[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.84,0:00:07.90,Default,,0000,0000,0000,,Na naszej planecie \Nsą dwa obszary polarne:
Dialogue: 0,0:00:07.90,0:00:09.61,Default,,0000,0000,0000,,Na naszej planecie \Nsą dwa obszary polarne:
Dialogue: 0,0:00:09.61,0:00:11.37,Default,,0000,0000,0000,,Arktyka, której nazwa pochodzi \Nod greckiego "Arktikos" - "północny",
Dialogue: 0,0:00:11.37,0:00:13.49,Default,,0000,0000,0000,,Arktyka, której nazwa pochodzi \Nod greckiego "Arktikos" - "północny",
Dialogue: 0,0:00:13.49,0:00:14.80,Default,,0000,0000,0000,,oraz Antarktyka, od "Antarktikos",\N"przeciwieństwo północy".
Dialogue: 0,0:00:14.80,0:00:16.16,Default,,0000,0000,0000,,oraz Antarktyka, od "Antarktikos",\N"przeciwieństwo północy".
Dialogue: 0,0:00:16.16,0:00:17.73,Default,,0000,0000,0000,,oraz Antarktyka, od "Antarktikos",\N"przeciwieństwo północy".
Dialogue: 0,0:00:17.73,0:00:19.98,Default,,0000,0000,0000,,Jest łatwiejszy sposób, \Nżeby je rozróżniać.
Dialogue: 0,0:00:19.98,0:00:22.08,Default,,0000,0000,0000,,Wystarczy zapamiętać, co je otacza.
Dialogue: 0,0:00:22.08,0:00:25.75,Default,,0000,0000,0000,,Arktyka na Półkuli Północnej
Dialogue: 0,0:00:25.75,0:00:29.00,Default,,0000,0000,0000,,to ocean otoczony przez lądy.
Dialogue: 0,0:00:29.00,0:00:30.55,Default,,0000,0000,0000,,Antarktyka na drugim krańcu świata
Dialogue: 0,0:00:30.55,0:00:32.22,Default,,0000,0000,0000,,Antarktyka na drugim krańcu świata
Dialogue: 0,0:00:32.22,0:00:34.76,Default,,0000,0000,0000,,to kontynent otoczony oceanem.
Dialogue: 0,0:00:34.76,0:00:37.73,Default,,0000,0000,0000,,W Arktyce żyją niedźwiedzie polarne, \Na nie ma pingwinów,
Dialogue: 0,0:00:37.73,0:00:40.71,Default,,0000,0000,0000,,w Antarktyce są pingwiny,\Na nie ma niedźwiedzi.
Dialogue: 0,0:00:41.36,0:00:43.55,Default,,0000,0000,0000,,Pomówmy wpierw o Arktyce.
Dialogue: 0,0:00:43.55,0:00:47.02,Default,,0000,0000,0000,,To duży obszar, składający się\Nz oceanu skutego lodem,
Dialogue: 0,0:00:47.02,0:00:49.63,Default,,0000,0000,0000,,otoczonego bezdrzewną wieczną zmarzliną.
Dialogue: 0,0:00:49.63,0:00:51.19,Default,,0000,0000,0000,,Można określić tą strefę
Dialogue: 0,0:00:51.19,0:00:53.13,Default,,0000,0000,0000,,jako tereny między kołem podbiegunowym
Dialogue: 0,0:00:53.13,0:00:54.59,Default,,0000,0000,0000,,a Biegunem Północnym.
Dialogue: 0,0:00:54.59,0:00:56.22,Default,,0000,0000,0000,,Stojąc na Biegunie Północnym,
Dialogue: 0,0:00:56.22,0:00:58.84,Default,,0000,0000,0000,,we wszystkich kierunkach
Dialogue: 0,0:00:58.84,0:00:59.96,Default,,0000,0000,0000,,zobaczycie południe.
Dialogue: 0,0:00:59.96,0:01:01.32,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie da się długo stać na biegunie,
Dialogue: 0,0:01:01.32,0:01:03.26,Default,,0000,0000,0000,,Ale nie da się długo stać na biegunie,
Dialogue: 0,0:01:03.26,0:01:05.40,Default,,0000,0000,0000,,bo znajduje się na środku oceanu
Dialogue: 0,0:01:05.40,0:01:08.42,Default,,0000,0000,0000,,pokrytego ruchomym lodem.
