1
00:00:06,186 --> 00:00:09,188
Ako bi trebalo da sažmem 20 godina

2
00:00:09,188 --> 00:00:10,623
svog proučavanja slonova

3
00:00:10,623 --> 00:00:12,583
u jednu rečenicu,

4
00:00:12,583 --> 00:00:14,047
kako bi to izgledalo?

5
00:00:14,047 --> 00:00:15,713
Šta bih mogla da vam kažem?

6
00:00:15,713 --> 00:00:19,675
Rekla bih da su slonovi baš kao i mi!

7
00:00:19,675 --> 00:00:21,308
Šta pod time mislim?

8
00:00:21,308 --> 00:00:23,428
Potrebno je dosta strpljenja

9
00:00:23,428 --> 00:00:24,596
da se bude na terenu

10
00:00:24,596 --> 00:00:26,012
i da se shvate navike

11
00:00:26,012 --> 00:00:28,973
ovih veoma sporih
i inteligentnih životinja.

12
00:00:28,973 --> 00:00:33,439
Ali posle nekog vremena,
vidite da su nam vrlo slični.

13
00:00:33,439 --> 00:00:35,390
I mislite: "Kako to mogu da kažem?

14
00:00:35,390 --> 00:00:36,862
Pogledajte, oni imaju velike uši,

15
00:00:36,862 --> 00:00:38,806
imaju dugačke noseve.

16
00:00:38,806 --> 00:00:40,388
Kako to mislite da su kao mi?"

17
00:00:40,388 --> 00:00:44,308
U stvari, njihove porodice
su vrlo slične našim.

18
00:00:44,308 --> 00:00:47,743
A porodica je izuzetno važna slonovima.

19
00:00:47,743 --> 00:00:50,579
Oni odrastaju u čvrsto vezanim
porodicama

20
00:00:50,579 --> 00:00:53,083
i one su velike.

21
00:00:53,083 --> 00:00:54,916
Isto je kao na našim
porodičnim skupovima,

22
00:00:54,916 --> 00:00:57,087
gde se sve tetke okupljaju

23
00:00:57,087 --> 00:00:59,138
sa svom hranom koju će da donesu,
i planiraju,

24
00:00:59,138 --> 00:01:00,339
a svi dečaci razmišljaju:

25
00:01:00,339 --> 00:01:02,166
"Hoćemo li da igramo igrice?

26
00:01:02,166 --> 00:01:03,762
Hoćemo li da se bijemo?"

27
00:01:03,762 --> 00:01:05,554
Vrlo je slično

28
00:01:05,554 --> 00:01:09,640
i veselo, sa vriskom i cikom.
Neverovatno je videti to.

29
00:01:09,640 --> 00:01:12,815
Ali čim imate porodično okupljanje,

30
00:01:12,815 --> 00:01:14,686
kao i na svadbi ili nečem sličnom,

31
00:01:14,686 --> 00:01:17,315
odjednom iskrsne porodična politika

32
00:01:17,315 --> 00:01:20,111
i pojedinci sa nižim statusom
na ovoj sceni

33
00:01:20,111 --> 00:01:22,282
ispaljuju strele iz pozadine,

34
00:01:22,282 --> 00:01:24,651
pojedinci sa nižim statusom
već znaju svoju stanicu,

35
00:01:24,651 --> 00:01:27,284
oni će da piju na najblatnjavijem
delu bare

36
00:01:27,284 --> 00:01:30,984
jer tu je cela porodica
i ne mogu piti najbolju vodu

37
00:01:30,984 --> 00:01:34,399
jer je ona rezervisana
za članove sa višim statusom.

38
00:01:34,399 --> 00:01:35,835
Ono što je takođe vrlo slično

39
00:01:35,835 --> 00:01:38,335
je to što u grupi imate stare

40
00:01:38,335 --> 00:01:40,087
koje svi poštuju.

41
00:01:40,087 --> 00:01:41,483
Ovo je matrijarh

42
00:01:41,483 --> 00:01:43,383
i druga ženka dolazi

43
00:01:43,383 --> 00:01:45,176
i radi nešto što se zove
"surla na usta".

44
00:01:45,176 --> 00:01:46,843
Stavlja svoju surlu u usta

45
00:01:46,843 --> 00:01:48,346
i to je znak poštovanja,

46
00:01:48,346 --> 00:01:50,650
kao rukovanje,

47
00:01:50,650 --> 00:01:52,600
ali takođe je i kao pozdrav.

48
00:01:52,600 --> 00:01:55,853
Ovaj pozdrav se uči u ranom uzrastu.

