WEBVTT

00:00:05.415 --> 00:00:07.108
სალამი.

NOTE Paragraph

00:00:07.622 --> 00:00:08.959
მადლობა.

NOTE Paragraph

00:00:08.983 --> 00:00:10.680
[ჯენიფერ ბრეა ხმაზე მგძნობიარეა.

00:00:10.704 --> 00:00:13.849
დამსწრე აუდიტორიას ტაშის 
დაკვრა ჩუმად, ჟესტურ ენაზე სთხოვეს].

NOTE Paragraph

00:00:13.873 --> 00:00:17.240
ეს მე ვარ, 5 წლის წინ.

00:00:17.377 --> 00:00:19.422
ჰარვარდში დოქტორანტურის სტუდენტი ვიყავი

00:00:19.422 --> 00:00:22.422
და მოგზაურობა მიყვარდა.

00:00:22.422 --> 00:00:25.942
ჩემი ცხოვრების სიყვარულზე
ახალად დანიშნული ვიყავი.

00:00:26.212 --> 00:00:31.047
28 წლის ვიყავი და ბევრი ჩვენგანივით
როდესაც კარგი ჯანმრთელობა გვაქვს

00:00:31.071 --> 00:00:34.352
თავს თითქოს უძლეველად ვგრძნობდი.

NOTE Paragraph

00:00:34.477 --> 00:00:38.397
ერთ დღესაც სიცხემ 41 - მდე ამიწია.

00:00:38.758 --> 00:00:40.807
ალბათ ექიმთან უნდა წავსულიყავი,

00:00:40.831 --> 00:00:43.395
მაგრამ ცხოვრებაში ავად თითქმის 
არასდროს გავმხდარვარ

00:00:43.419 --> 00:00:45.772
და ვიცოდი, რომ ჩვეულებრივ
როცა ვირუსი გაქვთ,

00:00:45.796 --> 00:00:48.929
სახლში რჩებით, ქათმის ბულიონს ამზადებთ

00:00:48.953 --> 00:00:52.096
და რამდენიმე დღეში ყველაფერი 
კარგად იქნება.

00:00:52.499 --> 00:00:55.266
მაგრამ აჯერად საქმე კარგად არ წავიდა.

00:00:55.560 --> 00:00:57.097
მას შემდეგ, რაც ცხელება დამეწყო,

00:00:57.121 --> 00:01:01.252
სამი კვირის მანძილზე ისეთი თავბრუსხვევა 
მქონდა სახლიდან ვერ გავდიოდი.

00:01:01.467 --> 00:01:04.251
პირდაპირ კარების ჩარჩოს ვეჯახებოდი.

00:01:04.335 --> 00:01:08.535
კედლებს ვეყრდნობოდი
სააბაზანომდე რომ მიმეღწია.

00:01:08.613 --> 00:01:11.650
იმ გაზაფხულს,
ინფექცია ინფექციაზე მეყრებოდა

00:01:11.825 --> 00:01:13.652
და ყოველ ჯერზე, როცა ექიმთან მივდიოდი,

00:01:13.676 --> 00:01:16.459
მეუბნებოდა, რომ საერთოდ არაფერი მჭირდა.

00:01:16.583 --> 00:01:19.158
ანალიზების პასუხები,

00:01:19.182 --> 00:01:21.836
ყოველთვის ნორმაში იყო.

00:01:21.875 --> 00:01:23.842
მხოლოდ სიმპტომები მქონდა,

00:01:23.866 --> 00:01:26.276
რომლებიც შემეძლო აღმეწერა,

00:01:26.276 --> 00:01:29.276
მაგრამ მათ ვერავინ აფიქსირებდა.

00:01:29.276 --> 00:01:30.629
ვიცი, სულელურად ჯღერს,

00:01:30.629 --> 00:01:34.205
მაგრამ საკუთარ თავს ხომ უნდა ავუხსნათ
ასეთი რამეები.

00:01:34.205 --> 00:01:38.053
ასე რომ, ვიფიქრე შეიძლებოდა
უბრალოდ ვბერდებოდი.

00:01:38.114 --> 00:01:41.667
შეიძლება ასეა,
როცა 25 წელს გადასცდებით.

NOTE Paragraph

00:01:41.691 --> 00:01:44.263
(სიცილი)

NOTE Paragraph

00:01:44.808 --> 00:01:47.566
შემდეგ ნევროლოგიური
სიმპტომები გამიჩნდა.

00:01:47.590 --> 00:01:51.871
ზოგჯერ წრის მარჯვენა მხარეს ვერ ვხაზავდი.

00:01:52.325 --> 00:01:56.931
სხვა დროს ლაპარაკს,
ან მოძრაობას საერთოდ ვერ ვახერხებდი.

00:01:58.330 --> 00:02:00.064
ყველა ტიპის სპეციალისტი მოვინახულე:

00:02:00.088 --> 00:02:03.160
ინფექციური დაავადებების ექიმები,
დერმატოლოგები, ენდოკრინოლოგები,

00:02:03.184 --> 00:02:04.467
კარდიოლოგები.

00:02:04.945 --> 00:02:06.861
ფსიქიატრიც კი მოვინახულე.

