[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:00.49,0:00:04.79,Default,,0000,0000,0000,,Jeszcze zanim dowiedzieliśmy się, czym jest DNA, zanim poznaliśmy
Dialogue: 0,0:00:04.79,0:00:07.16,Default,,0000,0000,0000,,jego strukturę i sposób replikacji,
Dialogue: 0,0:00:07.16,0:00:11.02,Default,,0000,0000,0000,,zanim mogliśmy przyjrzeć się mejozie zachodzącej w komórkach,
Dialogue: 0,0:00:11.02,0:00:14.70,Default,,0000,0000,0000,,wiedzieliśmy już, że potomstwo jest efektem
Dialogue: 0,0:00:14.70,0:00:16.48,Default,,0000,0000,0000,,połączenia cech rodziców.
Dialogue: 0,0:00:16.48,0:00:22.17,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli facet o niebieskich oczach -- to jest
Dialogue: 0,0:00:22.17,0:00:27.43,Default,,0000,0000,0000,,właśnie on --jeżeli ten facet ożeni się
Dialogue: 0,0:00:27.43,0:00:32.80,Default,,0000,0000,0000,,z brązowooką dziewczyną. To jest ta dziewczyna.
Dialogue: 0,0:00:32.80,0:00:36.41,Default,,0000,0000,0000,,Postaram się, żeby bardziej przypominała dziewczynę.
Dialogue: 0,0:00:36.41,0:00:39.45,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli niebieskooki facet ożeni się z brązowooką dziewczyną,
Dialogue: 0,0:00:39.45,0:00:42.23,Default,,0000,0000,0000,,to w większości przypadków, w przypadkach, w których
Dialogue: 0,0:00:42.23,0:00:45.03,Default,,0000,0000,0000,,mamy do czynienia z brązowooką dziewczyną, ich dzieci
Dialogue: 0,0:00:45.03,0:00:46.87,Default,,0000,0000,0000,,też są brązowookie.
Dialogue: 0,0:00:46.87,0:00:50.21,Default,,0000,0000,0000,,O tu będzie ich brązowookie dziecko.
Dialogue: 0,0:00:53.00,0:00:54.98,Default,,0000,0000,0000,,I to już coś jest. Mam na myśli, że w ciągu
Dialogue: 0,0:00:54.98,0:00:57.42,Default,,0000,0000,0000,,tysięcy ludzkich pokoleń, udało nam się to zaobserwować.
Dialogue: 0,0:00:58.18,0:01:00.59,Default,,0000,0000,0000,,Zauważyliśmy, że dzieci przypominają swoich rodziców
Dialogue: 0,0:01:00.59,0:01:05.28,Default,,0000,0000,0000,,i dziedziczą niektóre z ich cech. Część z tych cech dominuje
Dialogue: 0,0:01:05.28,0:01:06.14,Default,,0000,0000,0000,,nad innymi cechami.
Dialogue: 0,0:01:06.14,0:01:09.96,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład ciemna pigmentacja
Dialogue: 0,0:01:09.96,0:01:11.57,Default,,0000,0000,0000,,włosów czy oczu.
Dialogue: 0,0:01:11.57,0:01:15.71,Default,,0000,0000,0000,,Nawet jeśli drugi z rodziców ma jasną pigmentację, to ta ciemna
Dialogue: 0,0:01:15.71,0:01:17.90,Default,,0000,0000,0000,,dominuje nad jasną albo prowadzi to
Dialogue: 0,0:01:17.90,0:01:20.42,Default,,0000,0000,0000,,do pośredniego natężenia pigmentacji, co widzimy wokół nas.
Dialogue: 0,0:01:20.42,0:01:23.41,Default,,0000,0000,0000,,Nauka o tym, jakie cechy są przekazywane potomstwu
Dialogue: 0,0:01:23.41,0:01:26.59,Default,,0000,0000,0000,,i w jaki sposób się to dzieje, jest znacznie starsza niż badania DNA,
Dialogue: 0,0:01:26.59,0:01:29.84,Default,,0000,0000,0000,,które zostało odkryte i zdano sobie sprawę z jego znaczenia
Dialogue: 0,0:01:29.84,0:01:31.11,Default,,0000,0000,0000,,dopiero w połowie XX wieku.
Dialogue: 0,0:01:31.11,0:01:32.82,Default,,0000,0000,0000,,Dziedziczenie było badane od długiego czasu.
Dialogue: 0,0:01:32.82,0:01:36.75,Default,,0000,0000,0000,,Ojcem klasycznej genetyki
Dialogue: 0,0:01:36.75,0:01:38.46,Default,,0000,0000,0000,,jest Grzegorz Mendel.
Dialogue: 0,0:01:41.72,0:01:45.65,Default,,0000,0000,0000,,Mendel był zakonnikiem, który zajmował się uprawą roślin
Dialogue: 0,0:01:45.65,0:01:48.80,Default,,0000,0000,0000,,i krzyżował je między sobą, żeby sprawdzić, które cechy są dziedziczone,
Dialogue: 0,0:01:48.80,0:01:51.23,Default,,0000,0000,0000,,a które nie. Próbował zrozumieć, w jaki sposób
Dialogue: 0,0:01:51.23,0:01:55.65,Default,,0000,0000,0000,,cechy są przekazywane z pokolenia na pokolenie.
Dialogue: 0,0:01:55.65,0:02:02.09,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy zajmujemy się klasyczną genetyką --
Dialogue: 0,0:02:02.09,0:02:05.23,Default,,0000,0000,0000,,Muszę zrobić teraz kilka upraszczających założeń,
Dialogue: 0,0:02:05.23,0:02:08.08,Default,,0000,0000,0000,,chociaż wiemy, że większość z nich nie odnosi się w pełni
Dialogue: 0,0:02:08.08,0:02:11.14,Default,,0000,0000,0000,,do rzeczywistości, ale dzięki tym założeniom
Dialogue: 0,0:02:11.14,0:02:16.34,Default,,0000,0000,0000,,będziemy mogli przewidywać, co się stanie w kolejnych pokoleniach.
