсе раскинати остатоци од ѕвездата,
Dialogue: 0,0:09:50.86,0:09:53.19,Default,,0000,0000,0000,,и главно содржат водород,
Dialogue: 0,0:09:53.63,0:09:56.82,Default,,0000,0000,0000,,додека сините и црвените \Nнишки кои ги гледате
Dialogue: 0,0:09:56.84,0:09:59.33,Default,,0000,0000,0000,,се всушност свежо синтетизиран кислород.
Dialogue: 0,0:09:59.75,0:10:04.19,Default,,0000,0000,0000,,Така што, проучување на остатоци \Nод супернова, како Раковидната Маглина,
Dialogue: 0,0:10:04.21,0:10:06.51,Default,,0000,0000,0000,,им овозможи на астрономите \Nцврсто да заклучат
Dialogue: 0,0:10:06.53,0:10:11.98,Default,,0000,0000,0000,,дека огромен дел од кислородот на Земјата\Nбил создаден од супернова експлозии
Dialogue: 0,0:10:11.100,0:10:14.20,Default,,0000,0000,0000,,во текот на историјата на универзумот.
Dialogue: 0,0:10:15.12,0:10:16.63,Default,,0000,0000,0000,,И може да процениме
Dialogue: 0,0:10:16.66,0:10:21.10,Default,,0000,0000,0000,,дека за да може да се сврзат сите\Nатоми на кислород во нашето тело,
Dialogue: 0,0:10:21.12,0:10:24.39,Default,,0000,0000,0000,,биле потребни 100 милиони\Nсупернова експлозии.
Dialogue: 0,0:10:25.15,0:10:29.14,Default,,0000,0000,0000,,Секој дел од вас,\Nбарем поголемиот дел,
Dialogue: 0,0:10:29.17,0:10:31.96,Default,,0000,0000,0000,,е произлезен од една од\Nтие супернова експлозии.
Dialogue: 0,0:10:35.27,0:10:36.86,Default,,0000,0000,0000,,Сега можеби се прашувате,
Dialogue: 0,0:10:36.89,0:10:38.89,Default,,0000,0000,0000,,како овие атоми
Dialogue: 0,0:10:38.91,0:10:43.66,Default,,0000,0000,0000,,кои биле генерирани во\Nтолку екстремни услови
Dialogue: 0,0:10:43.69,0:10:46.22,Default,,0000,0000,0000,,на крајот успеале да се \Nсместат во нашето тело?
Dialogue: 0,0:10:47.21,0:10:51.08,Default,,0000,0000,0000,,Сакам да го следите\Nмисловниот експеримент.
Dialogue: 0,0:10:51.10,0:10:54.60,Default,,0000,0000,0000,,Замислете дека сме во Млечниот Пат,\Nи одеднаш настанува супернова.
Dialogue: 0,0:10:54.100,0:10:58.90,Default,,0000,0000,0000,,Таа експлодира тони \Nкислородни атоми
Dialogue: 0,0:10:58.92,0:11:01.23,Default,,0000,0000,0000,,во скоро празна вселена.
Dialogue: 0,0:11:02.08,0:11:06.16,Default,,0000,0000,0000,,Неколку од нив се\Nсобираат во облак.
Dialogue: 0,0:11:07.29,0:11:10.58,Default,,0000,0000,0000,,Пред 4.5 милијарди години,
Dialogue: 0,0:11:10.60,0:11:14.07,Default,,0000,0000,0000,,нешто го наруши тој облак\Nи предизвика негово распаѓање,
Dialogue: 0,0:11:14.09,0:11:18.39,Default,,0000,0000,0000,,формирајќи го Сонцето во неговиот центар\Nи Сончевиот систем.
Dialogue: 0,0:11:20.22,0:11:23.82,Default,,0000,0000,0000,,Сонцето, планетите и животот на Земјата
Dialogue: 0,0:11:23.84,0:11:26.41,Default,,0000,0000,0000,,зависат од овој прекрасен циклус
Dialogue: 0,0:11:26.43,0:11:31.28,Default,,0000,0000,0000,,на ѕвездено раѓање, умирање и\Nпреродба.
Dialogue: 0,0:11:31.88,0:11:36.60,Default,,0000,0000,0000,,И ова го продолжува рециклирањето\Nна атоми во универзумот.
Dialogue: 0,0:11:36.63,0:11:40.62,Default,,0000,0000,0000,,И како резултат, астрономијата и хемијата\Nсе интимно поврзани.