00:02:07.679 --> 00:02:10.923
ჩემმა ფსიქიატრმა თქვა: 
"ნათელია, რომ ავად ხართ,

00:02:10.947 --> 00:02:13.983
მაგრამ არა რამე ფსიქიატრული დაავადებით.

00:02:14.045 --> 00:02:16.783
ვიმედოვნებ, იპოვიან რა გჭირთ".

NOTE Paragraph

00:02:18.094 --> 00:02:22.390
მომდევნო დღეს ჩემმა ნევროლოგმა
ქცევითი დარღვევის დიაგნოზი დამისვა.

00:02:22.842 --> 00:02:25.135
მითხრა, რომ ყველაფერი...

00:02:25.255 --> 00:02:28.232
სიცხეები, ყელის ტკივილი, სინუსიტი,

00:02:28.916 --> 00:02:32.246
ყველა კუჭ-ნაწლავის, ნევროლოგიური
და კარდიოლოგიური სიმპტომები...

00:02:32.715 --> 00:02:35.433
რომელიღაც ძველი
ემოციური ტრავმით იყო გამოწვეული,

00:02:35.457 --> 00:02:38.003
რომელიც არ მახსოვდა.

00:02:38.069 --> 00:02:40.507
მან თქვა, რომ სიმპტომები რეალური იყო,

00:02:40.546 --> 00:02:44.455
მაგრამ მათ ბიოლოგიური
საფუძველი არ ჰქონდათ.

NOTE Paragraph

00:02:44.527 --> 00:02:47.136
სოციალურ მეცნიერებებს ვსწავლობდი.

00:02:47.160 --> 00:02:50.392
შესწავლილი მქონდა სტატისტიკა,
ალბათობის თეორია,

00:02:50.416 --> 00:02:54.730
მათემატიკური მოდელირება, 
ექსპერიმენტული დიზაინი.

00:02:55.058 --> 00:02:59.051
ვიგრძენი, რომ ასე მარტივად ვერ უარვყოფდი 
ჩემი ნევროლოგის დიაგნოზს.

00:02:59.599 --> 00:03:01.191
თითქოს ის ცდებოდა,

00:03:01.215 --> 00:03:04.685
მაგრამ როგორც ვისწავლე,
რეალობა ხშირად არაინტუიციურია

00:03:05.356 --> 00:03:08.503
და მარტივად გადაიფარება იმით,
რისიც გვინდა რომ გვჯეროდეს.

00:03:08.514 --> 00:03:11.756
ასე რომ, უნდა დამეშვა,
რომ ექიმი მართალი იყო.

NOTE Paragraph

00:03:13.603 --> 00:03:16.118
იმ დღეს მცირე ექსპერიმენტი ჩავატარე.

00:03:16.919 --> 00:03:20.332
ნევროლოგის კაბინეტიდან სახლამდე,
სადღაც 3 კილომეტრი ფეხით გავიარე.

00:03:21.229 --> 00:03:25.264
ფეხებში უცნაურ, ელექტრული
შოკის მაგვარ ტკივილს ვგრნობდი.

00:03:26.475 --> 00:03:28.078
ამ ტკივილზე დავფიქრდი.

00:03:28.102 --> 00:03:32.121
დავუფიქრდი, თუ როგორ შეეძლო გონებას
ეს ტკვილი წარმოექმნა.

00:03:33.320 --> 00:03:34.320
როგორც სახლში შევედი,

00:03:34.320 --> 00:03:36.837
ეგრევე ჩავიკეცე.

00:03:36.837 --> 00:03:40.349
ტვინი და ხერხემალი მეწვოდა.

00:03:40.696 --> 00:03:44.467
კისერი ისე მქონდა გაშეშებული,
რომ თავს ვერ ვხრიდი

00:03:45.324 --> 00:03:47.075
და უმცირესი ხმაც კი,

00:03:47.099 --> 00:03:48.934
ფურცლების შრიალი,

00:03:48.958 --> 00:03:51.493
გვერდით ოთახში,
ჩემი ქმრის ფეხშველა სიარული,

00:03:51.737 --> 00:03:55.401
მტანჯველ ტკივილს იწვევდა.

00:03:55.832 --> 00:03:59.005
მომდევნო ორი წელი,
ძირითადად საწოლში გავატარე.

NOTE Paragraph

00:03:59.235 --> 00:04:02.365
რატომ შეცდა ჩემი ექიმი ასე უხეშად?

00:04:02.939 --> 00:04:05.120
მეგონა იშვიათი დაავადება მქონდა,

00:04:05.144 --> 00:04:07.133
რაღაც, რასაც ექიმები არასდროს შეხვედრიან.

00:04:07.176 --> 00:04:09.121
შემდეგ ინტერნეტში შევედი

00:04:09.145 --> 00:04:11.523
და მსოფლიოში ათასობით ადამიანი აღმოვაჩინე,

00:04:11.660 --> 00:04:13.997
რომელსაც ასეთივე სიმპტომები ჰქონდა.

00:04:13.997 --> 00:04:15.927
ასეთივე იზოლაციაში იყვნენ

00:04:15.927 --> 00:04:17.534
და ასევე არ სჯეროდათ მათი.