Dialogue: 0,0:02:16.34,0:02:21.27,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsze uproszczenie to to, że niektóre cechy
Dialogue: 0,0:02:21.27,0:02:24.84,Default,,0000,0000,0000,,działają na zasadzie "wszystko albo nic".
Dialogue: 0,0:02:24.84,0:02:26.69,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy, że w rzeczywistości większość cech nie ma takich właściwości.
Dialogue: 0,0:02:26.69,0:02:28.69,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, że na świecie występują -- to bardzo
Dialogue: 0,0:02:28.69,0:02:35.22,Default,,0000,0000,0000,,duże uproszczenie -- powiedzmy, że kolor oczu
Dialogue: 0,0:02:35.22,0:02:38.52,Default,,0000,0000,0000,,determinują tylko dwa allele.
Dialogue: 0,0:02:38.52,0:02:40.39,Default,,0000,0000,0000,,Przypomnijcie sobie, czym są allele.
Dialogue: 0,0:02:40.39,0:02:44.03,Default,,0000,0000,0000,,Allel to określona wersja genu.
Dialogue: 0,0:02:44.03,0:02:48.40,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, że możesz mieć niebieski kolor oczu
Dialogue: 0,0:02:48.40,0:02:52.46,Default,,0000,0000,0000,,albo brązowy kolor oczu.
Dialogue: 0,0:02:52.46,0:02:55.22,Default,,0000,0000,0000,,Że żyjemy we wszechświecie, w którym
Dialogue: 0,0:02:55.22,0:02:58.32,Default,,0000,0000,0000,,są możliwe tylko te dwie wersje genu na kolor oczu.
Dialogue: 0,0:02:58.32,0:03:01.23,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy, że kolor oczu jest znacznie bardziej skomplikowana cechą,
Dialogue: 0,0:03:01.23,0:03:02.97,Default,,0000,0000,0000,,a to tylko uproszczenie.
Dialogue: 0,0:03:02.97,0:03:04.34,Default,,0000,0000,0000,,Zaraz zrobię jeszcze jedno.
Dialogue: 0,0:03:04.34,0:03:14.11,Default,,0000,0000,0000,,Załóżmy, że, dajmy na to, wielkość zęba,
Dialogue: 0,0:03:14.11,0:03:17.59,Default,,0000,0000,0000,,to jest cecha, której nie zobaczycie w podręcznikach biologii,
Dialogue: 0,0:03:17.59,0:03:23.47,Default,,0000,0000,0000,,że jest jeden allel warunkujący występowanie dużych zębów
Dialogue: 0,0:03:23.47,0:03:28.33,Default,,0000,0000,0000,,i drugi allel warunkujący występowanie małych.
Dialogue: 0,0:03:28.33,0:03:30.85,Default,,0000,0000,0000,,Pamiętajcie, że gen i allel to dwie różne rzeczy --
Dialogue: 0,0:03:30.85,0:03:32.10,Default,,0000,0000,0000,,allel jest wersją genu.
Dialogue: 0,0:03:35.23,0:03:37.74,Default,,0000,0000,0000,,Mówiłem o Grzegorzu Mendlu, który prowadził swoje eksperymenty
Dialogue: 0,0:03:37.74,0:03:41.89,Default,,0000,0000,0000,,w latach 50tych XIX wieku, kiedy nie znano jeszcze DNA
Dialogue: 0,0:03:41.89,0:03:48.59,Default,,0000,0000,0000,,ani chromosomów, ani tego, w jaki sposób DNA jest przekazywane, ani wielu innych faktów.
Dialogue: 0,0:03:48.59,0:03:53.06,Default,,0000,0000,0000,,Ale przejdźmy na poziom mikro, żeby
Dialogue: 0,0:03:53.06,0:03:53.84,Default,,0000,0000,0000,,zrozumieć tę różnicę.
Dialogue: 0,0:03:53.84,0:03:56.17,Default,,0000,0000,0000,,Mamy tu chromosom.
Dialogue: 0,0:03:56.17,0:03:59.71,Default,,0000,0000,0000,,A na jakimś chromosomie -- wybiorę
Dialogue: 0,0:03:59.71,0:04:00.90,Default,,0000,0000,0000,,jakiś chromosom.
Dialogue: 0,0:04:00.90,0:04:02.93,Default,,0000,0000,0000,,To jest jeden z chromosomów.
Dialogue: 0,0:04:02.93,0:04:04.59,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, że odziedziczyłem go od ojca.
Dialogue: 0,0:04:04.59,0:04:09.13,Default,,0000,0000,0000,,Na tym chromosomie, w określonym położeniu,
Dialogue: 0,0:04:09.13,0:04:11.55,Default,,0000,0000,0000,,położenie genu na chromosomie nazywamy "locus" (l.m. "loci").
Dialogue: 0,0:04:11.55,0:04:15.33,Default,,0000,0000,0000,,To locus genu warunkującego kolor oczu.
Dialogue: 0,0:04:15.33,0:04:16.58,Default,,0000,0000,0000,,To położenie tego genu na chromosomie.
Dialogue: 0,0:04:16.58,0:04:19.28,Default,,0000,0000,0000,,Mam tu dwa chromosomy, jeden od ojca,
Dialogue: 0,0:04:19.28,0:04:22.01,Default,,0000,0000,0000,,a drugi od matki, niech to będzie chromosom
Dialogue: 0,0:04:22.01,0:04:23.26,Default,,0000,0000,0000,,od matki.
