1
00:00:06,835 --> 00:00:07,905
لەسەر هەسارەکەمان،

2
00:00:07,905 --> 00:00:09,608
دوو ناوچەی جەمسەریمان هەیە:

3
00:00:09,608 --> 00:00:11,370
ئارتیک، کە ناوی لە

4
00:00:11,370 --> 00:00:13,488
ئارتیکۆکانی یۆنانی لە باکوور

5
00:00:13,488 --> 00:00:14,804
وە جەمسەری

6
00:00:14,804 --> 00:00:16,160
لە ئانتارکتیکۆ،

7
00:00:16,160 --> 00:00:17,726
بەرامبەر باکور.

8
00:00:17,726 --> 00:00:19,978
بەڵام رێگایەکی ئاسانتر هەیە
بۆ بیرکەوتنەوەیان

9
00:00:19,978 --> 00:00:22,082
ئەگەر تەنها بیرت بێت چی دەوریان دراوە.

10
00:00:22,082 --> 00:00:25,749
جەمسەری باکوور، لە باکوری 
گۆی زەوی هەسارەکەمان،

11
00:00:25,749 --> 00:00:29,003
زەریایەک بە تەواوی بە خاک دەورە دراوە.

12
00:00:29,003 --> 00:00:30,547
لەو دیو جیهانەوە،

13
00:00:30,547 --> 00:00:32,215
جەمسەری کیشوەرێکە

14
00:00:32,215 --> 00:00:34,755
بە تەواوی چواردەوری زەریاکە دراوە.

15
00:00:34,755 --> 00:00:37,730
کەواتە، جەمسەری جەمسەری 
ورچەکانی هەیە بەڵام پەنگوین نییە،

16
00:00:37,730 --> 00:00:40,713
جەمسەری پەنگوینیان هەیە 
بەڵام ورچێکی جەمسەری نییە.

17
00:00:41,357 --> 00:00:43,551
با سەرەتا باسی ئارکتیکی بکەین.

18
00:00:43,551 --> 00:00:47,016
ناوچەی جەمسەری باکوور بریتییە 
لەزەریایەکی بەرینی داپۆشراو بەسەهۆڵ

19
00:00:47,016 --> 00:00:49,627
بە چواردەوری دا بە بێ داری یوور.

20
00:00:49,627 --> 00:00:51,194
دەکرێت ناوچەکە پێناسە بکرێت

21
00:00:51,194 --> 00:00:53,129
وەک ناوچەکەی نێوان بازنەی جەمسەری باکوور

22
00:00:53,129 --> 00:00:54,586
وە جەمسەری باکور.

23
00:00:54,586 --> 00:00:56,215
ئەگەرلەجەمسەری باکووردا وەستابایت،

24
00:00:56,215 --> 00:00:58,836
لە هەموو شوێنێک کە سەیرت دەکرد، 
بە هەموو ئاراستەیەک،

25
00:00:58,836 --> 00:00:59,960
باشور دەبێت.

26
00:00:59,960 --> 00:01:01,323
بەڵام وەستان لەجەمسەری باکور

27
00:01:01,323 --> 00:01:03,255
قورسە بۆ ماوەیەکی زۆر

28
00:01:03,255 --> 00:01:05,400
چونکە لە ناوەڕاستی زەریایەک،

29
00:01:05,400 --> 00:01:08,420
بە بەردەوامی دەیگۆڕن، بەستەڵەکەی
دەریای بەستوو.

30
00:01:08,420 --> 00:01:11,169
ئەگەر لە جەمسەری باکوورەوە
بکەویتە ناو ئاوەوە،

31
00:01:11,169 --> 00:01:15,634
دەچیتە ناو ئاوەوە کە١٣،٩٨٠ پێ قوڵە.

32
00:01:15,634 --> 00:01:18,174
لەسەروو ئاوەکەوە، تێکڕای پلەی گەرمی زستان

33
00:01:18,174 --> 00:01:21,593
دەکرێت بە پلەی سەدی -٤٠نزم بێت،

34
00:01:21,593 --> 00:01:23,349
وە ساردترین پلەی گەرمی تۆمارکراو

35
00:01:23,349 --> 00:01:27,930
نزیکەی ٦٨پلەی سەدی دەبێت.

36
00:01:27,930 --> 00:01:29,263
سەرەڕای ئەم بارودۆخە سەختە،

37
00:01:29,263 --> 00:01:31,575
مرۆڤ ناوچەی ئاوەدان لە جەمسەری باکوور

38
00:01:31,575 --> 00:01:33,804
هەزاران ساڵە.