00:04:17.534 --> 00:04:19.297
ზოგიერთს მუშაობა ჯერ კიდევ შეეძლო,

00:04:19.297 --> 00:04:22.596
მაგრამ საღამოებისა და შაბათ-კვირის
საწოლში გატარება უწევდა,

00:04:22.596 --> 00:04:25.047
იმისთვის რომ ორშაბათს
სამსახურში წასვლა შეძლებოდა.

00:04:25.047 --> 00:04:26.916
მეორეს მხარივ,

00:04:26.916 --> 00:04:28.488
ზოგი ისე ავად იყო,

00:04:28.488 --> 00:04:31.350
რომ ცხოვრება სრულ სიბნელეში უწევდა,

00:04:31.350 --> 00:04:33.196
ადამიანის ხმას

00:04:33.196 --> 00:04:36.915
და ახლობლების შეხებასაც კი ვერ უძლებდნენ.

NOTE Paragraph

00:04:37.469 --> 00:04:41.471
მიალგიური ენცეფალომიელიტის (მ.ე.)
დიაგნოზი დამისვეს.

00:04:42.554 --> 00:04:46.006
ალბათ "ქრონიკული დაღლილობის
სინდრომის" სახელით გსმენიათ.

00:04:46.987 --> 00:04:50.178
ეს სახელი ნიშნავს,
რომ ათწლეულების განმავლობაში,

00:04:50.178 --> 00:04:51.178
ეს გამოსახულება,

00:04:51.178 --> 00:04:52.985
ამ დაავადების სახეს წარმოადგენდა,

00:04:52.985 --> 00:04:56.260
რომელიც სინამდვილეში
ასეთი სერიოზული რამეა.

00:04:56.768 --> 00:04:58.992
ძირითადი, ყველასთვის
დამახასიათებელი სიმპტომია,

00:04:59.016 --> 00:05:02.768
რომ ყველა ჩვენი ძალისხმევა,
ფიზიკურიც და გონებრივიც

00:05:02.856 --> 00:05:05.799
ძალიან ძვირად გვიჯდება.

00:05:05.807 --> 00:05:09.255
თუ ჩემი ქმარი სარბენად წავა,
მასი ტკივილი რამდენიმე დღე გრძელდება.

00:05:09.255 --> 00:05:13.275
თუ მე ვეცდები ნახევარი კორპუსი გავიარო,
შეიძლება ერთი კვირა ლოგინად ჩავვარდე.

00:05:13.323 --> 00:05:16.218
იდეალური ინდივიდუალური ციხეა.

00:05:16.261 --> 00:05:19.009
ვიცნობ ბალეტის მოცეკვავეებს,
რომლებიც ვერ ცეკვავენ.

00:05:19.033 --> 00:05:21.206
ბუღალტრებს, რომლებიც ვერ ანგარიშობენ.

00:05:21.311 --> 00:05:24.311
სამედიცინოს სტუდენტები,
რომლებიც ვერ გახდნენ ექიმები.

00:05:24.468 --> 00:05:26.829
მნიშვნელობა არ აქვს ერთ დროს იყავით,

00:05:27.056 --> 00:05:29.446
თქვენ ამას ვეღარ აკეთებთ.

00:05:29.475 --> 00:05:31.365
ოთხი წელი გავიდა

00:05:31.389 --> 00:05:33.985
და ამ დროის მანძილზე
ისე კარგად არასდროს ვყოფილვარ,

00:05:34.009 --> 00:05:37.485
როგორც იმ წუთამდე, სანამ
ჩემი ნევროლოგიდან მოსული სახლში შემოვედი.

NOTE Paragraph

00:05:37.973 --> 00:05:41.878
ცნობილია, რომ მსოფლიოში
დაახლოებით 15-დან - 30 მილიონამდე ადამიანს

00:05:41.902 --> 00:05:43.576
ეს დაავადება აწუხებს.

00:05:43.604 --> 00:05:47.017
შეერთებულ შტატებში, საიდანაც ვარ,
სადღაც 1 მილიონია ასეთი.

00:05:47.017 --> 00:05:50.963
ეს დაახლოებით ორჯერ აღემატება
გაფანტული სკლეროზის რაოდენობას.

00:05:51.797 --> 00:05:54.310
გულის უკმარისობით დაავადებული პაციენტები

00:05:54.310 --> 00:05:57.310
ფიზიკურად ათწლეულები ფუნქციონირებენ.

00:05:57.310 --> 00:06:00.938
ჩვენი 25%-ს კი ლოგინადაა ჩავარდნილი,
ან გარეთ ვერ გადის.

00:06:00.938 --> 00:06:04.908
75- 85%-ს კი ნახევარ განაკვეთზე 
მუშაობაც კი არ შეუძლია.

00:06:05.385 --> 00:06:08.089
მიუხედავად ამისა,
ექიმები არ გვმკურნალობენ

00:06:08.089 --> 00:06:11.102
და მეცნიერება კი არ გვიკვლევს.

00:06:11.116 --> 00:06:14.544
როგორ მოხდა, რომ ასეთი გავრცელებული 
და დამანგრეველი დაავადება,

00:06:15.325 --> 00:06:18.180
მივიწყებული იქნა მედიცინის მიერ?

