0:00:06.122,0:00:09.502
Simetri doğada her yerdedir

0:00:09.502,0:00:12.049
ve biz genelde onu[br]güzellikle ilişkilendiririz:

0:00:12.049,0:00:13.741
kusursuz biçimli bir yaprak,

0:00:13.741,0:00:17.581
ya da karmaşık desenlerini her bir[br]yaprağına ayna gibi yansıtan bir kelebek.

0:00:17.581,0:00:20.496
Ama asimetrinin de oldukça[br]önemli ve

0:00:20.496,0:00:23.285
sandığınızdan daha[br]yaygın olduğu ortaya çıktı,

0:00:23.285,0:00:26.434
kemancı yengecinden

0:00:26.434,0:00:30.025
kabukları tek bir yöne doğru[br]kıvrılan salyangoz türlerine kadar.

0:00:30.215,0:00:34.425
Bazı fasülye çeşitleri sırıklarına[br]sadece saat yönünde sararlar

0:00:34.447,0:00:37.001
diğerleri ise sadece [br]saat yönünün tersinde

0:00:37.001,0:00:40.691
ve insan vücudu dışarıdan[br]ne kadar simetrik görünse de,

0:00:40.725,0:00:43.445
içeride hikaye tamamen farklı.

0:00:43.445,0:00:47.383
En önemli organlarınızın çoğu[br]asimetrik olarak düzenlenmiştir.

0:00:47.383,0:00:51.693
Kalp, mide, dalak ve[br]pankreas solda yer alır.

0:00:51.693,0:00:55.622
Safra kesesi ve karaciğerinizin[br]büyük bir bölümü de sağda.

0:00:55.622,0:00:57.247
Akciğerleriniz bile farklıdır.

0:00:57.247,0:01:01.321
Soldakinde iki lob vardır ve[br]sağdakinde ise üç.

0:01:01.321,0:01:05.371
Beyninizin iki tarafı benzer görünür[br]ama farklı işlevler görür.

0:01:05.371,0:01:10.035
Bu asimetrinin doğru bir[br]şekilde paylaştırılması çok önemlidir.

0:01:10.035,0:01:13.246
Eğer tüm iç organlarınız yer[br]değiştirseydi, situs inversus

0:01:13.246,0:01:16.460
denen durum ortaya çıkar ki[br]çoğunlukla zararsızdır.

0:01:16.460,0:01:19.414
Ama tamamlanmamış [br]çevrilmeler ölümcül olabilir,

0:01:19.414,0:01:21.945
özellikle de kalp de dahilse.

0:01:21.945,0:01:24.475
Peki bu asimetri nereden geliyor,

0:01:24.475,0:01:28.620
çünkü daha çok yeni bir embriyo[br]sağdan da soldan da aynı görünür.

0:01:28.620,0:01:31.537
Bir teori embriyodaki [br]yumru denen

0:01:31.537,0:01:33.317
küçük bir oyuğa yoğunlaşmıştır.

0:01:33.317,0:01:36.131
Bu yumruyu silia denilen[br]küçük tüyler takip eder,

0:01:36.131,0:01:39.928
baştan sona eğimlidir[br]ve etrafta sürekli aynı yönde

0:01:39.928,0:01:41.694
hızlı hızlı döner.

0:01:41.694,0:01:45.675
Bu eş zamanlı dönme akıcı sıvıyı[br]embronin içinde

0:01:45.675,0:01:47.067
sağdan sola iter.

0:01:47.067,0:01:50.216
Yumrunun solundaki kenarda

0:01:50.216,0:01:53.399
diğer silia bu akışkan sıvının[br]akışının hisseder

0:01:53.399,0:01:56.776
ve embriyonun solundaki[br]özel genleri harekete geçirir.

0:01:56.776,0:02:00.551
Bu genler hücreleri belirli[br]proteinler yapmaya yönlendirir

0:02:00.551,0:02:02.185
ve sadece birkaç saat içinde

0:02:02.185,0:02:06.037
embriyonun sağ ve sol tarafı[br]kimyasal olarak farklılaşır.

