1
00:00:06,122 --> 00:00:09,502
Simetri doğada her yerdedir

2
00:00:09,502 --> 00:00:12,049
ve biz genelde onu
güzellikle ilişkilendiririz:

3
00:00:12,049 --> 00:00:13,741
kusursuz biçimli bir yaprak,

4
00:00:13,741 --> 00:00:17,581
ya da karmaşık desenlerini her bir
yaprağına ayna gibi yansıtan bir kelebek.

5
00:00:17,581 --> 00:00:20,496
Ama asimetrinin de oldukça
önemli ve

6
00:00:20,496 --> 00:00:23,285
sandığınızdan daha
yaygın olduğu ortaya çıktı,

7
00:00:23,285 --> 00:00:26,434
kemancı yengecinden

8
00:00:26,434 --> 00:00:30,025
kabukları tek bir yöne doğru
kıvrılan salyangoz türlerine kadar.

9
00:00:30,215 --> 00:00:34,425
Bazı fasülye çeşitleri sırıklarına
sadece saat yönünde sararlar

10
00:00:34,447 --> 00:00:37,001
diğerleri ise sadece 
saat yönünün tersinde

11
00:00:37,001 --> 00:00:40,691
ve insan vücudu dışarıdan
ne kadar simetrik görünse de,

12
00:00:40,725 --> 00:00:43,445
içeride hikaye tamamen farklı.

13
00:00:43,445 --> 00:00:47,383
En önemli organlarınızın çoğu
asimetrik olarak düzenlenmiştir.

14
00:00:47,383 --> 00:00:51,693
Kalp, mide, dalak ve
pankreas solda yer alır.

15
00:00:51,693 --> 00:00:55,622
Safra kesesi ve karaciğerinizin
büyük bir bölümü de sağda.

16
00:00:55,622 --> 00:00:57,247
Akciğerleriniz bile farklıdır.

17
00:00:57,247 --> 00:01:01,321
Soldakinde iki lob vardır ve
sağdakinde ise üç.

18
00:01:01,321 --> 00:01:05,371
Beyninizin iki tarafı benzer görünür
ama farklı işlevler görür.

19
00:01:05,371 --> 00:01:10,035
Bu asimetrinin doğru bir
şekilde paylaştırılması çok önemlidir.

20
00:01:10,035 --> 00:01:13,246
Eğer tüm iç organlarınız yer
değiştirseydi, situs inversus

21
00:01:13,246 --> 00:01:16,460
denen durum ortaya çıkar ki
çoğunlukla zararsızdır.

22
00:01:16,460 --> 00:01:19,414
Ama tamamlanmamış 
çevrilmeler ölümcül olabilir,

23
00:01:19,414 --> 00:01:21,945
özellikle de kalp de dahilse.

24
00:01:21,945 --> 00:01:24,475
Peki bu asimetri nereden geliyor,

25
00:01:24,475 --> 00:01:28,620
çünkü daha çok yeni bir embriyo
sağdan da soldan da aynı görünür.

26
00:01:28,620 --> 00:01:31,537
Bir teori embriyodaki 
yumru denen

27
00:01:31,537 --> 00:01:33,317
küçük bir oyuğa yoğunlaşmıştır.

28
00:01:33,317 --> 00:01:36,131
Bu yumruyu silia denilen
küçük tüyler takip eder,

29
00:01:36,131 --> 00:01:39,928
baştan sona eğimlidir
ve etrafta sürekli aynı yönde

30
00:01:39,928 --> 00:01:41,694
hızlı hızlı döner.

31
00:01:41,694 --> 00:01:45,675
Bu eş zamanlı dönme akıcı sıvıyı
embronin içinde

32
00:01:45,675 --> 00:01:47,067
sağdan sola iter.

33
00:01:47,067 --> 00:01:50,216
Yumrunun solundaki kenarda

34
00:01:50,216 --> 00:01:53,399
diğer silia bu akışkan sıvının
akışının hisseder

35
00:01:53,399 --> 00:01:56,776
ve embriyonun solundaki
özel genleri harekete geçirir.

36
00:01:56,776 --> 00:02:00,551
Bu genler hücreleri belirli
proteinler yapmaya yönlendirir

37
00:02:00,551 --> 00:02:02,185
ve sadece birkaç saat içinde

38
00:02:02,185 --> 00:02:06,037
embriyonun sağ ve sol tarafı
kimyasal olarak farklılaşır.