NOTE Paragraph

00:06:18.704 --> 00:06:21.788
როდესაც ჩემმა ექიმმა ქცევითი
დარღვევის დიაგნოზი დამისვა,

00:06:21.812 --> 00:06:24.500
მან ქალთა სხეულის შესახებ 
შეხედულებები მოიხო,

00:06:24.524 --> 00:06:26.674
რომელებიც 2 500 წელზე მეტია არსებობს.

00:06:27.215 --> 00:06:28.948
რომაელი ექიმი, გალენი ფიქრობდა,

00:06:28.972 --> 00:06:31.943
რომ ისტერია სქესობრივი კავშირის
ნაკლებობით იყო გამოწვეული,

00:06:31.967 --> 00:06:35.002
განსაკუთრებით კი, ვნებიან ქალებში.

00:06:35.125 --> 00:06:37.889
ბერძნები მიიჩნევდნენ,
რომ საშვილოსნო შრებოდა

00:06:37.913 --> 00:06:40.340
და სხეულის გარშემო
სინესტის საძებრად დაბოდიალებდა,

00:06:40.364 --> 00:06:42.260
რითიც შინაგან ორგანოებს აწვებოდა...

00:06:42.284 --> 00:06:44.398
დიახ...

00:06:44.648 --> 00:06:47.343
რაც იწვევდა სიმპტომებს,
მოზღვავებული ემოციებით დაწყებული,

00:06:47.367 --> 00:06:50.232
თავბრუსხვევასა
და პარალიზებით დამთავრებული.

00:06:50.715 --> 00:06:54.699
მკურნალობა ქორწინებასა და დედობაში იყო.

NOTE Paragraph

00:06:54.798 --> 00:06:59.242
ეს იდეები, რამდენიმე ათასწლეულის მანძილზე
თითქმის უცვლელი იყო,

00:06:59.242 --> 00:07:02.944
1880-იანებამდე, როცა ნევროლოგებმა 
ისტერიის თეორიის გათანამედროვება სცადეს.

00:07:02.944 --> 00:07:04.691
ზოგმუნდ ფროიდმა ჩამოაყალიბა თეორია,

00:07:04.691 --> 00:07:07.877
რომლის მიხედვითაც, არაცნობიერს შეეძლო
ფიზიკური სიმპტომები წარმოექმნა

00:07:07.877 --> 00:07:10.346
ისეთ მოგონებებსა და ემოციებთან 
გასამკლებლებლად,

00:07:10.346 --> 00:07:12.836
რომლებიც ცნობიერისათვის
მეტისმეტად მტკივნეული იყო.

00:07:12.836 --> 00:07:15.514
ამ გზით ემოციები
ფიზიკურ სიმპტომებად გარდაიქმნებოდა.

00:07:16.510 --> 00:07:19.656
ეს ნიშნავდა, რომ კაცებსაც შეიძლება
ისტერია დამართნოდათ.

00:07:19.680 --> 00:07:23.458
თუმცა, რა თქმა უნდა,
ქალები უფრო მოწყვლადები იყვნენ.

NOTE Paragraph

00:07:23.458 --> 00:07:27.065
როდესაც ჩემი დაავადების
ისტორიის შესწავლა დავიწყე,

00:07:27.089 --> 00:07:30.964
გავოცდი როცა აღმოვაჩინე,
თუ რამდენად ღრმადაა ეს იდეები გამჯდარი.

00:07:31.011 --> 00:07:32.011
1934 წელს,

00:07:32.011 --> 00:07:34.507
ლოს-ანჯელესის რეგიონის მთავარი
საავადმყოფოს

00:07:34.507 --> 00:07:38.556
198 ექიმი, ექთანი და პერსონალი
სერიოზულად ავად გახდა.

00:07:38.586 --> 00:07:42.996
მათ ჰქონდათ კუნთების სისუსტე, კისრისა
და ზურგის გაშეშება და სიცხე.

00:07:43.020 --> 00:07:47.040
ყველა ის სიმპტომი, რაც მე მქონდა
პირველი დიაგნოსტირებისას.

00:07:47.040 --> 00:07:50.087
ექიმებმა იფიქრეს, რომ ეს
პოლიომელიტის ახალი ფორმა იყო.

00:07:50.137 --> 00:07:51.273
მას შემდეგ, მსოფლიოში

00:07:51.273 --> 00:07:54.273
70 -ზე მეტი ასეთი პოსტ-ინფექციური 
დაავადებები მსგავსი

00:07:54.273 --> 00:07:57.361
გამოვლინებაა დოკუმენტირებული,

00:07:57.419 --> 00:08:01.372
ყველა ამ შემთხვევამ
ქალებზე არაპროპორციულად მეტად იმოქმედა.

00:08:01.482 --> 00:08:05.409
როცა ექიმებმა დაავადების 
გამომწვევ მიზეზს ვერ მიაგნეს,

00:08:05.433 --> 00:08:08.572
იფიქრეს, რომ ეს მასობრივი ისტერია იყო.

NOTE Paragraph

00:08:09.115 --> 00:08:13.237
რატომ იყო ეს იდეა ასეთი მდგრადი?