Dialogue: 0,0:04:26.02,0:04:27.80,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy, że zwykle kiedy są w komórce, to
Dialogue: 0,0:04:27.80,0:04:30.18,Default,,0000,0000,0000,,nie są tak elegancko uporządkowane i skręcone,
Dialogue: 0,0:04:30.18,0:04:32.86,Default,,0000,0000,0000,,ale chodzi o, żeby Wam coś pokazać.
Dialogue: 0,0:04:32.86,0:04:35.69,Default,,0000,0000,0000,,To para chromosomów homologicznych, a więc znajdują się na nich
Dialogue: 0,0:04:35.69,0:04:36.97,Default,,0000,0000,0000,,te same geny.
Dialogue: 0,0:04:36.97,0:04:41.46,Default,,0000,0000,0000,,Na chromosomie od mojej matki, w tym samym położeniu,
Dialogue: 0,0:04:41.46,0:04:45.71,Default,,0000,0000,0000,,na tym samym locus, jest gen koloru oczu.
Dialogue: 0,0:04:45.71,0:04:51.02,Default,,0000,0000,0000,,Mogę mieć dwie identyczne wersje genu koloru oczu,
Dialogue: 0,0:04:51.02,0:04:52.76,Default,,0000,0000,0000,,założyłem, że są tylko dwa allele tego genu
Dialogue: 0,0:04:52.76,0:04:54.22,Default,,0000,0000,0000,,na świecie.
Dialogue: 0,0:04:54.22,0:04:56.69,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli ma takie same wersje genu,
Dialogue: 0,0:04:56.69,0:04:58.51,Default,,0000,0000,0000,,zapiszę to skrótowo.
Dialogue: 0,0:04:58.51,0:05:01.10,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszę wielkie B -- Właściwe zrobię to
Dialogue: 0,0:05:01.10,0:05:02.01,Default,,0000,0000,0000,,trochę inaczej.
Dialogue: 0,0:05:02.01,0:05:04.04,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszę małe "b" jako niebieskie
Dialogue: 0,0:05:04.04,0:05:07.42,Default,,0000,0000,0000,,i wielkie "B" jako brązowe.
Dialogue: 0,0:05:07.42,0:05:11.21,Default,,0000,0000,0000,,Może być tak, że mam tu wersję małe "b",
Dialogue: 0,0:05:11.21,0:05:12.80,Default,,0000,0000,0000,,a tu wielkie "B".
Dialogue: 0,0:05:12.80,0:05:17.01,Default,,0000,0000,0000,,Mogę zapisać mój genotyp -- mam allel --
Dialogue: 0,0:05:17.01,0:05:20.32,Default,,0000,0000,0000,,mam wielkie "B" od matki oraz
Dialogue: 0,0:05:20.32,0:05:24.44,Default,,0000,0000,0000,,małe "b" od ojca.
Dialogue: 0,0:05:24.44,0:05:29.12,Default,,0000,0000,0000,,Każda z tych wersji, każdy ze sposobów, w jaki gen
Dialogue: 0,0:05:29.12,0:05:30.66,Default,,0000,0000,0000,,się ujawnia w fenotypie, to allel.
Dialogue: 0,0:05:30.66,0:05:40.36,Default,,0000,0000,0000,,To są dwa różne allele, zapiszę to,
Dialogue: 0,0:05:40.36,0:05:42.88,Default,,0000,0000,0000,,czyli wersje tego samego genu.
Dialogue: 0,0:05:42.88,0:05:46.34,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy mam dwie różne wersje, jedna od matki
Dialogue: 0,0:05:46.34,0:05:50.14,Default,,0000,0000,0000,,i druga od ojca,
Dialogue: 0,0:05:50.14,0:05:53.48,Default,,0000,0000,0000,,to jestem heterozygotą, czyli mam
Dialogue: 0,0:05:53.48,0:05:54.73,Default,,0000,0000,0000,,heterozygotyczny genotyp.
Dialogue: 0,0:06:00.41,0:06:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Genotyp to konkretne wersje genów, które mam.
Dialogue: 0,0:06:05.00,0:06:08.17,Default,,0000,0000,0000,,Załóżmy, że mam małe "b".
Dialogue: 0,0:06:08.17,0:06:11.69,Default,,0000,0000,0000,,Dostałem gen w wersji niebieskiego allelu od obojga rodziców.
Dialogue: 0,0:06:11.69,0:06:16.04,Default,,0000,0000,0000,,Czyli mam dwa małe "b",
Dialogue: 0,0:06:16.04,0:06:18.60,Default,,0000,0000,0000,,dwa identyczne allele.
Dialogue: 0,0:06:18.60,0:06:21.84,Default,,0000,0000,0000,,Obydwoje rodzice przekazali mi taką samą wersję genu.
Dialogue: 0,0:06:21.84,0:06:29.93,Default,,0000,0000,0000,,W tym przypadku mam genotyp homozygotyczny
Dialogue: 0,0:06:29.93,0:06:33.90,Default,,0000,0000,0000,,i jestem homozygotą pod względem tej cechy.
Dialogue: 0,0:06:36.40,0:06:38.51,Default,,0000,0000,0000,,Możecie powiedzieć, w porządku Sal,
Dialogue: 0,0:06:38.51,0:06:43.40,Default,,0000,0000,0000,,to są Twoje cechy, mam brązowy allel
Dialogue: 0,0:06:43.40,0:06:47.55,Default,,0000,0000,0000,,od matki i niebieski od ojca.
Dialogue: 0,0:06:47.55,0:06:50.85,Default,,0000,0000,0000,,W tym przypadku mam niebieski allel od obojga rodziców.