Dialogue: 0,0:11:41.82,0:11:44.59,Default,,0000,0000,0000,,Ние сме живи облици кои еволуирале
Dialogue: 0,0:11:44.59,0:11:48.46,Default,,0000,0000,0000,,да го вдишуваме отпадниот материјал на растенијата.
Dialogue: 0,0:11:49.44,0:11:51.07,Default,,0000,0000,0000,,Но сега знаете
Dialogue: 0,0:11:51.07,0:11:54.24,Default,,0000,0000,0000,,дека исто така го вдишуваме отпадниот\Nматеријал од супернова експлозии.
Dialogue: 0,0:11:54.24,0:11:55.94,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:11:56.99,0:11:58.99,Default,,0000,0000,0000,,Земете секунда, вдишете.
Dialogue: 0,0:12:00.23,0:12:03.19,Default,,0000,0000,0000,,Атом на кислород само што\Nвлезе во вашето тело.
Dialogue: 0,0:12:03.21,0:12:05.54,Default,,0000,0000,0000,,Со сигурност, тој кислороден атом
Dialogue: 0,0:12:05.56,0:12:07.80,Default,,0000,0000,0000,,памети дека бил\Nдел од внатрешноста на ѕвезда
Dialogue: 0,0:12:07.82,0:12:11.20,Default,,0000,0000,0000,,и најверојатно бил создаден\Nод супернова експлозија.
Dialogue: 0,0:12:12.22,0:12:16.22,Default,,0000,0000,0000,,Можно е овој атом да патувал\Nниз целиот Сончев систем
Dialogue: 0,0:12:16.24,0:12:18.50,Default,,0000,0000,0000,,пред да слета на Земјата,
Dialogue: 0,0:12:18.52,0:12:20.50,Default,,0000,0000,0000,,долго пред да стигне до вас.
Dialogue: 0,0:12:22.44,0:12:23.70,Default,,0000,0000,0000,,Кога дишеме,
Dialogue: 0,0:12:24.98,0:12:29.78,Default,,0000,0000,0000,,секојдневно искористуваме стотици литри\Nкислород.
Dialogue: 0,0:12:31.57,0:12:36.59,Default,,0000,0000,0000,,Јас имам неверојатна среќа да стојам\Nпред оваа прекрасна публика,
Dialogue: 0,0:12:36.61,0:12:39.85,Default,,0000,0000,0000,,но јас всушност ги крадам\Nвашите кислородни атоми.
Dialogue: 0,0:12:39.88,0:12:42.40,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:12:42.43,0:12:43.96,Default,,0000,0000,0000,,И затоа што ви се обраќам,
Dialogue: 0,0:12:43.98,0:12:47.55,Default,,0000,0000,0000,,дел од нив кои биле од мене,\Nви ги давам назад.
Dialogue: 0,0:12:51.28,0:12:56.01,Default,,0000,0000,0000,,Така што дишењето
Dialogue: 0,0:12:56.04,0:13:00.12,Default,,0000,0000,0000,,учествува во оваа прекрасна\Nразмена на атоми.
Dialogue: 0,0:13:00.15,0:13:02.01,Default,,0000,0000,0000,,И можете да прашате,
Dialogue: 0,0:13:03.89,0:13:10.89,Default,,0000,0000,0000,,“Тогаш, колку атоми од нашите тела \Nнекогаш и припаѓале на Фрида Кало?“
Dialogue: 0,0:13:11.01,0:13:13.40,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:13:13.43,0:13:15.30,Default,,0000,0000,0000,,Околу 100,000 од нив.
Dialogue: 0,0:13:16.34,0:13:20.77,Default,,0000,0000,0000,,Други 100,000 најверојатно\Nи припаѓале на Марија Кири,
Dialogue: 0,0:13:20.79,0:13:23.18,Default,,0000,0000,0000,,други 100,000 на Сели Рејд,
Dialogue: 0,0:13:23.20,0:13:25.34,Default,,0000,0000,0000,,и на кој и да помислите.
Dialogue: 0,0:13:27.24,0:13:34.02,Default,,0000,0000,0000,,Дишењето не е само полнење на нашите \Nбели дробови со вселенска историја,
Dialogue: 0,0:13:34.51,0:13:35.94,Default,,0000,0000,0000,,туку и со човечка историја.
Dialogue: 0,0:13:37.70,0:13:40.68,Default,,0000,0000,0000,,Би сакал да го завршам мојот говор\Nсподелувајќи еден мит
Dialogue: 0,0:13:40.70,0:13:42.50,Default,,0000,0000,0000,,кој ми е многу драг.