00:08:13.237 --> 00:08:15.463
ვფიქრობ ამას სექსიზმთან 
უნდა ჰქონდეს კავშირი,

00:08:15.463 --> 00:08:18.828
თუმცა ასევე ვფიქრობ, რომ ექიმებს 
გულწრფელად უნდათ კიდეც დაგვეხმარონ.

00:08:18.852 --> 00:08:20.622
უნდათ, რომ პასუხები იცოდნენ.

00:08:20.646 --> 00:08:25.537
და ეს აიძულებს მათ უმკურნალონ ისეთ რამეს,
რაც სხვა შემთხვევაში არ იკურნება.

00:08:25.561 --> 00:08:28.366
ახსნან დაავადება,
რომელსაც ახსნა არ გააჩნია.

00:08:29.079 --> 00:08:32.271
პრობლემა ისაა,
რომ ამას ზიანის მოყენება შეუძლია.

00:08:32.382 --> 00:08:35.978
1950-იან წლებში, ფსიქიატრმა ელიოტ სლატერმა

00:08:36.002 --> 00:08:40.186
85 პაციენტი გამოიკვლია,
რომელთაც ისტერიის დიაგნოზი დაუსვეს.

00:08:40.766 --> 00:08:44.763
9 წლის შემდეგ,12 მათგანი გარდაცივალა, 
30 კი, უნარშეზღუდული გახდა.

00:08:44.787 --> 00:08:47.780
ბევრ მათგანს შესაბამისი
დიაგნოზი არ ჰქონდა დასმული, როგორიცაა:

00:08:47.780 --> 00:08:51.100
გაფანტული სკლეროზი,
ეპილეფსია, ტვინის სიმსივნე.

00:08:51.259 --> 00:08:54.984
1980 წელს ისტერიას ოფიციალურად 
"ქცევითი დარღვევა" დაერქვა.

00:08:55.563 --> 00:08:58.887
როდესაც ჩემმა ნევროლოგმა
ეს დიაგნოზი 2012 წელს დამისვა,

00:08:58.911 --> 00:09:01.528
ის ფროიდს სიტყვა-სიტყვით 
ახმოვანებდა.

00:09:01.677 --> 00:09:03.947
დღესაც კი,

00:09:03.947 --> 00:09:08.107
ქალებს 2-დან 10-მდე
მეტჯერ უსვამენ ამ დიაგნოზს.

NOTE Paragraph

00:09:08.947 --> 00:09:12.486
ისტერიის და ფსიქოგენური დაავადებების
თეორიის პრობლემა ისაა,

00:09:12.510 --> 00:09:14.914
რომ მისი დამტკიცება შეუძლებელია.

00:09:14.914 --> 00:09:17.973
ის განმარტებიდანვე
მტკიცებულების არ არსებობას ნიშნავს

00:09:18.092 --> 00:09:19.567
და მ.ე.-ს შემთხვევაში,

00:09:19.591 --> 00:09:23.596
ფსიქოლოგიურმა ახსნებმა
ბიოლოგიური გამოკვლევები შეაფერხა.

00:09:23.620 --> 00:09:27.319
მსოფლიოში მ.ე. ერთ-ერთი ყველაზე 
ნაკლებად დაფინანსებული დაავადებაა.

00:09:27.321 --> 00:09:34.263
აშშ-ში ყოველწლიურად დაახლოებით 2 500$ 
ვხარჯავთ თითოეულ შიდსიან პაციენტზე,

00:09:34.809 --> 00:09:37.819
250$-ს თითოეულ გაფანტული 
სკლეროზის მქონე პაციენტზე

00:09:38.100 --> 00:09:41.597
და მხოლოდ 5$-ს თითოეულ მ.ე. პაციენტზე.

00:09:42.125 --> 00:09:44.206
ეს არ იყო ერთი შემთხვევა.

00:09:44.230 --> 00:09:46.214
ჩემი შემთხვევა უიღბლობა არ ყოფილა.

00:09:46.494 --> 00:09:49.585
ჩემი დაავადების მიმართ უცოდინრობა
არჩევანი იყო:

00:09:49.609 --> 00:09:54.853
იმ ინსტიტუციების არჩევანი,
რომლებსაც ჩვენი დაცვა ევალებათ.

NOTE Paragraph

00:09:54.925 --> 00:09:58.030
არ ვიცით მ.ე. ზოგჯერ მთელს ოჯახებს
რატომ ემართებათ.

00:09:58.030 --> 00:10:00.895
რატომ გემართებათ ის,
თითქმის ნებისმიერი ინფექციის შემდეგ.

00:10:00.919 --> 00:10:04.872
ენტეროვირუსიდან დაწყებული
ეპშტეინ-ბარის და Q ვირუსით დამთავრებული.

00:10:05.123 --> 00:10:08.683
ან რატომ ავადდებიან 2-ჯერ,
3-ჯერ უფრო მეტად ქალები.

00:10:08.738 --> 00:10:11.927
ეს ბევრად უფრო დიდი პრობლემაა,
ვიდრე მხოლოდ ჩემი ავადმყოფობა.

00:10:11.936 --> 00:10:13.539
როცა პირველად ავად გავხდი,

00:10:13.563 --> 00:10:15.721
ძველი მეგობრები დამიკავშირდნენ.