Dialogue: 0,0:06:50.85,0:06:54.59,Default,,0000,0000,0000,,Skąd wiadomo, jaki będę mieć kolor oczu?
Dialogue: 0,0:06:54.59,0:06:56.90,Default,,0000,0000,0000,,W rzeczywistości to dość złożona sprawa.
Dialogue: 0,0:06:56.90,0:06:58.41,Default,,0000,0000,0000,,Zależy od wielu rzeczy.
Dialogue: 0,0:06:58.41,0:07:02.83,Default,,0000,0000,0000,,Ale badania Mendla wykazały zjawisko,
Dialogue: 0,0:07:02.83,0:07:04.08,Default,,0000,0000,0000,,które nazywamy dominacją.
Dialogue: 0,0:07:09.26,0:07:12.93,Default,,0000,0000,0000,,Chodzi o to, że jedna z cech
Dialogue: 0,0:07:12.93,0:07:14.09,Default,,0000,0000,0000,,dominuje nad drugą.
Dialogue: 0,0:07:14.09,0:07:17.16,Default,,0000,0000,0000,,Wiele osób myślało, że jasny kolor oczu,
Dialogue: 0,0:07:17.16,0:07:20.49,Default,,0000,0000,0000,,niebieski kolor, zawsze zostanie zdominowany
Dialogue: 0,0:07:20.49,0:07:21.50,Default,,0000,0000,0000,,przez inne cechy.
Dialogue: 0,0:07:21.50,0:07:23.14,Default,,0000,0000,0000,,Przyjmiemy to założenie, ale to duże
Dialogue: 0,0:07:23.14,0:07:24.51,Default,,0000,0000,0000,,uproszczenie.
Dialogue: 0,0:07:24.51,0:07:34.20,Default,,0000,0000,0000,,Załóżmy, że oczy brązowe są cechą dominującą,
Dialogue: 0,0:07:34.20,0:07:36.13,Default,,0000,0000,0000,,a niebieskie recesywną (ustępującą).
Dialogue: 0,0:07:39.32,0:07:42.96,Default,,0000,0000,0000,,Chciałem zaznaczyć to na niebiesko.
Dialogue: 0,0:07:42.96,0:07:49.56,Default,,0000,0000,0000,,Niebieskie oczy są recesywne.
Dialogue: 0,0:07:49.56,0:07:52.33,Default,,0000,0000,0000,,W tym przypadku, a to jest -- jak już
Dialogue: 0,0:07:52.33,0:07:55.73,Default,,0000,0000,0000,,powtarzałem, duże uproszczenie.
Dialogue: 0,0:07:55.73,0:08:00.67,Default,,0000,0000,0000,,Ale w tym przypadku, jeżeli odziedziczyłbym ten genotyp,
Dialogue: 0,0:08:00.67,0:08:05.54,Default,,0000,0000,0000,,to ponieważ brązowe oczy dominują, pamiętajcie,
Dialogue: 0,0:08:05.54,0:08:12.40,Default,,0000,0000,0000,,wielkie "B" to brązowe, a małe "b" to niebieskie,
Dialogue: 0,0:08:12.40,0:08:16.67,Default,,0000,0000,0000,,które są recesywne. Osoba z takim genotypem
Dialogue: 0,0:08:16.67,0:08:19.45,Default,,0000,0000,0000,,będzie miała brązowe oczy.
Dialogue: 0,0:08:19.45,0:08:20.88,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszę to tutaj.
Dialogue: 0,0:08:21.71,0:08:27.68,Default,,0000,0000,0000,,Genotyp, a teraz zapiszę fenotyp.
Dialogue: 0,0:08:27.68,0:08:31.03,Default,,0000,0000,0000,,Genotyp to konkretne wersje genów, które mamy,
Dialogue: 0,0:08:31.03,0:08:33.78,Default,,0000,0000,0000,,a fenotyp, to sposób, w jaki te wersje się ujawniają,
Dialogue: 0,0:08:33.78,0:08:35.03,Default,,0000,0000,0000,,czyli to, co widzimy.
Dialogue: 0,0:08:35.03,0:08:39.69,Default,,0000,0000,0000,,Fenotyp
Dialogue: 0,0:08:39.69,0:08:43.86,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli mam gen koloru oczu w wersji brązowej od ojca,
Dialogue: 0,0:08:43.86,0:08:46.31,Default,,0000,0000,0000,,zaznaczę to wielkimi literami i na brązowo.
Dialogue: 0,0:08:46.31,0:08:49.67,Default,,0000,0000,0000,,Żeby się Wam nie myliło.
Dialogue: 0,0:08:49.67,0:08:54.49,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli mam gen brązowych oczu od ojca
Dialogue: 0,0:08:54.49,0:09:05.13,Default,,0000,0000,0000,,i niebieskich oczu od matki, to ponieważ
Dialogue: 0,0:09:05.13,0:09:08.58,Default,,0000,0000,0000,,niebieski allel jest recesywny --
Dialogue: 0,0:09:08.58,0:09:11.37,Default,,0000,0000,0000,,No tak, mówiłem gen brązowych oczu, a powinienem
Dialogue: 0,0:09:11.37,0:09:13.87,Default,,0000,0000,0000,,mówić brązowa wersja genu na kolor oczu,
Dialogue: 0,0:09:13.87,0:09:16.82,Default,,0000,0000,0000,,czyli brązowy allel genu albo niebieska wersja genu
Dialogue: 0,0:09:16.82,0:09:18.89,Default,,0000,0000,0000,,od matki, czyli niebieski allel.
Dialogue: 0,0:09:18.89,0:09:22.29,Default,,0000,0000,0000,,Ponieważ brązowy allel jest dominujący,
Dialogue: 0,0:09:22.29,0:09:25.41,Default,,0000,0000,0000,,zapisałem to tutaj, cecha, która się ujawni, to brązowe oczy.
