WEBVTT

00:00:06.186 --> 00:00:09.188
Ako bi trebalo da sažmem 20 godina

00:00:09.188 --> 00:00:10.623
svog proučavanja slonova

00:00:10.623 --> 00:00:12.583
u jednu rečenicu,

00:00:12.583 --> 00:00:14.047
kako bi to izgledalo?

00:00:14.047 --> 00:00:15.713
Šta bih mogla da vam kažem?

00:00:15.713 --> 00:00:19.675
Rekla bih da su slonovi baš kao i mi!

00:00:19.675 --> 00:00:21.308
Šta pod time mislim?

00:00:21.308 --> 00:00:23.428
Potrebno je dosta strpljenja

00:00:23.428 --> 00:00:24.596
da se bude na terenu

00:00:24.596 --> 00:00:26.012
i da se shvate navike

00:00:26.012 --> 00:00:28.973
ovih veoma sporih
i inteligentnih životinja.

00:00:28.973 --> 00:00:33.439
Ali posle nekog vremena,
vidite da su nam vrlo slični.

00:00:33.439 --> 00:00:35.390
I mislite: "Kako to mogu da kažem?

00:00:35.390 --> 00:00:36.862
Pogledajte, oni imaju velike uši,

00:00:36.862 --> 00:00:38.806
imaju dugačke noseve.

00:00:38.806 --> 00:00:40.388
Kako to mislite da su kao mi?"

00:00:40.388 --> 00:00:44.308
U stvari, njihove porodice
su vrlo slične našim.

00:00:44.308 --> 00:00:47.743
A porodica je izuzetno važna slonovima.

00:00:47.743 --> 00:00:50.579
Oni odrastaju u čvrsto vezanim
porodicama

00:00:50.579 --> 00:00:53.083
i one su velike.

00:00:53.083 --> 00:00:54.916
Isto je kao na našim
porodičnim skupovima,

00:00:54.916 --> 00:00:57.087
gde se sve tetke okupljaju

00:00:57.087 --> 00:00:59.138
sa svom hranom koju će da donesu,
i planiraju,

00:00:59.138 --> 00:01:00.339
a svi dečaci razmišljaju:

00:01:00.339 --> 00:01:02.166
"Hoćemo li da igramo igrice?

00:01:02.166 --> 00:01:03.762
Hoćemo li da se bijemo?"

00:01:03.762 --> 00:01:05.554
Vrlo je slično

00:01:05.554 --> 00:01:09.640
i veselo, sa vriskom i cikom.
Neverovatno je videti to.

00:01:09.640 --> 00:01:12.815
Ali čim imate porodično okupljanje,

00:01:12.815 --> 00:01:14.686
kao i na svadbi ili nečem sličnom,

00:01:14.686 --> 00:01:17.315
odjednom iskrsne porodična politika

00:01:17.315 --> 00:01:20.111
i pojedinci sa nižim statusom
na ovoj sceni

00:01:20.111 --> 00:01:22.282
ispaljuju strele iz pozadine,

00:01:22.282 --> 00:01:24.651
pojedinci sa nižim statusom
već znaju svoju stanicu,

00:01:24.651 --> 00:01:27.284
oni će da piju na najblatnjavijem
delu bare

00:01:27.284 --> 00:01:30.984
jer tu je cela porodica
i ne mogu piti najbolju vodu

00:01:30.984 --> 00:01:34.399
jer je ona rezervisana
za članove sa višim statusom.

00:01:34.399 --> 00:01:35.835
Ono što je takođe vrlo slično

00:01:35.835 --> 00:01:38.335
je to što u grupi imate stare

00:01:38.335 --> 00:01:40.087
koje svi poštuju.

00:01:40.087 --> 00:01:41.483
Ovo je matrijarh

00:01:41.483 --> 00:01:43.383
i druga ženka dolazi

00:01:43.383 --> 00:01:45.176
i radi nešto što se zove
"surla na usta".

00:01:45.176 --> 00:01:46.843
Stavlja svoju surlu u usta

00:01:46.843 --> 00:01:48.346
i to je znak poštovanja,

00:01:48.346 --> 00:01:50.650
kao rukovanje,

00:01:50.650 --> 00:01:52.600
ali takođe je i kao pozdrav.

00:01:52.600 --> 00:01:55.853
Ovaj pozdrav se uči u ranom uzrastu.