00:10:15.810 --> 00:10:19.509
მალევე იმ ქალების ჯგუფში ამოვყავი თავი,
რომლებიც 30 წელს მიღწეულები იყვნენ

00:10:19.509 --> 00:10:21.382
და რომელთა სხეულებიც იშლებოდა.

00:10:21.382 --> 00:10:24.321
გასაოცარი ის იყო, თუ რამდენი
ძალისხმევა გვჭირდებოდა იმისთვის,

00:10:24.321 --> 00:10:26.129
რომ ვინმეს სერიოზულად აღვექვით.

NOTE Paragraph

00:10:26.129 --> 00:10:28.795
ერთი ქალის შესახებ გავიგე,
რომელსაც სკელეროდერმია ჰქონდა,

00:10:28.795 --> 00:10:30.899
შემაერთებელი ქსოვილის
ავტოიმუნური დაავადება.

00:10:30.919 --> 00:10:33.833
წლების განმავლობაში ეუბნებოდნენ,
რომ ეს მხოლოდ მის თავში იყო,

00:10:33.833 --> 00:10:35.929
დაავადების დაწყებიდან დაგნოზის დასმამდე.

00:10:35.953 --> 00:10:38.380
მისი საყლაპავი იმდენად დაზიანდა,

00:10:38.404 --> 00:10:40.649
რომ ის ვეღარასოდეს შეძლებს ჭამას.

00:10:40.673 --> 00:10:43.295
კიდევ ერთი ქალი საშვილოსნოს კიბოთი,

00:10:43.376 --> 00:10:47.234
რომელსაც წლების განმავლობაში ეუბნებოდნენ,
რომ უბრალოდ ადრეული მენოპაუზა ჰქონდა.

00:10:47.234 --> 00:10:48.756
კოლეჯის მეგობარი,

00:10:48.780 --> 00:10:52.675
რომლის ტვინის კიბოს, წლების განმავლობაში 
შფოთვით აშლილობად თვლიდნენ.

NOTE Paragraph

00:10:54.172 --> 00:10:56.825
აი, რატომ მაღელვებს ეს:

00:10:56.825 --> 00:11:00.756
1950-იანი წლებიდან მოყოლებული მრავალი
ავტოიმუნური დაავადების მაჩვენებლები

00:11:00.756 --> 00:11:02.843
გაორმაგებიდ და გასსამაგდა.

00:11:02.843 --> 00:11:04.372
იმ პაციენტების 45%,

00:11:04.372 --> 00:11:07.686
რომლებსაც საბოლოოდ
ავტოიმუნური დაავადების დიაგნოზი დაუსვეს,

00:11:07.686 --> 00:11:10.748
თავდაპირველად უთხრეს,
რომ ჰიპოხონდრიები იყვნენ.

00:11:10.783 --> 00:11:13.933
როგორც ძველად ისტერიისას,
ახლაც ეს სქესთანაა დაკავშირებული

00:11:13.957 --> 00:11:16.963
და იმასთან, თუ ვისი მონაყოლის გვჯერა.

00:11:16.974 --> 00:11:20.625
ავტოიმუნური პაციენტების 75% ქალები არიან.

00:11:20.649 --> 00:11:23.828
ზოგიერთ დაავადებებში
მათი რაოდენობა 90 %-მდეა.

00:11:24.256 --> 00:11:27.933
მიუხედავად იმისა, რომ ეს დაავადებები
ქალებზე არაპროპორციულად მოქმედებს,

00:11:27.957 --> 00:11:29.919
ეს ქალური დაავადებები არაა.

00:11:29.919 --> 00:11:33.321
მ.ე. ბავშვებს და 
მილიონობით კაცსაც ემართება.

00:11:33.345 --> 00:11:35.130
როგორც ერთმა პაციენტმა მითხრა,

00:11:35.154 --> 00:11:36.912
ყველა მხრიდან პრობლემაა.

00:11:36.912 --> 00:11:40.294
თუ ქალი ხარ გეუბნებიან,
რომ სიმპტომებს აზვიადებ.

00:11:40.318 --> 00:11:43.916
თუ კაცი ხარ გეუბნებიან,
რომ ძლიერი უნდა იყო.

00:11:44.676 --> 00:11:48.825
კაცებისთვის დიაგნოზის დასმა,
შეიძლება უფრო რთული იყოს.

NOTE Paragraph

00:11:57.419 --> 00:12:00.714
ჩემი ტვინი აღარაა ის რაც იყო.

00:12:03.120 --> 00:12:13.350
(აპლოდისმენტები ჟესტურ ენაზე)

NOTE Paragraph

00:12:13.914 --> 00:12:16.261
ამ ყველაფრის ნათელი მხარე ისაა,

00:12:16.645 --> 00:12:19.544
რომ მიუხედავად ყველაფრისა,
ჯერ კიდევ მაქვს იმედი.

00:12:19.903 --> 00:12:23.803
იმდენი დაავადებებია, რომლებსაც ერთ დროს
ფსიქოლოგიურად თვლიდნენ,

00:12:23.827 --> 00:12:27.227
სანამ მეცნიერებამ მათი ბიოლოგიური
მექანიზმები აღმოაჩინა.