Dialogue: 0,0:09:30.83,0:09:34.45,Default,,0000,0000,0000,,Powiedzmy, że jest odwrotnie.
Dialogue: 0,0:09:34.45,0:09:39.85,Default,,0000,0000,0000,,Że od ojca dostałem allel niebieski,
Dialogue: 0,0:09:39.85,0:09:41.75,Default,,0000,0000,0000,,a brązowy od matki.
Dialogue: 0,0:09:41.75,0:09:42.49,Default,,0000,0000,0000,,Efekt jest taki sam.
Dialogue: 0,0:09:42.49,0:09:46.94,Default,,0000,0000,0000,,Fenotyp to brązowe oczy.
Dialogue: 0,0:09:46.94,0:09:49.73,Default,,0000,0000,0000,,A co, jeżeli będę mieć brązowe allele
Dialogue: 0,0:09:49.73,0:09:52.47,Default,,0000,0000,0000,,od obojga rodziców?
Dialogue: 0,0:09:52.47,0:09:54.93,Default,,0000,0000,0000,,Popatrzmy, zmieniałem odcień brązowego,
Dialogue: 0,0:09:54.93,0:09:55.96,Default,,0000,0000,0000,,ale to wszystko te same allele.
Dialogue: 0,0:09:55.96,0:09:59.13,Default,,0000,0000,0000,,Mam dwa dominujące brązowe allele
Dialogue: 0,0:09:59.13,0:10:00.82,Default,,0000,0000,0000,,od obojga rodziców.
Dialogue: 0,0:10:00.82,0:10:01.77,Default,,0000,0000,0000,,Jaki będzie mój fenotyp?
Dialogue: 0,0:10:01.77,0:10:02.64,Default,,0000,0000,0000,,Pewnie już się domyśliliście.
Dialogue: 0,0:10:02.64,0:10:08.28,Default,,0000,0000,0000,,To będą ciągle brązowe oczy.
Dialogue: 0,0:10:08.28,0:10:10.57,Default,,0000,0000,0000,,Został nam jeszcze ostatni wariant, ponieważ
Dialogue: 0,0:10:10.57,0:10:12.80,Default,,0000,0000,0000,,mamy tylko dwa rodzaje alleli w populacji,
Dialogue: 0,0:10:12.80,0:10:15.51,Default,,0000,0000,0000,,chociaż większość genów występuje
Dialogue: 0,0:10:15.51,0:10:16.71,Default,,0000,0000,0000,,w więcej niż dwóch wersjach.
Dialogue: 0,0:10:16.71,0:10:18.40,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład allele grup krwi.
Dialogue: 0,0:10:18.40,0:10:21.49,Default,,0000,0000,0000,,Są cztery grupy krwi.
Dialogue: 0,0:10:21.49,0:10:25.54,Default,,0000,0000,0000,,Ale wróćmy do oczu - mam dwa allele niebieskie,
Dialogue: 0,0:10:25.54,0:10:30.40,Default,,0000,0000,0000,,po jednym od każdego z rodziców.
Dialogue: 0,0:10:30.40,0:10:33.08,Default,,0000,0000,0000,,Allel niebieski jest recesywny, ale w tym układzie
Dialogue: 0,0:10:33.08,0:10:34.55,Default,,0000,0000,0000,,nie ma allelu dominującego.
Dialogue: 0,0:10:34.55,0:10:39.13,Default,,0000,0000,0000,,Czyli fenotyp to niebieskie oczy.
Dialogue: 0,0:10:39.13,0:10:42.38,Default,,0000,0000,0000,,Muszę zaznaczyć, że w rzeczywistości kwestia alleli koloru oczu
Dialogue: 0,0:10:42.38,0:10:45.13,Default,,0000,0000,0000,,wygląda nieco inaczej, ale to wygodne uproszczenie,
Dialogue: 0,0:10:45.13,0:10:48.37,Default,,0000,0000,0000,,żeby zrozumieć podstawy procesu dziedziczenia.
Dialogue: 0,0:10:48.37,0:10:52.04,Default,,0000,0000,0000,,Jest trochę cech, które można badać w ten prosty sposób.
Dialogue: 0,0:10:52.04,0:10:54.92,Default,,0000,0000,0000,,Chciałem Wam pokazać, że wiele różnych
Dialogue: 0,0:10:54.92,0:10:58.97,Default,,0000,0000,0000,,genotypów - to są różne genotypy -
Dialogue: 0,0:10:58.97,0:11:02.09,Default,,0000,0000,0000,,daje taki sam fenotyp.
Dialogue: 0,0:11:02.09,0:11:05.00,Default,,0000,0000,0000,,Wobec tego na podstawie czyjegoś koloru oczu
Dialogue: 0,0:11:05.00,0:11:09.00,Default,,0000,0000,0000,,nie możemy powiedzieć, czy ta osoba jest
Dialogue: 0,0:11:09.00,0:11:16.74,Default,,0000,0000,0000,,homozygotą dominującą -- to jest homozygota dominująca --
Dialogue: 0,0:11:16.74,0:11:19.08,Default,,0000,0000,0000,,czy jest heterozygotą.
Dialogue: 0,0:11:19.08,0:11:21.35,Default,,0000,0000,0000,,To jest genotyp heterozygoty.
Dialogue: 0,0:11:21.35,0:11:23.65,Default,,0000,0000,0000,,Te dwa genotypy są heterozygotyczne.
Dialogue: 0,0:11:27.99,0:11:31.68,Default,,0000,0000,0000,,Heterozygoty nazywa się też czasem hybrydami,
Dialogue: 0,0:11:31.68,0:11:33.60,Default,,0000,0000,0000,,ale to słowo ma dużo znaczeń.