00:01:55.853 --> 00:01:58.692
Ritual i vezivanje u okviru porodice

00:01:58.692 --> 00:02:01.982
takođe olakšavaju
usklađene aktivnosti.

00:02:01.982 --> 00:02:05.697
Ovde imamo mladu ženku
čije je mladunče upalo u jarak

00:02:05.697 --> 00:02:07.816
i ona ne zna šta da radi, i paniči.

00:02:07.816 --> 00:02:10.360
Starija ženka, matrijarh, kaže:

00:02:10.360 --> 00:02:13.702
"Nema problema" i izvadi bebu.

00:02:13.702 --> 00:02:16.541
U mnogim drugim
porodicama nije ovako.

00:02:16.541 --> 00:02:18.483
One ne mogu dobro da se usklade,

00:02:18.483 --> 00:02:20.753
mlađe ženke ne znaju šta da rade,

00:02:20.753 --> 00:02:22.905
ali starije se samo sagnu,

00:02:22.905 --> 00:02:26.048
kleknu i izvade bebu.

00:02:26.048 --> 00:02:27.639
Ono što je još vrlo slično

00:02:27.639 --> 00:02:30.925
je punoletstvo tinejdžera.

00:02:30.925 --> 00:02:33.838
Slonova mužjaka
uzrasta 12 do 15 godina.

00:02:33.838 --> 00:02:36.755
Najveći slon na ovoj fotografiji

00:02:36.755 --> 00:02:39.731
je slon koji treba da napusti porodicu.

00:02:39.731 --> 00:02:42.004
Postao je suviše veliki,

00:02:42.004 --> 00:02:44.088
odraslim ženkama se smučio,

00:02:44.088 --> 00:02:45.445
ali je takođe i nezavisan.

00:02:45.445 --> 00:02:48.366
Želi da ode i da se igra s momcima.

00:02:48.366 --> 00:02:51.950
I onda imate ovo muško društvo,

00:02:51.950 --> 00:02:53.839
puno rituala.

00:02:53.839 --> 00:02:56.172
Greg je naš dominantni mužjak ovde.

00:02:56.172 --> 00:02:57.456
On je u sredini.

00:02:57.456 --> 00:03:01.670
On ima veliku grupu koja ga poštuje.

00:03:01.670 --> 00:03:04.296
I zanimljivo je kako
veoma dobre vođe,

00:03:04.296 --> 00:03:05.927
vrlo dobri dominantni pojedinci

00:03:05.927 --> 00:03:09.337
znaju kako da zamene
šargarepu sa štapom.

00:03:09.337 --> 00:03:11.137
Ovaj je majstor u tome,

00:03:11.137 --> 00:03:12.503
i postoje druge siledžije

00:03:12.503 --> 00:03:14.978
koje žele da naprave svoju malu grupu,

00:03:14.978 --> 00:03:17.254
ali ne mogu jer su suviše agresivni.

00:03:17.254 --> 00:03:19.088
I tako, kad on nije u blizini,

00:03:19.088 --> 00:03:22.606
oni pokušavaju da ubede potčinjene
da se priklone njima

00:03:22.606 --> 00:03:25.421
i postaju manje agresivni.

00:03:25.421 --> 00:03:28.672
Vrlo je zanimljivo videti
kako politika igra ulogu

00:03:28.672 --> 00:03:32.837
u ovim muškim i ženskim društvima.

00:03:32.837 --> 00:03:34.619
A sada, da se vratimo damama.

00:03:34.619 --> 00:03:37.587
U srcu porodice imate majku,

00:03:37.587 --> 00:03:39.041
možda čak i baku,

00:03:39.041 --> 00:03:40.927
njene ćerke, i svo njihovo potomstvo,

00:03:40.927 --> 00:03:43.254
muške i ženske mladunce.

00:03:43.254 --> 00:03:44.923
Ono što je ovde zanimljivo

00:03:44.923 --> 00:03:47.466
je uloga i značaj karaktera.

00:03:47.466 --> 00:03:50.467
Svaki matrijarh ima različit karakter.

00:03:50.467 --> 00:03:52.588
Ova dva karaktera su zanimljiva,

00:03:52.588 --> 00:03:54.389
one su nesigurne,

00:03:54.389 --> 00:03:57.726
dok su ove dve druge agresivne.