49
00:01:55,853 --> 00:01:58,692
Ritual i vezivanje u okviru porodice

50
00:01:58,692 --> 00:02:01,982
takođe olakšavaju
usklađene aktivnosti.

51
00:02:01,982 --> 00:02:05,697
Ovde imamo mladu ženku
čije je mladunče upalo u jarak

52
00:02:05,697 --> 00:02:07,816
i ona ne zna šta da radi, i paniči.

53
00:02:07,816 --> 00:02:10,360
Starija ženka, matrijarh, kaže:

54
00:02:10,360 --> 00:02:13,702
"Nema problema" i izvadi bebu.

55
00:02:13,702 --> 00:02:16,541
U mnogim drugim
porodicama nije ovako.

56
00:02:16,541 --> 00:02:18,483
One ne mogu dobro da se usklade,

57
00:02:18,483 --> 00:02:20,753
mlađe ženke ne znaju šta da rade,

58
00:02:20,753 --> 00:02:22,905
ali starije se samo sagnu,

59
00:02:22,905 --> 00:02:26,048
kleknu i izvade bebu.

60
00:02:26,048 --> 00:02:27,639
Ono što je još vrlo slično

61
00:02:27,639 --> 00:02:30,925
je punoletstvo tinejdžera.

62
00:02:30,925 --> 00:02:33,838
Slonova mužjaka
uzrasta 12 do 15 godina.

63
00:02:33,838 --> 00:02:36,755
Najveći slon na ovoj fotografiji

64
00:02:36,755 --> 00:02:39,731
je slon koji treba da napusti porodicu.

65
00:02:39,731 --> 00:02:42,004
Postao je suviše veliki,

66
00:02:42,004 --> 00:02:44,088
odraslim ženkama se smučio,

67
00:02:44,088 --> 00:02:45,445
ali je takođe i nezavisan.

68
00:02:45,445 --> 00:02:48,366
Želi da ode i da se igra s momcima.

69
00:02:48,366 --> 00:02:51,950
I onda imate ovo muško društvo,

70
00:02:51,950 --> 00:02:53,839
puno rituala.

71
00:02:53,839 --> 00:02:56,172
Greg je naš dominantni mužjak ovde.

72
00:02:56,172 --> 00:02:57,456
On je u sredini.

73
00:02:57,456 --> 00:03:01,670
On ima veliku grupu koja ga poštuje.

74
00:03:01,670 --> 00:03:04,296
I zanimljivo je kako
veoma dobre vođe,

75
00:03:04,296 --> 00:03:05,927
vrlo dobri dominantni pojedinci

76
00:03:05,927 --> 00:03:09,337
znaju kako da zamene
šargarepu sa štapom.

77
00:03:09,337 --> 00:03:11,137
Ovaj je majstor u tome,

78
00:03:11,137 --> 00:03:12,503
i postoje druge siledžije

79
00:03:12,503 --> 00:03:14,978
koje žele da naprave svoju malu grupu,

80
00:03:14,978 --> 00:03:17,254
ali ne mogu jer su suviše agresivni.

81
00:03:17,254 --> 00:03:19,088
I tako, kad on nije u blizini,

82
00:03:19,088 --> 00:03:22,606
oni pokušavaju da ubede potčinjene
da se priklone njima

83
00:03:22,606 --> 00:03:25,421
i postaju manje agresivni.

84
00:03:25,421 --> 00:03:28,672
Vrlo je zanimljivo videti
kako politika igra ulogu

85
00:03:28,672 --> 00:03:32,837
u ovim muškim i ženskim društvima.

86
00:03:32,837 --> 00:03:34,619
A sada, da se vratimo damama.

87
00:03:34,619 --> 00:03:37,587
U srcu porodice imate majku,

88
00:03:37,587 --> 00:03:39,041
možda čak i baku,

89
00:03:39,041 --> 00:03:40,927
njene ćerke, i svo njihovo potomstvo,

90
00:03:40,927 --> 00:03:43,254
muške i ženske mladunce.

91
00:03:43,254 --> 00:03:44,923
Ono što je ovde zanimljivo

92
00:03:44,923 --> 00:03:47,466
je uloga i značaj karaktera.

93
00:03:47,466 --> 00:03:50,467
Svaki matrijarh ima različit karakter.

94
00:03:50,467 --> 00:03:52,588
Ova dva karaktera su zanimljiva,

95
00:03:52,588 --> 00:03:54,389
one su nesigurne,

96
00:03:54,389 --> 00:03:57,726
dok su ove dve druge agresivne.