Dialogue: 0,0:11:33.60,0:11:36.80,Default,,0000,0000,0000,,Jest często używane, a w tym kontekście
Dialogue: 0,0:11:36.80,0:11:40.94,Default,,0000,0000,0000,,oznacza osobnika o dwóch różnych allelach jednego genu.
Dialogue: 0,0:11:40.94,0:11:43.74,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się chwilę, jak może wyglądać
Dialogue: 0,0:11:43.74,0:11:48.16,Default,,0000,0000,0000,,potomstwo moich rodziców.
Dialogue: 0,0:11:50.97,0:11:53.10,Default,,0000,0000,0000,,Może być kilka różnych wariantów.
Dialogue: 0,0:11:55.95,0:11:57.63,Default,,0000,0000,0000,,Załóżmy, że obydwoje są hybrydami.
Dialogue: 0,0:11:57.63,0:12:03.47,Default,,0000,0000,0000,,Mój ojciec ma dominujący allel brązowy
Dialogue: 0,0:12:03.47,0:12:08.02,Default,,0000,0000,0000,,i recesywny allel niebieski.
Dialogue: 0,0:12:08.02,0:12:11.56,Default,,0000,0000,0000,,Moja matka tak samo, czyli też ma dominujący allel brązowy
Dialogue: 0,0:12:11.56,0:12:14.78,Default,,0000,0000,0000,,i recesywny allel niebieski.
Dialogue: 0,0:12:14.78,0:12:17.88,Default,,0000,0000,0000,,Zastanówmy się, gdyby rodzice, zanim zobaczycie
Dialogue: 0,0:12:17.88,0:12:20.63,Default,,0000,0000,0000,,mój kolor oczu, gdybyście podali mi
Dialogue: 0,0:12:20.63,0:12:22.76,Default,,0000,0000,0000,,ich genotypy.
Dialogue: 0,0:12:22.76,0:12:24.01,Default,,0000,0000,0000,,Oznaczę je.
Dialogue: 0,0:12:26.20,0:12:27.79,Default,,0000,0000,0000,,To genotyp matki.
Dialogue: 0,0:12:27.79,0:12:30.09,Default,,0000,0000,0000,,Myślę, że tu standardowo pisze się genotyp matki.
Dialogue: 0,0:12:30.09,0:12:34.73,Default,,0000,0000,0000,,A to genotyp ojca.
Dialogue: 0,0:12:34.73,0:12:37.91,Default,,0000,0000,0000,,Jakie warianty genotypu mogą mieć
Dialogue: 0,0:12:37.91,0:12:38.49,Default,,0000,0000,0000,,ich dzieci?
Dialogue: 0,0:12:38.49,0:12:40.63,Default,,0000,0000,0000,,Rozmnażają się.
Dialogue: 0,0:12:40.63,0:12:44.09,Default,,0000,0000,0000,,Narysuję tu krzyżówkę.
Dialogue: 0,0:12:44.09,0:12:45.66,Default,,0000,0000,0000,,To jest krzyżówka.
Dialogue: 0,0:12:50.39,0:12:55.99,Default,,0000,0000,0000,,Z badań nad mejozą wiemy, że moja matka
Dialogue: 0,0:12:55.99,0:12:59.87,Default,,0000,0000,0000,,ma ten gen na -- Jeszcze raz narysuję chromosomy.
Dialogue: 0,0:12:59.87,0:13:02.24,Default,,0000,0000,0000,,To jest para homologiczna.
Dialogue: 0,0:13:02.24,0:13:04.88,Default,,0000,0000,0000,,To jeden chromosom,
Dialogue: 0,0:13:04.88,0:13:07.07,Default,,0000,0000,0000,,a to drugi.
Dialogue: 0,0:13:07.07,0:13:10.13,Default,,0000,0000,0000,,Na tym chromosomie z pary homologicznej,
Dialogue: 0,0:13:10.13,0:13:16.76,Default,,0000,0000,0000,,na locus genu koloru oczu, znajduje się allel brązowy genu.
Dialogue: 0,0:13:16.76,0:13:19.47,Default,,0000,0000,0000,,A na tym, na locus genu koloru oczu, znajduje się
Dialogue: 0,0:13:19.47,0:13:20.89,Default,,0000,0000,0000,,niebieski allel.
Dialogue: 0,0:13:20.89,0:13:24.63,Default,,0000,0000,0000,,Tak samo będzie, kiedy popatrzymy na tę samą parę chromosomów
Dialogue: 0,0:13:24.63,0:13:28.31,Default,,0000,0000,0000,,w komórkach mojego ojca. Zaraz je narysuję.
Dialogue: 0,0:13:28.31,0:13:30.74,Default,,0000,0000,0000,,To jeden chromosom ojca,
Dialogue: 0,0:13:30.74,0:13:32.76,Default,,0000,0000,0000,,a to drugi.
Dialogue: 0,0:13:32.76,0:13:35.12,Default,,0000,0000,0000,,Na locus genu koloru oczu na tym chromosomie
Dialogue: 0,0:13:35.12,0:13:37.87,Default,,0000,0000,0000,,znajduje się brązowy allel tego genu,
Dialogue: 0,0:13:37.87,0:13:40.37,Default,,0000,0000,0000,,a na tym chromosomie - niebieski
Dialogue: 0,0:13:40.37,0:13:41.59,Default,,0000,0000,0000,,allel tego genu.
Dialogue: 0,0:13:41.59,0:13:44.68,Default,,0000,0000,0000,,Z przebiegu mejozy wiemy, że chromosomy --
Dialogue: 0,0:13:44.68,0:13:47.58,Default,,0000,0000,0000,,najpierw chromosomy się replikują, i każdy składa się
Dialogue: 0,0:13:47.58,0:13:48.14,Default,,0000,0000,0000,,z dwóch chromatyd.