00:03:57.726 --> 00:04:01.475
"Prvo ćemo da napadamo,
a onda da postavljamo pitanja."

00:04:01.475 --> 00:04:03.928
Onda ima matrijarha koje kažu:

00:04:03.928 --> 00:04:05.678
"Zaboravi! Prvo ću da bežim,

00:04:05.678 --> 00:04:08.547
a onda da razmišljam kad budemo
u grmlju, na sigurnom."

00:04:08.547 --> 00:04:10.140
Ali najmudriji matrijarh,

00:04:10.140 --> 00:04:12.267
ona koja ima najviše uspeha

00:04:12.267 --> 00:04:14.604
po svim istraživanjima,

00:04:14.604 --> 00:04:17.106
je ona koja procenjuje opasnost

00:04:17.106 --> 00:04:20.140
i odlučuje da li vredi bežati

00:04:20.140 --> 00:04:22.278
ili nije toliko opasno.

00:04:22.278 --> 00:04:25.866
Biti društven je mnogo važno slonovima

00:04:25.866 --> 00:04:28.116
i naravno, na početku,

00:04:28.116 --> 00:04:30.036
kao i u ranom detinjstvu,

00:04:30.036 --> 00:04:32.165
socijalizacija je vrlo važna.

00:04:32.165 --> 00:04:35.001
Zajedničko kupanje,
zajedničko jelo, igranje,

00:04:35.001 --> 00:04:37.502
rvanje, sve je to veoma važno

00:04:37.502 --> 00:04:39.057
za društveni razvoj.

00:04:39.057 --> 00:04:41.447
A ko nije pokušao da se trka sa braćom

00:04:41.447 --> 00:04:44.473
na putu ka pojilu?

00:04:44.473 --> 00:04:48.389
I iz ovih prijateljstava
od ranog uzrasta

00:04:48.389 --> 00:04:50.558
postanu pravi najbolji prijatelji.

00:04:50.558 --> 00:04:53.557
Ove ženke će živeti zajedno
celog života.

00:04:53.557 --> 00:04:56.724
A ako je u pitanju mužjak,
ženke mogu da se poznaju celog života,

00:04:56.724 --> 00:05:00.307
ali je zaista važno
rano razviti ove veze.

00:05:00.307 --> 00:05:03.639
To su veze koje će vas
sačuvati kasnije.

00:05:03.639 --> 00:05:07.224
Pokazaću vam mali školski scenario.

00:05:07.224 --> 00:05:10.244
Ako pogledate šta se dešava ovde,

00:05:10.244 --> 00:05:13.056
videćete siledžiju

00:05:13.056 --> 00:05:16.249
koji vuče surlu ovog mladunca,

00:05:16.249 --> 00:05:18.125
i imamo diplomatu

00:05:18.125 --> 00:05:19.306
koji prilazi i kaže:

00:05:19.306 --> 00:05:21.388
"Nemoj to da radiš! Prestani!"

00:05:21.388 --> 00:05:23.798
I naravno, imamo posmatrača.

00:05:23.798 --> 00:05:26.104
Kako dobijete ova tri
različita karaktera

00:05:26.104 --> 00:05:28.058
u okviru porodice?

00:05:28.058 --> 00:05:30.513
Fascinantno je kako su slonovi

00:05:30.513 --> 00:05:32.266
zaista kao mi.

00:05:32.266 --> 00:05:34.104
Ovo me je zainteresovalo

00:05:34.104 --> 00:05:37.605
i pomislila sam:
"Šta ako mérite

00:05:37.605 --> 00:05:41.900
razliku između karaktera
mladunčeta dominantne ženke

00:05:41.900 --> 00:05:44.419
i mladunčeta ženke nižeg statusa,

00:05:44.419 --> 00:05:47.364
i pogledate šta se dešava
tokom njihovog odrastanja."

00:05:47.364 --> 00:05:49.850
I tako smo počeli to da radimo.

00:05:49.850 --> 00:05:51.870
Vidite ovog mališana
sa raširenim ušima

00:05:51.870 --> 00:05:53.326
koji vas napada.

00:05:53.326 --> 00:05:55.121
Razliku između tog karaktera

00:05:55.121 --> 00:05:57.335
i onog koji se povlači,

00:05:57.335 --> 00:05:59.168
želi da dodirne majku

00:05:59.168 --> 00:06:00.835
i nije siguran šta se tu dešava.