Dialogue: 0,0:01:08.42,0:01:11.17,Default,,0000,0000,0000,,Morze w tym miejscu
Dialogue: 0,0:01:11.17,0:01:15.63,Default,,0000,0000,0000,,ma ponad 4 kilometry głębokości.
Dialogue: 0,0:01:15.63,0:01:18.17,Default,,0000,0000,0000,,Nad wodą średnia temperatura w zimie
Dialogue: 0,0:01:18.17,0:01:21.59,Default,,0000,0000,0000,,spada do -40 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:01:21.59,0:01:23.35,Default,,0000,0000,0000,,Rekord wynosił -68 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:01:23.35,0:01:27.93,Default,,0000,0000,0000,,Rekord wynosił -68 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:01:27.93,0:01:29.26,Default,,0000,0000,0000,,Pomimo niesamowicie surowych warunków
Dialogue: 0,0:01:29.26,0:01:31.58,Default,,0000,0000,0000,,ludzie zamieszkują Arktykę
Dialogue: 0,0:01:31.58,0:01:33.80,Default,,0000,0000,0000,,od tysięcy lat.
Dialogue: 0,0:01:33.80,0:01:37.48,Default,,0000,0000,0000,,Część arktycznych organizmów żyje w lodzie,
Dialogue: 0,0:01:37.48,0:01:39.46,Default,,0000,0000,0000,,np. zooplankton, fitoplankton,
Dialogue: 0,0:01:39.46,0:01:41.04,Default,,0000,0000,0000,,ryby, ssaki morskie,
Dialogue: 0,0:01:41.04,0:01:41.73,Default,,0000,0000,0000,,ptaki,
Dialogue: 0,0:01:41.73,0:01:42.37,Default,,0000,0000,0000,,zwierzęta lądowe, rośliny
Dialogue: 0,0:01:42.37,0:01:42.98,Default,,0000,0000,0000,,zwierzęta lądowe, rośliny
Dialogue: 0,0:01:42.98,0:01:45.08,Default,,0000,0000,0000,,oraz różne grupy ludzi.
Dialogue: 0,0:01:45.08,0:01:47.18,Default,,0000,0000,0000,,Dobrze, a co z Antarktyką?
Dialogue: 0,0:01:47.18,0:01:50.22,Default,,0000,0000,0000,,Antarktyda to kontynent \Nnajbardziej wysunięty na południe
Dialogue: 0,0:01:50.22,0:01:52.88,Default,,0000,0000,0000,,i zawiera geograficzny Biegun Południowy.
Dialogue: 0,0:01:52.88,0:01:55.59,Default,,0000,0000,0000,,Jest piątym co do wielkości kontynentem,\Nprawie dwa razy większym od Australii.
Dialogue: 0,0:01:55.59,0:01:57.84,Default,,0000,0000,0000,,Jest piątym co do wielkości kontynentem,\Nprawie dwa razy większym od Australii.
Dialogue: 0,0:01:57.84,0:02:01.34,Default,,0000,0000,0000,,Prawie 98% procent lądu pokrywa lód\No grubości przynajmniej 1,5 km.
Dialogue: 0,0:02:01.34,0:02:03.78,Default,,0000,0000,0000,,Prawie 98% procent lądu pokrywa lód\No grubości przynajmniej 1,5 km.
Dialogue: 0,0:02:03.78,0:02:06.86,Default,,0000,0000,0000,,Panują tam najbardziej ekstremalne warunki
Dialogue: 0,0:02:06.86,0:02:08.30,Default,,0000,0000,0000,,na świecie.
Dialogue: 0,0:02:08.30,0:02:10.16,Default,,0000,0000,0000,,Jest to najzimniejszy,
Dialogue: 0,0:02:10.16,0:02:10.97,Default,,0000,0000,0000,,najbardziej wietrzny, najsuchszy kontynent
Dialogue: 0,0:02:10.97,0:02:12.35,Default,,0000,0000,0000,,najbardziej wietrzny, najsuchszy kontynent
Dialogue: 0,0:02:12.35,0:02:14.18,Default,,0000,0000,0000,,z najwyższą średnią wysokością \Nnad poziomem morza.