0:02:06.037,0:02:08.399
Hala aynı görünmelerine rağmen,

0:02:08.399,0:02:13.505
bu kimyasal farklılıklar sonunda[br]asimetrik organlara dönüşür.

0:02:13.505,0:02:17.129
Asimetri önce kalpte görünür.

0:02:17.129,0:02:21.684
Embriyonun merkezinden uzanan [br]düz bir boru olarak başlar

0:02:21.684,0:02:24.368
ama embriyo yaklaşık[br]üç haftalık olduğunda

0:02:24.368,0:02:26.914
boru C şekli almaya başlar

0:02:26.914,0:02:29.673
ve vücudun sağına doğru döner.

0:02:29.673,0:02:32.716
İki tarafında da farklı[br]yapılar gelişir

0:02:32.716,0:02:36.734
sonuçta bildiğimiz asimetrik[br]kalbe dönüşür.

0:02:36.734,0:02:39.924
Bu sırada, diğer önemli organlar[br]merkez tüpten ayrılır

0:02:39.924,0:02:43.192
ve esas pozisyonlarına doğru büyürler.

0:02:43.192,0:02:48.548
Ama bazı organizmalar, domuzlar gibi,[br]bu embriyonik siliaya sahip olmazlar

0:02:48.548,0:02:51.606
ve hala asimetrik iç organları bulunur.

0:02:51.606,0:02:54.337
Bütün hücreler doğal[br]olarak asimetrik olabilir mi ?

0:02:54.337,0:02:55.552
Muhtemelen.

0:02:55.552,0:03:00.975
Bakteriyel koloniler hepsi aynı [br]yönde kıvrılan dantelsi dallar geliştirir

0:03:00.975,0:03:04.944
ve insan hücreleri hamur tatlısındaki[br]çıkıntılar gibi doğru oluşturma

0:03:04.944,0:03:08.123
eğilimindeki çember bir sınırın[br]içinde gelişir.

0:03:08.123,0:03:09.853
Daha da yakından bakarsak,

0:03:09.853,0:03:15.276
nükleik asitler, proteinler ve şekerler [br]gibi hücrelerin çoğunun

0:03:15.276,0:03:18.312
klasik yapı taşlarının [br]doğal olarak asimetrik olduğunu görürüz.

0:03:18.312,0:03:20.782
Proteinler karmaşık asimetrik [br]şekillere sahiptir

0:03:20.782,0:03:23.704
ve bu proteinler hücrelerin[br]hangi yöne hareket edeceğini

0:03:23.704,0:03:27.057
ve embriyonik silianın[br]hangi yöne döneceğini kontrol eder.

0:03:27.057,0:03:30.673
Bu biyomoleküller kiralite denen[br]bir varlığa sahiptir

0:03:30.673,0:03:34.705
ki bu bir molekülle onun ayna[br]görüntüsünün aynı olmadığı anlamına gelir.

0:03:34.705,0:03:37.945
Sağ ve sol elleriniz gibi,[br]aynı görünüyorlar fakat

0:03:37.945,0:03:42.945
sağ elinizi eldivenin sol tekine sokmaya[br]çalışmak aynı olmadıklarını kanıtlıyor.

0:03:42.945,0:03:47.421
Moleküler seviyedeki bu asimetri[br]asimetrik hücrelere,

0:03:47.421,0:03:48.797
asimetrik embriyolara

0:03:48.797,0:03:51.883
ve nihayet asimetrik organizmalara yansır.

0:03:51.883,0:03:54.356
Simetri güzel görünürken,

0:03:54.356,0:03:58.705
asimetri de endamlı kıvrımlarıyla,

0:03:58.705,0:04:00.795
düzenli karmaşıklığıyla

0:04:00.795,0:04:02.448
ve çarpıcı kusurluluğuyla

0:04:02.448,0:04:04.173
kendi cazibesine sahiptir.