39
00:01:33,804 --> 00:01:37,483
ژیان لەباکوور ئەو زیندەوەرانە 
دەگرێتەوە کە لە سەهۆڵەکەدا دەژین،

40
00:01:37,483 --> 00:01:39,456
زوپلانکتۆن و فیتۆپلانکتۆن،

41
00:01:39,456 --> 00:01:41,041
ماسی و مادە دەریاییەکان،

42
00:01:41,041 --> 00:01:41,730
باڵندەکان،

43
00:01:41,730 --> 00:01:42,367
ئاژەڵی زەوی،

44
00:01:42,367 --> 00:01:42,985
ڕووەک،

45
00:01:42,985 --> 00:01:45,084
وە کۆمەڵگا مرۆییەکان.

46
00:01:45,084 --> 00:01:47,183
باشە ئەی جەمسەری جەمسەری؟

47
00:01:47,183 --> 00:01:50,224
جەمسەری جەمسەری باشوری کیشوەری زەوییە،

48
00:01:50,224 --> 00:01:52,885
و جەمسەری باشووری جوگرافی تێدایە

49
00:01:52,885 --> 00:01:55,588
پێنجەم گەورەترین کیشوەری ئەم هەسارەیە

50
00:01:55,588 --> 00:01:57,836
نزیکەی دوو هێندەی ئوسترالیا.

51
00:01:57,836 --> 00:02:01,335
نزیکەی٩٨% ی ئەنئارکتسا بە سەهۆڵ داپۆشراوە

52
00:02:01,335 --> 00:02:03,778
بەلایەنی کەمەوە یەک میل لە ئەستووری.

53
00:02:03,778 --> 00:02:06,859
مەرجەکان لە جەمسەری هەندێک لە ئەوپەڕی

54
00:02:06,859 --> 00:02:08,305
لە هەموو جیهاندا.

55
00:02:08,305 --> 00:02:10,157
بە تێکڕا، ئەوە ساردترینە،

56
00:02:10,157 --> 00:02:10,974
بایترین

57
00:02:10,974 --> 00:02:12,352
وشکترین کیشوەر

58
00:02:12,352 --> 00:02:14,183
وە بەرزترین بەرزبوونی تێکڕای هەیە

59
00:02:14,183 --> 00:02:15,725
لە هەموو کیشوەرەکان.

60
00:02:15,725 --> 00:02:18,689
لەوانەیە وا بیربکەیتەوە کە بەفر 
دەبارێت هەموو کات لە پۆلس،

61
00:02:18,689 --> 00:02:20,526
بەڵام جەمسەری جەمسەرەکان زۆر وشکن،

62
00:02:20,526 --> 00:02:21,996
بە بیابانێک دادەنرێن

63
00:02:21,996 --> 00:02:23,111
لەگەڵ بارانی ساڵانە

64
00:02:23,111 --> 00:02:26,252
تەنها ٢٠٠ملیمەتر بەدرێژایی کەنارەکە

65
00:02:26,252 --> 00:02:27,614
وە زۆر کەمتر لە ناو خاکی

66
00:02:27,614 --> 00:02:29,164
پلەی گەرمی لە جەمسەری جەمسەری

67
00:02:29,164 --> 00:02:32,564
گەیشتووەتە -٨٩پلەی سەدی.

68
00:02:32,564 --> 00:02:34,995
چونکە زۆر قورسە و قورسە،

69
00:02:34,995 --> 00:02:37,969
هیچ دانیشتوانێکی هەمیشەیی 
مرۆڤ لە جەمسەری جەمسەری نیە،

70
00:02:37,969 --> 00:02:40,498
بەڵام لە هەر شوێنێک لە ١٠٠٠بۆ ٥٠٠٠کەس

71
00:02:40,498 --> 00:02:41,752
بەدرێژایی ساڵ لە تەنیشتی

72
00:02:41,752 --> 00:02:44,916
لە وێستگەکانی توێژینەوە کە 
بڵاوبوبونەوە لە کیشوەرەکە.