Dialogue: 0,0:02:14.18,0:02:15.72,Default,,0000,0000,0000,,z najwyższą średnią wysokością \Nnad poziomem morza.
Dialogue: 0,0:02:15.72,0:02:18.69,Default,,0000,0000,0000,,Może sądzicie, że na biegunach \Ncały czas pada śnieg,
Dialogue: 0,0:02:18.69,0:02:20.53,Default,,0000,0000,0000,,ale Antarktyda jest tak sucha,\Nże uchodzi za pustynię.
Dialogue: 0,0:02:20.53,0:02:21.100,Default,,0000,0000,0000,,ale Antarktyda jest tak sucha,\Nże uchodzi za pustynię.
Dialogue: 0,0:02:21.100,0:02:23.11,Default,,0000,0000,0000,,Roczna suma opadów
Dialogue: 0,0:02:23.11,0:02:26.25,Default,,0000,0000,0000,,to tylko 200 mm na wybrzeżu,
Dialogue: 0,0:02:26.25,0:02:27.61,Default,,0000,0000,0000,,a jeszcze mniej w głębi lądu.
Dialogue: 0,0:02:27.61,0:02:29.16,Default,,0000,0000,0000,,Temperatura na Antarktydzie
Dialogue: 0,0:02:29.16,0:02:32.56,Default,,0000,0000,0000,,sięgnęła -89 stopni Celsjusza.
Dialogue: 0,0:02:32.56,0:02:34.100,Default,,0000,0000,0000,,Przez surowe warunki i niedostępność
Dialogue: 0,0:02:34.100,0:02:37.97,Default,,0000,0000,0000,,na Antarktydzie nie ma stałych siedzib ludzkich,
Dialogue: 0,0:02:37.97,0:02:40.50,Default,,0000,0000,0000,,ale w od 1000 do 5000 osób
Dialogue: 0,0:02:40.50,0:02:41.75,Default,,0000,0000,0000,,przebywa tam w ciągu roku
Dialogue: 0,0:02:41.75,0:02:44.92,Default,,0000,0000,0000,,na stacjach badawczych,\Nrozsianych po całym kontynencie.
Dialogue: 0,0:02:44.92,0:02:48.30,Default,,0000,0000,0000,,Nawet najlepiej zaadoptowane\Ngatunki walczą o przeżycie.
Dialogue: 0,0:02:48.30,0:02:51.10,Default,,0000,0000,0000,,Mogą tu żyć organizmy \Nprzystosowane do zimnego klimatu,
Dialogue: 0,0:02:51.10,0:02:53.09,Default,,0000,0000,0000,,w tym różne gatunki alg,
Dialogue: 0,0:02:53.09,0:02:54.24,Default,,0000,0000,0000,,zwierząt,
Dialogue: 0,0:02:54.24,0:02:55.33,Default,,0000,0000,0000,,bakterii,
Dialogue: 0,0:02:55.33,0:02:56.29,Default,,0000,0000,0000,,grzybów,
Dialogue: 0,0:02:56.29,0:02:57.11,Default,,0000,0000,0000,,roślin
Dialogue: 0,0:02:57.11,0:02:58.08,Default,,0000,0000,0000,,oraz protistów.
Dialogue: 0,0:02:59.51,0:03:02.85,Default,,0000,0000,0000,,Czemu Antarktyda jest zimniejsza \Nod północnej kuzynki?
Dialogue: 0,0:03:02.85,0:03:04.47,Default,,0000,0000,0000,,Po pierwsze, większość kontynentu
Dialogue: 0,0:03:04.47,0:03:07.08,Default,,0000,0000,0000,,leży ponad 3 km nad poziomem morza,
Dialogue: 0,0:03:07.08,0:03:09.43,Default,,0000,0000,0000,,a im wyżej, tym zimniej.
Dialogue: 0,0:03:09.43,0:03:12.06,Default,,0000,0000,0000,,To dlatego na szczytach gór utrzymuje się śnieg.