00:12:27.227 --> 00:12:30.837
ეპილეფსიის მქონე პაციენტებს
იძულებით ფსიქიატრიულში ათავსებდნენ,

00:12:30.837 --> 00:12:32.473
სანამ ელექტროენცოფალოგრამით

00:12:32.473 --> 00:12:35.299
ტვინში პათოლოგიური ელექტრული
აქტივობის გაზომვა არ შევძელით

00:12:35.389 --> 00:12:39.105
გაფანტული სკლეროზის დროს შეცდომით
ისტერიული დამბლის დიაგნოზს სვამდნენ.

00:12:39.105 --> 00:12:42.118
სანამ CAT სკანირებამ და მაგნეტურ- 
რეზონანსულმა გამოსახულებამ,

00:12:42.118 --> 00:12:43.571
ტვინის დაზიანება აღმოაჩინეს.

00:12:43.571 --> 00:12:45.045
სულ წოტა ხნის წინ გვეგონა,

00:12:45.055 --> 00:12:48.150
რომ მუცლის წყლულს სტრესი იწვევდა,

00:12:48.150 --> 00:12:52.572
სანამ აღმოვაჩნეთ,
რომ ჰელიკობაქტერია პილორი იყო მიზეზი.

00:12:52.801 --> 00:12:57.763
მ.ე.-ს არასდროს მიუღია მეცნიერებისგან,
იმდენი ყურადღება რამდენიც სხვა დაავადებებს

00:12:57.763 --> 00:12:59.797
მაგრამ ცვლილება დაწყებულია.

00:12:59.797 --> 00:13:03.971
გერმანიაში მეცნიერები ავტოიმუნირი 
დარღვევის მტკიცებულების ძიებას იწყებენ,

00:13:03.971 --> 00:13:06.424
იაპონიაში კი ტვინის ანთების.

00:13:06.424 --> 00:13:09.596
აშშ-ში სტანფორდის
უნივერსიტეტის მეცნიერები,

00:13:09.596 --> 00:13:12.716
ენერგეტიკული მეტაბოლიზმის
ისეთ პათოლოგიებს ეძებენ.

00:13:12.716 --> 00:13:15.836
რომლებიც ნორმიდან 16 სტანდარტულ
გადახრას წარმოადგენენ.

00:13:16.206 --> 00:13:20.630
ნორვეგიაში კიბოს იმ წამლის
კლინიკური კვლევის მესამე ფაზაზე არიან,

00:13:20.630 --> 00:13:25.501
რომელიც ზოგიერთ პაციენტში
სრულ რემისიას იწვევს.

00:13:25.501 --> 00:13:30.035
ის რაც იმედს მაძლევს,
არის ასევე პაციენტების გამძლეობა.

NOTE Paragraph

00:13:31.485 --> 00:13:36.238
ინტერნეტში თავი ერთად მოვიყარეთ
და ჩვენი ისტორიები ერთმანეთს გავუზიარეთ.

00:13:37.357 --> 00:13:40.557
შევისწავლეთ რა კვლევებიც არსებობდა

00:13:40.557 --> 00:13:43.557
და ჩვენ თავზე გამოვცადეთ.

00:13:43.557 --> 00:13:45.104
ჩვენი თავის მეცნიერები და ექიმები გავხდით,

00:13:45.104 --> 00:13:48.104
რადგან სხვა გზა არ გვქონდა.

00:13:48.104 --> 00:13:52.448
ასე ნელ-ნელა 5% აქ, 5% იქ,

00:13:52.448 --> 00:13:54.305
სანამ საბოლოოდ, ერთ მშვენიერ დღეს

00:13:54.305 --> 00:13:57.305
სახლიდან გასვლა შევძელი.

00:13:57.305 --> 00:13:59.911
ისევ მიწევდა სულელური
გადაწყვეტილებების მიღება:

00:14:00.291 --> 00:14:04.098
ბაღში 15 წუთი ვმჯდარიყავი,
თუ თავი დამებანა?

00:14:04.478 --> 00:14:07.974
მაგრამ იმედი მომეცა,
რომ შეიძლება განვკურნებულიყავი.

00:14:07.974 --> 00:14:09.987
ავადმყოფი სხეული მქონდა, სულ ეს იყო.

00:14:10.360 --> 00:14:15.182
და სწორი დახმარებით შეიძლება 
ერთ დღეს უკეთ გავხდე.

00:14:15.182 --> 00:14:18.453
შევიკრიბეთ პაციენტები მთელი მსოფლიოდან

NOTE Paragraph

00:14:19.187 --> 00:14:22.003
და ბრძოლა დავიწყეთ.

00:14:22.003 --> 00:14:24.840
ჩვენი სიცარიელე
რაღაც მშვენიერებით შევავსეთ,

00:14:24.840 --> 00:14:27.840
მაგრამ ეს საკმარისი არაა.

00:14:27.840 --> 00:14:32.102
ჯერ კიდევ არ ვიცი სირბილს
თუ შევძლებ კიდევ ოდესმე,

00:14:32.490 --> 00:14:34.347
ან ნებისმიერ შორ მანძილზე სიარულს,

00:14:34.347 --> 00:14:38.864
ან რაიმე აქტიური მოძრაობების შესრულებას,
რომლებსაც ახლა მხოლოდ სიზმრებში ვახერხებ.