00:06:00.835 --> 00:06:03.672
Ali onaj drugi ide napred
sa samopouzdanjem.

00:06:03.672 --> 00:06:06.624
Počeli smo da posmatramo
koliko daleko

00:06:06.624 --> 00:06:09.123
će mladunče odlutati od majke,

00:06:09.123 --> 00:06:10.763
koliko često se dodiruju,

00:06:10.763 --> 00:06:12.624
koliko često započinju igru

00:06:12.624 --> 00:06:16.642
i posmatrali smo dominaciju ženki,
njihovih majki.

00:06:16.642 --> 00:06:21.188
Otkrili smo da se dominantni mladunci

00:06:21.188 --> 00:06:24.707
bolje socijalizuju
nego mladunci nižeg statusa.

00:06:24.707 --> 00:06:26.903
I izgleda da se ne radi o tome

00:06:26.903 --> 00:06:29.863
da mladunci nižeg statusa
ne vole da se igraju,

00:06:29.863 --> 00:06:31.956
već im nije dozvoljeno
da uspostave kontakt

00:06:31.956 --> 00:06:33.627
sa mladuncima višeg statusa.

00:06:33.627 --> 00:06:36.162
Dominantne ženke ih gnječe

00:06:36.162 --> 00:06:38.164
i ovo je loša strana,

00:06:38.164 --> 00:06:40.165
okej, ličimo na slonove,

00:06:40.165 --> 00:06:42.128
oni liče na nas,

00:06:42.128 --> 00:06:44.847
u dobrom i lošem

00:06:44.847 --> 00:06:47.268
jer takođe ovo isto vidim i kod ljudi

00:06:47.268 --> 00:06:50.294
i možda bi trebalo
da naučimo nešto iz toga.

00:06:50.294 --> 00:06:51.796
Poslednja stvar koju smo otkrili

00:06:51.796 --> 00:06:54.358
je da mužjaci rizikuju,

00:06:54.358 --> 00:06:55.734
nezavisniji su

00:06:55.734 --> 00:06:58.694
i uglavnom provode više vremena
van majčine blizine.

00:06:58.694 --> 00:07:00.905
I to je isto i u ljudskim društvima,

00:07:00.905 --> 00:07:03.294
kao i kod drugih društvenih životinja.

00:07:03.294 --> 00:07:04.867
Nadam se da sam vas uverila

00:07:04.867 --> 00:07:07.794
da živimo slično kao slonovi

00:07:07.794 --> 00:07:11.999
i da slonovi imaju
vrlo individualne, trajne osobine

00:07:11.999 --> 00:07:14.252
koje smo posmatrali tokom godina.

00:07:14.252 --> 00:07:16.251
Siledžija uvek teži da bude siledžija,

00:07:16.251 --> 00:07:18.174
osim ako se desi
neka društvena promena

00:07:18.174 --> 00:07:20.544
i on odluči da je bolje da bude blag

00:07:20.544 --> 00:07:23.678
jer u suprotnom neće imati koristi.

00:07:23.678 --> 00:07:25.427
I imate nežne džinove

00:07:25.427 --> 00:07:27.265
koji će uvek biti nežni.

00:07:27.265 --> 00:07:30.128
Mladim mužjacima treba
mentorstvo starijih

00:07:30.128 --> 00:07:33.313
i ovi nežni džinovi su vrlo dobri

00:07:33.313 --> 00:07:35.229
u tome.

00:07:35.229 --> 00:07:38.151
Napuštanje porodice je
veoma teško za mužjake,

00:07:38.151 --> 00:07:42.489
ali prežive i nalaze načina
da se izbore s tim.

00:07:42.489 --> 00:07:45.450
I za kraj, samo bih htela
još da kažem

00:07:45.450 --> 00:07:47.451
da pošto su nam tako slični

00:07:47.451 --> 00:07:48.710
i imaju te osobine,

00:07:48.710 --> 00:07:51.112
nadam se da ćete
kada ih vidite na televiziji

00:07:51.112 --> 00:07:53.084
ili, ako imate sreće, u prirodi,

00:07:53.084 --> 00:07:54.546
možda misliti o njima

00:07:54.546 --> 00:07:57.605
kao o posebnim karakterima
koji zaslužuju našu pažnju

00:07:57.605 --> 00:08:01.111
i našu zaštitu.
Hvala vam.