Dialogue: 0,0:03:12.06,0:03:13.85,Default,,0000,0000,0000,,Po drugie Arktyka to tak naprawdę \Nzamarznięty ocean.
Dialogue: 0,0:03:13.85,0:03:16.31,Default,,0000,0000,0000,,Po drugie Arktyka to tak naprawdę \Nzamarznięty ocean.
Dialogue: 0,0:03:16.31,0:03:17.85,Default,,0000,0000,0000,,Woda pod lodem jest cieplejsza \Nniż zamarznięty grunt.
Dialogue: 0,0:03:17.85,0:03:20.82,Default,,0000,0000,0000,,Woda pod lodem jest cieplejsza \Nniż zamarznięty grunt.
Dialogue: 0,0:03:20.82,0:03:23.66,Default,,0000,0000,0000,,Ciepło oceanu przenika\Nprzez pokrywę lodową.
Dialogue: 0,0:03:23.66,0:03:26.07,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki temu temperatury w Arktyce \Nnie są aż tak ekstremalne
Dialogue: 0,0:03:26.07,0:03:27.49,Default,,0000,0000,0000,,Dzięki temu temperatury w Arktyce \Nnie są aż tak ekstremalne
Dialogue: 0,0:03:27.49,0:03:30.69,Default,,0000,0000,0000,,jak te na Antarktydzie.
Dialogue: 0,0:03:30.69,0:03:34.57,Default,,0000,0000,0000,,Po trzecie, pory roku "spiskują"\Nprzeciwko Antarktydzie.
Dialogue: 0,0:03:34.57,0:03:36.62,Default,,0000,0000,0000,,Podczas lipcowego afelium, \Nkiedy Ziemia jest najdalej od Słońca,
Dialogue: 0,0:03:36.62,0:03:38.74,Default,,0000,0000,0000,,Podczas lipcowego afelium, \Nkiedy Ziemia jest najdalej od Słońca,
Dialogue: 0,0:03:38.74,0:03:41.55,Default,,0000,0000,0000,,na Antarktydzie wypada akurat zima,
Dialogue: 0,0:03:41.55,0:03:43.45,Default,,0000,0000,0000,,co podwaja zimno
Dialogue: 0,0:03:43.45,0:03:44.75,Default,,0000,0000,0000,,na Biegunie Południowym.
Dialogue: 0,0:03:44.75,0:03:46.91,Default,,0000,0000,0000,,Pomimo niegościnności,
Dialogue: 0,0:03:46.91,0:03:49.33,Default,,0000,0000,0000,,to oba bieguny powodują,
Dialogue: 0,0:03:49.33,0:03:51.43,Default,,0000,0000,0000,,że nasza planeta jest, jaka jest.
Dialogue: 0,0:03:51.43,0:03:52.94,Default,,0000,0000,0000,,Oba regiony polarne to ważne czynniki\Nkontroli klimatu na Ziemi.
Dialogue: 0,0:03:52.94,0:03:55.16,Default,,0000,0000,0000,,Oba regiony polarne to ważne czynniki\Nkontroli klimatu na Ziemi.
Dialogue: 0,0:03:55.16,0:03:56.89,Default,,0000,0000,0000,,Pomagają łagodzić temperaturę\Nw strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.
Dialogue: 0,0:03:56.89,0:03:58.65,Default,,0000,0000,0000,,Pomagają łagodzić temperaturę \Nw strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.
Dialogue: 0,0:03:58.65,0:04:00.35,Default,,0000,0000,0000,,Pomagają łagodzić temperaturę \Nw strefach umiarkowanych, stabilizują pogodę.
Dialogue: 0,0:04:00.35,0:04:02.48,Default,,0000,0000,0000,,Gdy lody Arktyki topnieją
Dialogue: 0,0:04:02.48,0:04:04.56,Default,,0000,0000,0000,,przez zmiany klimatyczne i globalne ocieplenie,
Dialogue: 0,0:04:04.56,0:04:05.91,Default,,0000,0000,0000,,pogoda na Ziemi robi się niestabilna.
Dialogue: 0,0:04:05.91,0:04:08.23,Default,,0000,0000,0000,,pogoda na Ziemi robi się niestabilna.