00:14:38.864 --> 00:14:42.193
თუმცა ძალიან კმაყოფილი ვარ
ამხელა შედეგებით.

00:14:42.983 --> 00:14:44.483
პრიგრესი ნელია,

00:14:44.483 --> 00:14:46.486
ხან უკეთესობაა,

00:14:46.486 --> 00:14:49.106
ხან უარესობა,

00:14:49.106 --> 00:14:52.772
მაგრამ დღითიდღე ცოტათი უკეთ ვხდები.

00:14:54.162 --> 00:14:57.823
მახსენდება როგორი იყო,
როდესაც საძინებელში გამოკეტილი ვიყავი,

NOTE Paragraph

00:14:58.783 --> 00:15:02.248
როდესაც თვეები იყო გასული,
რაც მზე აღარ მენახა.

00:15:03.255 --> 00:15:06.029
ვფიქრობდი, იქვე მოვკვდებოდი,

00:15:06.029 --> 00:15:09.029
მაგრამ დღეს აქ ვარ,

00:15:09.029 --> 00:15:12.468
თქვენთან ერთად

00:15:12.468 --> 00:15:15.808
და ეს სასწაულია.

00:15:15.808 --> 00:15:19.929
არ ვიცი რა მოხდებოდა,
ასეთი იღბლიანი რომ არ ვყოფილიყავი,

NOTE Paragraph

00:15:19.929 --> 00:15:22.580
ავად ინტერნეტის არსებობამდე
რომ გავმხდარიყავი

00:15:22.580 --> 00:15:25.499
და ჩემი თემი რომ არ მეპოვა.

00:15:25.499 --> 00:15:28.499
ალბათ თავს მოვიკლავდი,

00:15:28.499 --> 00:15:31.697
ისევე როგორც ბევრმა სხვამ ქნა.

00:15:32.352 --> 00:15:35.569
რამდენი სიცოცხლის გადარჩენა შეგვეძლო
ათწლეულების წინ,

00:15:35.569 --> 00:15:38.313
სწორი კითხვები რომ დაგვესვა?

00:15:38.313 --> 00:15:41.626
დღეს რამდენი სიცოცხლე
შეგვიძლია გადავარჩინოთ,

00:15:41.626 --> 00:15:45.133
თუ გადავწყვეტთ
რომ მუშაობას მართლაც შევუდგეთ.

00:15:45.316 --> 00:15:49.278
თუნდაც ჩემი დაავადების ნამდვილი 
მიზეზი აღმოვაჩინოთ,

NOTE Paragraph

00:15:49.278 --> 00:15:52.040
თუ არ შევცვლით
ჩვენს ინსტიტუციებს და კულტურას,

00:15:52.130 --> 00:15:55.020
იგივეს სხვა დაავადებებთან
მიმართებაში გავიმეორფებთ.

00:15:55.720 --> 00:15:57.892
ამ დაავადებით ცხოვრებამ მასწავლა,

00:15:58.042 --> 00:16:00.966
რომ მეცნიერება და მედიცინა
მთლიანად ადამიანური ძალისხმევაა.

00:16:00.966 --> 00:16:02.894
ექიმები, მეცნიერები და პოლიტიკოსები

00:16:02.934 --> 00:16:06.574
არ არიან დაზღვეულები იმ სტერეოტიპებისგან,

00:16:06.701 --> 00:16:09.588
რომელიც ჩვენ ყველას გვაქვს.

00:16:11.258 --> 00:16:14.697
უფრო ნიუანსურად უნდა ვიფიქროთ
ქალების ჯანმრთელობაზე.

NOTE Paragraph

00:16:15.497 --> 00:16:18.669
ჩვენი იმუნირი სისტემები ისეთივე 
ბრძოლის ველია თანასწორობისთვის,

00:16:18.809 --> 00:16:21.091
როგორც დანარჩენი სხეული.

00:16:21.107 --> 00:16:23.779
უნდა მოვისმინოთ პაციენტების მონაყოლი

00:16:23.779 --> 00:16:26.909
და უნდა შეგვძელოს ვთქვათ: "არ ვიცი".

00:16:27.759 --> 00:16:30.263
"არ ვიცი" მშვენიერი რამაა.

00:16:30.421 --> 00:16:33.863
"არ ვიციდან" იწყება აღმოჩენები

00:16:35.323 --> 00:16:37.305
და თუ ჩვენ ამის გაკეთებას შევძლებთ,

00:16:37.305 --> 00:16:40.127
თუ თვალუწვდენელ შეუცნობელ სივრცეს
სწორად მივუდგებით,

00:16:40.127 --> 00:16:43.072
მაშინ მასთან შეხვედრისას
გაურკვევლობის შიში,

00:16:43.199 --> 00:16:47.091
შეიძლება განცვიფრებით შეგვეცვალოს.

00:16:47.478 --> 00:16:50.478
მადლობა.

NOTE Paragraph

00:16:51.297 --> 00:16:54.758
მადლობა.