Dialogue: 0,0:13:48.14,0:13:51.52,Default,,0000,0000,0000,,Podczas metafazy chromatydy ustawiają się,
Dialogue: 0,0:13:51.52,0:13:53.22,Default,,0000,0000,0000,,nie wiemy w jaki sposób się ustawią.
Dialogue: 0,0:13:53.22,0:13:56.51,Default,,0000,0000,0000,,Na przykład mój ojciec może mi przekazać ten chromosom
Dialogue: 0,0:13:56.51,0:13:57.63,Default,,0000,0000,0000,,albo ten chromosom.
Dialogue: 0,0:13:57.63,0:13:59.79,Default,,0000,0000,0000,,Moja matka może mi przekazać ten chromosom
Dialogue: 0,0:13:59.79,0:14:00.82,Default,,0000,0000,0000,,albo ten drugi.
Dialogue: 0,0:14:00.82,0:14:02.76,Default,,0000,0000,0000,,Mogę mieć więc wiele kombinacji chromosomów.
Dialogue: 0,0:14:02.76,0:14:06.54,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli od matki dostanę ten chromosom,
Dialogue: 0,0:14:06.54,0:14:09.76,Default,,0000,0000,0000,,a ten od ojca, to jaki będę mieć genotyp
Dialogue: 0,0:14:09.76,0:14:11.00,Default,,0000,0000,0000,,dla genu koloru oczu?
Dialogue: 0,0:14:11.00,0:14:16.77,Default,,0000,0000,0000,,To będzie wielkie "B" i wielkie "B".
Dialogue: 0,0:14:16.77,0:14:21.51,Default,,0000,0000,0000,,A jeżeli dostanę ten chromosom od matki
Dialogue: 0,0:14:21.51,0:14:22.62,Default,,0000,0000,0000,,i ten od ojca?
Dialogue: 0,0:14:22.62,0:14:28.33,Default,,0000,0000,0000,,Będę mieć wielkie "B" od ojca
Dialogue: 0,0:14:28.33,0:14:30.79,Default,,0000,0000,0000,,i małe "b" od matki.
Dialogue: 0,0:14:30.79,0:14:32.79,Default,,0000,0000,0000,,To jest kolejna możliwość.
Dialogue: 0,0:14:32.79,0:14:35.51,Default,,0000,0000,0000,,Następna wersja genotypu - dostaję brązowy allel
Dialogue: 0,0:14:35.51,0:14:42.49,Default,,0000,0000,0000,,od matki i niebieski allel
Dialogue: 0,0:14:42.49,0:14:44.38,Default,,0000,0000,0000,,od ojca.
Dialogue: 0,0:14:44.38,0:14:47.35,Default,,0000,0000,0000,,I jeszcze jedna możliwość - dostaję ten chromosom od ojca
Dialogue: 0,0:14:47.35,0:14:51.26,Default,,0000,0000,0000,,i ten chromosom od matki, czyli
Dialogue: 0,0:14:51.26,0:14:53.52,Default,,0000,0000,0000,,wygląda to tak.
Dialogue: 0,0:14:53.52,0:14:55.70,Default,,0000,0000,0000,,A jakie są fenotypy?
Dialogue: 0,0:14:55.70,0:14:58.29,Default,,0000,0000,0000,,Wiemy już, że tu w fenotypie będziemy mieć
Dialogue: 0,0:14:58.29,0:15:03.08,Default,,0000,0000,0000,,brązowe oczy, tutaj również
Dialogue: 0,0:15:03.08,0:15:06.25,Default,,0000,0000,0000,,i ten także, ale w tym fenotypie będą oczy niebieskie.
Dialogue: 0,0:15:06.25,0:15:07.86,Default,,0000,0000,0000,,Już Wam to pokazywałem.
Dialogue: 0,0:15:07.86,0:15:09.98,Default,,0000,0000,0000,,Jeżeli, trochę wyprzedzając, powiedziałbym Wam,
Dialogue: 0,0:15:09.98,0:15:11.09,Default,,0000,0000,0000,,że mamy dwie osoby.
Dialogue: 0,0:15:11.09,0:15:13.98,Default,,0000,0000,0000,,Obie to hybrydy, czyli heterozygoty
Dialogue: 0,0:15:13.98,0:15:16.61,Default,,0000,0000,0000,,pod względem koloru oczu, którego gen
Dialogue: 0,0:15:16.61,0:15:18.34,Default,,0000,0000,0000,,ma jeden allel dominujący i drugi recesywny.
Dialogue: 0,0:15:18.34,0:15:22.53,Default,,0000,0000,0000,,Oboje to heterozygoty, mają jeden allel
Dialogue: 0,0:15:22.53,0:15:24.98,Default,,0000,0000,0000,,brązowy i jeden niebieski i będą mieli dziecko.
Dialogue: 0,0:15:24.98,0:15:28.84,Default,,0000,0000,0000,,Jakie jest prawdopodobieństwo, że dziecko będzie miało brązowe oczy?
Dialogue: 0,0:15:35.67,0:15:37.17,Default,,0000,0000,0000,,Jakie jest prawdopodobieństwo?
Dialogue: 0,0:15:37.17,0:15:40.72,Default,,0000,0000,0000,,Każdy z tych scenariuszy jest jednakowo prawdopodobny.
Dialogue: 0,0:15:40.72,0:15:42.40,Default,,0000,0000,0000,,Są cztery jednakowo prawdopodobne scenariusze.
Dialogue: 0,0:15:42.40,0:15:44.13,Default,,0000,0000,0000,,Zapiszmy to w mianowniku.