73
00:02:44,916 --> 00:02:48,297
تەنانەت زۆرترین گیانلەبەریش 
بۆ مانەوە شەڕ دەکات،

74
00:02:48,297 --> 00:02:51,100
وە تەنها زیندەوەرە ساردەکان 
لەوێ ڕزگاریان دەبێت،

75
00:02:51,100 --> 00:02:53,092
لە نێویاندا چەندین جۆری قەراگە،

76
00:02:53,092 --> 00:02:54,242
ئاژەڵەکان،

77
00:02:54,242 --> 00:02:55,331
بەکتریا،

78
00:02:55,331 --> 00:02:56,288
فەنجی،

79
00:02:56,288 --> 00:02:57,114
ڕووەکەکان،

80
00:02:57,114 --> 00:02:58,080
وە پرۆتیستا.

81
00:02:59,510 --> 00:03:02,850
بەڵام بۆچی ئانتارکتیکا
ساردترە لە ئامۆزای باکووری؟

82
00:03:02,850 --> 00:03:04,468
باشە، سەرەتا، زۆربەی کیشوەرەکە

83
00:03:04,468 --> 00:03:07,075
زیاتر لە سێ کیلۆمەتر لە ئاستی دەریاوە،

84
00:03:07,075 --> 00:03:09,431
پلەی گەرمیش بە بەرزبوونەوە کەم دەبێتەوە.

85
00:03:09,431 --> 00:03:12,058
بۆیە لوتکەی چیاکان بەفریان لەسەر دەبارێت.

86
00:03:12,058 --> 00:03:13,853
دووەم،ئەوەت لە بیرە کە جەمسەری باکوور

87
00:03:13,853 --> 00:03:16,306
بەڕاستی زەریایەکی بەستوویە.

88
00:03:16,306 --> 00:03:17,847
ئاوی ناو زەریاکە لە ژێرەوە

89
00:03:17,847 --> 00:03:20,819
گەرمترە لە زەوی بەستوو لە جەمسەری جەمسەری،

90
00:03:20,819 --> 00:03:23,657
وە ئەو گەرمییە دەگوازرێنەوە 
بۆ ناو بەستەڵەکی سەهۆڵەکە.

91
00:03:23,657 --> 00:03:26,069
ڕێگەلە پلەی گەرمادەگرێت 
لەناوچەکانی جەمسەری باکوور

92
00:03:26,069 --> 00:03:27,489
لە گەیشتن بە ئەوپەڕی

93
00:03:27,489 --> 00:03:30,686
نمونەیی لە ڕووی زەویی جەمسەری.

94
00:03:30,686 --> 00:03:34,573
سێیەم، وەرزەکان پیلان دژی جەمسەری.

95
00:03:34,573 --> 00:03:36,616
لە کاتی هەڵکردنی تەمووزدا،

96
00:03:36,616 --> 00:03:38,736
کاتێک زەوی لەت لەت دەبێت و دوور هی خۆرە،

97
00:03:38,736 --> 00:03:41,546
هەروەها زستانی لە جەمسەری جەمسەری،

98
00:03:41,546 --> 00:03:43,454
کە دوو جار لە سەرما دەتاشی

99
00:03:43,454 --> 00:03:44,751
بۆ جەمسەری باشوور.

100
00:03:44,751 --> 00:03:46,906
بەڵام سەرەڕای ئەوەی کە بێ میوان بوو،

101
00:03:46,906 --> 00:03:49,327
جەمسەری باکوور و باشوور هۆکارێکی گەورەن

102
00:03:49,327 --> 00:03:51,431
بۆچی هەسارەکەمان بەم شێوەیەیە.

103
00:03:51,431 --> 00:03:52,940
هەردوو هەرێمی جەمسەریمان

104
00:03:52,940 --> 00:03:55,158
کە زۆر گرنگن لە کۆنترۆڵکردنی ئاووهەوادا.

105
00:03:55,158 --> 00:03:56,886
یارمەتی مامناوەندی پلەی گەرمایان دا

106
00:03:56,886 --> 00:03:58,654
لە ناوچە میزاجیەکانمان

107
00:03:58,654 --> 00:04:00,347
وە کەش و هەوایەکی جێگیرمان پێ بدە.

108
00:04:00,347 --> 00:04:02,475
وەک بەفری دەریا لەجەمسەری باکوور کەم دەبێت

109
00:04:02,475 --> 00:04:04,558
بەهۆی گۆڕانی کەش و هەوا و گەرمبوونی زەوی،

110
00:04:04,558 --> 00:04:05,908
کەش و هەوا لە سەرانسەری جیهاندا

111
00:04:05,908 --> 00:04:08,234
زیاتر ناسەقامگیر تر دەبێت.