97
00:03:57,726 --> 00:04:01,475
"Prvo ćemo da napadamo,
a onda da postavljamo pitanja."

98
00:04:01,475 --> 00:04:03,928
Onda ima matrijarha koje kažu:

99
00:04:03,928 --> 00:04:05,678
"Zaboravi! Prvo ću da bežim,

100
00:04:05,678 --> 00:04:08,547
a onda da razmišljam kad budemo
u grmlju, na sigurnom."

101
00:04:08,547 --> 00:04:10,140
Ali najmudriji matrijarh,

102
00:04:10,140 --> 00:04:12,267
ona koja ima najviše uspeha

103
00:04:12,267 --> 00:04:14,604
po svim istraživanjima,

104
00:04:14,604 --> 00:04:17,106
je ona koja procenjuje opasnost

105
00:04:17,106 --> 00:04:20,140
i odlučuje da li vredi bežati

106
00:04:20,140 --> 00:04:22,278
ili nije toliko opasno.

107
00:04:22,278 --> 00:04:25,866
Biti društven je mnogo važno slonovima

108
00:04:25,866 --> 00:04:28,116
i naravno, na početku,

109
00:04:28,116 --> 00:04:30,036
kao i u ranom detinjstvu,

110
00:04:30,036 --> 00:04:32,165
socijalizacija je vrlo važna.

111
00:04:32,165 --> 00:04:35,001
Zajedničko kupanje,
zajedničko jelo, igranje,

112
00:04:35,001 --> 00:04:37,502
rvanje, sve je to veoma važno

113
00:04:37,502 --> 00:04:39,057
za društveni razvoj.

114
00:04:39,057 --> 00:04:41,447
A ko nije pokušao da se trka sa braćom

115
00:04:41,447 --> 00:04:44,473
na putu ka pojilu?

116
00:04:44,473 --> 00:04:48,389
I iz ovih prijateljstava
od ranog uzrasta

117
00:04:48,389 --> 00:04:50,558
postanu pravi najbolji prijatelji.

118
00:04:50,558 --> 00:04:53,557
Ove ženke će živeti zajedno
celog života.

119
00:04:53,557 --> 00:04:56,724
A ako je u pitanju mužjak,
ženke mogu da se poznaju celog života,

120
00:04:56,724 --> 00:05:00,307
ali je zaista važno
rano razviti ove veze.

121
00:05:00,307 --> 00:05:03,639
To su veze koje će vas
sačuvati kasnije.

122
00:05:03,639 --> 00:05:07,224
Pokazaću vam mali školski scenario.

123
00:05:07,224 --> 00:05:10,244
Ako pogledate šta se dešava ovde,

124
00:05:10,244 --> 00:05:13,056
videćete siledžiju

125
00:05:13,056 --> 00:05:16,249
koji vuče surlu ovog mladunca,

126
00:05:16,249 --> 00:05:18,125
i imamo diplomatu

127
00:05:18,125 --> 00:05:19,306
koji prilazi i kaže:

128
00:05:19,306 --> 00:05:21,388
"Nemoj to da radiš! Prestani!"

129
00:05:21,388 --> 00:05:23,798
I naravno, imamo posmatrača.

130
00:05:23,798 --> 00:05:26,104
Kako dobijete ova tri
različita karaktera

131
00:05:26,104 --> 00:05:28,058
u okviru porodice?

132
00:05:28,058 --> 00:05:30,513
Fascinantno je kako su slonovi

133
00:05:30,513 --> 00:05:32,266
zaista kao mi.

134
00:05:32,266 --> 00:05:34,104
Ovo me je zainteresovalo

135
00:05:34,104 --> 00:05:37,605
i pomislila sam:
"Šta ako mérite

136
00:05:37,605 --> 00:05:41,900
razliku između karaktera
mladunčeta dominantne ženke

137
00:05:41,900 --> 00:05:44,419
i mladunčeta ženke nižeg statusa,

138
00:05:44,419 --> 00:05:47,364
i pogledate šta se dešava
tokom njihovog odrastanja."

139
00:05:47,364 --> 00:05:49,850
I tako smo počeli to da radimo.

140
00:05:49,850 --> 00:05:51,870
Vidite ovog mališana
sa raširenim ušima

141
00:05:51,870 --> 00:05:53,326
koji vas napada.

142
00:05:53,326 --> 00:05:55,121
Razliku između tog karaktera

143
00:05:55,121 --> 00:05:57,335
i onog koji se povlači,

144
00:05:57,335 --> 00:05:59,168
želi da dodirne majku

145
00:05:59,168 --> 00:06:00,835
i nije siguran šta se tu dešava.