Dialogue: 0,0:15:44.13,0:15:45.95,Default,,0000,0000,0000,,Cztery jednakowo prawdopodobne scenariusze.
Dialogue: 0,0:15:45.95,0:15:48.11,Default,,0000,0000,0000,,Ile z nich daje na końcu fenotyp
Dialogue: 0,0:15:48.11,0:15:49.78,Default,,0000,0000,0000,,z brązowymi oczami?
Dialogue: 0,0:15:49.78,0:15:52.11,Default,,0000,0000,0000,,Jeden, dwa, trzy.
Dialogue: 0,0:15:52.11,0:15:58.78,Default,,0000,0000,0000,,Prawdopodobieństwo wynosi 3/4, czyli 75%.
Dialogue: 0,0:15:58.78,0:16:01.83,Default,,0000,0000,0000,,A jakie jest prawdopodobieństwo, że ci rodzice
Dialogue: 0,0:16:01.83,0:16:04.65,Default,,0000,0000,0000,,będą mieć niebieskookie dziecko?
Dialogue: 0,0:16:04.65,0:16:07.28,Default,,0000,0000,0000,,To tylko jeden z czterech jednakowo prawdopodobnych
Dialogue: 0,0:16:07.28,0:16:15.84,Default,,0000,0000,0000,,scenariuszy, czyli 25%.
Dialogue: 0,0:16:15.84,0:16:19.40,Default,,0000,0000,0000,,Jakie jest prawdopodobieństwo, że ich dziecko
Dialogue: 0,0:16:19.40,0:16:20.39,Default,,0000,0000,0000,,jest heterozygotą?
Dialogue: 0,0:16:20.39,0:16:23.13,Default,,0000,0000,0000,,Jakie jest prawdopodobieństwo,
Dialogue: 0,0:16:23.13,0:16:24.42,Default,,0000,0000,0000,,że ich dziecko będzie heterozygotą?
Dialogue: 0,0:16:27.36,0:16:29.30,Default,,0000,0000,0000,,Teraz nie odnosimy się już do fenotypu,
Dialogue: 0,0:16:29.30,0:16:31.05,Default,,0000,0000,0000,,tylko do genotypu.
Dialogue: 0,0:16:31.05,0:16:34.31,Default,,0000,0000,0000,,Które z tych wariantów są heterozygotyczne?
Dialogue: 0,0:16:34.31,0:16:36.57,Default,,0000,0000,0000,,Ten, ponieważ są dwa różne allele.
Dialogue: 0,0:16:36.57,0:16:37.36,Default,,0000,0000,0000,,To hybryda.
Dialogue: 0,0:16:37.36,0:16:39.38,Default,,0000,0000,0000,,Ma dwa różne allele tego genu.
Dialogue: 0,0:16:39.38,0:16:41.17,Default,,0000,0000,0000,,Tak samo tutaj.
Dialogue: 0,0:16:41.17,0:16:42.22,Default,,0000,0000,0000,,Jakie jest więc prawdopodobieństwo?
Dialogue: 0,0:16:42.22,0:16:45.05,Default,,0000,0000,0000,,Mamy cztery możliwości,
Dialogue: 0,0:16:45.05,0:16:48.02,Default,,0000,0000,0000,,wszystkie jednakowo prawdopodobne, a dwie z nich
Dialogue: 0,0:16:48.02,0:16:49.20,Default,,0000,0000,0000,,dają heterozygoty.
Dialogue: 0,0:16:49.20,0:16:54.58,Default,,0000,0000,0000,,Czyli to 2/4, inaczej 1/2, czyli 50%.
Dialogue: 0,0:16:54.58,0:16:56.57,Default,,0000,0000,0000,,Używając krzyżówki genetycznej (szachownica Punnetta)
Dialogue: 0,0:16:56.57,0:16:59.88,Default,,0000,0000,0000,,i robiąc pewne założenia dotyczące tego, czy geny
Dialogue: 0,0:16:59.88,0:17:02.05,Default,,0000,0000,0000,,mają dominujące i recesywne allele, możemy
Dialogue: 0,0:17:02.05,0:17:03.88,Default,,0000,0000,0000,,przewidywać prawdopodobieństwo pojawiania się
Dialogue: 0,0:17:03.88,0:17:05.53,Default,,0000,0000,0000,,potomstwa o różnych cechach.
Dialogue: 0,0:17:05.53,0:17:07.30,Default,,0000,0000,0000,,W kolejnych filmikach zobaczycie, że można
Dialogue: 0,0:17:07.30,0:17:07.97,Default,,0000,0000,0000,,wnioskować także wstecz.
Dialogue: 0,0:17:07.97,0:17:10.68,Default,,0000,0000,0000,,Można na przykład powiedzieć tak - zakładając, że ta para ma pięcioro dzieci
Dialogue: 0,0:17:10.68,0:17:14.16,Default,,0000,0000,0000,,o brązowych oczach, to jakie jest prawdopodobieństwo,
Dialogue: 0,0:17:14.16,0:17:15.82,Default,,0000,0000,0000,,że oboje rodzice są heterozygotami.
Dialogue: 0,0:17:15.82,0:17:19.00,Default,,0000,0000,0000,,To naprawdę ciekawa dziedzina, chociaż trzeba trochę
Dialogue: 0,0:17:19.00,0:17:20.49,Default,,0000,0000,0000,,upraszczać.
Dialogue: 0,0:17:20.49,0:17:23.76,Default,,0000,0000,0000,,Wiele cech, zwłaszcza tych, którymi zajmował się
Dialogue: 0,0:17:23.76,0:17:27.19,Default,,0000,0000,0000,,Grzegorz Mendel, można badać w ten sposób.