Dialogue: 0,0:13:42.52,0:13:44.89,Default,,0000,0000,0000,,Мит од Чичименската култура,
Dialogue: 0,0:13:44.91,0:13:47.92,Default,,0000,0000,0000,,која е многу моќна\NМезоамериканска култура.
Dialogue: 0,0:13:49.00,0:13:51.20,Default,,0000,0000,0000,,Чичименците верувале
Dialogue: 0,0:13:51.22,0:13:54.62,Default,,0000,0000,0000,,дека нашата суштина\Nбила составена во небесата.
Dialogue: 0,0:13:54.65,0:13:56.82,Default,,0000,0000,0000,,И на нејзиното патување до нас,
Dialogue: 0,0:13:56.84,0:14:00.44,Default,,0000,0000,0000,,всушност се распаднала на\Nмногу мали делови.
Dialogue: 0,0:14:01.44,0:14:03.01,Default,,0000,0000,0000,,Мојот дедо ми кажуваше,
Dialogue: 0,0:14:03.03,0:14:05.75,Default,,0000,0000,0000,,“Една од причините зошто\Nсе чувствуваш нецелосно
Dialogue: 0,0:14:05.78,0:14:07.100,Default,,0000,0000,0000,,е бидејќи ти фалат делови.“
Dialogue: 0,0:14:08.02,0:14:09.04,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:14:09.07,0:14:10.64,Default,,0000,0000,0000,,“Но немој тоа да те измами.
Dialogue: 0,0:14:10.66,0:14:14.41,Default,,0000,0000,0000,,Дадена ти е неверојатна\Nможност за развивање.
Dialogue: 0,0:14:14.43,0:14:15.58,Default,,0000,0000,0000,,Зошто?
Dialogue: 0,0:14:15.61,0:14:18.36,Default,,0000,0000,0000,,Не затоа што тие делови\Nбиле расфрлани на Замјата
Dialogue: 0,0:14:18.39,0:14:20.15,Default,,0000,0000,0000,,и ти треба да одиш и да ги собираш.
Dialogue: 0,0:14:20.17,0:14:22.84,Default,,0000,0000,0000,,Не, тие делови се дел од други луѓе.
Dialogue: 0,0:14:23.49,0:14:27.02,Default,,0000,0000,0000,,И само ако ги споделувате,\Nможете да станете целосни.
Dialogue: 0,0:14:28.02,0:14:29.19,Default,,0000,0000,0000,,Да, во твојот живот,
Dialogue: 0,0:14:29.21,0:14:32.03,Default,,0000,0000,0000,,ке има индивидуи\Nкои ги имаат тие големи делови
Dialogue: 0,0:14:32.06,0:14:33.62,Default,,0000,0000,0000,,што ќе направат\Nда се чуствуваш целосен.
Dialogue: 0,0:14:35.36,0:14:38.26,Default,,0000,0000,0000,,Но во твојата потрага \Nпо остварување комплетност,
Dialogue: 0,0:14:38.28,0:14:43.31,Default,,0000,0000,0000,,треба да го негуваш и споделуваш\Nсекое од тие делови.“
Dialogue: 0,0:14:45.39,0:14:48.48,Default,,0000,0000,0000,,Мене ми звучи многу како приказната\Nза кислородот.
Dialogue: 0,0:14:48.50,0:14:49.55,Default,,0000,0000,0000,,(Смеа)
Dialogue: 0,0:14:49.57,0:14:52.83,Default,,0000,0000,0000,,Која започна во небесата\Nво супернова експлозија
Dialogue: 0,0:14:52.85,0:14:55.30,Default,,0000,0000,0000,,и продолжува денес,
Dialogue: 0,0:14:56.06,0:14:58.46,Default,,0000,0000,0000,,во границите на нашето човештво.
Dialogue: 0,0:14:59.91,0:15:05.17,Default,,0000,0000,0000,,Атомите во нашите тела\Nзапочнале такво епско патешествие,
Dialogue: 0,0:15:05.20,0:15:10.32,Default,,0000,0000,0000,,со временски распон од милијарда години\Nдо само неколку векови,
Dialogue: 0,0:15:10.34,0:15:12.73,Default,,0000,0000,0000,,стигнувајќи до тебе,
Dialogue: 0,0:15:12.75,0:15:14.44,Default,,0000,0000,0000,,до сите вас,
Dialogue: 0,0:15:14.47,0:15:16.34,Default,,0000,0000,0000,,сведоци на универзумот.
Dialogue: 0,0:15:16.36,0:15:17.52,Default,,0000,0000,0000,,Ви благодарам.
Dialogue: 0,0:15:17.55,0:15:21.08,Default,,0000,0000,0000,,(Аплауз)