39
00:02:06,037 --> 00:02:08,399
Hala aynı görünmelerine rağmen,

40
00:02:08,399 --> 00:02:13,505
bu kimyasal farklılıklar sonunda
asimetrik organlara dönüşür.

41
00:02:13,505 --> 00:02:17,129
Asimetri önce kalpte görünür.

42
00:02:17,129 --> 00:02:21,684
Embriyonun merkezinden uzanan 
düz bir boru olarak başlar

43
00:02:21,684 --> 00:02:24,368
ama embriyo yaklaşık
üç haftalık olduğunda

44
00:02:24,368 --> 00:02:26,914
boru C şekli almaya başlar

45
00:02:26,914 --> 00:02:29,673
ve vücudun sağına doğru döner.

46
00:02:29,673 --> 00:02:32,716
İki tarafında da farklı
yapılar gelişir

47
00:02:32,716 --> 00:02:36,734
sonuçta bildiğimiz asimetrik
kalbe dönüşür.

48
00:02:36,734 --> 00:02:39,924
Bu sırada, diğer önemli organlar
merkez tüpten ayrılır

49
00:02:39,924 --> 00:02:43,192
ve esas pozisyonlarına doğru büyürler.

50
00:02:43,192 --> 00:02:48,548
Ama bazı organizmalar, domuzlar gibi,
bu embriyonik siliaya sahip olmazlar

51
00:02:48,548 --> 00:02:51,606
ve hala asimetrik iç organları bulunur.

52
00:02:51,606 --> 00:02:54,337
Bütün hücreler doğal
olarak asimetrik olabilir mi ?

53
00:02:54,337 --> 00:02:55,552
Muhtemelen.

54
00:02:55,552 --> 00:03:00,975
Bakteriyel koloniler hepsi aynı 
yönde kıvrılan dantelsi dallar geliştirir

55
00:03:00,975 --> 00:03:04,944
ve insan hücreleri hamur tatlısındaki
çıkıntılar gibi doğru oluşturma

56
00:03:04,944 --> 00:03:08,123
eğilimindeki çember bir sınırın
içinde gelişir.

57
00:03:08,123 --> 00:03:09,853
Daha da yakından bakarsak,

58
00:03:09,853 --> 00:03:15,276
nükleik asitler, proteinler ve şekerler 
gibi hücrelerin çoğunun

59
00:03:15,276 --> 00:03:18,312
klasik yapı taşlarının 
doğal olarak asimetrik olduğunu görürüz.

60
00:03:18,312 --> 00:03:20,782
Proteinler karmaşık asimetrik 
şekillere sahiptir

61
00:03:20,782 --> 00:03:23,704
ve bu proteinler hücrelerin
hangi yöne hareket edeceğini

62
00:03:23,704 --> 00:03:27,057
ve embriyonik silianın
hangi yöne döneceğini kontrol eder.

63
00:03:27,057 --> 00:03:30,673
Bu biyomoleküller kiralite denen
bir varlığa sahiptir

64
00:03:30,673 --> 00:03:34,705
ki bu bir molekülle onun ayna
görüntüsünün aynı olmadığı anlamına gelir.

65
00:03:34,705 --> 00:03:37,945
Sağ ve sol elleriniz gibi,
aynı görünüyorlar fakat

66
00:03:37,945 --> 00:03:42,945
sağ elinizi eldivenin sol tekine sokmaya
çalışmak aynı olmadıklarını kanıtlıyor.

67
00:03:42,945 --> 00:03:47,421
Moleküler seviyedeki bu asimetri
asimetrik hücrelere,

68
00:03:47,421 --> 00:03:48,797
asimetrik embriyolara

69
00:03:48,797 --> 00:03:51,883
ve nihayet asimetrik organizmalara yansır.

70
00:03:51,883 --> 00:03:54,356
Simetri güzel görünürken,

71
00:03:54,356 --> 00:03:58,705
asimetri de endamlı kıvrımlarıyla,

72
00:03:58,705 --> 00:04:00,795
düzenli karmaşıklığıyla

73
00:04:00,795 --> 00:04:02,448
ve çarpıcı kusurluluğuyla

74
00:04:02,448 --> 00:04:04,173
kendi cazibesine sahiptir.