146
00:06:00,835 --> 00:06:03,672
Ali onaj drugi ide napred
sa samopouzdanjem.

147
00:06:03,672 --> 00:06:06,624
Počeli smo da posmatramo
koliko daleko

148
00:06:06,624 --> 00:06:09,123
će mladunče odlutati od majke,

149
00:06:09,123 --> 00:06:10,763
koliko često se dodiruju,

150
00:06:10,763 --> 00:06:12,624
koliko često započinju igru

151
00:06:12,624 --> 00:06:16,642
i posmatrali smo dominaciju ženki,
njihovih majki.

152
00:06:16,642 --> 00:06:21,188
Otkrili smo da se dominantni mladunci

153
00:06:21,188 --> 00:06:24,707
bolje socijalizuju
nego mladunci nižeg statusa.

154
00:06:24,707 --> 00:06:26,903
I izgleda da se ne radi o tome

155
00:06:26,903 --> 00:06:29,863
da mladunci nižeg statusa
ne vole da se igraju,

156
00:06:29,863 --> 00:06:31,956
već im nije dozvoljeno
da uspostave kontakt

157
00:06:31,956 --> 00:06:33,627
sa mladuncima višeg statusa.

158
00:06:33,627 --> 00:06:36,162
Dominantne ženke ih gnječe

159
00:06:36,162 --> 00:06:38,164
i ovo je loša strana,

160
00:06:38,164 --> 00:06:40,165
okej, ličimo na slonove,

161
00:06:40,165 --> 00:06:42,128
oni liče na nas,

162
00:06:42,128 --> 00:06:44,847
u dobrom i lošem

163
00:06:44,847 --> 00:06:47,268
jer takođe ovo isto vidim i kod ljudi

164
00:06:47,268 --> 00:06:50,294
i možda bi trebalo
da naučimo nešto iz toga.

165
00:06:50,294 --> 00:06:51,796
Poslednja stvar koju smo otkrili

166
00:06:51,796 --> 00:06:54,358
je da mužjaci rizikuju,

167
00:06:54,358 --> 00:06:55,734
nezavisniji su

168
00:06:55,734 --> 00:06:58,694
i uglavnom provode više vremena
van majčine blizine.

169
00:06:58,694 --> 00:07:00,905
I to je isto i u ljudskim društvima,

170
00:07:00,905 --> 00:07:03,294
kao i kod drugih društvenih životinja.

171
00:07:03,294 --> 00:07:04,867
Nadam se da sam vas uverila

172
00:07:04,867 --> 00:07:07,794
da živimo slično kao slonovi

173
00:07:07,794 --> 00:07:11,999
i da slonovi imaju
vrlo individualne, trajne osobine

174
00:07:11,999 --> 00:07:14,252
koje smo posmatrali tokom godina.

175
00:07:14,252 --> 00:07:16,251
Siledžija uvek teži da bude siledžija,

176
00:07:16,251 --> 00:07:18,174
osim ako se desi
neka društvena promena

177
00:07:18,174 --> 00:07:20,544
i on odluči da je bolje da bude blag

178
00:07:20,544 --> 00:07:23,678
jer u suprotnom neće imati koristi.

179
00:07:23,678 --> 00:07:25,427
I imate nežne džinove

180
00:07:25,427 --> 00:07:27,265
koji će uvek biti nežni.

181
00:07:27,265 --> 00:07:30,128
Mladim mužjacima treba
mentorstvo starijih

182
00:07:30,128 --> 00:07:33,313
i ovi nežni džinovi su vrlo dobri

183
00:07:33,313 --> 00:07:35,229
u tome.

184
00:07:35,229 --> 00:07:38,151
Napuštanje porodice je
veoma teško za mužjake,

185
00:07:38,151 --> 00:07:42,489
ali prežive i nalaze načina
da se izbore s tim.

186
00:07:42,489 --> 00:07:45,450
I za kraj, samo bih htela
još da kažem

187
00:07:45,450 --> 00:07:47,451
da pošto su nam tako slični

188
00:07:47,451 --> 00:07:48,710
i imaju te osobine,

189
00:07:48,710 --> 00:07:51,112
nadam se da ćete
kada ih vidite na televiziji

190
00:07:51,112 --> 00:07:53,084
ili, ako imate sreće, u prirodi,

191
00:07:53,084 --> 00:07:54,546
možda misliti o njima

192
00:07:54,546 --> 00:07:57,605
kao o posebnim karakterima
koji zaslužuju našu pažnju

193
00:07:57,605 --> 00:08:01,111
i našu zaštitu.
Hvala vam.